Habib Burgiba
Habib bin Ali Burgiba (Arapça: حبيب بورقيبة, 3 Ağustos 1903, Munastır - 6 Nisan 2000, Munastır), Tunus Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk devlet başkanıdır (1957-1987). Arap dünyasında ılımlılık ve aşamalı ilerlemenin önde gelen savunucularından olmuştur. İdeolojisi Burgibaizm olarak adlandırılır.
| Habib Burgiba الحبيب بورقيبة | |
|---|---|
| |
| 1. Tunus Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 25 Temmuz 1957 - 7 Kasım 1987 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Zeynel Abidin Bin Ali |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 3 Ağustos 1903 Munastır, Tunus Fransız Protektorası |
| Ölüm | 6 Nisan 2000 (96 yaşında) Munastır, Tunus |
| Evlilik(ler) | Müfide Burgiba (1927–1961) Vesile Burgiba (1962–1986) |
| Bitirdiği okul | Paris Üniversitesi |
| Dini | İslam |
| İmzası | 
|
Yaşamı
değiştirTunus Beyi'nin ordusunda görev yapmış bir teğmenin 8 çocuğundan en küçüğüydü. Tunus'ta Arapça ve İslam dini konusunda sağlam bir eğitim gördü, ardından Sorbonne'da hukuk ve siyaset bilimi okudu. Ülkesine döndükten sonra avukatlık yapmaya başladı. 1934'te bağımsızlık mücadelesine önderlik edebileceğini düşündüğü bazı genç arkadaşlarıyla Yeni Düstur Partisi'ni kurarak önce partinin genel sekreteri, ardından 1948'de de partinin başkanı oldu. Örgütleyici özelliğiyle sivrilerek, parti örgütlerini kırsal kesime yaydı ve o güne kadar kentlerde seçkin bir tabakanın tekelinde olan ulusal hareketin halk kitleleriyle bütünleşmesini sağladı. Öte yandan siyasi faaliyetleri yüzünden kısa sürede Fransız sömürge yönetiminin dikkatini çekti, 1934-1945 yılları arasında 11 yılını hapiste geçirdikten sonra deniz yoluyla Kuzey Afrika'ya kaçtı. 8 Eylül 1949 tarihinde de ülkesine döndü.
Milliyetçilerin 1952-1954 arasında giderek artan şiddet hareketlerine yönelmeleri üzerine, önce baskıcı önlemlere başvuran Fransız yönetimi, yöntemlerinin etkisiz hale gelmesi üzerine Burgiba ile görüşmelere başladı. 20 Mart 1956'da Fransa başbakanı Guy Mollet ile Tunus'a bağımsızlık verilmesini öngören bir antlaşma imzaladı. 1957'de krallığın kaldırılmasından sonra cumhurbaşkanlığına seçildi.
Politik dönemi
değiştir1959'da, İslam'ı devletin resmi dini olarak korumakla birlikte bir laikleştirme sürecine girildi. Çok eşliliği yasaklayan, evlilik ve boşanmada hukuki yöntemlerin izlenildiği, dini bağışların kontrol altına alındığı ve (1960) Ramazan ayında iş yaşamının aksamamasını sağlayan yeni bir anayasayı yürürlüğe koydu. Dış politikada tarafsızlık politikası izlenildi. Bununla birlikte Tunus'un kültürel ve eğitsel bakımlardan Fransa'ya yakınlığını sürdürdü. Öte yandan iktidarı boyunca Fransa'yla iki büyük kriz yaşadı. 1961'de diğer Arap ülkelerinden gelen baskıların da etkisiyle 1956 antlaşmasıyla Fransa'ya bırakılan Bizerte'nin Tunus'a iade edilmesi talebinin reddedilmesi üzerine başlattığı askeri saldırı ve Fransız direnişi binden fazla Tunuslu'nun hayatını kaybetmesine neden oldu, Fransızlar 1963'te Bizerte'den çekildiler. 1964'te Fransız göçmenlerinin topraklarını kamulaştırması, Fransa'yla olan ilişkilerin daha da gerginleşmesine yol açtı.
Arap Birliği'nin kararlarına karşı bağımsız bir tutum takındı. Kendisini "Tunus halkının eğiticisi" ilan eden Burgiba, 1975'te "ömür boyu" devlet başkanı ilan edildi.[1] Laisist uygulamaları ve Batıcı sosyal reformlarıyla öne çıktı. Nasırcı Arap sosyalizminden yana olan Burgiba'nın Düstur Sosyalist Partisi güçlü konumunu sürdürse de, 1980'lerde ülkedeki muhalefet giderek etkili olmaya başladı. 1986'da aldığı ani bir kararla, ardılı olarak seçmiş olduğu Muhammed Mzali'yi başbakanlıktan uzaklaştırarak yerine, İslamcıları sindiren İçişleri Bakanı Zeynel Abidin Bin Ali'yi atadı. Bin Ali, Burgiba'nın ilerleyen yaşının ülkeyi etkin biçimde yönetmesini engellediğini öne sürerek, Kasım 1987'de Burgiba'nın başkanlığını elinden aldı. Ölümüne kadar Munastır'da ev hapsinde tutuldu.
Tunus'u modernleştirme çabaları ve ilerici, yenilikçi kişiliği; tarihte Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve eski Afgan kralı Emanullah Han'ı andırıyordu.
Ölümü
değiştirKasım 1987'de devrilen Burgiba, 13 yıl boyunca Manastır'da hükûmet gözetiminde bir tecrit altında yaşadıktan sonra 6 Nisan 2000 tarihinde, 97 yaşındayken öldü.
Burgiba iki kez evlenmiş, bu evliliklerin birincisini bir Fransız albayın dul eşi olan Matilde Lorrain (Müslüman olduktan sonra Müfide Burgiba) ile yapmıştır; bu evliliğinden bir oğlu olan Burgiba 1961 yılında eşinden boşanarak Vasile bin Ammar ile evlenmiş ve Hacer adında bir kızı evlat edinmiştir.
Ayrıca bakınız
değiştir
Kaynakça
değiştir- ^ Tunus ağlıyor 4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 8 Nisan 2000.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Bey Mohamed Lamine |
Tunus Devlet Başkanı 1957–1987 |
Sonra gelen: Zeynel Abidin Bin Ali |