Chjuan (cholgʻu asbobi)

Chjuan (xitoycha: pinyin, ruan) — anʼanaviy xitoy chertib chalinadigan cholgʻu asbobi. Xalq musiqasi va xitoy teatri orkestrlarida foydalaniladigan torli musiqa asbobi; pipa cholgʻu asbobidan kelib chiqqan^[1]^[2]^[3].

Tarixi

Xan sulolasi davrida paydo boʻlgan dumaloq shakldagi rezonator qutili, 4 torli va 24 pardali pipa keyinchalik Xan sulolasi pipasi (yoki Chin sulolasi pipasi) deb atalgan. Bambukzorlarning yetti donishmandidan biri boʻlgan mashhur musiqachi Juan Siyan ushbu cholgʻuda ajoyib ohanglarni ijro etganligi sababli, ushbu pipani xitoycha: 阮咸)^[2]^[4] uning sharafiga chjuan yoki juansyan deb atay boshlashgan.

Zamonaviy chjuanga shaklan mos keladigan pipa chalish aks etgan ilk qadimgi tasviri 260-yilga^[2] tegishli kichik sopol idishda topilgan.

Viyetnam va Kambojaning dumaloq lyutlari chjuan^[5] dan kelib chiqqan.

Tavsifi

Juan korpusi yumaloq shaklga ega boʻlib, old va orqa devorlari boʻrtmali^[3]. Uzun grifga qoziqcha biriktirilgan, boʻyni va yuqori qismida 24 ta xromatik parda joylashadi^[6]^[7].

Zamonaviy chjuan uch oʻlchamda ishlab chiqiladi: katta dazhuan (xitoycha: 大阮), Oʻrta Chjunchjuan (Ch xitoycha: 中阮 va kichik siaochjuan (xitoycha: 小阮)^[5]. Amalda katta va oʻrta chjuanlar koʻproq qoʻllanadi^[3]

Uni chalish vaqtida chjuan vertikal ravishda chap sonda turiladi, torlari tomoshabinga qaratiladi va tirnoq yoki toshbaqa chigʻanogʻi yordamida chalinadi^[5].

Yueqin Chjuanning boshqa bir turi hisoblanadi^[1].

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 „Pipa“ (en). Encyclopædia Britannica. Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Tsun-Yuen Lui. „Pipa“ (en). Grove Music Online. Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 „Juanь“. Kitayskiy informatsionnыy Internet-tsentr (2006-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.
↑ „Muzыkant po igre na Juanь Syuy Yan: vnesti dux cheloveka v delo rasprostraneniya natsionalьnoy muzыki“. Kitayskiy informatsionnыy Internet-tsentr (2017-yil 5-iyul). Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Randy Raine-Reusch. Play the World: The 101 World Instrument Primer. Mel Bay Publications, 2010 — 25-bet. ISBN 9781610652513.
↑ Li Xiaoxiang. Origins of Chinese Music. Asiapac Books Pte Ltd, 2013 — 86—87-bet. ISBN 9789813170322.
↑ Marvelene C. Moore, Philip Ewell. Kaleidoscope of Cultures: A Celebration of Multicultural Research and Practice. R&L Education, 2009 — 67-bet. ISBN 9781607093039.

[britannica-1] 1,0 ^1,1 „Pipa“ (en). Encyclopædia Britannica. Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.

[GMO-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Tsun-Yuen Lui. „Pipa“ (en). Grove Music Online. Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.

[russian.china.org.cn-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 „Juanь“. Kitayskiy informatsionnыy Internet-tsentr (2006-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.

[4] „Muzыkant po igre na Juanь Syuy Yan: vnesti dux cheloveka v delo rasprostraneniya natsionalьnoy muzыki“. Kitayskiy informatsionnыy Internet-tsentr (2017-yil 5-iyul). Qaraldi: 2017-yil 6-avgust.

[Raine-Reusch-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Randy Raine-Reusch. Play the World: The 101 World Instrument Primer. Mel Bay Publications, 2010 — 25-bet. ISBN 9781610652513.

[6] Li Xiaoxiang. Origins of Chinese Music. Asiapac Books Pte Ltd, 2013 — 86—87-bet. ISBN 9789813170322.

[7] Marvelene C. Moore, Philip Ewell. Kaleidoscope of Cultures: A Celebration of Multicultural Research and Practice. R&L Education, 2009 — 67-bet. ISBN 9781607093039.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]