Stafilokok
| Staphylococcus | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Staphylococcus aureus kolonilerinin elektron mikroskobundaki görüntüsü | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
Stafilokoklar (Staphylococcus) (Staphyle, "üzüm salkımı"; coccus, "tanecik") Bacillales takımı içindeki Staphylococcaceae familyasına ait Gram-pozitif bakteri cinsidir. Mikroskop altında yuvarlak üzüm taneleri gibi görünürler. Staphylococcus türleri fakültatif anaerobik organizmalardır (hem aerobik hem de anaerobik ortamda üreyebilirler). Bu cins, çoğu insanlarda bulunabilen 40 tür ve 24 alt tür içermektedir. Çoğu zararsızdır ve normalde insanların ve diğer organizmaların cilt ve mukozalarında bulunur. Bazı türler spesifik olarak bazı ortamlarda bulunabilmektedirler. Örneğin Staphylococcus aureus insanda burun deliklerinde, Staphylococcus capitis yağ bezlerinin bulunduğu yerlerde, Staphylococcus haemolyticus ve Staphylococcus hominis apokrin bezlerin olduğu yerlerde (örn: koltuk altları) bulunurlar. Ayrıca tüm dünyada rastlanan ve toprakta bulunan mikroorganizma florasının ufak bir kısmını oluştururlar.
Hastalıklardaki rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]Stafilokoklar insanlar ve diğer hayvanlarda toksin üretmek veya işgal etme yoluyla geniş bir çeşitlilikte hastalıklara yol açabilirler. Stafilokok toksinleri gıda zehirlenmesi durumlarında ana etkendir. Bakteri uygun olmayan şartlarda saklanan yiyeceklerde ürer. Pişirme süreci onları öldürse de, enterotoksinler ısıya dayanıklıdır ve dakikalarca kaynamaya bile dayanabilirler. Stafilokoklar daha çok su içeriği az olan peynir ve salam, sucuk gibi gıdalarda ürerler.
Patojenik türlerinden birisi de yaralarda enfeksiyona yol açabilen Staphylococcus aureusdur. Bu bakteri kuru yüzeylerde yaşar ve geçirgenliği arttırır. Bu türden olan Metisiline-Dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) hastaneden kazanılan enfeksiyonlarda ana etken olmuştur ve de toplumdan kazanılan enfeksiyonlarda ortaya çıkışı ve sıklığındaki artışı sonucu bu özelliği anlaşılmıştır. S. aureus ayrıca toksik şok sendromuna da neden olabilmektedir. 1980'ler boyunca bazı tamponlar S. aureus'un hızla üremesine yol açmış ve bu şekilde kana karışan toksinler salınmıştır. Herhangi bir S. aureus enfeksiyonu stafilokokal haşlanmış cilt sendromuna yol açabilir. Bu durum ise derinin kana karışan ekzotoksine verdiği reaksiyon ile oluşur. Ayrıca Piyemi diye adlandırılan bir çeşit septisemiye de yol açabilir.
Evcil köpek ve kedilerin cildine yerleşip zaman zaman onları enfekte eden ve koagülazpozitif olan stafilokok türü bakteri ise Staphylococcus intermedius'dur. Bu organizma da çoklu bakteri direnci oluşturabilen genetik materyali taşır. Nadiren insanlarda zoonoz denilen deri hastalığına yol açar.
S. epidermidis, bir koagülaz-negatif stafilokok türüdür ve cilt üzerinde doğal olarak bulunması yanında santral venöz kateter takılı hastalarda ciddi hastalıklara yol açabilir.
Geçmiş yıllarda S. lugdunensis, S. schleiferi ve S. caprae gibi bazı diğer Stafilokok türlerinin de insanlarda enfeksiyona yol açtığı saptanmıştır.
Stafilokoklar parmak uçlarında da bulunabilirler. Genellikle işaret ve başparmakta felon adlı hastalığa yol açarlar ve bu durum diğer birçok stafilokok enfeksiyonu gibi çok acı vericidir. Çoğu S. aureus penisiline karşı dirençli olup, ancak fusidik asit,vancomisin ve nafsilin türü antibiyotikler çoğunda etkili olabilmektedir.
Stafilokokların genel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Stafilokoklar yuvarlak şekilli, gram pozitif ve katalaz pozitif mikroorganizmalardır.
- Katı besi yerlerinde üzüm salkımı şeklinde kümeler oluşturmuş şekilde görülürler.
- Kamçısız, hareketsiz, sporsuz ve kapsülsüz mikroorganizmalardır.
- 37 °C de aerob ya da fakültatif anaerob ortamlarda kolayca üretilebilirler.
- Sıvı besi yerlerinde değişik derecelerde bulanıklık oluşturarak ürerler.
- Katı besi yerlerinden kanlı agarda ise patojenik olan türleri hemoliz olarak ürerler.
- Stafilokoklar DNA/DNA ilişkileri ve fenolipik karakterlerine göre S.epidermis, S.saprophyticus, S.simulans, S.seivri ve S.aures olarak ana gruplara ayrılmışlardır.
- Koagulaz özelliği pozitif olan Stafilokoklar patojen olarak nitelendirilirler.Yakın zamanda öğrenilen aslında koagülaz negatif olanların da hastalık yapabildiğidir.
Örneğin S. lungdunensis endokardit ve S. saphrophyticus genç kadınlarda sistit etkenidir.
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Taksonomi 16s rRNA dizilerine dayanmaktadır ve stafilokok türlerinin çoğu 11 ana grupta incelenir.
- S. aureus grup- S. aureus, S. simiae
- S. auricularis grubu - S. auricularis
- S. carnosus grup - S. carnosus, S. condimenti, S. massiliensis, S. piscifermentans, S. simulans
- S. epidermidis grup - S. kapitis, S. caprae, S. epidermidis, S. saccharolyticus
- S. haemolyticus grup -, S. devriesei, S. haemolyticus, S. hominis
- S. hyicus-intermedius grup - S. chromogenes, S. felis, S. delphini, S. hyicus, S. intermedius, S. lutrae, S. microti, S. muscae, S. pseudintermedius, S. rostri, S. schleiferi
- S. lugdunensis grup - S. lugdunensis
- S. saprophyticus grup S. arlettae, S. cohnii, S. equorum, S. gallinarum, S. kloosii, S.leei, S. nepalensis, S. saprophyticus, S. succinus, S. xylosus
- S. sciuri grup - S. fleurettii, S. lentus, S. sciuri, S. stepanovicii, S. vitulinus
- S.simulans grubu - S.simulans
- S. warneri grup - S. pasteuri S. warneri,
Onikinci grup olan S. caseolyticus ise şimdi yeni bir cins olan Macrococcus olarak tanımlanmışlardır.
Alttürler
[değiştir | kaynağı değiştir]- S. aureus subsp. aureus
- S. aureus subsp. anaerobius
- S. capitis subsp. kapitis
- S. capitis subsp. urealyticus
- S. carnosus subsp. carnosus
- S. carnosus subsp. utilis
- S. cohnii subsp. cohnii
- S. cohnii subsp. urealyticus
- S. equorum subsp. equorum
- S. equorum subsp. nevresimler
- S. hominis subsp. hominis
- S. hominis subsp. novobiosepticus
- S. saprophyticus subsp. bovis
- S. saprophyticus subsp. saprophyticus
- S. schleiferi subsp. coagulans
- S. schleiferi subsp. schleiferi
- S. sciuri subsp. carnaticus
- S. sciuri subsp. rodentium
- S. sciuri subsp. sciuri
- S. succinus subsp. casei
- S. succinus subsp. succinus
Konakçılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı türlerin konakçıları şu şekildedir ;
- S. arlattae - tavuk, keçi
- S. auricularis - geyik, köpek, insanlar
- S. capitis - insanlar
- S. caprae - keçi, insanlar
- S. cohnii - tavuk, insanlar
- S. delphini - yunus
- S. devriesei - sığır
- S. epidermiditis - insanlar
- S. equorum - atlar
- S. felis - kediler
- S. fleurettii - keçi
- S. gallinarum - tavuk, keçi, sülün
- S. haemolyticus - insan, Cercocebus, Erythrocebus, lemur, macan, Microcebus, Pan
- S. hyicus - domuzlar
- S. leei - insanlar
- S. lentus - keçi, tavşan, koyun
- S. lugdunensis - insanlar, keçi
- S. lutrae - su samuru
- S. microti - tarla faresi (Microtus arvalis.)
- S. nepalensis - keçi
- S. pasteuri - insanlar, keçi
- S. pettenkoferi - insanlar
- S. pseudintermedius - köpek
- S. rostri - domuzlar
- S. schleiferi - insanlar
- S. sciuri - insanlar, köpek, keçi
- S. simiae - Güney Amerika sincap maymunları (Saimiri sciureus)
- S.simulans - insanlar
- S. warneri - insanlar, Cercopithecoidea, Pongidae
- S. xylosus - insanlar
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Staphylococcus genom ve bilgi PATRIC2 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., a Bioinformatics Resource Center funded by NIAID8 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Staphylococcus enfeksiyonu resimleri – Pictures of Staph Infections, MRSA, and the associated skin diseases caused by these infections.
