İçeriğe atla

Narenciye: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
SpdyBot (mesaj | katkılar)
Botlar
352.056 değişiklik
k →‎top: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir)
 
(29 kullanıcı tarafından yapılan 45 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{otomatik taksonkutu
{{Taksobitki
| ad = Narenciye
| ad = Narenciye
| statü =
| resim = Citrus fruits.jpg
| resim = Citrus fruits.jpg
| resim2 = Citrus_paradisi_(Grapefruit,_pink)_white_bg.jpg
| resim2 = Citrus paradisi (Grapefruit, pink) white bg.jpg
| en_eski_fosil = 8
| alem = [[Plantae]]
| en_genç_fosil = 0
| bölüm = [[Magnoliophyta]] <br /><small>(Kaplı tohumlular)</small>
| altbölüm_sıra = [[Tür]] ve [[melez]]ler
| sınıf = [[Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small>
| altbölüm = Ancestral species:<br />
| takım = [[Sapindales]]
''Citrus maxima'' – [[Pomelo]]<br />
| familya = [[Rutaceae]]
''Citrus medica'' – [[Citron]]<br />
| altfamilya = [[Aurantioideae]]
''Citrus reticulata'' – [[Mandarin orange]]<br />
| oymak = [[Citreae]]
''[[Citrus micrantha]]'' – a [[Papeda (citrus)|papeda]]<br />
⚫
| cins = Citrus
''Citrus hystrix'' – [[Kaffir lime]]<br />
⚫
| cins_yazar = [[Carolus Linnaeus|L.]]
''Citrus cavaleriei'' - [[Citrus cavaleriei|Ichang papeda]]<br />
''Citrus japonica'' - [[Kumquat]]
----
Important hybrids:<br />
''Citrus'' × ''aurantiifolia'' – [[Key lime]]<br />
''Citrus'' × ''aurantium'' – [[Bitter orange]]<br />
''Citrus'' × ''latifolia'' – [[Persian lime]]<br />
''Citrus'' × ''limon'' – [[Lemon]]<br />
''Citrus'' × ''limonia'' – [[Rangpur (fruit)|Rangpur]]<br />
''Citrus'' × ''paradisi'' – [[Grapefruit]]<br />
''Citrus'' × ''sinensis'' – [[Orange (fruit)|Sweet orange]]<br />
''Citrus'' × ''tangerina'' – [[Tangerine]]<br />
| sinonimler= ''Eremocitrus''<br />
''Microcitrus''<br />
⚫
metne bakınız
⚫
| takson = Citrus
⚫
| sıralama = [[Carolus Linnaeus|L.]]
| altbaşlık = [[Tür]]ler
| altbaşlık = [[Tür]]ler
| açıklama =
| açıklama =
Atalara ait türler:<br />
⚫
Metne bakınız.
''Citrus maxima'' – [[Pomelo]]<br />
''Citrus medica'' – [[Ağaç kavunu]]<br />
''Citrus reticulata'' – [[Mandalina]]<br />
''Citrus micrantha'' – [[Papeda]]<br />
''Citrus hystrix'' – [[Kafir limi]]<br />
''Citrus cavaleriei'' - [[Yichang papedası]]<br />
''Citrus japonica'' - [[Kamkat]]
----
Önemli melezler:<br />
''Citrus × aurantiifolia'' – [[Lim]]<br />
''Citrus × aurantium'' – [[Turunç]]<br />
''Citrus × latifolia'' – [[İran limi]]<br />
''Citrus × limon'' – [[Limon]]<br />
''Citrus × limonia'' – [[Rangpur (meyve)|Rangpur]]<br />
''Citrus × paradisi'' – [[Greyfurt]]<br />
''Citrus × sinensis'' – [[Portakal]]<br />
''Citrus × tangerina'' – [[Tangerina]]<br />
Diğer türler ve melezler için ayrıca [[#Citrus meyvelerinin listesi|aşağıya]] bakınız.
|eşanlamlıları = ''Eremocitrus''<br />
''Microcitrus''<br />
Metne bakınız.
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Citrus}}
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Citrus}}
}}
}}
'''Narenciye''' ya da '''turunçgiller''', [[turunç]], [[portakal]], [[mandalina]], [[greyfurt]] ve [[limon]] gibi ekonomik değeri yüksek olan ''[[Citrus]]'' cinsi [[meyve]] [[ağaç|ağacı]] türlerini de içine alan bir [[bitki]] topluluğudur.
'''Narenciye''' ya da '''turunçgiller''', [[turunç]], [[portakal]], [[mandalina]], [[greyfurt]] ve [[limon]] gibi ekonomik değeri yüksek olan ''Citrus'' cinsi [[meyve]] [[ağaç|ağacı]] türlerini de içine alan bir [[bitki]] topluluğudur.


== Yetiştiği yerler ==
== Yetiştiği yerler ==
Vatanı [[Çin]] ve [[Hindistan]] olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir. Türkiye'de güney ve güneybatı [[Anadolu]] ile kuzeydoğu [[Akdeniz]] bölgelerinde tarımı yapılır.
Vatanı [[Çin]] ve [[Hindistan]] olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir.Türkiye'de [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin]] [[Orta Fırat Bölümü|Orta Fırat Bölümü’nde]], [[Akdeniz Bölgesi|Akdeniz bölgesi]] ve [[Ege Bölgesi]]nde tarımı yapılır.
[[dosya:IMG%209893.jpeg|küçükresim|250px|[[Gaziantep]]’te Bir Narenciye Bahçesi]]

[[Dosya:Citrus orchard in Adana 01.jpg|küçükresim|300px|[[Adana]]’da Narenciye Tarlaları]]
==Özellikleri==
==Özellikleri==
Yaprak dökmeyen, uçucu [[yağ]] taşıyan küçük ağaçlardır. Yaprakları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. Çanak ve taç yaprakları beş parçalıdır. [[Taç yaprak]]ları etli, beyaz veya pembe renkli, hoş kokuludur.
[[Yaprak dökmeyen]], [[uçucu yağ]] taşıyan küçük [[ağaç]]lardır. [[Yaprak]]ları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. [[Çanak yaprak|Çanak]] ve [[taç yaprak]]ları beş parçalıdır. [[Taç yaprak]]ları etli, [[beyaz]] veya [[pembe]] renkli, hoş kokuludur.


Meyveler sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. Meyvelerin tadı ekşidir ve C vitamini açısından zengindirler. %3 yağ içerirler.
Meyveler [[sarı]] ve [[turuncu]] renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. [[Meyve]]lerin tadı [[ekşi]]dir ve [[C vitamini]] açısından zengindirler. %3 [[yağ]] içerirler.


== Bazı narenciye türleri ==
== Bazı narenciye türleri ==
⚫
Bu türlerin hepsi de ''Citrus'' (''C.'') cinsi bitkilerdir:

⚫
== Bu türlerin hepsi de ''Citrus'' (''C.'') cinsi bitkilerdir: ==
{|
{|
| ▪ [[Turunç]] || (''Citrus aurantium'')
| ▪ [[Turunç]] || (''Citrus aurantium'')
37. satır: 74. satır:
|-
|-
| ▪ [[Limon]] || (''C. x limon'')
| ▪ [[Limon]] || (''C. x limon'')
|-
| ▪ [[Greyfrut]] || (''C. x paradisi'')
|-
|-
| ▪ [[Mandalina]] || (''C. reticulata'')
| ▪ [[Mandalina]] || (''C. reticulata'')
53. satır: 88. satır:
|-
|-
| ▪ [[Kamkat]] || (''Citrus fortunella'')
| ▪ [[Kamkat]] || (''Citrus fortunella'')
|-
|-* [[Klemantin]] || (''Citrus clementina'') (bir çesit çekirdeksiz mandalina)


|}
|}
Bu tür ise bazılarınca [[Citrus]] cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir.
Bu tür ise bazılarınca Citrus cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir.
{|
{|
| ▪[[Poncirus trifoliata]] ||(''Üç yaprak'')
| ▪[[Üç yaprak]] ||(''Poncirus trifoliata'')
|}
|}


== Kullanıldığı yerler ==
== Kullanıldığı yerler ==
Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, [[parfümeri]]de koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, [[deodorant]] ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.
Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, [[parfümeri]]de koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, [[deodorant]] ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.
{{Barmen}}{{taksonçubuğu|from=Q81513}}
{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:Citrus]]
[[Kategori:Citrus]]
[[Kategori:Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar]]

21.58, 1 Haziran 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Narenciye
Yaşadığı dönem aralığı: 8-0 myö
Hemfilliyen-Günümüz 
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Sapindales
Familya: Rutaceae
Alt oymak: Citrinae
Cins: Citrus
L.
Tür ve melezler
Ancestral species:

Citrus maxima – Pomelo
Citrus medica – Citron
Citrus reticulata – Mandarin orange
Citrus micrantha – a papeda
Citrus hystrix – Kaffir lime
Citrus cavaleriei - Ichang papeda
Citrus japonica - Kumquat

Important hybrids:
Citrus × aurantiifolia – Key lime
Citrus × aurantium – Bitter orange
Citrus × latifolia – Persian lime
Citrus × limon – Lemon
Citrus × limonia – Rangpur
Citrus × paradisi – Grapefruit
Citrus × sinensis – Sweet orange

Citrus × tangerina – Tangerine
Sinonimler
Eremocitrus

Microcitrus

metne bakınız

Narenciye ya da turunçgiller, turunç, portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi ekonomik değeri yüksek olan Citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur.

Yetiştiği yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vatanı Çin ve Hindistan olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir.Türkiye'de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fırat Bölümü’nde, Akdeniz bölgesi ve Ege Bölgesinde tarımı yapılır.

Gaziantep’te Bir Narenciye Bahçesi
Adana’da Narenciye Tarlaları

Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan küçük ağaçlardır. Yaprakları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. Çanak ve taç yaprakları beş parçalıdır. Taç yaprakları etli, beyaz veya pembe renkli, hoş kokuludur.

Meyveler sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. Meyvelerin tadı ekşidir ve C vitamini açısından zengindirler. %3 yağ içerirler.

Bazı narenciye türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu türlerin hepsi de Citrus (C.) cinsi bitkilerdir:

▪ Turunç (Citrus aurantium)
▪ Bergamot (C. aurantium var. bergamia)
▪ Limon (C. x limon)
▪ Mandalina (C. reticulata)
▪ Portakal (C. x sinensis)
▪ Lim (Citrus aurantifolia)
▪ Greyfurt (Citrus paradisi)
▪ Şadok (Pomelo) (Citrus maxima)
▪ Ağaç kavunu (Citrus medica)
▪ Kamkat (Citrus fortunella)

Bu tür ise bazılarınca Citrus cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir.

▪Üç yaprak (Poncirus trifoliata)

Kullanıldığı yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, parfümeride koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, deodorant ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Narenciye&oldid=32988322" sayfasından alınmıştır