Julius Martov
| Julius Martov | |
|---|---|
| |
| Iskra Dergi Editörü | |
| Görev süresi Kasım 1903 - Ekim 1905 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 24 Kasım 1873 İstanbul |
| Ölüm | 4 Nisan 1923 (49 yaşında) Schomberg |
| Partisi | Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi |
Julius Martov, (gerçek adı: Yuli Osipoviç Zederbaum, Rusça Ю́лий О́сипович Цедерба́ум) (d. 24 Kasım 1873; İstanbul – ö. 4 Nisan 1923; Berlin), Yahudi asıllı Rus Menşevik lider. Martov'un Vladimir Lenin ve Lev Troçki ile yakın bir dostluğu vardı. Troçki onu "Demokratik Sosyalizmin Hamlet'i" olarak tanımlamıştır.[1]
Siyasi Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Martov, Vladimir Lenin'in ile beraber siyasi fikirlerinden dolayı Sibirya'ya sürüldü ve yakın arkadaş oldular. Birlikte Ekim 1895'te İşçi Sınıfının Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği'ni kurdular. İlerleyen süreçte baskılardan dolayı Rusya'yı terk etmek zorunda kalan Martov, sürgünde yaşayan başkalarıyla birlikte Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne (RSDİP) katıldı. Sonraki birkaç yıl boyunca parti dergisi İskra'nın yayınlanmasında Georgi Plekhanov, Pavel Axelrod, Vladimir Lenin ve Lev Troçki ile yakın bir şekilde çalıştı.
Siyasi Ayrışması
[değiştir | kaynağı değiştir]1903'te Londra'daki Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin İkinci Kongresi'nde Martov ile uzun zamandır arkadaşı Vladimir Lenin arasında bir anlaşmazlık çıktı. Lenin, çok sayıda parti dışı sempatizanı ve destekçisi olan küçük bir profesyonel devrimciler partisini savundu. Martov, büyük bir eylemci partisine sahip olmanın daha iyi olduğuna inanarak aynı fikirde değildi. Martov, fikirlerini İngiliz İşçi Partisi gibi diğer Avrupa ülkelerinde var olan sosyalist partilere dayandırdı. Lenin, Çar'ın otokratik hükûmeti altında sosyalist siyasi partiler kurmanın yasadışı olduğu için Rusya'da durumun farklı olduğunu savundu. Tartışma sonunda Martov oyunu 28-23 kazandı. Vladimir Lenin sonucu kabul etmek istemedi ve Bolşevikler olarak bilinen bir hizip kurdu. Martov'a sadık kalanlar Menşevikler olarak tanındı. Grigory Zinoviev, Anatoly Lunacharsky, Josef Stalin, Mikhail Lashevich, Nadejda Krupskaya, Mihail Frunze, Aleksey Rıkov, Yakov Sverdlov, Lev Kamenev, Maksim Litvinov, Felix Dzerzhinsky, Gregory Ordzhonikidze ve Aleksandr Bogdanov Bolşeviklere katıldı. Martov ise George Plekhanov, Pavel Axelrod, Vera Zasulich, Lev Troçki, Lev Deich, Vladimir Antonov-Ovseyenko, Irakli Tsereteli, Moisei Uritsky, Noe Jordania ve Fedor Dan'in desteğini aldı. Menşeviklerin lideri olarak görülen Martov, Kasım 1903'ten kapanan Ekim 1905'e kadar İskra dergisinin editörlüğünü yaptı. George Plekhanov ve Lev Troçki ile birlikte, dergiyi Vladimir Lenin ve Bolşeviklere saldırmak için kullandı. Romancı Maksim Gorki Martov'la bu dönemde tanıştı ve onun için: "Bu inanılmaz çekici adam gençliğin hararetiyle konuşuyordu ve belli ki en çok, trajik ayrılık ve Parti içindeki bölünme dramından derinden etkilenmişti." demiştir.
1905 Devrimi ve Birinci Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]1905 Devrimi'nin getirdiği reformlardan sonra Martov, yeni burjuva hükûmete militan bir muhalefet sağlamanın devrimcilerin görevi olduğunu savundu. Ekonomik ve sosyal koşullar sosyalist bir devrimin gerçekleşmesini mümkün kılana kadar burjuva hükûmetini taciz etmek için sendikalar, kooperatifler, köy konseyleri ve sovyetler gibi bir örgütler ağına katılmayı savundu. Birinci Dünya Savaşı sırasında Martov, pasifist hareketin merkezi bir figürüydü.
Şubat-Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı Sırasında
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat Devrimi'nden sonra Martov Rusya'ya döndü, ancak bazı Menşeviklerin Geçici Hükûmete katılmasını durdurmak için çok geç kaldığını fark etti. Iraklı Tsereteli ve Fed gibi Menşevikleri şiddetle eleştirdi.[2] Martov, Ekim Devrimi'nden sonra Bolşevikler tarafından hükûmete katılmaya davet edilmedi. Bir süre Kurucu Meclis'teki küçük Menşevik muhalefet grubunu yönetti, ancak 1918'de Sovyet hükûmeti tarafından diğer siyasi partilerle birlikte yasaklandı. Martov, Rus İç Savaşı sırasında Beyaz Ordu'ya karşı Kızıl Ordu'yu destekledi, ancak liberal gazetelere, soylulara yönelik zulmü Bolşevikler aleyhine kınadı.[3]
Son Yılları ve Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1920'de Martov Bolşevikler tarafından sürgüne gönderildi. Vladimir Lenin'i ve Sovyet hükûmetini eleştirmeye devam etti, ancak Rusya'ya müttefik müdahalesi çağrısında bulunan diğer anti-komünist sürgünlere katılmayı reddetti. Julius Martov Nisan 1923'te Almanya'nın Schomberg kentinde öldü. Sovyet hükûmetinde bir bakan olan Anatoly Lunacharsky, ölümü üzerine Martov'u Bolşeviklerin "en samimi ve özverili muhalifi" olarak nitelendirdi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]• World Bolshevism
• Martov and Zinoviev: Head to Head in Halle
• The State and the Socialist Revolution
• Geschichte der russischen Sozialdemokratie
• Bolscevismo mondiale: la prima critica marxista del leninismo al potere
• Das Problem der Internationale u. die russische Revolution: Rede
• Letters, 1916-1922
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel:
4. World Bolshevism-Julius Martov
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Menşevik 12 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2. https://spartacus-educational.com/RUSmartov.htm 21 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  | Bir Rus'un biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
