Wikipedia

Phượng Liên

nghệ sĩ cải lương Việt Nam

Phượng Liên (sinh ngày 14 tháng 7 năm 1947) là một nữ nghệ sĩ gạo cội của nền nghệ thuật sân khấu cải lương miền Nam từ trước năm 1975 (cùng thời với Minh Phụng, Mỹ Châu, Lệ Thủy, Minh Vương, Tấn Tài, Minh Cảnh,...). Tấn Tài, Phượng Liên và Mỹ Châu được đánh giá là ba nghệ sĩ có số lượng băng đĩa được phát hành nhiều nhất với mức cát xê cao ngất ngưỡng thời đó.

Phượng Liên
Biệt danhBà Hoàng đĩa nhựa
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh
Lữ Phụng Liên
Ngày sinh
14 tháng 7, 1947 (77 tuổi)
Nơi sinh
Cần Thơ, Liên bang Đông Dương
Nơi cư trúHoa Kỳ
Giới tínhnữ
Quốc tịch Việt Nam
 Hoa Kỳ
Nghề nghiệpDiễn viên sân khấu
Gia đình
Bố mẹ
Trịnh Thị Cảnh
Hôn nhân
Diệp Lang (đã ly dị)
Nguyễn Đình Vinh
Lĩnh vựcCải lương
Sự nghiệp âm nhạc
Dòng nhạcTân cổ, vọng cổ
Tác phẩmCon gái của mẹ
Con đường mang tên em
Tình thắm duyên quê
Sự nghiệp sân khấu
Thể loạiCải lương
Giải thưởng
Giải Thanh Tâm (1966)
Huy chương Vàng

Tiểu sử

sửa

Cha của Phượng Liên không thích nghề ca hát (ca nhạc lẫn cải lương) vì bị tư tưởng "xướng ca vô loài" áp đặt, đồng thời ông từng đi lính vào thời Pháp nên khi Phượng Liên chưa đầy 2 tháng tuổi thì cha của cô tử trận. Bên cạnh việc học hành, cô lại rất đam mê ca hát nhưng lại ca tân nhạc. Cô tham gia vào ban nhạc Tây Đô cùng với nữ nghệ sĩ Mộng Tuyền (Kim Loan) và hát rất nhiều bài nhạc hay. Dù khởi đầu bên lĩnh vực tân nhạc và đóng kịch, nhưng Phượng Liên rất mê hát cải lương tuy không biết gì về nhịp điệu, chỉ nghe theo và hát trên nền nhạc thâu đĩa của các thế hệ nghệ sĩ cải lương đi trước như: Kim Chưởng, Năm Nghĩa, Thanh Hương, Thành Được, Út Bạch Lan, Thanh Nga,... vào mỗi buổi sáng ở quán cà phê nhỏ cạnh nhà phát ra. Thế rồi một hôm, đang nô giỡn trên đường cùng bè bạn, Phượng Liên đã ngẫu hứng ngâm vài câu vọng cổ trong vở tuồng Người vợ không bao giờ cưới của soạn giả Kiên Giang, thế là được NS Phước Hậu phát hiện và nhất quyết theo đuổi tới tận nhà, xin mẹ của cô để anh có thể dạy cho Phượng Liên hát vọng cổ. Từ đó, Phượng Liên trở nên say mê vọng cổ, học rất mau lẹ, tập đóng vài vai đào con. Do nhịp ban đầu của cô còn yếu nên NS Phước Hậu phải lấy tay vỗ nhịp sau lưng cho Phượng Liên.

Năm 1962, cô xin mẹ lên Sài Gòn lập nghiệp ca hát. Cô cùng với bà Mười Cơ (vừa là quản lí cho đoàn hát Tinh Hoa, vừa là bạn thân của mẹ mình), bà đưa Phượng Liên tham gia vào đoàn Tinh Hoa. Thời gian đầu khá khó khăn, Phượng Liên chưa được hát mà chỉ ngồi bán vé và múa mở màn hay đóng những vai nhỏ, có khi người trong đoàn bị bệnh hay bận không diễn được thì cô mới thế vai rồi sau đó trở lại nhiệm vụ cũ. Sau một thời gian, cô rời đoàn Tinh Hoa, ban đầu có ý định quay trở lại con đường học tập nhưng không thành.

Năm 1963, đoàn Tuấn Kiệt có nhã ý mời và ký hợp đồng với Phượng Liên, cùng với Kim Ngọc và Phương Quang, Phượng Liên được làm đào chánh và được báo chí Sài Gòn thời đó hết lời khen ngợi về một đoàn hát mới ra mắt cùng nhiều nghệ sĩ trẻ tài năng và có nhiều triển vọng.

Cuối năm 1964, cô được mời về đoàn Kim Chưởng làm đào chánh. Ngay lúc này, được sự chỉ bảo nghiêm khắc của bà bầu Kim Chưởng, Phượng Liên đã được rèn dũa từ cách ca, cách diễn xuất từng li từng tí. Cũng từ đoàn Kim Chưởng, cô đã nổi danh qua các vở: Quỷ bão, Mùa trăng nhiều nước mắt (với Dũng Thanh Lâm), Người nhạn trắng (với Phương Quang),... như hiện tượng của sân khấu thời đó, cô lập tức sánh ngang với Thanh Nga, Mỹ Châu, Lệ Thủy,...

Cho đến năm 1966, cùng với Phương Quang, Phượng Liên đoạt Huy chương Vàng triển vọng giải Thanh Tâm, đây là bước tiến giúp Phượng Liên khẳng định tên tuổi và tài năng của mình đến với công chúng.

Dù thành công rực rỡ trong sự nghiệp nhưng cô không hề bị vùi chôn trong danh vọng mà ngày càng tỏa sáng qua các đoàn hát nổi tiếng thời đó như: Dạ Lý Hương, Bạch Tuyết - Hùng Cường, Thái Dương,... với các vai trong các vở: Lấy chồng xứ lạ, Đời là một chữ T, Đời cô Hạnh, Người chồng triệu phú, Hẹn một mùa xuân,...

Đặc biệt trong việc thu âm băng đĩa vào thập niên 70, Phượng Liên thời đó cùng với Mỹ Châu, được đánh giá là "2 bà hoàng" của các hãng băng đĩa, cùng với Tấn Tài, có nhiều băng đĩa thu âm của Phượng Liên đã phát hành từ đó cho đến tận bây giờ. Bản thu âm đầu tiên mà Phượng Liên hợp tác với hãng đĩa Tứ Hải đó là Sao rụng giữa thiên hà của soạn giả Viễn Châu. Các vở tuồng được cô thu vào băng đĩa như: Lấy chồng xứ lạ, Đời cô Hạnh, Người phu khiêng kiệu cưới, Manh áo quê nghèo, Hẹn một mùa xuân,...đều được giới mộ điệu đón nhận nồng nhiệt, khiến cô trở thành một trong những giọng ca nữ trụ cột của Dĩa Hát Việt Nam do bà Sáu Liên điều hành đang trên đà phát triển mạnh.

Sau năm 1975, Phượng Liên được mời về đoàn Thanh Minh – Thanh Nga để thế những vai diễn của NS Thanh Nga sau khi NS Thanh Nga qua đời như: Sân khấu về khuya, Nửa đời hương phấn, Tiếng trống mê linh, Bên cầu dệt lụa,... dù là diễn lại nhưng các phiên bản do Phượng Liên thể hiện ít bị mang ra so sánh với Thanh Nga. Theo quan điểm trong nghề thì mỗi người mỗi vẻ, 10 phân vẹn 10,... và đặc biệt là vai The/Hương trong vở tuồng kinh điển Nửa đời hương phấn được xem là vai diễn để đời của Phượng Liên.

Sau đó, Phượng Liên rời đoàn Thanh Minh – Thanh Nga và gia nhập đoàn Trần Hữu Trang, tại đây cô lại được tỏa sáng với các vai diễn trong: Chuyện cổ Bát Tràng, Nỗi oan Thị Kính, Qua cầu đắng cay, Kim Vân Kiều (vai Thúy Vân), Người ven đô, Mạnh Lệ Quân, Phụng Nghi Đình,...

Cuộc sống gia đình

sửa

Năm 1964, Phượng Liên kết hôn cùng với NSND Diệp Lang, họ có 2 người con (1 trai và 1 gái). Đến năm 1966, khi con gái chưa đầy 2 tháng tuổi, cuộc hôn nhân rạn nứt. Sau khi chia tay, 2 người đều có ý định muốn quay lại với nhau nhưng không thành.

Đến năm 1974, Phượng Liên làm quen với Đại tá Nguyễn Đình Vinh trong một dịp ông đi xem vở cải lương mà Phượng Liên đang diễn cho đoàn Bạch Tuyết - Hùng Cường. Cho đến năm 1988, cả 2 mới tiến đến hôn nhân sau 13 năm chồng cô đi cải tạo. Đến năm 1993, Phượng Liên cùng chồng sang định cư tại California (Hoa Kỳ) theo diện HO. Hiện tại, cô cùng chồng đang sống trong căn nhà gần Thương xá Phước Lộc Thọ.

Hoạt động nghệ thuật trên xứ người

sửa

Ở hải ngoại, Phượng Liên cùng nhiều nghệ sĩ của nhiều thế hệ đã tổ chức thành công những chương trình kỷ niệm như 45 năm (2005), 50 năm nghệ thuật (2010) của mình và đặc biệt là chương trình "Nửa thế kỷ huyền sử bài tân cổ giao duyên" (Tên chủ đề chương trình do nghệ sĩ Chí Tâm đặt ra), Phượng Liên cùng với Mai Thế Hiệp hợp tác với nhau tổ chức một liveshow nhằm vinh danh soạn giả Viễn Châu cùng các tác phẩm của ông đã đưa tên tuổi những nghệ sĩ cải lương thành danh và được công chúng nhớ đến trong suốt mấy mươi năm qua. Chương trình đã được khán giả khắp nơi ủng hộ nồng nhiệt. Ngoài ra, Phượng Liên cũng được tham gia rất nhiều chương trình từ lúc bước chân lên đất Mỹ của bà bầu Thúy Uyển, Hương Sỹ Nhân, Asia, Thúy Nga,... và được khán giả nhắc đến là "Người giữ lửa cải lương trên đất Mỹ".

Hiện tại, Phượng Liên cùng với NS Tuấn Châu, Ngọc Đáng, Cẩm Thu và Phillip Nam phụ trách chương trình Cổ nhạc phương Nam (sau khi NS Văn Chung mất) trên kênh truyền SBTN vào mỗi tối thứ hai hàng tuần nhằm bảo tồn bộ môn nghệ thuật cải lương.

Giải thưởng tiêu biểu

sửa
  • Huy chương Vàng triển vọng Giải Thanh Tâm (vở Người nhạn trắng, Mùa trăng nhiều nước mắt và Quỷ bão) (năm 1966).

Các vai diễn nổi bật

sửa

Cải lương

sửa

Tân cổ giao duyên

sửa

Các tiết mục biểu diễn trên sân khấu hải ngoại

sửa

Trung tâm Thúy Nga

sửa

Sân khấu Paris By Night

sửa
STT Tiết mục Thể hiện với Chương trình Năm
1 Trích Đoạn Cải Lương "Tuyệt Tình Ca" Thành Được Paris By Night 52 1999
2 Tân cổ giao duyên "Con Gái Của Mẹ" (Giao Tiên, Loan Thảo) Phi Nhung Paris By Night 56 2000
3 Vở Cải Lương "Gia Tài Của Mẹ" Văn Chung, Chí Tâm, Calvin Hiệp, Ngọc Đan Tâm, Hương Thủy, Đoàn Thy,... Trung Tâm Thuý Nga 2005
4 Trích Đoạn Cải Lương Giao Duyên "Duyên Kiếp Cầm Ca" (Huỳnh Anh, Viễn Châu, Mặc Linh, Võ Thanh Phong) Phi Nhung Paris By Night 94 2008

Thúy Nga Music Box

sửa
STT Tiết mục Thể hiện với Chương trình Năm
1 Bà Mẹ Quê (Tân nhạc: Phạm Duy, Vọng cổ: Loan Thảo) Kim Tiểu Long Thúy Nga Music Box #55 2024
2 Chút Tình Dạ Cổ Hoài Lang (Viễn Châu) Linh Tâm
3 Tình Thắm Duyên Quê (Tân nhạc: Trúc Phương, Vọng cổ: Viễn Châu) Hương Lan, Linh Tâm, Hương Thủy, Kim Tiểu Long

Trung tâm Asia

sửa
STT Tiết mục Thể hiện với Chương trình Năm
1 Hoa Mộc Lan Hà Phương, Văn Chung, Đoàn Thy, Quốc Tuấn Asia 41 2003
2 Trích Đoạn Cải Lương "Tấm lòng của biển" (Hà Triều, Hoa Phượng) Ngọc Huyền Asia 72 2013

Tham khảo

sửa
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Phượng_Liên&oldid=71862405”