III. Fyodor
III. Fyodor (Teodor) Alekseyeviç Romanov (Rusça: Фёдор III Алексеевич); 9 Haziran 1661 – 7 Mayıs 1682), 1676 ve 1682 yılları arasında hüküm sürmüş, Romanov hanedanına mensup Rus çarıdır.
| III. Fyodor | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Tüm Rusya'nın çarı | |||||
| Hüküm süresi | 8 Şubat 1676 – 7 Mayıs 1682 | ||||
| Taç giymesi | 18 Haziran 1676 | ||||
| Önce gelen | I. Aleksey | ||||
| Sonra gelen | V. İvan | ||||
| Doğum | 9 Haziran 1661 Moskova | ||||
| Ölüm | 7 Mayıs 1682 (20 yaşında) Moskova | ||||
| Defin | 1682 Mikâil Katedrali, Moskova Kremlini | ||||
| Eş(ler)i | Agafiya Semyonovna Gruşetskaya Marfa Apraksina | ||||
| |||||
| Hanedan | Romanov Hanedanı | ||||
| Babası | I. Aleksey | ||||
| Annesi | Maria İlyiniçna Miloslavskaya | ||||
| Dini | Doğu Ortodoks | ||||
Hayatı
değiştir
_by_shakko-2013.jpg)
1661 yılında Moskova'da doğdu. Çar I. Aleksey'in hayatta kalan en büyük oğluydu. Annesi Mariya Miloslavskaya idi.[1]
1676 yılında, henüz 15 yaşındayken babasını altederek taht mücadelesini kazandı. İnce bir zekâya ve soylu bir eğilime sahipti. Leh diline de hakim olan Slav ilahiyatçı Simeon Polotski'nin elinde çok iyi bir eğitim gördü. Polotski genç çareviç konumundaki Fyodor'a, o dönem için Rusya'da sıra dışı sayılacak biçimde Latince de öğretti. Ama, korkunç bir şekil bozukluğu ile doğmuş ve bilinmeyen bir hastalık sonucunda geçirdiği yarı felç ile engelli olarak yaşamaktaydı. Zamanının çoğunu genç soylular Yazikov ve Likaçov ile geçiriyordu. Bu kişiler ileride Rus mahkemesine Polonya dilini, törenlerini ve kıyafetlerini dahil edeceklerdi. Yönetimde ağırlık kazanan Fyodor'un amcası İvan B. Miloslavski'nin hükûmetten uzaklaştırılmasını da bu iki isim sağlamıştı.
28 Temmuz 1680 tarihinde, Semyon Fyodoroviç Gruşetski adlı önemli bir boyar ve eşi Maria İvanovna Zaborovskaya'nın kızları olan Agafya Semyonovna Gruşetskaya (1663 – 14 Temmuz 1681 sonrası) adında soylu bir genç kızla evlendi. Eşi Fyodor'un ileri görüşlülüğünü paylaşıyordu. Örneğin sakal tıraşını ilk savunanlardan oldu.[2]
Çar III. Fyodor 16 Mayıs 1681 tarihinde yayınladığı bir emirle vaftiz olan ve olmayan Tatarların toprak ve mülkleriyle birlikte kayda geçilmesini ister. Ortodoksluğu kabul etmeyen vatandaşların köle olarak verilebilmesi tehdit unsuru olarak kullanılmıştır. Vaftiz olanlar ise kanuna göre 6 yıl boyunca imtiyazlar elde ederek ödüllendirilmişlerdir.[3] Bu dönemde Ortodoks olmayanların bazı malları ellerinden alınıp Ortodoks olanlara verilmiştir. Fyodor, 24 Mayıs 1681 yılında çıkardığı bir kanunla da Yeni Kreşenlerin (vaftizliler), Kreşen olmayan akrabalarının varlıklarına sahip olabileceklerini duyuruldu. Bu hüküm müslümanlara karşı kullanılmıştır. Bu kanunlardan sonra binlerce Tatar ve mirza Kreşen olmuştur. Yine 1682 yılında bazı Tatar ileri gelenleri çarın emrini kabul etmediği gibi Osmanlı Padişahı IV. Mehmet'e başvurarak Rus devletinden özgürleşmek için ricada bulunmuşlardır.[4][5]
Fyodor, Moskova'daki Kutsal Mendil Manastırı'nda Bilimler Akademisi'ni kurdu.
Fyodor dönemindeki uygulamalarla sonrasındaki Büyük Petro reformları arasındaki temel fark, ilkinde öncelikle kilisenin yararı gözetilirken diğerinde devletin yararının ön planda tutulmasıdır. Dönemin en önemli reformu, 1682'de Vasily Golitsin'in önerisi üzerine, mestnichestvo sisteminin kaldırılması idi. Bundan sonra tüm sivil ve askeri hizmetler hak ve egemenliğin iradesi ile belirlenecekti. Bu sırada soyluluğa dair kitaplar da imha ediliyorlardı.
11 Temmuz 1681 tarihinde de Çariçe Gruşetskaya, ilk çareviç olan İlya Fyodoroviç, tahtın müstakbel varisi olarak doğdu. Doğum sonrası bir kopmlikasyon nedeniyle 14 Temmuz günü Gruşetskaya öldü ve hemen yedi gün sonrasında 21 Temmuz günü 10 günlük Çareviç de öldü.
Yedi ay sonra, 24 Şubat 1682 tarihinde Fyodor Marfa Apraksina (1667–1716) ile ikinci evliliğini gerçekleştirdi. daughter of Matvey Vasilieviç Apraksin ve eşi Domna Bogdanovna Lovçikova'nın kızlarıydı. Fyodor bu evliliğinden üç ay sonra 7 Mayıs 1682 tarihinde ölmüştür. Ölüm haberi 1682 Moskova Ayaklanması'nın başlamasına yol açmıştır.
Fyodor'un çocuğu olmaması nedeniyle tahta kimin geçeceği anlaşmazlıkları çıktı. Sonunda V. İvan ve üvey kardeşi I. Petro ortaklaşa olarak tahta geçtiler. Fyodor'un ölümünün ardından 1682 ve 1989 yılları arasında ablası Sofia Alekseyevna naiplik görevini üstlendi.
Kaynakça
değiştir- ^ Kurat, Akdes Nimet (1987). Rusya tarihi: başlangıçtan 1917'ye kadar. xiii. Türk Tarih Kurumu yayınları. s. 247. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
- ^ Pogodin, Mikâil Pogodin (1875). The First Seventeen Years of the Life of Peter the Great (Rusça). Moskova.
- ^ Zakonov, Polnoe Sobranie (1982). George N. Rhyne; Joseph L. Wieczynski (Ed.). Rossiiskoi Imperii - Prodvagon. Modern encyclopedia of Russian and Soviet history. 2. Moskova: Acad. Internat. Press. s. 249.
- ^ Topsakal, İlyas (2009). Rus misyoner kaynaklarına göre: Rus Çarlığı ve Türkler, (1552-1917). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ss. 158-159. ISBN 9754981973. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
- ^ Mojarovskiyi, Apollon (1880). İzlojenie Hoda Missionerskogo Delo po Prosveşeniyu Hristianstvom (Rusça). Moskova. ss. 35-36.
Dış kaynaklar
değiştir- Hosking, Geoffrey, (2004). Russia and the Russians: A History. Cambridge: Harvard University Press, ISBN 0-674-01114-7 (İngilizce)
Dış bağlantılar
değiştir
- Rusya hükümdarlarının soyağacı
- Romanovs. The second film. Feodor III, Sophia Alekseyevna; Ivan V; 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Romanovların yeniden yapılanması, StarMedia, Babich-Design. (Rusya, 2013)
- Kurat, Akdes Nimet (6.baskı: 2014), Rusya Tarihi / Başlangıcından 1917'ye Kadar, Ankara:Turk Tarih Kurumu, ISBN 9751605504. Online:[1] 18 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Aleksey |
 Rus çarı 8 Şubat 1676 – 7 Mayıs 1682 |
Sonra gelen: I. Petro ve V. İvan |