Narenciye: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k →top: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir) |
|||
(13 kullanıcı tarafından yapılan 20 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
1. satır: | 1. satır: | ||
{{otomatik taksonkutu |
|||
{{Taksobitki |
|||
| ad = Narenciye |
| ad = Narenciye |
||
| statü = |
|||
| resim = Citrus fruits.jpg |
| resim = Citrus fruits.jpg |
||
| resim2 = Citrus paradisi (Grapefruit, pink) white bg.jpg |
| resim2 = Citrus paradisi (Grapefruit, pink) white bg.jpg |
||
| en_eski_fosil = 8 |
|||
| alem = [[Bitki|Plantae]] |
|||
| en_genç_fosil = 0 |
|||
| bölüm = [[Magnoliophyta]] <br /><small>(Kaplı tohumlular)</small> |
|||
| altbölüm_sıra = [[Tür]] ve [[melez]]ler |
|||
| sınıf = [[Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small> |
|||
| altbölüm = Ancestral species:<br /> |
|||
| takım = [[Sapindales]] |
|||
''Citrus maxima'' – [[Pomelo]]<br /> |
|||
| familya = [[Rutaceae]] |
|||
''Citrus medica'' – [[Citron]]<br /> |
|||
| altfamilya = [[Aurantioideae]] |
|||
''Citrus reticulata'' – [[Mandarin orange]]<br /> |
|||
| oymak = [[Citreae]] |
|||
''[[Citrus micrantha]]'' – a [[Papeda (citrus)|papeda]]<br /> |
|||
⚫ | |||
''Citrus hystrix'' – [[Kaffir lime]]<br /> |
|||
⚫ | |||
''Citrus cavaleriei'' - [[Citrus cavaleriei|Ichang papeda]]<br /> |
|||
''Citrus japonica'' - [[Kumquat]] |
|||
---- |
|||
Important hybrids:<br /> |
|||
''Citrus'' × ''aurantiifolia'' – [[Key lime]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''aurantium'' – [[Bitter orange]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''latifolia'' – [[Persian lime]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''limon'' – [[Lemon]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''limonia'' – [[Rangpur (fruit)|Rangpur]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''paradisi'' – [[Grapefruit]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''sinensis'' – [[Orange (fruit)|Sweet orange]]<br /> |
|||
''Citrus'' × ''tangerina'' – [[Tangerine]]<br /> |
|||
| sinonimler= ''Eremocitrus''<br /> |
|||
''Microcitrus''<br /> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| altbaşlık = [[Tür]]ler |
| altbaşlık = [[Tür]]ler |
||
| açıklama = |
| açıklama = |
||
Atalara ait türler:<br /> |
|||
⚫ | |||
''Citrus maxima'' – [[Pomelo]]<br /> |
|||
''Citrus medica'' – [[Ağaç kavunu]]<br /> |
|||
''Citrus reticulata'' – [[Mandalina]]<br /> |
|||
''Citrus micrantha'' – [[Papeda]]<br /> |
|||
''Citrus hystrix'' – [[Kafir limi]]<br /> |
|||
''Citrus cavaleriei'' - [[Yichang papedası]]<br /> |
|||
''Citrus japonica'' - [[Kamkat]] |
|||
---- |
|||
Önemli melezler:<br /> |
|||
''Citrus × aurantiifolia'' – [[Lim]]<br /> |
|||
''Citrus × aurantium'' – [[Turunç]]<br /> |
|||
''Citrus × latifolia'' – [[İran limi]]<br /> |
|||
''Citrus × limon'' – [[Limon]]<br /> |
|||
''Citrus × limonia'' – [[Rangpur (meyve)|Rangpur]]<br /> |
|||
''Citrus × paradisi'' – [[Greyfurt]]<br /> |
|||
''Citrus × sinensis'' – [[Portakal]]<br /> |
|||
''Citrus × tangerina'' – [[Tangerina]]<br /> |
|||
Diğer türler ve melezler için ayrıca [[#Citrus meyvelerinin listesi|aşağıya]] bakınız. |
|||
|eşanlamlıları = ''Eremocitrus''<br /> |
|||
''Microcitrus''<br /> |
|||
Metne bakınız. |
|||
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Citrus}} |
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Citrus}} |
||
}} |
}} |
||
'''Narenciye''' ya da '''turunçgiller''', [[turunç]], [[portakal]], [[mandalina]], [[greyfurt]] ve [[limon]] gibi ekonomik değeri yüksek olan '' |
'''Narenciye''' ya da '''turunçgiller''', [[turunç]], [[portakal]], [[mandalina]], [[greyfurt]] ve [[limon]] gibi ekonomik değeri yüksek olan ''Citrus'' cinsi [[meyve]] [[ağaç|ağacı]] türlerini de içine alan bir [[bitki]] topluluğudur. |
||
== Yetiştiği yerler == |
== Yetiştiği yerler == |
||
Vatanı [[Çin]] ve [[Hindistan]] olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir. |
Vatanı [[Çin]] ve [[Hindistan]] olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir.Türkiye'de [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin]] [[Orta Fırat Bölümü|Orta Fırat Bölümü’nde]], [[Akdeniz Bölgesi|Akdeniz bölgesi]] ve [[Ege Bölgesi]]nde tarımı yapılır. |
||
[[dosya:IMG%209893.jpeg|küçükresim|250px|[[Gaziantep]]’te Bir Narenciye Bahçesi]] |
|||
[[Dosya:Citrus orchard in Adana 01.jpg|küçükresim|300px|[[Adana]]’da Narenciye Tarlaları]] |
|||
==Özellikleri== |
==Özellikleri== |
||
Yaprak dökmeyen, |
[[Yaprak dökmeyen]], [[uçucu yağ]] taşıyan küçük [[ağaç]]lardır. [[Yaprak]]ları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. [[Çanak yaprak|Çanak]] ve [[taç yaprak]]ları beş parçalıdır. [[Taç yaprak]]ları etli, [[beyaz]] veya [[pembe]] renkli, hoş kokuludur. |
||
Meyveler sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. |
Meyveler [[sarı]] ve [[turuncu]] renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. [[Meyve]]lerin tadı [[ekşi]]dir ve [[C vitamini]] açısından zengindirler. %3 [[yağ]] içerirler. |
||
== Bazı narenciye türleri == |
== Bazı narenciye türleri == |
||
52. satır: | 90. satır: | ||
|} |
|} |
||
Bu tür ise bazılarınca |
Bu tür ise bazılarınca Citrus cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir. |
||
{| |
{| |
||
| ▪[[ |
| ▪[[Üç yaprak]] ||(''Poncirus trifoliata'') |
||
|} |
|} |
||
== Kullanıldığı yerler == |
== Kullanıldığı yerler == |
||
Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, [[parfümeri]]de koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, [[deodorant]] ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır. |
Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, [[parfümeri]]de koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, [[deodorant]] ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır. |
||
{{Barmen}}{{taksonçubuğu|from=Q81513}} |
|||
{{Otorite kontrolü}} |
|||
[[Kategori:Citrus]] |
[[Kategori:Citrus]] |
||
[[Kategori:Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar]] |
21.58, 1 Haziran 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Narenciye | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Tür ve melezler | |||||||||||||||
Ancestral species: Citrus maxima – Pomelo Important hybrids: | |||||||||||||||
Sinonimler | |||||||||||||||
Eremocitrus Microcitrus |
Narenciye ya da turunçgiller, turunç, portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi ekonomik değeri yüksek olan Citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur.
Yetiştiği yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Vatanı Çin ve Hindistan olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir.Türkiye'de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fırat Bölümü’nde, Akdeniz bölgesi ve Ege Bölgesinde tarımı yapılır.
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan küçük ağaçlardır. Yaprakları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. Çanak ve taç yaprakları beş parçalıdır. Taç yaprakları etli, beyaz veya pembe renkli, hoş kokuludur.
Meyveler sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. Meyvelerin tadı ekşidir ve C vitamini açısından zengindirler. %3 yağ içerirler.
Bazı narenciye türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu türlerin hepsi de Citrus (C.) cinsi bitkilerdir:
▪ Turunç | (Citrus aurantium) |
▪ Bergamot | (C. aurantium var. bergamia) |
▪ Limon | (C. x limon) |
▪ Mandalina | (C. reticulata) |
▪ Portakal | (C. x sinensis) |
▪ Lim | (Citrus aurantifolia) |
▪ Greyfurt | (Citrus paradisi) |
▪ Şadok (Pomelo) | (Citrus maxima) |
▪ Ağaç kavunu | (Citrus medica) |
▪ Kamkat | (Citrus fortunella) |
Bu tür ise bazılarınca Citrus cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir.
▪Üç yaprak | (Poncirus trifoliata) |
Kullanıldığı yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, parfümeride koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, deodorant ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.