Jump to content

Талаба қасамёди (Туркия)

From Vikipediya
Туркиядаги классик талабалар қасамёди расми

Талаба қасамёди 1933-йилдан 2013- йилгача Туркиядаги бошланғич мактабларда ҳар куни эрталаб ўқувчиларга тантанали равишда ўқиладиган қасамётдир. Туркия Республикасида у миллий давлат қадриятларини фуқароларга ўтказиш ва ичкилаштириш воситаси сифатида фаолият юритган. Матн 1933-йилда ўша пайтдаги Миллий таълим вазири Решит Галип томонидан ёзилган. Биринчи марта 1933- йил 23-апрел байрамида Анқарада йиғилган болалар томонидан бир овоздан куйланган. Туркияда бу қасамёд матнини ўқувчиларга маросим чоғида ўқиб бериш миллий қадриятларни улуғловчи таълимга ёндашувнинг бир қисми сифатида қабул қилинган. [1] Талабалик қасамёди Шимолий Кипр Турк Республикасида давлат ташкил топганидан бери ўқилади. [2]

Тарих

[edit | edit source]

Ўша даврнинг Миллий таълим вазири Решит Галип, 1933-йил 23-апрел куни эрталаб у болаларига ўзи ёзган ваъдасини ўқиб беришни буюрди ва у ўша куни бўлиб ўтган „Болалар ҳафталиги“нинг очилиш нутқида ушбу матнни такрорлаб, қуйидагиларни айтди: [1] [3]

"Болалар, чиройли юзли турк авлодлари, бу Буюк Миллий Конгресс Сизнинг фахрий отангизнинг қо'ли билан очилган кун. Буни байрам сифатида қабул қилиш сиз учун қандай бахт, Эй турк болалари, о'з-о'зини қурултой очилган ва о'з байрамингиз учун о'з-о'зини давлат ташкил этилган кунни танлаш!... Эртага буюк турк қурувчилари орасида бо'лишга тайёрланаётган го'зал болалар, ҳар доим қулог'ингизга чалинсинки, меҳнаткаш бо'лмаган Турк ҳисобланмайди, ахлоқли бо'лмаган Турк бо'ла олмайди. Мен аллақачон ишламайдиганлар, яхши тарбияга қулоқ солмайдиганлар эртага бизнинг душманларимиз деб бақиряпман. Ноёб Туркнинг го'зал болалари, булар орасида Туркликнинг буюк эртанги куни сизнинг беқарор ко'ринадиган, аммо аслида мустаҳкам ва бардошли елкангизда. О'йлаб ко'ринг, билинг, тушунинг ва бир лаҳзага ҳам унутманг.

Мен сизга бу ишларнинг барчасини бераман, та'тилингиз тугаши билан, мактабларингизга қайтган биринчи кундан бошлаб, биринчи синфга кирганингизда, қуйидаги со'зларни дарсларингизда бирданига ва ҳар куни такрорлайсиз:

Мен туркман, мен ростго'йман, мен меҳнаткашман. Ҳаёт: кичкинтойларни ҳимоя қилиш, Ватанимни о'зимдан ко'ра ко'проқ севиш. Менинг мамлакатим: ко'тарилиш олдинга боришдир. Менинг мавжудлигим турк мавжудлигига совг'а бо'лсин.

”

Афет İнаннинг ёзишича, бу нутқ Ҳакимиет-и Миллие газетасининг 1933 йил 24 апрелдаги биринчи саҳифасида " Турк болалар қонуни " сарлавҳаси билан хабар қилинган. [1] " Талаба қасамёди " номи билан машҳур бўлган матн ушбу нутқдан сўнг вазирлик томонидан эълон қилинган ва Республиканинг 10 йиллигига бағишланган сиркулярда чоп этилди. 2000-йилдан бошлаб мактабларда ҳар доим ҳамжиҳатликда ўқитилди. Талаба қасамёдининг мақсади, маъноси ва уни талабаларга қандай тушунтириш кераклиги 1933-йил 18- майда Вазирликнинг 1749/42 сонли „талаба ҳар куни такрорлайдиган ибора ҳақида“ деб номланган ва бошланғич мактаблар тўғрисидаги Низомга киритилган. Матн 1972 ва 1997 йилларда бир нечта ўзгаришларга дуч келди.

Решит Галип матнни тайёрлашда аввал мактаб китобларида ёзилган матнлардан таъсирланган деб таҳмин қилинади. [1] Матн Решит Галипнинг хусусий фуқаро ҳақидаги идеалидан узоқлашади ва И Иккинчи жаҳон уруши муҳитига мос " аскар фуқаролар "ни тарбиялаш идеалини кўрсатади. [1] Одатда миллатчилик матни сифатида қабул қилинган қасамёд турли гуруҳлар томонидан фашистик талқинларни ўз ичига олган қасам сифатида тасвирланган. [4] [5] [6]

Ечим жараёни доирасида амалга оширилган ҳуқуқий ўзгаришлар билан Туркиядаги мактабларда уни ўқиш амалиёти 2013-йилда тугатилди. [7] [8] Амалиётнинг тўхтатилиши билан боғлиқ Турк Таълим Иттифоқининг Давлат Кенгашига берган даъвоси натижасида Давлат Кенгаши 2018-йилда кўпчилик овоз билан қабул қилинган қарорида Палата қасамёдни бекор қилган низомни бекор қилишга қарор қилди. [9] Бироқ, бу қарор ижро ҳокимияти томонидан бажарилмади. [10] Миллий таълим вазирлиги қарор устидан шикоят қилди ва файл Давлат маъмурий иш палаталари кенгашига келди. Кенгаш 2021-йил 13-мартда кўпчилик овоз билан эътирозни қабул қилди ва Давлат Кенгашига 8-апелляция берди. У ўз бўлимининг регламентни бекор қилиш ҳақидаги қарорини бекор қилди. [11]

Матн

[edit | edit source]

ҚАСАМЙОД

1933

Мен туркман, ростгўйман, меҳнаткашман.

Менинг ҳаётим кичкинтойларимни ҳимоя қилиш,

Ватанимни ўзимдан кўра кўпроқ севишдир.

Менинг мамлакатим кўтарилиш, бу олдинга бориш.

Менинг мавжудлигим турк мавжудлигига совға бўлсин.


1972

Мен туркман, ростгўйман, меҳнаткашман.

Менинг ҳаётим кичкинтойларимни ҳимоя қилиш,

Ватанимни ва миллатимни ўзимдан кўра кўпроқ севишдир.

Менинг мамлакатим кўтарилиш, бу олдинга бориш.

Менинг мавжудлигим турк мавжудлигига совға бўлсин.

Эй Буюк Отатурк, бу кунни ким тақдим этади: сиз очган йўлда, сиз яратган мамлакатда Қасам ичаманки, сиз кўрсатган мақсадда юришни ҳеч қачон тўхтатмайман.

Мен Туркман деган одам қанчалик бахтли.


1997

Мен туркман, ростгўйман, меҳнаткашман,

Менинг принципим-кичкинтойларимни ҳимоя қилиш,

Ватанимни ва миллатимни ўзимдан кўра кўпроқ севиш.

Менинг мамлакатим: кўтарилиш, олдинга боришдир.

Эй Буюк Отатурк!

Қасам ичаманки, сиз кўрсатган мақсадга сиз очган йўл бўйлаб доимо юраман.

Менинг мавжудлигим турк мавжудлигига совға бўлсин.

Ўзини Туркман деб айтган киши қанчалик бахтли!

Яна қаранг

[edit | edit source]
  • Мен туркман деган одам қандай бахтиёр
  • Содиқлик қасами

Манба

[edit | edit source]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Тüркие Cумҳуриети'нин Эğитим İдеоложиси ве "Андıмıз" Метни“. Аврася Сосял ве Экономи Араşтıрмаларı Дергиси Cилт 6 Сайı 12, Йıл 2019. 31-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-март.
  2. ↑ Сефа Караҳасан. „Африка кöкенли Келвин'ин окудуğу 'Андıмıз' бüйüк алкış алдı“. Ҳüрриет (1 şубат 2020). 2 şубат 2020да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 17-март.
  3. ↑ „Др. Реşит Галип'ин Ататüрк'э Якıнмаларı“. Тариҳ Араşтıрмаларı Дергиси Cилт 25, Сайı 39 Йıл 2006. 31-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-март.
  4. ↑ „‘Андıмıз фаşист бир зиҳниетин янсıмасı’“. Миллиет.cом.тр (3 эким 2013). 28 эким 2018да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 27 эким 2018.
  5. ↑ „“Андıмıз аçıлıмı” ве ıркçıлıк“. Туркиегазетеси.cом.тр (8 эйлüл 2018). 8 эйлüл 2018да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 27 эким 2018.
  6. ↑ Утку Şэнтüрк. „“Андıмıз”: CҲП’нин Фаşизм İле Флöртü“. Топлумсол.орг (31 эким 2013). 16 şубат 2014да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 27 эким 2018.
  7. ↑ „İлкокулларда 'Андıмıз' калкıёр“. ТРТ Ҳабер (30 эйлüл 2013). 24 аралıк 2016да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 30 эйлüл 2013.
  8. ↑ „Дöнемин баşбаканı Реcеп Таййип Эрдоğан'ıн Öğренcи андı ҳаккıнда аçıкламаларı“. Ёутубе (8 эким 2013). 24 аралıк 2016да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 24 аралıк 2016.
  9. ↑ „Данışтайдан "Öğренcи Андı" карарı“. Ҳüрриет (18 эким 2018). 19 эким 2018да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18 эким 2018.
  10. ↑ „Акşэнер'ден Андıмıз çıкışı: Данışтай карарıнı уйгулайıн“ (İнгилизcе). Айдинлик.cом.тр. 31-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8 şубат 2021.
  11. ↑ „Девлет мадаляларıндан Ататüрк кабартмасı йине çıкарıлдı“. Спутникнеwс.cом (14-март). 14-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 14-март.
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Talaba_qasamyodi_(Turkiya)&oldid=5104115"