Kürdan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

17.25, 24 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Kürdan, genellikle bir yemekten sonra, gıda kalıntılarını gidermek için dişlerin arasına sokulan en az bir ve bazen iki sivri uçlu küçük, ince bir tahta, plastik, bambu, metal, kemik veya başka bir maddeden üretilmiş çubuktur. Kürdan aynı zamanda küçük mezeleri (peynir küpleri veya zeytin gibi) tutmak için veya bir kokteyl çubuğu olarak çeşitli etkinliklerde kullanılır ve plastik fırfırlar veya küçük kağıt şemsiyeler veya bayraklarla süslenebilir.^[1]

Tarihi

Tüm kültürlerde bilinen kürdan, sadece diş temizliği için kullanılan en eski alet değil, aynı zamanda erken modern insanların ortaya çıkmasından da eskidir. Çünkü Neandertal ve Homo sapiens kafataslarındaki dişlerde bir aletin izleri görülebiliyor. Bronzdan yapılmış kürdanlar, Kuzey İtalya ve Doğu Alpler'deki tarih öncesi mezarlarda gömü objesi olarak bulundu. 1986'da Florida'daki araştırmacılar, eski Amerikan yerlilerinin 7.500 yıllık kalıntılarını keşfettiler ve birçok azı dişi arasında küçük oluklar tespit ettiler.^[2] Araştırmacılardan biri olan Wisconsin Concordia Üniversitesi'nden Justin Martin "Diş minesi oldukça serttir. Bu nedenle olukları oluşturmak için sondaları oldukça titiz bir şekilde kullanmış olmalılar" dedi.

Malzemeler ve üretim

Antik çağdan kalma gümüşten yapılmış veya Roma döneminden kalma sakız ağacından yapılmış zarif, sanatsal kürdan örnekleri vardır.

17. yüzyılda kürdanlar lüks nesnelerdi. Mücevherler gibi kürdanlar da değerli metaller kullanılarak ustaca stilize edilip pahalı taşlarla süslenirdi.

İlk kürdan üretim makinesi 1869'da Marc Signorello tarafından geliştirildi. Bir diğeri 1872'de Silas Noble ve J.P. Cooley tarafından patentlendi.^[3]

Tahta kürdan huş ağacından üretilir. Tomruklar önce spiral şeklinde ince tabakalar halinde kesilir. Daha sonra bu tabakalar kesilir, doğranır, öğütülür ve (hafifletmek için) ağartılarak tek tek kürdanlar haline getirilir.^[4] Dental pikler olarak da adlandırılan plastik kürdanlar, Armond's Manufacturing tarafından Amerika'da halen Georgia'da üretilmektedir. Mayo Clinic, daha etkili temizledikleri ve diş etlerine zarar verme riski olmadığı için, dişleri temizlemek için tahta kürdan yerine diş piki kullanılmasını önerir.^{[kaynak belirtilmeli]} Günümüzde diş ipi, diş fırçası ve ağız duşu gibi diğer diş hijyeni yöntemleri tercih edilmektedir .

Etimoloji

Fransızca cure-dent "'diş temizler', diş temizleme çıtası" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Fransızca curer "ihtimam göstermek, temizlemek" (NOT: Bu sözcük Latince aynı anlama gelen curare fiilinden evrilmiştir.) ve Fransızca dent "diş" sözcüklerinin bileşiğidir. (NOT: Fransızca sözcük Latince aynı anlama gelen dens, dent- sözcüğünden evrilmiştir.)^[5]

Ayrıca bakınız

Ağız sağlığı
Diş ipi

Kaynakça

^ "The Marketing Genius Who Brought Us the Toothpick." Slate Magazine. N.p., n.d. Web. 23 Nov. 2012. <http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html 12 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
^ (AP) (06/22/1986). "Dentistry as practiced 5510 B.C.". Toronto Star.
^ "History of the Toothbrush and Toothpaste". About.com Money. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
^ How It's Made: "Toothpicks; acrylic bathtubs; helicopters; beer." The Discovery Channel.
^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.

İleri okuma

The Toothpick: Technology and Culture. Knopf. 16 Ekim 2007. ISBN 978-0-307-26636-1.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta toothpicks ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikisözlük'te Kürdan ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
Video 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - kürdan nasıl üretilir

[1] "The Marketing Genius Who Brought Us the Toothpick." Slate Magazine. N.p., n.d. Web. 23 Nov. 2012. <http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html 12 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.

[AP-2] (AP) (06/22/1986). "Dentistry as practiced 5510 B.C.". Toronto Star.

[3] "History of the Toothbrush and Toothpaste". About.com Money. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.

[4] How It's Made: "Toothpicks; acrylic bathtubs; helicopters; beer." The Discovery Channel.

[5] "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 2. satır: / 2. satır: @@
 [[Dosya:Oral_B_toothpicks_dental_woodsticks.jpg|küçükresim|Oral B kürdan]]
 [[Dosya:Toothpick_s.jpg|küçükresim|Bambu kürdan]]
-'''Kürdan''', genellikle bir [[Öğün|yemekten]] sonra, gıda kalıntılarını gidermek için [[diş]]lerin arasına sokulan en az bir ve bazen iki sivri uçlu küçük, ince bir [[tahta]], [[plastik]], bambu, [[metal]], [[kemik]] veya başka bir madden üretilmiş çubuktur. Kürdan aynı zamanda küçük mezeleri (peynir küpleri veya [[zeytin]] gibi) tutmak için veya bir kokteyl çubuğu olarak çeşitli etkinliklerde kullanılır ve plastik fırfırlar veya küçük kağıt şemsiyeler veya [[bayrak]]larla süslenebilir.<ref>"The Marketing Genius Who Brought Us the Toothpick." Slate Magazine. N.p., n.d. Web. 23 Nov. 2012. <http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html>.</ref>
+'''Kürdan''', genellikle bir [[Öğün|yemekten]] sonra, gıda kalıntılarını gidermek için [[diş]]lerin arasına sokulan en az bir ve bazen iki sivri uçlu küçük, ince bir [[tahta]], [[plastik]], bambu, [[metal]], [[kemik]] veya başka bir maddeden üretilmiş çubuktur. Kürdan aynı zamanda küçük mezeleri (peynir küpleri veya [[zeytin]] gibi) tutmak için veya bir kokteyl çubuğu olarak çeşitli etkinliklerde kullanılır ve plastik fırfırlar veya küçük kağıt şemsiyeler veya [[bayrak]]larla süslenebilir.<ref>"The Marketing Genius Who Brought Us the Toothpick." Slate Magazine. N.p., n.d. Web. 23 Nov. 2012. <http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190212170513/http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html |tarih=12 Şubat 2019 }}>.</ref>
 == Tarihi ==
@@ 12. satır: / 12. satır: @@
 . yüzyılda kürdanlar lüks nesnelerdi. Mücevherler gibi kürdanlar da değerli metaller kullanılarak ustaca stilize edilip pahalı taşlarla süslenirdi.
-İlk kürdan üretim makinesi 1869'da Marc Signorello tarafından geliştirildi. Bir diğeri 1872'de Silas Noble ve J.P. Cooley tarafından patentlendi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://inventors.about.com/od/dstartinventions/a/dentistry_2.htm|başlık=History of the Toothbrush and Toothpaste|çalışma=About.com Money}}</ref>
+İlk kürdan üretim makinesi 1869'da Marc Signorello tarafından geliştirildi. Bir diğeri 1872'de Silas Noble ve J.P. Cooley tarafından patentlendi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://inventors.about.com/od/dstartinventions/a/dentistry_2.htm | başlık = History of the Toothbrush and Toothpaste | çalışma = About.com Money | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 23 Ekim 2020 | arşivurl = https://archive.today/20120713172145/http://inventors.about.com/od/dstartinventions/a/dentistry_2.htm | arşivtarihi = 13 Temmuz 2012 | ölüurl = evet }}</ref>
-Tahta kürdan [[huş]] ağacından üretilir. Tomruklar önce spiral şeklinde ince tabakalar halinde kesilir. Daha sonra bu tabakalar kesilir, doğranır, öğütülür ve (hafifletmek için) ağartılarak tek tek kürdanlar haline getirilir.<ref>''[[How It's Made]]: "Toothpicks; acrylic bathtubs; helicopters; beer." [[The Discovery Channel]].''</ref> Dental pikler olarak da adlandırılan plastik kürdanlar, Armond's Manufacturing tarafından Amerika'da halen Georgia'da üretilmektedir. Mayo Clinic, daha etkili temizledikleri ve diş etlerine zarar verme riski olmadığı için dişleri temizlemek için tahta kürdan yerine diş piki kullanılmasını önerir.{{Kaynak belirt|date=January 2019}} Günümüzde [[diş ipi]], [[diş fırçası]] ve ağız duşu gibi diğer diş hijyeni yöntemleri tercih edilmektedir .
+Tahta kürdan [[huş]] ağacından üretilir. Tomruklar önce spiral şeklinde ince tabakalar halinde kesilir. Daha sonra bu tabakalar kesilir, doğranır, öğütülür ve (hafifletmek için) ağartılarak tek tek kürdanlar haline getirilir.<ref>''[[How It's Made]]: "Toothpicks; acrylic bathtubs; helicopters; beer." [[The Discovery Channel]].''</ref> Dental pikler olarak da adlandırılan plastik kürdanlar, Armond's Manufacturing tarafından Amerika'da halen Georgia'da üretilmektedir. Mayo Clinic, daha etkili temizledikleri ve diş etlerine zarar verme riski olmadığı için, dişleri temizlemek için tahta kürdan yerine diş piki kullanılmasını önerir.{{Kaynak belirt|date=January 2019}} Günümüzde [[diş ipi]], [[diş fırçası]] ve ağız duşu gibi diğer diş hijyeni yöntemleri tercih edilmektedir .
+== Etimoloji ==
+Fransızca ''cure-dent'' "'diş temizler', diş temizleme çıtası" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Fransızca ''curer'' "ihtimam göstermek, temizlemek" (NOT: Bu sözcük Latince aynı anlama gelen ''curare'' fiilinden evrilmiştir.) ve Fransızca ''dent'' "diş" sözcüklerinin bileşiğidir. (NOT: Fransızca sözcük Latince aynı anlama gelen ''dens, dent-'' sözcüğünden evrilmiştir.)<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.etimolojiturkce.com/arama/k%C3%BCrdan|başlık=Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji|erişimtarihi=17 Şubat 2023|dil=Türkçe|çalışma=www.etimolojiturkce.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230217204551/https://www.etimolojiturkce.com/arama/k%C3%BCrdan|arşivtarihi=17 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
 == Ayrıca bakınız ==
-* Ağız sağlıgı
+* Ağız sağlığı
 * [[Diş ipi]]
 == Kaynakça ==
-{{Kaynakça}}'''İleri okuma'''
+{{kaynakça}}'''İleri okuma'''
 * {{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/toothpicktechnol00petr|başlık=The Toothpick: Technology and Culture|tarih=16 Ekim 2007|yayıncı=Knopf|isbn=978-0-307-26636-1}}
@@ 28. satır: / 31. satır: @@
 == Dış bağlantılar ==
-* {{Commonscat-inline|toothpicks}}
+* {{Commons kategori-ufak|toothpicks}}
-* {{wiktionary-inline}}
+* {{Vikisözlük-ufak}}
-* [https://www.youtube.com/watch?v=rP_7FIpPFEQ Video] - kürdan nasıl üretilir
+* [https://www.youtube.com/watch?v=rP_7FIpPFEQ Video] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201026071504/https://www.youtube.com/watch?v=rP_7FIpPFEQ |tarih=26 Ekim 2020 }} - kürdan nasıl üretilir
+{{Otorite kontrolü}}
 [[Kategori:Yeme eşyaları]]