Vikipedi

Bipolar bozukluk

Depresyon dönemlerine ve anormal derecede yüksek ruh haline neden olan zihinsel bozukluk

Bipolar bozukluk veya İki uçlu duygudurum bozukluğu (önceki isimlendirmesi ile manik depresyon), her biri günlerden haftalara kadar süren depresif ve manik periyotlar ile karakterize edilen, bireyin tamamıyla sağlıklı bir duygudurum (ötimik) vaziyetine de girebildiği, bir duygudurum bozukluğudur.[4][5][7] Yaşanan bu iki dönemin ortak özelliği, kişilerin duygudurumunda olağan seyrinden farklı özellikte ve süreklilik arz eden bir yaşantısı olmasıdır. Bu farklılıklar depresif dönemde yaşanan hüzünlü, özgüveni düşük ruh halindeki artış (disfori) ve bununla birlikte manik dönem olarak nitelendirilen neşedeki artıştır (öfori).[8][9]

Bipolar Bozukluk
Diğer adlarBipolar kişilik bozukluğu (BPAD),[1] bipolar hastalık, manik depresyon, manik depresif bozukluk, manik depresif hastalık,[2] manik-depresif psikoz[2] kişilik bozukluğu[3]
Bipolar bozukluk, depresyon ve mani atakları ile karakterizedir.
UzmanlıkPsikiyatri
Belirtilerdepresyon ve ruh hali dönemleri.[4][5]
Komplikasyonİntihar, Kendini yaralama[4]
TiplerBipolar bozukluk I, bipolar bozukluk II, diğerleri[5]
NedenleriÇevre ve Genetik[4]
Risk faktörüAile öyküsü, Çocuk istismarı, uzun süreli stres[4]
Ayırıcı tanıDikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, Kişilik bozukluğu, Şizofreni, Madde kullanım bozukluğu[4]
TedaviPsikoterapi, İlaçlar[4]
İlaçLityum, Antipsikotikler, Antikonvülzanlar[4]
Sıklık1–3%[4][6]

Belirtileri

değiştir
 
"Melankoli maniye evrilirken" resim altı yazısı barındıran, 1858 tarihli bir taşbasma. Geçmişte, bipolar bozukluk hastaları akıl hastanelerine sevk olunabilmekteydi.

Mani, bipolar bozukluğun tanımlayıcı özelliklerinden biridir[10] ve farklı şiddet düzeylerinde gerçekleşebilir. Hipomani olarak adlandırılan orta düzey şiddetteki mani içinde bulunan bireyler zinde ve kolaylıkla heyecanlanabilmekte (uyarılgan) olup; genellikle yüksek seviyeli bir üretkenlik içerisindedirler.[11] Hipomani ilerlemesi halinde, hasta bireyler birden değişiveren (Ing. erratic) ve fevri davranışlar gösterebilir. Bu hasta bireyler, geleceğe dair sıklıkla kötü kararlar alabilmektedir. Geleceğe dair gerçekçi olmayan düşünceler geliştirmekten ötürü daha az uyumaktadırlar.[11] Mani bireyler, ekstrem durumlarda, psikoza uzanacak boyutta halüsinasyonlar görebilir, var olmayan sesler duymaya başlayabilir veya evrene-çevresine dair kuruntulu ya da çarpık inanışlar geliştirebilir.[11] Bir mani dönemi (Ing. episode) ardından genellikle bir depresif dönem tecrübe edilir.[11] Mani ya da hipomani döneminden depresif döneme ve tam tersi, geçişten sorumlu biyolojik mekanizmalar, günümüzde bütünüyle keşfedilememiştir.[12]

Mani dönemi

değiştir

Mani, hayatın akışına aykırı bir anormallik gösterecek şekilde en az bir hafta süresince 'yükselen' duygudurumu tecrübe edilmesi olarak tanımlanabilir. Bu duygudurumu, öforiden (yerinde duramama, zindelik hissiyatı, mutluluktan uçma vb.) deliryuma (bilincin ve algının kaybolması hali, hezeyan vb.) uzanan bir yelpaze içindedir.

Hipomani veya mani tecrübe eden bir bireyin, sıralanan şu davranışların en az üçünü göstermesi beklenir: konuşma baskısı (kesintisiz ve hızlı konuşmak), kısa dikkat süresi, 'racing thoughts', hedefler belirleme eyleminde artış, ajitasyon; hiperseksüalite veya aşırı maddi harcama yapmak gibi tepisel (impulsif), yüksek riskli davranışlar geliştirme.[10]

Bir bireyin mani dönemi tecrübe ediyor olup olmadığına dair kesin kanaat, bu davranışların ancak hasta bireyin sosyal veya iş hayatını sekteye uğratması halinde getirilmektedir.[10][11] Bu dönem rahatsızlığına müdahil olunmadığı takdirde, bir mani dönemi genellikle üç ila altı ay süresince devam eder.[13]

Hipomani veya mani bireylerde uyku ihtiyacının azalması, muhakemenin zayıflaması, çok hızlı ve abartılı konuşmaya başlanması gözlemlenebilir.[14][15] Mani bireylerde, bir "kendi kendini tedavi etme yöntemi" maksatlı, yıllarca sürdürülmüş bir madde bağımlılığı geçmişine rastlanabilir.[16] Bu dönemde, birey kendisinin durdurulamaz olduğunu hissedebilir; "seçilmiş bir kişi" ve bir "özel görev"le yükümlü olduğunu düşünmeye başlayabilir ya da büyüklenmeci-delüzyonal fikirlere sahip hale gelebilir.[17] Bu duygudurumu hali, saldırgan davranışlara dönüşebilir ve kimi zaman bireyin bir ruh ve sinir hastalıkları hastanesinde yatılı tedavi görmeye mecbur bırakılmasına yol açabilir.[11][15] Mani belirtilerinin şiddet düzeyi, Young Mani Derecelendirme Ölçeği gibi ölçeklerle ölçülendirilmeye çalışılabilir; fakat, bu tip ölçeklerin geçerlilik ve güvenilirlik düzeyi günümüzde araştırma konusudur.[18][1] 16 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bir mani ya da depresif dönem başlangıcı habercisi çoğunlukla uyku bozukluklarıdır 28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..[19] Mani döneminden üç hafta öncesine kadar duygudurum değişimleri, psikomotor ajitasyon ve beslenme düzeninde değişme ve anksiyetede artış gerçekleşebilir.

Hipomani dönemi

değiştir

Hipomani, bir seviye düşük şiddette mani olarak tarif edilebilir. Hipomani, maninin tüm semptomlarını en az dört gün tecrübe edilmesi olarak kavramsallaştırılmıştır.[11] Lakin, bu tecrübeler, sosyal veya iş hayatında bireyin kabiliyetlerini önemli ölçüde olumsuzlaştırmaz; delüzyon ya da varsanı (halüsinasyon) psikozlarını barındırmaz ve bireyin, ruh-sinir hastalıkları hastanesinde müşahede altında bulundurulmasını gerektirmez.[10] Aksine, hipomani dönemlerinde bireyin genel faal halleri güçlenebilir; bu durum, kimi araştırmacılar tarafından bir savunma mekanizmasi olarak değerlendirilmiştir.[20] Hipomani dönemleri nadiren maniye evilir.[20] Hipomani tecrübe eden kimi bireylerde yaratıcılık artışı rapor edilmişken;[11] kimilerinde asabiyet artışı veya muhakame zayıflaması gözlemlenmiştir.

Hipomani, kimi bireylerde olumlu hisler yaratabilmektedir; fakat, bu dönemi tecrübe etmiş birçok bireyin rapor edilmiş beyanına göre, tecrübe beklentisinin oluşturduğu stres çokça sancılı bulunmuştur.[11] Hipomani dönemindeki bipolar bozukluk hastaları, kendilerine ait eylemlerin, kendi etrafında olan bireyler üzerindeki etkilerini fark edememek veya bu etkileri unutmak eğiliminde istem dışı bulunabilir. Hasta bireyin aile üyeleri ya da arkadaşları, bireyin duygudurumu çalkantılarını gözlemleyebilmesine karşın, genellikle, birey bu çalkantılı sürecin farkında olmaz.[21] 'Hipomanik bir eylem', depresif bir dönem ile takip edilmediğinde veya duygudurum çalkantılarının kontrol dışı, aniden değişebilen olmadığı hallerde, genellikle birey ve çevresi icin sorun yaratıcı olarak görülmez.[20] Dönem semptomları, genellikle birkaç hafta ila ay arası kadar sürer.[22]

Depresif dönem

değiştir

Bipolar bozukluğun depresif dönem semptomları şunlardır: Üzüntü, öfke ve alınganlık duygularının direşken olması, zevk alınan aktivitelere ilgisizleşme/kayıtsızlaşma, aşırı ya da yersiz suçluluk hissi, umutsuzluk, çokça ya da çok az uyumak, iştah ve/veya kiloda değişimler, bitkinlik, zihinsel odaklanmada zorlanma, kendinden nefret etme veyahut değersizlik hissiyatı, ölümü sıkça düşünmek ve intihar fikrine kapılmak/planını yapmak.[23] Ağır vakalarda, birey psikoz semptomları gösterebilir. Bu ağır vaka, 'psikoz özellikleri gösteren ağır bipolar bozukluk' olarak da adlandırılmaktadır. Bu semptomlar, delüzyon ve halüsinasyondur. Bir depresif dönem, en az iki hafta sürmektedir; müdahil olunmadığı takdirde intihar ile neticelenebilir.[24]

Rahatsızlığın ortaya çıkış yaşı azaldıkça, rahatsızlık dönemlerinin ilk birkaçının depresif dönem olma ihtimali artmaktadır.[25] Bipolar bozukluk teşhisinde en az bir dönem mani ya da hipomani tecrübesi rapor edilmesine gerek duyulduğu icin, birçok bireye istemeyerek majör depresif bozukluk tanısı konmakta ve birey, reçete edilen antidepresanlar ile hatalı şekilde tedavi edilmeye çalışılmaktadır.[26]

 
'Melancholy' isimli W. Bagg tarafından, Hugh Welch Diamond cekilmis bir fotoğrafin cizilmis resmi.

Karışık afektif dönem

değiştir

Bipolar bozuklukta, 'karışık afektif dönem', mani ve depresif dönem semptomlarının aynı anda gerçekleşmesi halidir.[27] Karışık dönem, depresif duygudurumuna, duygu çalkantılarının ve içtepisel kontrolün azalmasının eşlik etmesinden ötürü intihar riskinin nispeten yüksek olduğu bir dönemdir.[27] Bu dönemde, karışık olmayan mani veya depresif dönemlere göre anksiyete bozukluğu eşzamanlı hastalık olarak daha sık belirir.[27] Madde ve/veya alkol bağımlılığı da bu dönemdeki eğilimlere eşlik edebilir.[27]

Alakalı unsur ve durumlar

değiştir

Bipolar bozukluğa, teşhis kıstasları olarak değerlendirilmeyen klinik haller eşlik edebilir. Örneğin yetişkin hastalarda, genellikle, kognitif (bilişsel, algısal) süreç ve kabiliyetlerde değişimler gözlemlenebilir.[28] Bunlar arasında dikkat ila zihinsel yürütücü işlevlerde ve hafızada zayıflama sayılabilir.[29] Kimi bilimsel araştırmalar, bipolar bozukluk ile yaratıcılık arasında dikkate değer bir doğru orantı olduğunu rapor etmiştir.[30] Bipolar bozukluk hastaları, ilişkilerini sürdürmekte zorluk yaşayabilirler.[31] Bipolar bozukluk teşhisi konulmuş bireylerin çocukluk döneminde rapor edilmiş öncül ve alakalı rahatsızlıklar olabilir, bunlar arasında; duygudurum anomalileri, majör depresif bozukluk dönemleri ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu sayılabilir.[32]

Eșlik eden unsur ve durumlar

değiştir

Bipolar bozukluk teşhisi, hastalık ile eș zamanlı gerçekleşebilir. Kimi diğer psikiyatrik haller sebebiyle kolay olmayabilir; bu haller arasında: obsesif kompulsif bozukluk, madde bağımlılığı, yeme bozuklukları, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, premenstrüel sendrom ve panik bozukluk belirtilebilir.[16][23][33][34] Semptom ve dönemlerin uzun soluklu ve dikkatli analizi, mümkün ise bireyin aile fertleri ve arkadaş çevresi ile de iletişim halinde olunarak, eşlik eden diğer rahatsızlıkların var olduğu bipolar bozukluk vakalarında, uygun bir tedavi planı oluşturulması için çok önemlidir.[35]

 
Mani teşhisi konulan bir kadını gösteren 1892 tarihli bir taşbasma.

Nedenleri

değiştir

Bipolar bozukluğa yol açan mekanizmalar kesin olarak bilinmemektedir ve bireyden bireye farklılık gösterebilir.[36] Hastalığın oluşma riskini %60-80 bandında genetik etmenlerin oluşturduğu düşünülmektedir.[33] Bipolar spektrumunda kalıtsallık oranı 0.71 olarak tahmin edilmektedir.[37] I. tip bipolar bozukluğa ait konkordans oranları, modern araştırmalarda, tek yumurta ikizleri icin mütemadiyen %40 oranında tespit ediliyorken, bu oran çift yumurta ikizleri için %5 civarında bulunmaktadır.[10][38] I. ila II. tip bipolar bozukluk ve siklotimik bozukluk kombinasyonu tecrübe eden çift ve tek yumurta ikizlerinde de, bir önceki çalışma sonucuna benzer olarak, ilgili oran sırasıyla %42 ve %11 olarak not edilmiştir. Unipolar bozukluğa ait kondordans oranlarını araştıran bir diğer bilimsel çalışmada, bu oran tek yumurta ikizleri icin %67 rapor edilmişken; çift yumurta ikizleri icin %19 olarak öne sürülmüştür.[39] Yukarıdaki araştırmaların tümünde, çift yumurta ikizlerine ait konkordans oranlarının nispeten düşük olması, hastalık oluşumu üzerinde aile ve çevre etkisinin kısıtlı olduğu çıkarımını önermektedir; fakat, bu tip araştırmaların doğası itibarıyla dar kapsamlı örneklemlemelere dayanıyor olması, bu önermenin kesin ispatını zorlaştırmaktadır.[37]

Genetik

değiştir

Kimi davranışsal genetik araştırması, pek çok kromozom bölgesinin ve aday genin, her biri hafif veya orta etkili olmak üzere, bipolar bozukluk yatkınlığı ile etkileşimde bulunduğunu önermiştir.[33] Bir araştırmada, bipolar bozukluk riskinin, bipolar bozukluk tecrübe etmiş bireylerin birinci dereceden yakınlarında, toplum ortalamasına nispeten yaklaşık on kat yüksek olduğu bildirilmiştir.[10] Ayrıca, aynı çalışmada, majör depresif bozukluk riskinin de aynı gruplar için üç kat yüksek olduğu belirtilmiştir.[10]

Maniye dair ilk genetik bağlantı sonucunun 1969 senesinde keşfedilmesine karșın,[40] günümüze kadarki araştırma sonuçları birbirini değillemektedir.[10] Bu yazının yazıldığı ana değinki en kapsamlı ve en son genom çapında ilişkilendirme çalışması[41] herhangi tek bir lokusun bipolar bozukluktan sorumlu olduğuna dair bir sonuca ulașamamıştır.

BDNF, dopamin reseptörü D4, d-aminoasit oksidaz ve TPH1'nin polimorfizmleri, sıkça bipolar bozukluk ile ilintilendirilmiş ve ilk zamanlarda geçmiş-verilerin analizi ile ispat edildiğine kanaat getirilmiş; fakat, ilgili testlerdeki birtakım doğrulamaların üzerine, bu grup gen ve bipolar bozukluğun ilintili oluşuna dair kesin yargı geri çekilmiştir.[42] Buna karşın, yeni bir çalışmada, TPH1'deki iki farklı polimorfizmin, bipolar bozukluk ile ilintili olduğu gözlemi rapor edilmiştir.[43]

Çevresel

değiştir

Çevresel etmenler bipolar bozukluk oluşumu ve sürecinde önemlidir ve bireyin psikososyal özellikleri bireyin genetik nizamı ile etkileşebilir.[44] Yakın zamanda vuku bulan hadiseler ve bireyler arası ilişkiler de, bipolar bozukluk dönemlerinin oluşumu ve tekrar edişinde, unipolar bozuklukta olduğu gibi bir ihtimalle etkili olabilir.[45]

Nörolojik

değiştir

Nispeten daha az etkili olsa da, bipolar bozukluk ya da benzeri rahatsızlıklar, devamda aktarılan nörolojik durum veya yaralanmalar sonucu ortaya çıkabilir: inme, travmatik beyin yaralanması, HIV enfeksiyonu, multipl skleroz, porfiria ve ender olarak temporal lob epilepsisi.[46]

Teşhis

değiştir

Bipolar bozukluk genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde teşhis edilir, ancak başlangıç yaşam boyunca da ortaya çıkabilir.[47][48] Teşhisi, bireyin kendi bildirdiği deneyimlere, aile üyelerinin, arkadaşlarının veya iş arkadaşlarının bildirdiği anormal davranışlara, bir klinisyen tarafından değerlendirilen gözlemlenebilir hastalık belirtilerine ve ideal olarak tıbbi bir incelemeye dayanır. diğer nedenleri dışlamak için. Özellikle anneden bakıcı tarafından puanlanan derecelendirme ölçeklerinin, bipolar bozukluğu olan gençleri belirlemede öğretmen ve gençlerin puanladığı raporlardan daha doğru olduğu görülmüştür.[49] Değerlendirme genellikle ayaktan tedavi bazında yapılır; Kendisi veya başkaları için bir risk varsa, yatılı bir tesise kabul kabul edilir.

Bipolar bozukluğu teşhis etmek için en yaygın kullanılan kriterler, Amerikan Psikiyatri Birliği'nin (APA) Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5) ve Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Uluslararası Hastalıkların İstatistiksel Sınıflandırması'ndan alınmıştır. ve İlgili Sağlık Sorunları, 10. Baskı (ICD-10). ICD-10 kriterleri ABD dışındaki klinik ortamlarda daha sık kullanılırken, DSM kriterleri ABD içinde kullanılır ve araştırma çalışmalarında uluslararası alanda kullanılan hakim kriterlerdir. 2013 yılında yayınlanan DSM-5, selefi DSM -IV-TR'ye kıyasla daha ileri ve daha doğru tanımlayıcılar içermektedir.[50] Bu çalışma, DSM-V'in iki kutuplu spektrumu içindeki çeşitli tanıları içeren ICD'nin yaklaşan on birinci revizyonunu etkilemiştir.[51]

Bipolar bozukluğun taranması ve değerlendirilmesi için çeşitli derecelendirme ölçekleri mevcuttur, bunlar arasında Bipolar spektrum tanı ölçeği, Duygudurum Bozukluğu Anketi, Genel Davranış Envanteri ve Hipomani Kontrol Listesi de bulunmaktadır.[52][53] Değerlendirme ölçeklerinin kullanımı tam bir klinik görüşmenin yerini tutamaz ancak semptomların hatırlanmasını sistematize etmeye hizmet eder.[53] Öte yandan, bipolar bozukluğu taramaya yönelik araçların duyarlılığı daha düşük olma eğilimindedir.[52]

Ayırıcı tanı

değiştir

Bipolar bozukluk, Uluslararası Hastalık Sınıflandırması'na göre zihinsel ve davranışsal bir bozukluk olarak sınıflandırılır.[54] Bipolar bozuklukta görülenlere benzer semptomlara sahip olabilen zihinsel bozukluklar arasında Şizofreni, Majör depresif bozukluk,[55] Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (ADHD) ve Borderline kişilik bozukluğu gibi bazı kişilik bozuklukları yer alır.[56][57][58] Bipolar bozukluk ile Borderline kişilik bozukluğu arasındaki temel fark, ruh hali değişimlerinin doğasıdır; ruh halindeki günler, haftalar veya daha uzun süren sürekli değişikliklerin aksine, ikinci durumdaki değişiklikler (daha doğrusu duygusal düzensizlik olarak adlandırılır ) ani ve sıklıkla kısa ömürlüdür ve sosyal stres etkenlerine ikincildir.[59]

Bipolar bozukluğun tanısını koyan herhangi bir biyolojik test bulunmamakla birlikte,[60] kesin tanı konulmadan önce bipolar bozukluğa benzer klinik bulgulara sahip tıbbi hastalıkların mevcut olup olmadığını araştırmak için kan testleri ve/veya görüntüleme yapılmaktadır. Multipl skleroz, kompleks kısmi nöbetler, felçler, beyin tümörleri, Wilson hastalığı, travmatik beyin hasarı, Huntington hastalığı ve kompleks migren gibi nörolojik hastalıklar bipolar bozukluğun özelliklerini taklit edebilir.[48] Nörolojik bozuklukları dışlamak için EEG kullanılabilir. Epilepsi gibi ve beyin lezyonlarını dışlamak için başın CT taraması veya MRI'sı kullanılabilir.[48] Ek olarak, hipotiroidizm, hipertiroidizm ve Cushing hastalığı gibi endokrin sistem bozuklukları, bağ dokusu hastalığı sistemik lupus eritematozus gibi ayırıcı niteliktedir. Bipolar maniye benzer görünebilen bulaşıcı maninin nedenleri arasında herpes ensefaliti, HIV, influenza veya nörosifiliz yer alır.[48] Bazı vitamin eksiklikleri örneğin pellagra (niyasin eksikliği), B 12 vitamini eksikliği, folat eksikliği ve Wernicke-Korsakoff sendromu (tiyamin eksikliği ) de maniye yol açabilir. Manik semptomlara neden olabilecek yaygın ilaçlar arasında antidepresanlar, prednizon, Parkinson hastalığı ilaçları, tiroit hormonu, uyarıcılar (kokain ve metamfetamin dahil ) ve bazı antibiyotikler bulunur.[61]

Tedavisi

değiştir

Tedavi edilmediği durumda ağır bir seyir izleyebilen bir psikiyatrik rahatsızlıktır.

Bipolar Bozukluk bazı kişilerde mevsimsel bir dalgalanma gösterir. Sonbahar ve kış, depresif durumun, ilkbahar aylarıysa manik atakların gözlendiği aylardır. Daha nadir olarak tam tersi de gözlenebilir.

Duygudurumların yoğunluğu ve süresi kişiden kişiye büyük ölçüde değişir.

Bipolar bozukluk üç ilaç sınıfıyla tedavi edilir; ruh hali stabilizatörleri, antipsikotikler ve antidepresanlar. Çoğunlukla tedavi duygu durum dengeleyicisi ilaçlar ve psikoterapiden oluşur. İlaçlar birincil tedaviyken, hastanın geçmiş devrelerin yarattığı kişisel ve sosyal zararları anlaması ve kabul etmesine yardımcı olmada ve gelecekte yaşayabilecekleriyle daha iyi başa çıkabilmesinde psikoterapi önemli bir rol oynar.[62] Yineleyen hastalık dönemleri (mani, depresyon, hipomani gibi) nedeniyle duygudurum dengeleyici ilaçların doktor kontrolünde uzun yıllar alınması gerekebilir.

Bipolar bozukluk genellikle ilaç ile tedavi edilmektedir. Psikiyatristler ve pratisyen hekimler genel olarak bipolar bozukluk semptomlarını azalmak için etkin ilaç tedavisini tercih ederler. Doktorunuz ile sürekli iletişimde kalmak, doktorunuzun söylediklerini harfiyen uygulamanız hastalığın tedavisinde önemli bir yere sahiptir. Bipolar bozukluk rahatsızlığı boyunca toplum hayatına uyum sağlamak, insanlardan uzak durmamak oldukça önemlidir. Hastalığın tedavisi ilaç kullanımı ile yapılıyor olsa da psikolojik rahatsızlıklarda moralin yeri unutulmamalı, bipolar bozukluğu bulunan kişinin morali yüksek tutulmalıdır.[63]

Tedavi sonrası

değiştir

İlaçla tedavi, hastalığın kontrol altına alınması içindir. Kişi, bir psikiyatrist doktor ve psikolog yardımıyla, depresyon eğilimlerine karşı bir savunma geliştirmelidir. Yine de manik ataklar önlense bile, kişide genel bir durgunluk gözlenebilir. Kişi, bu eğilime karşı da hazırlıklı olmalı, yoğun depresif süreçlerde gerektiğinde müdahale edilmelidir.

Dış bağlantılar

değiştir

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Gautam S, Jain A, Gautam M, Gautam A, Jagawat T (Ocak 2019). "Clinical Practice Guidelines for Bipolar Affective Disorder (BPAD) in Children and Adolescents". Indian Journal of Psychiatry. 61 (Suppl 2): 294-305. doi:10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_570_18. PMC 6345130 $2. PMID 30745704. 
  2. ^ a b Edward Shorter (2005). A Historical Dictionary of Psychiatry. New York: Oxford University Press. ss. 165–166. ISBN:978-0-19-517668-1
  3. ^ Coyle N, Paice JA (2015). Oxford Textbook of Palliative Nursing. Oxford University Press, Incorporated. s. 623. ISBN 9780199332342. 
  4. ^ a b c d e f g h i Anderson IM, Haddad PM, Scott J (December 27, 2012). "Bipolar disorder". BMJ (Clinical Research Ed.). 345: e8508. DOI:10.1136/bmj.e8508. PMID 23271744
  5. ^ a b c American Psychiatry Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5. bas.). Arlington: American Psychiatric Publishing. ss. 123-154. ISBN 978-0-89042-555-8. 
  6. ^ Schmitt A, Malchow B, Hasan A, Falkai P (Şubat 2014). "The impact of environmental factors in severe psychiatric disorders". Front Neurosci. 8 (19): 19. doi:10.3389/fnins.2014.00019. PMC 3920481 $2. PMID 24574956. 
  7. ^ "DSM IV Criteria for Manic Episode". Food and Drug Administration. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Depresyon ve Bipolar Bozukluklar. Erdal Işık. Görsel Sanatlar Matbaacılık,İstanbul. 2003. ss. 467-509. ISBN 9786054431250. 
  9. ^ Akiskal Hagop. Classification, Diagnosis and Boundaries of Bipolar Disorders. In: MAJ M, AKİSKAL H, LOPEZ-IBOR J, Norman Sartorius) 2002; 12-28. DOI:10.1002/047084650X.ch1
  10. ^ a b c d e f g h Barnett JH, Smoller JW (2009). "The genetics of bipolar disorder". Neuroscience. 164 (1). ss. 331-43. doi:10.1016/j.neuroscience.2009.03.080. PMC 3637882 $2. PMID 19358880. 
  11. ^ a b c d e f g h i Beentjes TA, Goossens PJ, Poslawsky IE (October 2012). "Caregiver burden in bipolar hypomania and mania: a systematic review". Perspect Psychiatr Care. 48 (4): 187-197. doi:10.1111/j.1744-6163.2012.00328.x  . PMID 23005586. 
  12. ^ Salvadore G, Quiroz JA, Machado-Vieira R, Henter ID, Manji HK, Zarate CA (Kasım 2010). "The neurobiology of the switch process in bipolar disorder: a review". J Clin Psychiatry. 71 (11). ss. 1488-1501. doi:10.4088/JCP.09r05259gre. PMC 3000635 $2. PMID 20492846. 
  13. ^ Titmarsh S (May–Haziran 2013). "Characteristics and duration of mania: implications for continuation treatment". Progress in Neurology and Psychiatry. 17 (3). ss. 26-7. doi:10.1002/pnp.283. 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  14. ^ Beentjes TA, Goossens PJ, Poslawsky IE (Ekim 2012). "Caregiver burden in bipolar hypomania and mania: a systematic review". Perspect Psychiatr Care. 48 (4). ss. 187-97. doi:10.1111/j.1744-6163.2012.00328.x. PMID 23005586. 
  15. ^ a b Tarr GP, Glue P, Herbison P (Kasım 2011). "Comparative efficacy and acceptability of mood stabilizer and second generation antipsychotic monotherapy for acute mania—a systematic review and meta-analysis". J Affect Disord. 134 (1–3). ss. 14-9. doi:10.1016/j.jad.2010.11.009. PMID 21145595. 
  16. ^ a b Post RM, Kalivas P (Mart 2013). "Bipolar disorder and substance misuse: pathological and therapeutic implications of their comorbidity and cross-sensitisation". Br J Psychiatry. 202 (3). ss. 172-6. doi:10.1192/bjp.bp.112.116855. PMID 23457180. March 4, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2017. 
  17. ^ Knowles R, McCarthy-Jones S, Rowse G (Haziran 2011). "Grandiose delusions: a review and theoretical integration of cognitive and affective perspectives". Clin Psychol Rev. 31 (4). ss. 684-96. doi:10.1016/j.cpr.2011.02.009. PMID 21482326. 
  18. ^ Furukawa TA (2010). "Assessment of mood: Guides for clinicians". Journal of Psychosomatic Research. 68 (6). ss. 581-589. doi:10.1016/j.jpsychores.2009.05.003. PMID 20488276. 
  19. ^ McKenna BS, Eyler LT (Kasım 2012). "Overlapping prefrontal systems involved in cognitive and emotional processing in euthymic bipolar disorder and following sleep deprivation: a review of functional neuroimaging studies". Clin Psychol Rev. 32 (7). ss. 650-63. doi:10.1016/j.cpr.2012.07.003. PMC 3922056 $2. PMID 22926687. 
  20. ^ a b c Bowins B (2007). "Cognitive regulatory control therapies". Am J Psychother. 67 (3). ss. 215-36. PMID 24236353. 
  21. ^ "Bipolar Disorder: NIH Publication No. 95-3679". U.S. National Institutes of Health. Eylül 1995. 29 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017. 
  22. ^ "Bipolar II Disorder Symptoms and Signs". Web M.D. 9 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  23. ^ a b Muneer A (June 2013). "Treatment of the depressive phase of bipolar affective disorder: a review". JPMA. The Journal of the Pakistan Medical Association (Review). 63 (6): 763-769. PMID 23901682. 
  24. ^ "Practice Guideline for the Treatment of Patients With Bipolar Disorder Second Edition". APA Practice Guidelines for the Treatment of Psychiatric Disorders: Comprehensive Guidelines and Guideline Watches. 1. 2006. doi:10.1176/appi.books.9780890423363.50051. ISBN 978-0-89042-336-3. 
  25. ^ Bowden CL (Ocak 2001). "Strategies to reduce misdiagnosis of bipolar depression". Psychiatr Serv. 52 (1). ss. 51-5. doi:10.1176/appi.ps.52.1.51. PMID 11141528. 
  26. ^ Muzina DJ, Kemp DE, McIntyre RS (Ekim–Aralık 2007). "Differentiating bipolar disorders from major depressive disorders: treatment implications". Ann Clin Psychiatry. 19 (4). ss. 305-12. doi:10.1080/10401230701653591. PMID 18058287. 
  27. ^ a b c d Swann AC, Lafer B, Perugi G, Frye MA, Bauer M, Bahk WM, Scott J, Ha K, Suppes T (Ocak 2013). "Bipolar mixed states: an international society for bipolar disorders task force report of symptom structure, course of illness, and diagnosis". Am J Psychiatry. 170 (1). ss. 31-42. doi:10.1176/appi.ajp.2012.12030301. PMID 23223893. 
  28. ^ MacQueen, GM; Memedovich, KA (Ocak 2017). "Cognitive dysfunction in major depression and bipolar disorder: Assessment and treatment options". Psychiatry and Clinical Neurosciences (Review). 71 (1). s. 18-27. doi:10.1111/pcn.12463. PMID 27685435. 
  29. ^ Cipriani, G; Danti, S; Carlesi, C; Cammisuli, DM; Di Fiorino, M (Ekim 2017). "Bipolar Disorder and Cognitive Dysfunction: A Complex Link". The Journal of Nervous and Mental Disease (Review). 205 (10). s. 743-56. doi:10.1097/NMD.0000000000000720. PMID 28961594. 
  30. ^ Srivastava S, Ketter TA (Aralık 2010). "The link between bipolar disorders and creativity: evidence from personality and temperament studies". Current psychiatry reports. 12 (6). ss. 522-30. doi:10.1007/s11920-010-0159-x. PMID 20936438. 
  31. ^ Goodwin & Jamison 2007, s. 338.
  32. ^ Reinhardt MC, Reinhardt CA (Mart–Nisan 2013). "Attention deficit-hyperactivity disorder, comorbidities, and risk situations". J Pediatr (Rio J). 89 (2). ss. 124-30. doi:10.1016/j.jped.2013.03.015. PMID 23642421. 
  33. ^ a b c Kerner B (Şubat 2014). "Genetics of bipolar disorder". Appl Clin Genet. Cilt 7. ss. 33-42. doi:10.2147/tacg.s39297. PMC 3966627 $2. PMID 24683306. 
  34. ^ Cirillo PC, Passos RB, Bevilaqua MC, López JR, Nardi AE (Aralık 2012). "Bipolar disorder and Premenstrual Syndrome or Premenstrual Dysphoric Disorder comorbidity: a systematic review". Rev Bras Psiquiatr. 34 (4). ss. 467-79. doi:10.1016/j.rbp.2012.04.010. PMID 23429819. April 7, 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2017. 
  35. ^ Sagman D, Tohen M (2009). "Comorbidity in Bipolar Disorder: The Complexity of Diagnosis and Treatment". Psychiatric Times. April 28, 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2017. 
  36. ^ Nierenberg AA, Kansky C, Brennan BP, Shelton RC, Perlis R, Iosifescu DV (Ocak 2013). "Mitochondrial modulators for bipolar disorder: a pathophysiologically informed paradigm for new drug development". Aust N Z J Psychiatry. 47 (1). ss. 26-42. doi:10.1177/0004867412449303. PMID 22711881. 
  37. ^ a b Edvardsen J, Torgersen S, Røysamb E, Lygren S, Skre I, Onstad S, Oien PA (2008). "Heritability of bipolar spectrum disorders. Unity or heterogeneity?". Journal of Affective Disorders. 106 (3). ss. 229-240. doi:10.1016/j.jad.2007.07.001. PMID 17692389. 
  38. ^ Kieseppä T, Partonen T, Haukka J, Kaprio J, Lönnqvist J (2004). "High Concordance of Bipolar I Disorder in a Nationwide Sample of Twins". American Journal of Psychiatry. 161 (10). ss. 1814-1821. doi:10.1176/appi.ajp.161.10.1814. PMID 15465978. 
  39. ^ McGuffin P, Rijsdijk F, Andrew M, Sham P, Katz R, Cardno A (2003). "The Heritability of Bipolar Affective Disorder and the Genetic Relationship to Unipolar Depression". Archives of General Psychiatry. 60 (5). ss. 497-502. doi:10.1001/archpsyc.60.5.497. PMID 12742871. 
  40. ^ Reich T, Clayton PJ, Winokur G (1969). "Family history studies: V. The genetics of mania". The American Journal of Psychiatry. 125 (10). ss. 1358-1369. doi:10.1176/ajp.125.10.1358. PMID 5304735. 
  41. ^ Craddock N, Sklar P (May 2013). "Genetics of bipolar disorder". Lancet. 381 (9878): 1654-1662. doi:10.1016/S0140-6736(13)60855-7. PMID 23663951. 
  42. ^ Seifuddin, F; Mahon, PB; Judy, J; Pirooznia, M; Jancic, D; Taylor, J; Goes, FS; Potash, JB; Zandi, PP (Temmuz 2012). "Meta-analysis of genetic association studies on bipolar disorder". American journal of medical genetics. Part B, Neuropsychiatric genetics : the official publication of the International Society of Psychiatric Genetics. 159B (5). ss. 508-18. doi:10.1002/ajmg.b.32057. PMC 3582382 $2. PMID 22573399. 
  43. ^ Gao, J; Jia, M; Qiao, D; Qiu, H; Sokolove, J; Zhang, J; Pan, Z (Mart 2016). "TPH2 gene polymorphisms and bipolar disorder: A meta-analysis". American journal of medical genetics. Part B, Neuropsychiatric genetics : the official publication of the International Society of Psychiatric Genetics. 171B (2). ss. 145-52. doi:10.1002/ajmg.b.32381. PMID 26365518. 
  44. ^ Serretti A, Mandelli L (2008). "The genetics of bipolar disorder: Genome 'hot regions,' genes, new potential candidates and future directions". Molecular Psychiatry. 13 (8). ss. 742-771. doi:10.1038/mp.2008.29. PMID 18332878. 
  45. ^ Geddes JR, Miklowitz DJ (11 Mayıs 2013). "Treatment of bipolar disorder". Lancet. 381 (9878): 1672-1682. doi:10.1016/S0140-6736(13)60857-0. PMC 3876031 $2. PMID 23663953. 
  46. ^ Murray ED, Buttner N, Price BH. (2012) Depression and Psychosis in Neurological Practice. In: Neurology in Clinical Practice, 6th Edition. Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J (eds.) Butterworth Heinemann. April 12, 2012. 1-4377-0434-4 | 978-1-4377-0434-1
  47. ^ Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı. Amerikan Psikiyatri Birliği. Amerikan Psikiyatri Yayıncılığı. 2013. s. 123-154. ISBN 978-0-89042-555-8. 
  48. ^ a b c d Price, Amy L.; Marzani-Nissen, Gabrielle R. (1 Mart 2012). "Bipolar Disorders: A Review". American Family Physician (İngilizce). 85 (5): 483-493. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  49. ^ "APA PsycNet". psycnet.apa.org (İngilizce). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  50. ^ Bipolar Depresyon, Bipolar II ve Komorbiditelerine Tanısal ve Klinik Yönetim Yaklaşımları. Perugi G, Ghaemi SN, Akiskal H. 2006. s. 193–234. ISBN 978-0-470-01795-1. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  51. ^ "ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics". icd.who.int. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  52. ^ a b Carvalho, André F.; Takwoingi, Yemisi; Sales, Paulo Marcelo G.; Soczynska, Joanna K.; Köhler, Cristiano A.; Freitas, Thiago H.; Quevedo, João; Hyphantis, Thomas N.; McIntyre, Roger S.; Vieta, Eduard (Şubat 2015). "Screening for bipolar spectrum disorders : a comprehensive meta-analysis of accuracy studies" (İngilizce). ISSN 0165-0327. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  53. ^ a b Picardi, Angelo (Ocak 2009). "Rating scales in bipolar disorder". Current Opinion in Psychiatry (İngilizce). 22 (1): 42. doi:10.1097/YCO.0b013e328315a4d2. ISSN 0951-7367. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  54. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 17 Ekim 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  55. ^ "Antidepresanla ilişkili ruh hali değişimi ve tek kutuplu majör depresyondan bipolar bozukluğa geçiş: bir inceleme". 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  56. ^ Bela Sood, Aradhana; Razdan, Amit; Weller, Elizabeth B.; Weller, Ronald A. (1 Nisan 2005). "How to differentiate bipolar disorder from attention deficit hyperactivity disorder and other common psychiatric disorders: A guide for clinicians". Current Psychiatry Reports (İngilizce). 7 (2): 98-103. doi:10.1007/s11920-005-0005-8. ISSN 1535-1645. 
  57. ^ Magill, Chandra A (Ağustos 2004). "The Boundary between Borderline Personality Disorder and Bipolar Disorder: Current Concepts and Challenges". The Canadian Journal of Psychiatry (İngilizce). 49 (8): 551-556. doi:10.1177/070674370404900806. ISSN 0706-7437. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  58. ^ Bassett, Darryl (Nisan 2012). "Borderline personality disorder and bipolar affective disorder. Spectra or spectre? A review". Australian & New Zealand Journal of Psychiatry (İngilizce). 46 (4): 327-339. doi:10.1177/0004867411435289. ISSN 0004-8674. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  59. ^ Parker, Gordon (12 Nisan 2012). Bipolar II Disorder: Modelling, Measuring and Managing (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-60089-8. 
  60. ^ "Redirecting". linkinghub.elsevier.com. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023. 
  61. ^ Peet, Malcolm; Peters, Steve (1 Şubat 1995). "Drug-Induced Mania". Drug Safety (İngilizce). 12 (2): 146-153. doi:10.2165/00002018-199512020-00007. ISSN 1179-1942. 
  62. ^ "Bipolar Bozukluk hakkında her şey". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016. 
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bipolar_bozukluk&oldid=33667526" sayfasından alınmıştır