İçeriğe atla

Çorum

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu sayfa Çorum ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Çorum (il) sayfasına bakınız.
Çorum
Şehir
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer

Aslanlı Kapı, Hattuşaş, Çorum
ÜlkeTürkiye
BölgeKaradeniz Bölgesi
İlÇorum
İdare
 • Belediye başkanıHalil İbrahim Aşgın (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam12.820 km²
Rakım820 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
19000
Alan kodu364
Plaka kodu19

Çorum, İç Orta Karadeniz Bölgesi'nde Çorum ilinin merkezi olan şehir. 2020 yılı itibarıyla 299.315 kişilik nüfusa sahiptir. Yerli halkı Türkmendir.[1][2] Toprak sanayi ve makine imalat sanayi çok gelişmiştir. Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kısmında yer almaktadır. Doğuda Amasya, güneyde Yozgat, batıda Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzeydoğuda Samsun, güneybatıda Kırıkkale ile çevrilidir.

Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. doğu boylamları ile 39 derece 54 dk. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 820 metredir.

Ankara'ya 244, İstanbul'a 608, Amasya'ya 92, Sinop'a 294, Samsun'a 167,[3] Tokat'a ise 188 km mesafededir.

İlçelerin il merkezine uzaklıkları ise; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yontma taş çağı (Paleolitik) Cilalı Taş Devrinde (Neolitik) Kalkolitik dönemin 4. aşamasında Çorum bölgesinde insan yerleşimlerinin bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu devir eserlerine Alacahöyük, Büyük Güllücek, Boğazköy, Eskiyapar, Kuşsaray höyüklerinde de rastlanmıştır. Yerleşimler bu dönemden itibaren devamlılık göstermiştir. Çorum ve çevresi daha sonra Hitit, Frigler, Kimmer, Medler, Pers, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendliler Beyliği, Moğol, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti ve son olarak Osmanlı egemenliğine girmiştir. Laçin ilçesinde ise Kaplıkaya Kaya Mezarı da bulunmaktadır.

Çorum isminin ortaya çıkışı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum, binlerce yıldır çeşitli uygarlıkların yan yana ve üst üste oluşturduğu, yerli Anadolu kültür geleneğini devam ettiren illerin başında gelmekle birlikte merkez ilçenin tümüyle şehir olarak kurulması 11. yüzyıla kadar inmektedir. Müslüman Türklerce kurulmuş Anadolu şehirlerinden birisidir. Çorum isminin günümüzdeki haline dönüşümü konusunda farklı varsayımlar üzerinde durulmaktadır; [kaynak belirtilmeli]

  1. MÖ 3. yüzyılda Avrupa'da Anadolu'ya geçerek şimdiki Çorum, Sivas, Yozgat arasına yerleşen Galat topluluklarının adı olan Trokmu sözcüğünden gelmiştir. Trokmu oymağı, Hitit İmparatorluğu'ndan kalma başkent olan Hattuşaş (Boğazköy) yöresine yerleşmiştir. Trokmu sözcüğü zamanla Torokmu'ya daha sonra da Çorumlu'ya dönüşmüştür.
  2. MÖ 90-80 yıllarında Pontus Krallığı'na bağlı olarak Kapadokya valiliği yapan Gordios'a dayanmaktadır. Gordios'un yönetimi sırasında Gordiana denilen bölge Gordios'un yönetiminden sonra da uzun süre aynı adı taşıdı. Gordiana, önce Gordum'a, zamanla da Çorum'a dönüşmüştür.
  3. Eski Yunan kaynaklarında Çorum'un adı Niconia (Nikonya) olarak geçmektedir. Bizans döneminde de Evkaite diye geçmektedir. 1072 Malazgirt Savaşı ile Çorumlu olan vilayetin ismi 16. yüzyılın sonralarına doğru "lu" ekinin kaldırılması ile Çorum olarak kalmıştır.

Coğrafya ve iklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum, İç Karadeniz İklimi özelliklerini gösterir. Yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar soğuk ve genelde kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbaharda az da olsa yağmurludur. Özellikle yaz akşamları bile serin bir havaya sahiptir.Ilıman bir havaya sahiptir.

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Anadolu Fay Hattı, Çorum'un 20 km kuzeyinden geçmektedir.

Önemli dağ ve tepeleri şunlardır: Çağşak köyünde bulunan Kartal (Urlu) Dağı 1.670 metre, Çatalkaya Tepesi, Karadağ, Çorum Merkez 1.566 metredir.

Ovaları: Çorum Ovası, Bozboğa Ovası, Ovasaray Ovası, Hüseyin Ovası, Dedesli Ovası.

Akarsuları: Kızılırmak, Yeşilırmak, Çat Suyu, Mecitözü Çayı,Çekerek Irmağı.

Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
Ort. En Yüksek °C 4,2 6,5 11,5 17,4 21,8 25,6 28,9 39,1 25,6 19,5 12,1 6,0
Ort. En Düşük °C -4,3 -3,8 -1,1 3,7 7,0 9,8 12,1 12 8,7 4,7 0,3 -2,3
Kaynak: www.meteor.gov.tr

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 60.869 19.664 41.205
1935[5] 67.279 20.151 47.128
1940[6] 72.035 22.776 49.259
1945[7] 73.403 20.307 53.096
1950[8] 88.056 22.833 65.223
1955[9] 103.749 25.765 77.984
1960[10] 118.536 34.726 83.810
1965[11] 130.513 41.574 88.939
1970[12] 144.569 54.576 89.993
1975[13] 156.592 64.852 91.740
1980[14] 168.985 75.726 93.259
1985[15] 187.462 96.725 90.737
1990[16][a] 186.377 116.810 69.567
2000[17] 221.699 161.321 60.378
2007[18] 243.600 202.322 41.278
2008[19] 248.109 206.572 41.537
2009[20] 252.194 212.418 39.776
2010[21] 255.767 218.130 37.637
2011[22] 261.973 225.927 36.046
2012[23] 265.242 231.146 34.096
2013[24] 270.864 236.738 34.126
2014[25] 275.610 243.698 31.912
2015[26] 280.631 250.464 30.167
2016[26] 288.578 259.205 29.373
2017[26] 294.050 265.171 28.879
2018[26] 294.807 263.895 30.912
2019[26] 297.224 267.032 30.192
2020[26] 299.315 267.701 31.614


Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum 2019 yılında 1 milyar 541 milyon 873 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Türkiye'nin ihracat yapan illeri arasında 15.[27] sırada bulunmaktadır.[28] 2013 yılı işsizlik verilerine göre %5,9 ile işsizlik oranı en düşük 9. il oldu.[29]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çorum parkı

Yemek kültürü

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk önce Çorum'un en meşhur yiyecekleri arasında leblebisi gelir. Madımak bu yörenin günlük yemeklerinden biridir. Düğün ve sünnet gibi özel günlerde düğün çorbası, et yahni, iskilip dolması, keşkek, etli pilav, su böreği, yayla çorbası, tulumba tatlısı ve Çorum baklavası yaygın olarak tüketiliyor. Çorum baklavası kısık ateşte uzun süre pişirildiği için rengi beyaz olmaktadır. Damada olarak bilinen bir tür un helvası nişan ardından gelinin ailesi tarafından hazırlanır. Tel tel tatlısı ise ağda ve leblebi unu ile hazırlanan bir tatlı pişmaniye türüdür. Eski zamanlarda kış aylarında aileler bu tatlıyı birlikte hazırlayıp yemiştir. Kargı tulum peyniri ve sırık kebabı Kargı ilçesine özgüdür.[30] Sabah kahvaltısında sündürme (muhlama, kuymak) yenmesi yaygındır.

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıklık Mesire Yeri ve Tabiat Parkı İl merkezinde yer almaktadır.[31]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Lise, ortaokul, ilkokul, ana sınıfı olmak üzere toplam 520 okul bulunmaktadır. Toplam 94.308 öğrenci mevcuttur.[32] Ayrıca Çorum sınırları içinde Hitit Üniversitesi bulunmaktadır.

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum'a karayolu ve havayolu ile ulaşım mevcuttur. Türkiye'nin her yerinden karayolu ile ulaşılabilmektedir. Çorum Şehirlerarası Otobüs Terminali 2015 yılında yenilenmiştir. Toplam 7 otobüs firması hizmet vermektedir. İlçelere gidiş ve gelişler bu terminalden yapılmaktadır. Öte yandan, Amasya'nın Merzifon ilçesindeki havalimanı da Çorum il merkezine 1 saat mesafede yer almaktadır. Havalimanından Çorum merkezine ve ilçelere servisler kalkmaktadır.

Belediye Otobüsleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel Halk Otobüsleri Çorum Belediyesi tarafından düzenlenmektedir. Toplam 17 hatta hizmet vermektedir. Otobüslere binmek için özel halk otobüs kartı veya jeton kullanılmaktadır. Otobüsler genelde 07.00 ile 23.30 arasında halka hizmet vermektedir.

Çorum'da Yerel Medya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
№ Şehremini Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1 Mazlum Oğlu Hacı Halil Efendi - -
2 Şecaaddin Zade Zarif Ağa - -
3 Benderli Oğlu Nuri Efendi - -
4 Op. Dr. Akif Tevfik Bey - -

Cumhuriyet dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
№ Belediye Başkanı Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti
1 Ölçekoğlu Hasan Ağa 1925 1927 Cumhuriyet Halk Partisi
2 Suheyb Rumi Karafakıoğlu 1926 1929
3 Muhsin Doğu 2 Mart 1929 19 Ekim 1930
4 Şevket Eren 20 Ekim 1930 30 Nisan 1933
5 Baha Çorbacıoğlu 1933 1934
6 Dr. Pertev Kalelioğlu 20 Kasım 1934 20 Haziran 1941
7 Nazmi Tombuş 10 Haziran 1941 30 Kasım 1942
(5) Baha Çorbacıoğlu 1942 1950
8 Kadir Celep 1 Nisan 1950 31 Mayıs 1950
(5) Baha Çorbacıoğlu 1950 1958 Demokrat Parti
9 Av. M. Faik Kürkçü 25 Ocak 1959 19 Haziran 1960
10 Mehmet Varinli 23 Haziran 1960 27 Eylül 1960 Askerî
11 Celalettin Ünseli 13 Ekim 1960 7 Haziran 1961
12 Hasan Basri Kurtoğlu 12 Haziran 1961 20 Kasım 1963
13 Kemal Demirer 27 Kasım 1963 26 Haziran 1968 Adalet Partisi
14 Mehmet Hamit Duran 27 Ağustos 1968 9 Aralık 1973 Cumhuriyet Halk Partisi
15 Dr. Turhan Kılıçcıoğlu 10 Aralık 1973 27 Şubat 1984
16 Necdet Diken 25 Mart 1984 25 Mart 1989 Anavatan Partisi
(15) Dr. Turhan Kılıçcıoğlu 27 Eylül 1989 7 Mart 1994 Sosyaldemokrat Halkçı Parti
17 Ali Osman Alveren 9 Mart 1994 27 Mart 1994
18 Prof. Dr. Arif Ersoy 27 Mart 1994 17 Aralık 1997 Refah Partisi
17 Aralık 1997 14 Ağustos 2001 Fazilet Partisi
14 Ağustos 2001 8 Ağustos 2002 Adalet ve Kalkınma Partisi
19 Ömer Abuhanoğlu 23 Eylül 2002 1 Nisan 2003
20 Turan Atlamaz 2 Nisan 2003 29 Mart 2009
21 Av. Muzaffer Külcü 29 Mart 2009 30 Ocak 2018
22 Zeki Gül 5 Şubat 2018 12 Nisan 2019
23 Dr. Halil İbrahim Aşgın 12 Nisan 2019 Görevde

Kaynak:[33]

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum'un 6 kardeş şehri vardır:[34][35][36]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Laçin ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Çepni Türkmenlerinin Tarihte Bulundukları Bölgeler". 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  2. ^ "Oğuz Türkmen Şehri Çorum". 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Çorum to Samsun". Çorum to Samsun. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021. 
  4. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  5. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Çorum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Çorum Merkez Nüfusu". nufusune.com. 
  27. ^ "Çorum, ihracatta 15. büyük il oldu". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2020. 
  28. ^ "Rakamlar geçen yılı solladı!". 8 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018. 
  29. ^ "Çorum işsizlik oranında 9. sırada". 1 Temmuz 2014. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018. 
  30. ^ "'Çorum deyince leblebiden öteye gidemeyenlere'". Milliyet. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019. 
  31. ^ "Sıklık Tabiat Parkı". 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÇORUM İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ". 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2017. 
  33. ^ "Eski Başkanlar". 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  34. ^ "Çorum'un Güney Kore ve Meksika'dan kardeş şehri oldu". Çorum Haber. 7 Ağustos 2017. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  35. ^ "Çorum'un Yeni Kardeş Şehri Kalkilya Oldu – Belediye Haber". 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022. 
  36. ^ "Çorum ile Fuzuli kardeş şehir oldu". Sabah. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çorum&oldid=34124505" sayfasından alınmıştır