Devlet Egemenliği Günü (Azerbaycan)
Devlet Egemenliği Günü (Azerice: Dövlət Suverenliyi Günü), terörle mücadele operasyonunun ardından Azerbaycan'nda devlet egemenliğinin yeniden tesis edilmesinin onuruna kutlanan gündür. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 19 Eylül 2024 tarihinde imzaladığı "Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Devlet Egemenliği Günü'nün kurulması hakkında" kararına dayanarak kutlanmaktadır.
| Azerbaycan Devlet Egemenliği Günü | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Azerbaycan |
| Başlama | 20 Eylül 2024 |
Tarihçe
değiştirBirinci Karabağ Savaşı'nda, Ermenistan Cumhuriyeti Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın gereklerini ihlal ederek Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı işgal politikası yürütmüş ve askerî güç kullanarak Azerbaycan'ın uluslararası düzeyde tanınan topraklarının yüzde 20'sini işgal etmiştir.[1] Ermenistan'da ve işgal edilen Azerbaycan topraklarında Azerbaycanlılara karşı etnik temizlik yapılmış, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları işlenmiş, şehirler ve köyler harap edilmiş, birçok katliam ve Hocalı Soykırımı gerçekleştirilmiştir.
2020 yılının Eylül-Kasım aylarında gerçekleşen 44 günlük Vatan Savaşı sonucunda Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri yedi bölgeyi – Cebrayıl, Fuzuli, Zengilan, Kubadlı, Ağdam ve Laçın bölgeleri ile birlikte Şuşa şehrini tamamen, Hocalı ve Terter bölgelerinin bir kısmını ve Hocavend ile Kelbecer bölgelerinin geniş bir bölümünü işgalden kurtarmıştır.[1] Askeri operasyonlar, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya liderleri arasında imzalanan üçlü bildirgeyle sona ermiştir. Böylece Azerbaycan, BM Güvenlik Konseyi kararlarının uygulanmasını sağlamıştır.[2][3]
Üçlü bildirgede, Ermenistan Azerbaycan topraklarından tamamen çekilme taahhüdünü üstlenmiştir. Ancak Ermenistan, özellikle 2020'den sonra üretilen silah ve mühimmatı, mayınlar da dahil olmak üzere, yasa dışı yollarla Rusya barış güçlerinin kontrolü altındaki Karabağ bölgelerine taşımış, 480 kilometrelik temas hattı boyunca yeni mayınlı bölgeler, 500'den fazla savaş mevzisi ve güçlendirilmiş uzun vadeli atış noktaları, çeşitli tiplerde topçu sistemleri için 350'den fazla atış pozisyonu ve keşif-gözlem araçları kurmuştur. Ayrıca Ermenistan, bölgede saldırı operasyonlarını yürütebilecek askerî güçleri de yoğunlaştırmıştır.[4]
18 Eylül 2023 tarihinde Azerbaycan hava sahasında uçuş yapan yolcu uçaklarının GPS navigasyon sistemlerine karşı, Rus Barış Gücü Kontenjanının geçici olarak konuşlandırıldığı bölgelerdeki yasa dışı Ermeni silahlı grupları tarafından radyo engellemeleri uygulanmıştır.[5] Sonuç olarak, Tiflis-Bakü güzergahında uçuş gerçekleştiren "Azerbaycan Hava Yolları"na ait E-190 tipi yolcu uçağının GPS navigasyon sistemlerinde, saat 20:28'den 20:34'e kadar radyo engellemeleri nedeniyle kesintiler yaşanmıştır.[6]
19 Eylül 2023 tarihinde, Hocavend bölgesinde Azerbaycan Otomobil Yolları Devlet Ajansı'na ait bir araç mayına çarpmış, sürücü ve yolcusu olay yerinde hayatını kaybetmiştir.[7][8][9]
Aynı gün, Azerbaycan Otomobil Yolları Devlet Ajansı (AAYDA) çalışanlarının öldürüldüğü terör saldırısının gerçekleştiği bölgeye hareket eden polis memurlarının aracı da mayına çarpmış, İçişleri Bakanlığı'na (DİN) bağlı 4 polis hayatını kaybetmiş, 5 polis de çeşitli derecelerde yaralanmıştır.[10] Daha sonra, aracın, barış gücünün geçici olarak konuşlandığı bölgede faaliyet gösteren yasa dışı Ermeni silahlı gruplarının sabotaj-diversiyon ekibi tarafından yerleştirilen bir mayına çarptığı anlaşılmıştır.[11]
19 Eylül 2023'te, Azerbaycan’ın Karabağ ekonomik bölgesinde gerçekleştirilen geniş çaplı provokasyonların önlenmesi ve Ermenistan silahlı kuvvetlerinin kalıntılarının silahsızlandırılarak buradan çıkarılması, bu bölgelerde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin anayasal düzeninin yeniden tesis edilmesi amacıyla bir terörle mücadele operasyonu başlatılmıştır. Sadece 23 saat süren ve 20 Eylül'de sona eren operasyon sonucunda Azerbaycan Ordusu, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin egemenliğini tamamen yeniden sağlamıştır. Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde bulunan Ermenistan silahlı kuvvetleri ve yasa dışı Ermeni silahlı grupları silahlarını bırakmış, savaş mevzilerinden ve askeri karakollardan çekilmişlerdir.[12]
Tesis edilmesi
değiştirDevlet Egemenliği Günü, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 19 Eylül 2024 tarihinde imzaladığı "Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Devlet Egemenliği Günü'nün kurulması hakkında" kararnamesine dayanarak kutlanmaktadır. Kararnamede şu ifadeler yer alır:[13]
"Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nın 109. maddesinin 32. bendine dayanarak, 20 Eylül 2023 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin tüm topraklarında hukukun üstünlüğünün sağlandığını ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet egemenliğinin yeniden tesis edildiğini göz önünde bulundurarak karar veriyorum:
1. Her yıl 20 Eylül, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Devlet Egemenliği Günü olarak kutlansın.
2. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, bu Kararnameden kaynaklanan meseleleri çözsün."
Kaynakça
değiştir- ^ a b Prezident Kitabxanası (Azərbaycan) (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası // Xronoligiya – Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi" (PDF). www.files.preslib.az (Azerice). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ President.az (Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı) (4 Ağustos 2022). "İlham Əliyev xalqa müraciət edib". www.president.az (Azerice). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ "Azərbaycanda Dövlət Suverenliyi Günü təsis edildi — Sərəncam". Qafqazinfo (Azerice). 19 Eylül 2024. 19 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2024.
- ^ "Ağdərədə ermənilərə məxsus dayaq məntəqəsi aşkarlanıb, tank götürülüb". Report İnformasiya Agentliyi (Azerice). 26 Mart 2024. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Müdafiə Nazirliy: Qanunsuz erməni silahlıları sərnişin təyyarəsinə qarşı növbəti dəfə radiomaneələr tətbiq edib VİDEO". www.azertag.az (Azerice). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan) (20 Eylül 2023). "Müdafiə Nazirliyinin məlumatı". www.mod.gov.az (Azerice). 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Xocavənddə avtomobil minaya düşüb, sürücü və sərnişin ölüb". www.azertag.az (Azerice). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Xocavənddə baş verən partlayışla bağlı cinayət işi başlanılıb". www.azertag.az (Azerice). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "AAYDA Xocavəndə baş verən partlayışla bağlı məlumat yayıb". www.azertag.az (Azerice). 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Daxili İşlər Nazirliyinin polislərinə qarşı törədilmiş terror hadisəsi ilə bağlı cinayət işi açılıb". www.azertag.az (Azerice). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Xocavənddə baş verən terror hadisəsi zamanı həyatını itirən DİN polislərinin sayı 4-ə çatıb". www.azertag.az (Azerice). 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (20 Eylül 2023). "Məlumat vərəqələri antiterror tədbirlərinin aparıldığı ərazidə paylanılır". www.azertag.az (Azerice). 23 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
- ^ "Azərbaycan Respublikasında Dövlət Suverenliyi Gününün təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". president.az. 19 Eylül 2024. 19 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2024.