İçeriğe atla

Cemil Bilsel: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Niluniqs (mesaj | katkılar)
14 değişiklik
k →Başlıca yapıtları: bir yapıt daha ekledim
Değişiklik özeti yok
7. satır: 7. satır:
|makam = [[İstanbul Üniversitesi | İstanbul Üniversitesi Rektörü]]
|makam = [[İstanbul Üniversitesi | İstanbul Üniversitesi Rektörü]]
|dönembaşı = 10 Haziran 1934
|dönembaşı = 10 Haziran 1934
|dönemsonu = 1943
|dönemsonu = 22 Haziran 1943
|öncegelen = [[Neşet Ömer İrdelp]]
|öncegelen = [[Neşet Ömer İrdelp]]
|sonragelen = [[Tevfik Sağlam]]
|sonragelen = [[Tevfik Sağlam]]
14. satır: 14. satır:
|dönembaşı1 = 8 Mart 1943
|dönembaşı1 = 8 Mart 1943
|dönemsonu1 = 2 Eylül 1949
|dönemsonu1 = 2 Eylül 1949
|partisi = [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]
|partisi = [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]
|doğum_adı =
|doğum_adı =
|doğum_tarihi = 1879
|doğum_tarihi = 1878
|doğum_yeri =[[Şam]],[[Osmanlı İmparatorluğu]]
|doğum_yeri = [[Şam]],[[Osmanlı İmparatorluğu]]
|ölüm_tarihi = 2 Eylül 1949 (70 yaşında)
|ölüm_tarihi = 2 Eylül 1949 (71 yaşında)
|ölüm_yeri = [[Ankara]], [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]
|ölüm_yeri = [[Ankara]], [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]
|ölüm_nedeni =
|ölüm_nedeni =
32. satır: 32. satır:
}}
}}


'''Mehmet Cemil Bilsel''' (d. 1879, [[Şam]] – ö. 2 Eylül 1949, [[Ankara]] ), Türk hukukçu, siyasetçi, akademisyen.
'''Mehmet Cemil Bilsel''' (d. 1878, [[Şam]] – ö. 2 Eylül 1949, [[Ankara]] ), 1934-1943 yılları arasında [[İstanbul Üniversitesi]] eski rektörü, [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]'nin kurucu dekanı, VII. ve VIII. dönem Samsun milletvekili, Türk hukukçu, siyasetçi ve akademisyendir.


== Hayatı ==
[[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]'nin kurucularındandır. 1934-1943 arasında [[İstanbul Üniversitesi]]'nin rektörlüğünü üstlenmiştir. VII. ve VIII. dönem TBMM'de görev yapmış bir milletvekilidir.
[[Elbasan]], [[Çankırı]] ve [[Sinop]] mutasarrıflığı yapmış olan Hacı Ahmet Kadri Bey ile Emine Hanım'ın oğlu olarak 1878 yılında [[Şam]]'da dünyaya gelmiştir. Baba tarafı [[Halep]] eşrafından Niyalzâde ailesine mensuptur.


=== Okul ve Memuriyet Hayatı ===
Babası [[Elbasan]], [[Çankırı]] ve [[Sinop]] mutasarrıflığı yapmış olan Hacı Ahmet Kadri Bey, annesi Emine Hanım'dır. Manastır Mekteb-i İdadisi'nden mezun olmasının ardından 30 Kasım 1898'de [[Hariciye Nezâreti]]'nin Tercüme Kalemi'nde (Dışişleri Bakanlığı Tercüme Bürosu) çalışmaya başladı; bir yandan da hukuk öğrenimi gördü. 1903 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'ni (bugünkü [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]) bitirdi ve Amedi Kalemi'nde görevlendirildi. 1908-1914 arasında [[Darülfünun|İstanbul Darülfünunu]]nda genel devletler hukuku dersleri verdi, bir yandan da Evkaf Nezareti'nde çalıştı. 1914'te [[Şam]] ve [[Kudüs]]'te Evkaf müdürlüğü yaptı ve [[Selahaddin Eyyubi Külliyesi]]'ni kurmakla görevlendirildi. Kudüs (1917) ve ardından [[Batum]] (1918) mutasarrıfı olarak görev yaptı. 1921 yılında yeniden İstanbul Darülfünununa atandı ve 1925'e kadar ders verdi.
Babasının görev yaptığı [[Manastır]]'da bulunan Manastır Mekteb-i İdadisi'nden "aliyyü'l-âlâ" derecesiyle mezun olmuş ve akabinde 30 Kasım 1898'de [[Hariciye Nezâreti]] Tercüme Odası'nda (Dışişleri Bakanlığı Tercüme Bürosu) çalışmaya başlamıştır. Buradaki memuriyetini sürdürdüğü esnada [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Mekteb-i Hukuk-ı Şahane]]'ye kaydolmuş ve 1903 yılında bu okuldan mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından Bâb-ı Âlî Âmedî Kalemi'nde görevlendirildi. Bu görevini sürdürürken ek olarak 1908 yılında [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Darülfünun Hukuk Fakültesi]]'nde Hukuk-ı Düvel dersleri verdi.


Bâb-ı Âlî Âmedî Kalemi'ndeki görevinin ardından 14 Eylül 1909'da Evkaf Nezareti Emlâk Müdürlüğü muavinliğine, 1910’da Memurin Müdürlüğüne ve bir yıl sonra da mektupçuluğa tayin edildi. Mektupçuluğun lağvı üzerine Emlak Müdürlüğüne bilahare Suriye Evamir Müdürlüğüne nakledildi. 29 Temmuz 1914’te Şam Evkaf Müdürlüğüne getirildi ve [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Darülfünun Hukuk Fakültesi]]'ndeki derslerine ara verdi.
⚫
İstanbul Üniversitesi'nin Fatih ilçesinde bulunan yerleşkesinde kendi ismine ithafen bir konferans salonu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://kultursanat.ibb.istanbul/KulturMd_CultureCenter/Index/95 | başlık = İstanbul Üniversitesi Prof. Cemil Bilsel Konferans Salonu | erişimtarihi = 27 Mayıs 2020 | tarih = 2019 | çalışma = İBB Hizmetler | yayıncı = İstanbul Büyükşehir Belediyesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200606174435/https://kultursanat.ibb.istanbul/KulturMd_CultureCenter/Index/95 | arşivtarihi = 6 Haziran 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>


25 Şubat 1915’te [[Selahaddin Eyyubi Külliyesi]] müdürlüğüne tayin edildi. İki gün sonra, külliyenin idaresi uhdesinde kalmak üzere 27 Şubat 1915’te Kudüs Evkaf Müdürlüğüne de tayin edildi. Bu görevleri devam ederken 7 Mayıs 1917 - 3 Haziran 1917 tarihleri arasında Kudüs Mutasarrıflığına vekaleten atandı.
⚫
=== Ankara Hukuk Fakültesi'nin kuruluşu ===

[[Batum]]'un anavatana katılış sürecinde Mayıs 1918'de Batum Mutasarrıflığına vekaleten atandı, asaleten atanması ise 2 Ekim 1918'dedir. [[Mondros Ateşkes Antlaşması]] uyarınca Batum'un İngilizler tarafından işgali neticesinde fiilen 30 Aralık 1918, resmen ise 31 Mart 1919'da bu görevi sona ermiştir. 11 Aralık 1919'da Maraş Mutasarrıflığına tayin edilmiş ise de Fransız İşgal Güçlerinin itirazı sonucunda buraya gidemeyerek İstanbul'a dönmüştür.

27 Kasım 1920’de Mekteb-i Mülkiye'de Hukûk-ı Amme müderrisliğine, 1921’de ise [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Darülfünun Hukuk Fakültesi]] Hukuk-ı Düvel müderrisliğine getirildi. 1 Eylül 1924’te Mülkiye'deki derslerini bırakarak, Hukuk Fakültesi'ndeki derslerine devam etti. Bu görevine ek olarak, [[Lozan Antlaşması]]'na göre kurulacak olan "Muhtelit Hakem Mahkemeleri Türk Hakemliği"ne tayin edildi.

⚫
=== Ankara Hukuk Fakültesi'nin Kuruluşu ===
1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin (bugünkü [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]) kurulmasına katkıda bulundu. Cumhuriyetin ilk yükseköğrenim kurumu olan Ankara Hukuk Mektebi'ni kurmakla görevli komisyonda "reis vekili" unvanını taşıyan Cemil Bey, kurumun ilk dekanı olarak görev yaptı.
1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin (bugünkü [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]) kurulmasına katkıda bulundu. Cumhuriyetin ilk yükseköğrenim kurumu olan Ankara Hukuk Mektebi'ni kurmakla görevli komisyonda "reis vekili" unvanını taşıyan Cemil Bey, kurumun ilk dekanı olarak görev yaptı.


=== İstanbul Üniversitesi rektörlüğü ===
=== İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü ===
1933 yılındaki Üniversite reformundan sonra lağvedilen Darülfünun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi'nin ilk rektörü [[Neşet Ömer İrdelp]]'in kısa süre sonra istifa etmesi üzerine 1934 yılında İstanbul Üniversitesi rektörü oldu ve 1943'e kadar bu görevi sürdürdü.
1933 yılındaki Üniversite reformundan sonra lağvedilen Darülfünun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi'nin ilk rektörü [[Neşet Ömer İrdelp]]'in kısa süre sonra istifa etmesi üzerine 1934 yılında İstanbul Üniversitesi rektörü oldu ve 1943'e kadar bu görevi sürdürdü.


1943'te emekliye ayrılmadan önce Türk Devletler Hukuk Enstitüsü’nü kurdu.
22 Haziran 1943'te emekliye ayrılmadan önce Türk Devletler Hukuk Enstitüsü’nü kurdu. Emekliliğinin ardından Harp Akademisi'nde dersler verdi.


=== Milletvekilliği dönemi ===
=== Milletvekilliği Dönemi ===
1943 yılı ara seçimlerinde [[Cumhuriyet Halk Partisi]] [[Samsun]] milletvekili olarak [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'ye girdi. VIII. dönemde yeniden Samsun milletvekili seçildi.
1943 yılı ara seçimlerinde [[Cumhuriyet Halk Partisi]] [[Samsun]] milletvekili olarak [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'ye girdi. VIII. dönemde yeniden Samsun milletvekili seçildi.


1945'te [[Birleşmiş Milletler]] Anayasası'nı hazırlama çalışmalarında görev aldı ve ertesi sene Ankara'da kurulan Birleşmiş Milletler Türk Derneği'nin ilk başkanı oldu. Türkiye’yi uluslararası kongrelerde temsil etti.
1945'te [[Birleşmiş Milletler]] Anayasası'nı hazırlama çalışmalarında görev aldı ve ertesi sene Ankara'da kurulan Birleşmiş Milletler Türk Derneği'nin ilk başkanı oldu. Türkiye’yi uluslararası kongrelerde temsil etti.


1948'de kendisine [[Toulouse Üniversitesi]] tarafından fahri hukuk doktorluğu unvanı verildi.
26 Nisan 1948'de kendisine [[Toulouse Üniversitesi]] tarafından fahri hukuk doktorluğu unvanı verildi.


=== Vefatı ===
2 Eylül 1949'da Ankara'da hayatını kaybetti.
Fransızca ve Arapça dillerini bilen Cemil Bilsel, 2 Eylül 1949'da Ankara'da hayatını kaybetti. Cenazesi 4 Eylül 1949 tarihinde [[Cebeci Asri Mezarlığı]]'na defnedildi.

=== Anısına ===
1939 yılında [[İstanbul Üniversitesi]] rektörlüğü görevini sürdürürken, tedris hayatının 30.yılı armağanı olarak ''Tedris Hayatının Otuzuncu Yıl Dönümü Hatırası Olmak Üzere Üniversite Rektörü ve Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Cemil Bilsel’e Armağan'' isimli kitap hazırlanmıştır.

⚫
İstanbul Üniversitesi'nin Fatih ilçesinde bulunan yerleşkesinde kendi ismine ithafen bir konferans salonu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://kultursanat.ibb.istanbul/KulturMd_CultureCenter/Index/95 | başlık = İstanbul Üniversitesi Prof. Cemil Bilsel Konferans Salonu | erişimtarihi = 27 Mayıs 2020 | tarih = 2019 | çalışma = İBB Hizmetler | yayıncı = İstanbul Büyükşehir Belediyesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200606174435/https://kultursanat.ibb.istanbul/KulturMd_CultureCenter/Index/95 | arşivtarihi = 6 Haziran 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>


== Başlıca yapıtları ==
== Başlıca Yapıtları ==
* Kapitülasyon (1912)
* Kapitülasyon (1912)
* Mahşerde Bir Hutbe (1914)
* Mahşerde Bir Hutbe (1914)
76. satır: 90. satır:
==Kaynakça==
==Kaynakça==
{{kaynakça|30em}}
{{kaynakça|30em}}
* [https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mehmet-cemil-bilsel-1878-1949 Mehmet Cemil Bilsel (1878-1949) - Atatürk Ansiklopedisi]
* Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). DH.d.SAİD. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl Defterleri) No: 106/475


{{Otorite kontrolü}}
{{Otorite kontrolü}}

Sayfanın 10.10, 2 Ağustos 2023 tarihindeki hâli

Cemil Bilsel
İstanbul Üniversitesi Rektörü
Görev süresi
10 Haziran 1934 - 22 Haziran 1943
Yerine geldiği Neşet Ömer İrdelp
Yerine gelen Tevfik Sağlam
Samsun Milletvekili
Görev süresi
8 Mart 1943 - 2 Eylül 1949
Kişisel bilgiler
Doğum 1878
Şam,Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 2 Eylül 1949 (71 yaşında)
Ankara, Türkiye Cumhuriyeti
Partisi CHP
Evlilik(ler) Hamide Hanım
Dürnev Bilsel
Çocuk(lar) Nimet Alisbah
Nilüfer İmre
Emine Abaoğlu
Bitirdiği okul İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Mesleği Hukuk Profesörü , Akademisyen

Mehmet Cemil Bilsel (d. 1878, Şam – ö. 2 Eylül 1949, Ankara ), 1934-1943 yılları arasında İstanbul Üniversitesi eski rektörü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin kurucu dekanı, VII. ve VIII. dönem Samsun milletvekili, Türk hukukçu, siyasetçi ve akademisyendir.

Hayatı

Elbasan, Çankırı ve Sinop mutasarrıflığı yapmış olan Hacı Ahmet Kadri Bey ile Emine Hanım'ın oğlu olarak 1878 yılında Şam'da dünyaya gelmiştir. Baba tarafı Halep eşrafından Niyalzâde ailesine mensuptur.

Okul ve Memuriyet Hayatı

Babasının görev yaptığı Manastır'da bulunan Manastır Mekteb-i İdadisi'nden "aliyyü'l-âlâ" derecesiyle mezun olmuş ve akabinde 30 Kasım 1898'de Hariciye Nezâreti Tercüme Odası'nda (Dışişleri Bakanlığı Tercüme Bürosu) çalışmaya başlamıştır. Buradaki memuriyetini sürdürdüğü esnada Mekteb-i Hukuk-ı Şahane'ye kaydolmuş ve 1903 yılında bu okuldan mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından Bâb-ı Âlî Âmedî Kalemi'nde görevlendirildi. Bu görevini sürdürürken ek olarak 1908 yılında Darülfünun Hukuk Fakültesi'nde Hukuk-ı Düvel dersleri verdi.

Bâb-ı Âlî Âmedî Kalemi'ndeki görevinin ardından 14 Eylül 1909'da Evkaf Nezareti Emlâk Müdürlüğü muavinliğine, 1910’da Memurin Müdürlüğüne ve bir yıl sonra da mektupçuluğa tayin edildi. Mektupçuluğun lağvı üzerine Emlak Müdürlüğüne bilahare Suriye Evamir Müdürlüğüne nakledildi. 29 Temmuz 1914’te Şam Evkaf Müdürlüğüne getirildi ve Darülfünun Hukuk Fakültesi'ndeki derslerine ara verdi.

25 Şubat 1915’te Selahaddin Eyyubi Külliyesi müdürlüğüne tayin edildi. İki gün sonra, külliyenin idaresi uhdesinde kalmak üzere 27 Şubat 1915’te Kudüs Evkaf Müdürlüğüne de tayin edildi. Bu görevleri devam ederken 7 Mayıs 1917 - 3 Haziran 1917 tarihleri arasında Kudüs Mutasarrıflığına vekaleten atandı.

Batum'un anavatana katılış sürecinde Mayıs 1918'de Batum Mutasarrıflığına vekaleten atandı, asaleten atanması ise 2 Ekim 1918'dedir. Mondros Ateşkes Antlaşması uyarınca Batum'un İngilizler tarafından işgali neticesinde fiilen 30 Aralık 1918, resmen ise 31 Mart 1919'da bu görevi sona ermiştir. 11 Aralık 1919'da Maraş Mutasarrıflığına tayin edilmiş ise de Fransız İşgal Güçlerinin itirazı sonucunda buraya gidemeyerek İstanbul'a dönmüştür.

27 Kasım 1920’de Mekteb-i Mülkiye'de Hukûk-ı Amme müderrisliğine, 1921’de ise Darülfünun Hukuk Fakültesi Hukuk-ı Düvel müderrisliğine getirildi. 1 Eylül 1924’te Mülkiye'deki derslerini bırakarak, Hukuk Fakültesi'ndeki derslerine devam etti. Bu görevine ek olarak, Lozan Antlaşması'na göre kurulacak olan "Muhtelit Hakem Mahkemeleri Türk Hakemliği"ne tayin edildi.

Ankara Hukuk Fakültesi'nin Kuruluşu

1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin (bugünkü Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi) kurulmasına katkıda bulundu. Cumhuriyetin ilk yükseköğrenim kurumu olan Ankara Hukuk Mektebi'ni kurmakla görevli komisyonda "reis vekili" unvanını taşıyan Cemil Bey, kurumun ilk dekanı olarak görev yaptı.

İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü

1933 yılındaki Üniversite reformundan sonra lağvedilen Darülfünun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi'nin ilk rektörü Neşet Ömer İrdelp'in kısa süre sonra istifa etmesi üzerine 1934 yılında İstanbul Üniversitesi rektörü oldu ve 1943'e kadar bu görevi sürdürdü.

22 Haziran 1943'te emekliye ayrılmadan önce Türk Devletler Hukuk Enstitüsü’nü kurdu. Emekliliğinin ardından Harp Akademisi'nde dersler verdi.

Milletvekilliği Dönemi

1943 yılı ara seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi Samsun milletvekili olarak TBMM'ye girdi. VIII. dönemde yeniden Samsun milletvekili seçildi.

1945'te Birleşmiş Milletler Anayasası'nı hazırlama çalışmalarında görev aldı ve ertesi sene Ankara'da kurulan Birleşmiş Milletler Türk Derneği'nin ilk başkanı oldu. Türkiye’yi uluslararası kongrelerde temsil etti.

26 Nisan 1948'de kendisine Toulouse Üniversitesi tarafından fahri hukuk doktorluğu unvanı verildi.

Vefatı

Fransızca ve Arapça dillerini bilen Cemil Bilsel, 2 Eylül 1949'da Ankara'da hayatını kaybetti. Cenazesi 4 Eylül 1949 tarihinde Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.

Anısına

1939 yılında İstanbul Üniversitesi rektörlüğü görevini sürdürürken, tedris hayatının 30.yılı armağanı olarak Tedris Hayatının Otuzuncu Yıl Dönümü Hatırası Olmak Üzere Üniversite Rektörü ve Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Cemil Bilsel’e Armağan isimli kitap hazırlanmıştır.

İstanbul Üniversitesi'nin Fatih ilçesinde bulunan yerleşkesinde kendi ismine ithafen bir konferans salonu bulunmaktadır.[1]

Başlıca Yapıtları

  • Kapitülasyon (1912)
  • Mahşerde Bir Hutbe (1914)
  • Cemiyet-i Akvam (1923)
  • Lozan (2 cilt, 1933)
  • Dünya Barış Buhranında Boğazlar (1939)
  • Devletler Arasında Münasebet (1934)
  • Milletlerarası Hava Hukuku (1948)
  • Tanzimatın Harici Siyaseti (1940)
Akademik görevi
Önce gelen:
Neşet Ömer İrdelp 		İstanbul Üniversitesi Rektörü
1934-1943 		Sonra gelen:
Tevfik Sağlam

Kaynakça

  1. ^ "İstanbul Üniversitesi Prof. Cemil Bilsel Konferans Salonu". İBB Hizmetler. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 2019. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cemil_Bilsel&oldid=30036480" sayfasından alınmıştır