Xem mã nguồn của Jamaica

{{Thông tin quốc gia |
 Tên chính = Jamaica |
 Tên thường = Jamaica |
 Tên ngắn = Jamaica |
 Lá cờ = Flag of Jamaica.svg |
 Huy hiệu = Coat of arms of Jamaica.svg |
 Khẩu hiệu = ''Out of Many, One People''<br />([[tiếng Anh]]: Từ nhiều nguồn gốc tạo nên một dân tộc)|
 Bản đồ = LocationJamaica.png |
 Quốc ca = ''[[Jamaica, Land We Love]]'' <br /><small>(Jamaica, Vùng đất chúng ta yêu)</small><br>[[Tập tin:"Jamaica, Land We Love", performed by the United States Navy Band.oga]] |
 Ngôn ngữ chính thức = [[tiếng Anh]] |
 Thủ đô = [[Kingston, Jamaica|Kingston]] |
 Tọa độ thủ đô = {{Coord|17|59|N|76|48|W|type:city}} |
 Thành phố lớn nhất = [[Kingston, Jamaica|Kingston]] |
 Loại chính phủ = [[Quân chủ lập hiến]] |
 Loại viên chức = Vua<br />[[Toàn quyền Jamaica|Toàn quyền]]<br />[[Thủ tướng Jamaica|Thủ tướng]] |
 Tên viên chức = [[Charles III]]<br />[[Patrick Allen (toàn quyền)|Patrick Allen]]<br />[[Andrew Holness]]|
 Diện tích = 10.991 |
 Đứng hàng diện tích = 159 |
 Độ lớn diện tích = 1 E10 |
 Phần nước = 1,5 |
 Dân số ước lượng = 2.726.667 |
 Năm ước lượng dân số = 2018 |
 Đứng hàng dân số ước lượng = 139 |
 Dân số = |
 Năm thống kê dân số = |
 Mật độ dân số = 268 |
 Đứng hàng mật độ dân số = 49 |
 Thành thị = |
 Nông thôn = |
 Năm tính GDP PPP = 2016 |
 GDP PPP = 25,437 tỷ USD<ref name="imf.org">{{chú thích web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/01/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=311%2C343%2C361%2C321%2C362%2C364%2C328&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Jamaica |publisher=International Monetary Fund |year=2016|access-date =ngày 1 tháng 4 năm 2016}}</ref> |
 Xếp hạng GDP PPP = |
 GDP PPP bình quân đầu người = 8.991 USD<ref name="imf.org"/> |
 Xếp hạng GDP PPP bình quân đầu người = | 
 Năm tính GDP danh nghĩa = 2016|
 GDP danh nghĩa = 14,057 tỷ USD<ref name="imf.org"/> |
 Xếp hạng GDP danh nghĩa = |
 GDP danh nghĩa bình quân đầu người = 4.968 USD<ref name="imf.org"/>|
 Xếp hạng GDP danh nghĩa bình quân đầu người = |
 Năm tính HDI = 2014 |
 HDI = 0,719<ref name="HDI">{{chú thích web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report|date=2014 |access-date =ngày 15 tháng 12 năm 2015 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |
 Đứng hàng HDI = 99 |
 Cấp HDI = cao |
 Loại chủ quyền = [[Độc lập]] |
 Sự kiện thành lập = Từ [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh]] |
 Ngày thành lập = [[6 tháng 8]] năm [[1962]] |
 Đơn vị tiền tệ = [[Đô la Jamaica]] |
 Dấu đơn vị tiền tệ = |
 Mã đơn vị tiền tệ = JMD |
 Múi giờ = |
 UTC = -5 |
 Múi giờ DST = |
 UTC DST = |
 Tên vùng Internet = [[.jm]] |
 Mã số điện thoại = 1-876 |
 Lái xe bên = trái |
 Ghi chú = 
}}

'''Jamaica''' là một [[đảo quốc|quốc đảo]], có [[chiều dài]] {{convert|234|km|mi|abbr=off}} và [[chiều rộng]] {{convert|80|km|mi|abbr=off}} với diện tích 11.100&nbsp;km². Quốc gia này nằm ở [[Biển Caribe|Biển Caribbean]], cự ly khoảng {{convert|145|km|mi|abbr=off}} về phía nam [[Cuba]], và {{convert|190|km|mi|abbr=off}} về phía tây [[Hispaniola]], đảo có các quốc gia [[Haiti]] và [[Cộng hòa Dominica]]. Những người [[dân bản địa]] nói tiếng [[tiếng Taíno|Taíno]] gọi đảo này là ''Xaymaca'', có nghĩa là "Vùng đất của Gỗ và Nước", hay "Vùng đất của các Con suối".<ref name=taino>{{Chú thích web |url= http://www.uctp.org/VocesIndigena.html |tiêu đề= Taíno Dictionary |illistrator= The United Confederation of Taíno People |ngày truy cập= ngày 18 tháng 10 năm 2007 |ngôn ngữ= es |archive-date= 2007-10-16 |archive-url= https://web.archive.org/web/20071016055722/http://www.uctp.org/VocesIndigena.html |url-status= bot: unknown }}</ref>

Đã từng là một khu vực thuộc [[Habsburg Tây Ban Nha|Tây Ban Nha]] với tên gọi ''{{lang|es|Santiago}}'', khu vực này sau này thuộc thuộc địa Anh Jamaica. Với 2,9 triệu dân (2018), đây là quốc gia nói tiếng Anh đông dân thứ 3 ở [[châu Mỹ]], sau [[Hoa Kỳ]] và [[Canada]]. Quốc gia này là một [[Vương quốc Khối thịnh vượng chung]] với Quốc vương [[Charles III]] là [[nguyên thủ quốc gia]]. [[Kingston, Jamaica|Kingston]] là thành phố lớn nhất, thủ đô của Jamaica.

== Lịch sử ==
[[Tập tin:Morgan,Henry.jpg|nhỏ|trái|Henry Morgan một cướp biển Jamaica nổi tiếng khắp vùng [[biển Caribe]], trong [[thế kỷ XVII]].]]
{{main|Lịch sử Jamaica}}
Jamaica xuất phát từ tên gọi Xaymaca mà [[người Taíno]] đặt tên cho đảo này. Năm [[1494]], [[Cristoforo Colombo]] phát hiện ra đảo, sau đó nó trở thành thuộc địa của [[người Tây Ban Nha]], những người bản xứ bị bắt làm nô lệ hoặc bị tàn sát. Năm 1655, [[người Anh]] cũng chia quyền sở hữu đảo này, cùng [[người Tây Ban Nha]] đưa [[nô lệ]] sang khai hoang lập đồn điền [[mía]].

Trong [[thế kỷ XVII]], đảo này là căn cứ của những bọn [[cướp biển]], làm phương hại đến quyền lợi của [[người Tây Ban Nha]].

Giữa [[thế kỷ XIX]], những cuộc bạo loạn đã đe dọa chính sách thuộc địa của [[Anh]] dẫn đến việc trì hoãn không có chính quyền đại diện trong suốt hai thập kỉ.

Năm 1944, chính quyền tự trị ra đời, Jamaica tuyên bố độc lập năm 1962 và là nước thành viên trong [[Khối Thịnh vượng chung Anh|Khối Liên hiệp Anh]].

Đời sống chính trị trong nước do hai đảng đối lập luân phiên lên cầm quyền: đảng Lao động và đảng Dân tộc Nhân dân.

== Chính trị ==
[[Tập tin:Parliament.jm.jpg|nhỏ|phải|Bên trong Tòa nhà quốc hội Jamaica.]]
{{main|Chính trị Jamaica}}
Jamaica là một phần của [[Vương quốc Thịnh vượng chung]]. Jamaica theo thể chế [[quân chủ lập hiến]].

Đứng đầu Quốc vương Anh là [[nguyên thủ quốc gia]]. Thủ tướng là [[người đứng đầu chính phủ]]. Quốc vương [[Charles III]] là người đứng đầu Nhà nước Jamaica thông qua một viên Toàn quyền làm đại diện. Thủ tướng do Toàn quyền bổ nhiệm, là lãnh tụ đảng chiếm đa số ghế ở [[Hạ viện|Hạ nghị viện]]. Nghị viện chỉ định Nội các. Nội các chịu trách nhiệm trước [[Quốc hộ]]i.

Cơ quan lập pháp là quốc hội lưỡng viện: [[Thượng viện|Thượng nghị viện]] gồm 21 thành viên do Toàn quyền bổ nhiệm theo sự tiến cử của Thủ tướng và lãnh tụ của đảng đối lập (13 thành viên của đảng cầm quyền, 8 thành viên của phe đối lập). [[Hạ viện|Hạ nghị viện]] gồm 60 thành viên, được bầu theo phổ thông đầu phiếu, nhiệm kì 5 năm.

Các đảng phái chính: [[Đảng Dân tộc nhân dân]] (PNP), [[Đảng Lao động Jamaica]] (JLP); [[Phong trào dân chủ dân tộc]] (NDM).

== Địa lý ==
[[Tập tin:Dunns River Falls climb.JPG|nhỏ|phải|Thác nước Dunn Falls ở [[Oncho Ríos]].]]
{{main|Địa lý Jamaica}}
Jamaica nằm ở Trung Mỹ, thuộc quần đảo [[Đại Antilles]], cách [[Cuba]] 150&nbsp;km về phía Nam và cách [[Haiti]] 180&nbsp;km về phía Tây. Vùng lãnh thổ phía Đông chủ yếu là núi, phía Tây là vùng cao nguyên đá vôi.

== Văn hóa ==
{{main|Văn hóa Jamaica}}
Điểm nổi bật của đất nước mang nặng phong cách [[châu Mỹ]] này là [[âm nhạc]]. Dòng nhạc dân ca điển hình của người Jamaica trộn với phong cách nhạc của [[Cuba]] tạo nên một [[dòng nhạc R&B]] khá đặc trưng, người làm nên đỉnh cao của loại nhạc này là ca sĩ lừng danh [[Bob Marley]]. Anh đã đem tiếng hát của mình đấu tranh chống lại sự [[phân biệt chủng tộc]] và những bất công với người da màu.

Jamaica cũng là một đất nước với nền văn hoá pha trộn của [[người Ấn Độ]], [[người Tây Ban Nha]], [[châu Phi]], [[Trung Đông]], [[người Hoa|người Trung Quốc]] và cả [[người Anh]]. Thổ ngữ được chuộng hơn tuy [[tiếng Anh]] mới là ngôn ngữ chính thức của đất nước này.

[[Kingston, Jamaica|Kingston]] là trung tâm [[văn hóa|văn hoá]] và [[thương mại]] của Jamaica. Ở khu trưng bày [[nghệ thuật]], bảo tàng của Bob Marley là nơi thu hút du khách nhiều nhất.<ref>{{Chú thích web | url = http://www.vemaybaythegioi.com/news/Du-lich-Chau-My/Gioi-thieu-dat-nuoc-con-nguoi-Jamaica-601/ | tiêu đề = User Error | tác giả = | ngày = | ngày truy cập = 29 tháng 4 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = | archive-date = ngày 1 tháng 12 năm 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20111201195840/http://www.vemaybaythegioi.com/news/Du-lich-Chau-My/Gioi-thieu-dat-nuoc-con-nguoi-Jamaica-601/ }}</ref>

==Tôn giáo==
{{chính|Tôn giáo ở Jamaica}}
[[Kitô giáo]] là tôn giáo lớn nhất ở Jamaica. Theo điều tra dân số năm 2001, tỷ lệ dân theo các tôn giáo như sau [[Tin lành]] 62.5%, [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo Rôma]] 4%, [[Anh giáo]] 2%, còn lại là các tôn giáo khác.<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Burchell]</ref> Như

[[Rastafarianism]] một tôn giáo bản địa Phi châu có 24.020 môn đồ, theo điều tra năm 2001 <ref name="state2007">{{Chú thích web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90259.htm |tiêu đề=Jamaica |nhà xuất bản=State.gov |ngày=ngày 14 tháng 9 năm 2007 |ngày truy cập=ngày 4 tháng 7 năm 2009}}</ref>. [[Bahá'í|Đạo Bahá'í]], chiếm khoảng 8000 môn đồ, [[Phật giáo]], 
và [[Ấn Độ giáo|Ấn giáo]] có 50,000 tín đồ. Có một số dân nhỏ người Do Thái, khoảng 200 người, tự coi họ là Tự do-Bảo thủ.<ref>{{Chú thích web|tác giả=Haruth Communications, Harry Leichter |url=http://www.haruth.com/JewsJamaica.html |tiêu đề=Jamaican Jews |nhà xuất bản=Haruth.com |ngày= |ngày truy cập=ngày 4 tháng 7 năm 2009}}</ref> Những [[người Do Thái]] đầu tiên ở Jamaica có gốc tích từ đầu [[thế kỷ XV]]. Các nhóm [[Hồi giáo]] ở Jamaica có 5.000 tín đồ.<ref name="state2007"/>

== Kinh tế ==
[[Tập tin:Alligator pond Jamaica fishing boats gm.jpg|nhỏ|phải|Tàu đánh cá và tàu chở [[bô xít|bôxít]] xuất khẩu.]] 
{{main|Kinh tế Jamaica}}
Jamaica có tài nguyên thiên nhiên chủ yếu là [[bô xít|bôxít]], và có một khí hậu lý tưởng thuận lợi cho [[nông nghiệp]] và [[du lịch]]. Việc phát hiện ra [[bô xít|bôxít]] trong những năm [[1940]] và nền [[kinh tế]] của Jamaica chuyển từ khai thác [[đường]] và [[chuối]] sang thành lập các ngành công nghiệp [[bô xít]]-[[nhôm]] vào thời gian sau đó. Vào những năm [[1970]], Jamaica đã nổi lên như là một nước dẫn đầu thế giới về xuất khẩu các khoáng chất cũng như được tăng đầu tư nước ngoài.

Jamaica phải đối mặt với một số vấn đề nghiêm trọng nhưng nó có tiềm năng cho sự phát triển và hiện đại hóa. Nền [[kinh tế Jamaica]] bị bốn năm liên tiếp của nó tăng trưởng âm (0,4%) vào năm [[1999]]. Tất cả các ngành trừ các ngành [[bô xít|bôxít]]/[[nhôm]], [[năng lượng]] và du lịch đều giảm mạnh trong năm [[1998]] và [[1999]]. Năm [[2000]], Jamaica đã có kinh nghiệm của mình năm đầu tiên của nó có sự phát triển tích cực kể từ năm [[1995]]. Tăng trưởng kinh tế danh nghĩa tiếp tục ngược dòng trong những khoảng với sự tăng trưởng của [[Hoa Kỳ]] kể từ đó. Đây là kết quả của việc tiếp tục các chính sách của chính phủ chặt chẽ kinh tế vĩ mô, đã đạt được phần lớn thành công. Lạm phát đã giảm từ 25% năm [[1995]] còn lạm phát một con số trong năm [[2000]], đạt được một mức thấp trong nhiều thập kỷ là 4,3% trong năm [[2004]]. Thông qua chương trình can thiệp định kỳ trên thị trường, các ngân hàng trung ương cũng đã ngăn ngừa bất cứ sự đột ngột giảm nào trong tỷ giá hối đoái. Tuy nhiên, đồng [[đô la Jamaica]] đã bị trượt giá, bất chấp sự can thiệp, dẫn đến một tỷ giá bình quân của 73,4 [[đô la Jamaica|J]] đổi 1 [[đô la Mỹ|USD]] và 107,64 [[đô la Jamaica|J]] đổi 1 [[euro|€]] ([[Tháng năm|Tháng 5]] năm [[2008]]).<ref>{{Chú thích web |url=http://www.oanda.com/convert/fxhistory |ngày truy cập=2011-07-14 |tiêu đề=FXHistory - Lịch sử tỷ giá trao đổi ngoại tệ<!-- Bot generated title --> |archive-date=2006-07-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060720101840/http://oanda.com/convert/fxhistory |url-status=dead }}</ref> Ngoài ra, lạm phát đã có xu hướng tăng lên kể từ năm [[2004]] và dự kiến một lần nữa đạt được mức tăng gấp đôi con số 12-13% thông qua năm [[2008]] do một sự kết hợp của thời tiết bất lợi hại cây trồng và tăng nhập khẩu nông nghiệp và giá năng lượng cao.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.jamaicaobserver.com/magazines/Business/html/20080103T220000-0500_131002_OBS_JAMAICA_S_ECONOMIC_AND_FINANCIAL_MARKET_OUTLOOK_FOR_____.asp |ngày truy cập=2011-07-14 |tựa đề=Jamaica's economic and financial market outlook for 2008 - JAMAICAOBSERVER.COM<!-- Bot generated title --> |archive-date=2008-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080930122439/http://www.jamaicaobserver.com/magazines/Business/html/20080103T220000-0500_131002_OBS_JAMAICA_S_ECONOMIC_AND_FINANCIAL_MARKET_OUTLOOK_FOR_____.asp |url-status=dead }}</ref>

Điểm yếu trong lĩnh vực tài chính là đầu cơ và các cấp dưới của việc xói mòn lòng tin đầu tư trong lĩnh vực sản xuất. Chính phủ tiếp tục nỗ lực để tăng giới hạn các khoản nợ mới tại địa phương và thị trường tài chính quốc tế để đáp ứng các nghĩa vụ nợ của mình bằng đồng [[đô la Mỹ]], thu dọn để duy trì thanh khoản tỷ giá hối đoái và để giúp quỹ thâm hụt ngân sách hiện hành.

Các chính sách kinh tế của [[chính phủ]] Jamaica khuyến khích đầu tư nước ngoài trong các lĩnh vực mà kiếm được hay tiết kiệm được ngoại tệ, tạo việc làm và sử dụng nguyên vật liệu địa phương. Chính phủ cung cấp một loạt các ưu đãi cho nhà đầu tư, bao gồm cả các cơ sở chuyển tiền để hỗ trợ họ trong việc hồi hương lại tiền của các nước xuất xứ; thời kỳ miễn thuế mà hoãn thuế cho khoảng thời gian của năm; và miễn thuế truy cập cho máy móc và nguyên liệu nhập khẩu cho các doanh nghiệp được chấp thuận. [[Jamaican Free Zones|Khu thương mại tự do]] có kích thích đầu tư vào hàng may mặc, lắp ráp, sản xuất nhẹ, và nhập dữ liệu của các công ty nước ngoài. Tuy nhiên, trong 5 năm qua, ngành công nghiệp dệt may đã bị giảm thu nhập xuất khẩu, tiếp tục đóng cửa nhà máy, và tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Điều này có thể được quy trách nhiệm cho cuộc cạnh tranh dữ dội, sự vắng mặt của [[hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ]] ([[Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ|NAFTA]]) tính thay đổi, thuốc nhiễm độc trì hoãn giao hàng, và chi phí cao, hoạt động, bao gồm cả chi phí an ninh. Chính phủ Jamaica hy vọng để khuyến khích hoạt động kinh tế thông qua sự kết hợp của tư nhân hoá, chuyển dịch cơ cấu ngành [[tài chính]], giảm lãi suất, và bằng cách thúc đẩy [[du lịch]] và các hoạt động sản xuất liên quan.

Tính đến năm 2016, GDP của Jamaica đạt 13.779 USD, đứng thứ 121 thế giới và đứng thứ 2 khu vực Caribe (sau [[Trinidad và Tobago]]).

== Hình ảnh ==
<gallery>
Hình:Jamaica Topography.png|Địa hình Jamaica
Hình:Satellite image of Jamaica in November 2001.jpg|Hình chụp từ vệ tinh

</gallery>
== Xem thêm ==

==Chú thích==
{{Tham khảo}}
 
==Tham khảo==

== Liên kết ngoài ==
{{sisterlinks|Jamaica}}
* [http://www.royal.gov.uk/output/Page4923.asp Official website of Queen Elizabeth as Queen of Jamaica]
* [http://www.cabinet.gov.jm/ The Cabinet Office of the Government of Jamaica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429223121/http://www.cabinet.gov.jm/ |date = ngày 29 tháng 4 năm 2011}}
<!--replace the Cabinet Office link with [http://www.jamaica.gov.jm] and/or [http://www.gov.jm] when those websites are closer to completion-->
* {{wikiatlas|Jamaica}}
* {{dmoz|Regional/Caribbean/Jamaica}}
* [http://maps.google.com/maps?ll=18.033360,-76.804379&spn=1.696014,3.689484&t=k&hl=en|detailed Satellite maps on Google]

{{sơ khai}}
{{Bắc Mỹ}}
{{Khối thịnh vượng chung Anh}}

[[Thể loại:Jamaica| ]]
[[Thể loại:Quốc gia thành viên Khối Thịnh vượng chung Anh]]
[[Thể loại:Đại Antilles]]
[[Thể loại:Quốc gia và vùng lãnh thổ nói tiếng Anh]]
[[Thể loại:Quốc gia G15]]
[[Thể loại:Quốc gia vùng Caribe]]
[[Thể loại:Quốc gia Bắc Mỹ]]
[[Thể loại:Đảo quốc]]
[[Thể loại:Quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc]]
[[Thể loại:Cựu thuộc địa Tây Ban Nha]]
[[Thể loại:Quốc gia thành viên Cộng đồng Caribe]]
[[Thể loại:Cựu thuộc địa Anh]]