Xem mã nguồn của Meghalaya

{{Infobox settlement
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->
| name = Meghalaya 
| native_name = 
| native_name_lang = 
| type = [[Phân cấp hành chính Ấn Độ|Bang]]
| image_seal = Seal_of_Meghalaya.svg
| seal_alt = 
| image_map = IN-ML.svg
| map_alt = 
| map_caption = 
| image_map1 = 
| map_caption1 = 
| latd = 
| longd = 
| coor_pinpoint = 
| coordinates_type = region:IN-ML_type:adm1st
| coordinates_display = inline,title
| coordinates_footnotes = 
| coordinates_region = IN-ML
| subdivision_type = Quốc gia
| subdivision_name = {{Lá cờ|Ấn Độ}}
| established_title = Thiết lập
| established_date = 21 tháng 1 năm 1972{{ref|cap|†}}
| parts_type = Huyện
| parts_style = para
| p1 = 11
| seat_type = Thủ phủ
| seat = [[Shillong]]
| seat1_type = Thành phố lớn nhất
| seat1 = Shillong

| government_footnotes = 
| leader_title = [[Thống đốc Meghalaya|Thống đốc]]
| leader_name = [[Banwarilal Purohit]]
| leader_title1 = [[Thủ hiến Meghalaya|Thủ hiến]]
| leader_name1 = [[Mukul Sangma]] ([[Đảng Quốc đại Ấn Độ|INC]])
| leader_title2 = [[Lập pháp Meghalaya|Lập pháp]]
| leader_name2 = [[Unicameral]] (60 ghế)
| leader_title3 = [[Danh sách Tòa Thượng thẩm Ấn Độ|Tòa Thượng thẩm]]
| leader_name3 = [[Tòa Thượng thẩmMeghalaya]] 
| unit_pref = Metric<!-- or US or UK -->
| area_footnotes = 
| area_total_km2 = 22429 
| area_note = 
| area_rank = [[Danh sách bang Ấn Độ theo diện tích|Thứ 23]]
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 
| population_footnotes = 
| population_total = 3211000
| population_as_of = 2016
| population_rank = [[Danh sách bang Ấn Độ theo dân số|Thứ 23]]<ref name="census2011.co.in">{{chú thích web|url=http://www.census2011.co.in/states.php |title=List of states with Population, Sex Ratio and Literacy Census 2011 |publisher=Census2011.co.in |date= |access-date = ngày 9 tháng 11 năm 2012}}</ref>
| population_density_km2 = auto
| population_note = 
| timezone1 = [[Giờ chuẩn Ấn Độ|IST]]
| utc_offset1 = +05:30
| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-ML]]
| blank_name_sec1 = [[Chỉ số phát triển con người|HDI]]
| blank_info_sec1 = {{increase}} 0,585 (<span style="color:#fc0">trung bình</span>)
| blank_name_sec2 = Tỉ lệ biết chữ
| blank_info_sec2 = 75,84%<ref name="census2011.co.in"/>
| blank1_name_sec2 = [[Ngôn ngữ chính thức]]
| blank1_info_sec2 = [[Tiếng Anh]],<ref name=langoff>{{chú thích web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |title=Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010) |pages=122–126 |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |access-date =ngày 16 tháng 2 năm 2012 |archive-date = ngày 13 tháng 5 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513161847/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |url-status=dead }}</ref> [[tiếng Khasi]], [[tiếng Garo]]
| website = [http://meghalaya.gov.in meghalaya.gov.in]
| footnotes ={{ref|cap|†}} Meghalaya trở thành một bang hoàn thiện vào năm 1971 theo Đạo luật (Tái tổ chức) Khu vực Đông Bắc 1971
}}
'''Meghalaya''' là một [[phân cấp hành chính Ấn Độ|bang]] [[Đông Bắc Ấn Độ|Đông Bắc]] [[Ấn Độ]]. Tên bang có nghĩa là ''"nơi cư ngụ của mây"'' trong [[tiếng Phạn]]. Dân số của Meghalaya (tính đến năm 2016) được ước tính là 3.211.474.<ref>{{chú thích web | url = http://pib.nic.in/archieve/others/2014/mar/d2014031002.pdf | title = Fact sheet on meghalaya | date = ngày 10 tháng 3 năm 2014 | access-date = ngày 12 tháng 9 năm 2014}}</ref> Meghalaya có diện tích khoảng 22.430 km2, với tỉ lệ [[chiều dài]] và [[chiều rộng]] là khoảng 3:1.<ref name=ibef>[http://www.ibef.org/download/Meghalaya-110313.pdf Meghalaya] IBEF, India (2013)</ref>

Bang này giáp ranh với các phân khu [[Mymensingh (phân khu)|Mymensingh]] và [[Sylhet (phân khu)|Sylhet]] của [[Bangladesh]] về phía nam, phân khu [[Rangpur (phân khu)|Rangpur]] về phía tây, và bang [[Assam]] về phía đông và bắc. Thủ phủ của Meghalaya là [[Shillong]]. Trong thời kỳ [[Raj thuộc Anh|cai trị của người Anh]], chính quyền đế chế Anh đặt cho nó danh hiệu "Scotland của phương Đông".<ref name="akrl">Arnold P. Kaminsky and Roger D. Long (2011), India Today: An Encyclopedia of Life in the Republic, ISBN 978-0313374623, pp. 455-459</ref> Meghalaya trước đây là một phần của [[Assam]], nhưng ngày 21 tháng 1 năm 1972, các huyện Khasi, Garo và đồi Jaintia được tách riêng ra để lập nên bang Meghalaya. Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức tại Meghalaya. Những ngôn ngữ khác được nói gồm [[tiếng Khasi]], [[tiếng Pnar]], [[tiếng Hajong]], [[tiếng Rabha]], [[tiếng Garo]] và [[tiếng Biate]]. Không như nhiều bang khác, xã hội Meghalaya về lịch sử theo một chế độ [[mẫu hệ]] mà dòng dõi và di sản được truyền qua phụ nữ; thường thì người con gái trẻ nhất thừa hưởng tất cả của cải và có bổn phận chăm sóc cho bố mẹ.<ref name=akrl/>

Đây là nơi ẩm ướt nhất Ấn Độ, với lượng mưa trung bình hàng năm {{convert|12000|mm|abbr=on}}.<ref name=ibef/> Khoảng 70% diện tích được phủ rừng.<ref name="Meghalaya and Its Forests">[http://www.megforest.gov.in/megfor_extent_forest.htm Meghalaya and Its Forests] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140822010308/http://www.megforest.gov.in/megfor_extent_forest.htm |date = ngày 22 tháng 8 năm 2014}} Government of Meghalaya (2012); Quote – total forest area is 69.5%</ref> [[Vùng sinh thái]] [[rừng cận nhiệt đới Meghalaya]] chiếm ưu thế tại đây; những khu rứng đất cao khác biệt với những khu rừng đất thấp nhiệt đới mạn nam. Rừng Meghalaya có sự [[đa dạng sinh học]] đáng kể về động vật có vú, chim, và thực vật.

Meghalaya có một nền kinh tế chủ yếu dựa trên [[xã hội nông nghiệp|nông nghiệp]] với nền lâm nghiệp kèm theo. Những cây trồng quan trọng là [[khoai tây]], [[lúa]], [[ngô]], [[dứa]], [[chuối]], [[đu đủ]], và cây [[gia vị]]. Ngành dịch vụ bao gồm [[bất động sản]] và [[bảo hiểm]]. Tổng sản phẩm nội địa năm 2012 của Meghalaya được ước tính là {{INRConvert|16173|c}} theo thời giá hiện tại.<ref name=pcindia>[http://planningcommission.nic.in/plans/finres/fr_2013_14/fr_meghalaya1314.pdf Meghalaya] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140716065506/http://planningcommission.nic.in/plans/finres/fr_2013_14/fr_meghalaya1314.pdf |date = ngày 16 tháng 7 năm 2014}} Planning Commission, Govt of India (May 2014)</ref> Về địa lý, nơi này giàu có về khoáng sản, nhưng được chưa khai thác.<ref name=akrl/> Bang có chừng {{convert|1170|km|abbr=on}} đường lộ quốc gia. Đây là trung tâm hậu cần lớn trong giao thương với Bangladesh.<ref name=ibef/>
== Địa lý ==
[[Tập tin:Meghalaya Abode of the Clouds India Nature in Laitmawsiang Landscape.jpg|thumb|left|Meghalaya là một bang vùng núi, với lượng mưa lớn nhất Ấn Độ. Tên Meghalaya có nghĩa là "nơi cư ngụ của mây". Trên hình là khung cảnh Laitmawsiang được phủ trong sương.]]
Meghalaya là một trong [[Bảy Bang Chị Em]] miền Đông Bắc Ấn Độ. Nơi này có nhiều núi non, xem kẻ với những thung lũng dài và cao nguyên, từ đó tạo nên sự đa dạng về địa lý. Những thành hệ đá ở đây có từ [[liên đại Thái cổ]]. Những lớp đá này chứa nhiều khoáng sản có giá trị như than đá, [[đá vôi]], [[urani]] và [[sillimanit]].

Meghalaya có nhiều sông. Chúng lấy nước từ mưa và thường chảy theo mùa. Những sông chính trong vùng đồi Garo là Daring, Sanda, Bandra, Bhogai, Dareng, [[sông Simsang|Simsang]], Nitai và Bhupai. Ở mạn trung và đông cao nguyên, những con sông quan trọng là Khri, Digaru, Umiam, Kynshi (Jadukata), Mawpa, Umiam (Barapani), Umngot và Myntdu. Ở vùng đồi Khasi, sông chảy tạo nên những hẽm núi sâu và những thác nước xinh đẹp.

[[Tập tin:Tea Plantation Agriculture in Meghalaya India on the way to Shillong.jpg|thumb|Nương rẫy tại Meghalaya ở địa hình đồi, núi.]]
Độ cao của cao nguyên là từ {{convert|150|m|abbr=on}} đến {{convert|1961|m|abbr=on}}. Phần trung là [[dãy đồi Khasi]] với độ cao lớn nhất, về phía đông là [[dãy đồi Jaintia]]. Điểm cao nhất Meghalaya là đỉnh Shillong (1961 m). Điểm cao nhất dãy đồi Garo miền tây là đỉnh Nokrek (1515 m).

=== Khí hậu ===
Với lượng mưa trung bình hàng năm {{convert|12000|mm|abbr=on}} ở một số khu vực, Meghalaya là nơi ẩm ướt nhất trái đất.<ref>{{chú thích web|url=http://www.huffingtonpost.com/2013/07/30/wettest-place-on-earth-india-mawsynram_n_3675254.html|title=The Wettest Place On Earth: Indian Town Of Mawsynram Holds Guinness Record For Highest Average Annual Rainfall|author=Ammu Kannampilly|publisher=Huffington Post|date=ngày 31 tháng 7 năm 2013|access-date =ngày 16 tháng 8 năm 2013}}</ref> Phần mạn tây, gồm dãy đồi Garo, chịu nhiệt độ cao gần như suốt năm. Khu vực Shillong, ở độ cao lớn hơn, có nhiệt độ thấp hơn. Nhiệt độ tối đa hiếm khi vượt qua {{convert|28|C|F}},<ref>{{chú thích web | url=http://megipr.gov.in/basic_facts.htm | title=Basic facts of Meghalaya | access-date =ngày 13 tháng 1 năm 2012 | archive-date = ngày 20 tháng 1 năm 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120120204955/http://megipr.gov.in/basic_facts.htm | url-status=dead }}</ref> còn vào mùa đông, nhiệt độ thường xuyên xuống dưới không độ.

[[Tập tin:Cherrapunji.jpg|thumb|170px|left|A sign board in Cherrapunji]]
Thị trấn Sohra ([[Cherrapunji]]) ở phía nam Shillong giữ kỷ lục về lượng mưa trong một tháng, còn làng [[Mawsynram]], gần Sohra (Cherrapunji), giữ kỷ lục về lượng mưa trong một năm.<ref>{{chú thích web|url=http://wmo.asu.edu | title=Global Weather & Climate Extremes|publisher=[[World Meteorological Organisation]]|access-date = ngày 25 tháng 9 năm 2010}}</ref>

=== Hệ động thực vật===
{{multiple image
 | direction = vertical
 | align = right
 | width = 170
 | footer = Rừng Meghalaya là nơi cư ngụ của 660 loài chim.<ref name=avibase>[http://avibase.bsc-eoc.org/checklist.jsp?region=INneml&list=howardmoore Birds of Meghalaya] Avibase (2013)</ref> [[Chi Gà tiền|Gà tiền]] (ảnh trên) và vượn mày trắng (ảnh dưới) sống ở Meghalaya.<ref>[http://megtourism.gov.in/wildlife.html Wildlife in Meghalaya] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140301163028/http://megtourism.gov.in/wildlife.html |date = ngày 1 tháng 3 năm 2014}} Government of Meghalaya</ref>
 | image1 =Grey Peacock-Pheasant.jpg
 | image2 =Female Hoolock Gibbon.jpg
 }}
Khoảng 70% diện tích bang phủ rừng, trong đó {{convert|9496|km2|abbr=on}} là rừng rậm nguyên sinh cận nhiệt đới.<ref name="Meghalaya and Its Forests"/> Rừng Meghalaya được xem là một trong các môi trường sống phong phú nhất về thực vật ở châu Á. Những khu rừng này nhận lượng mưa dồi dào, hỗ trợ cho một hệ động-thực vật đa dạng. Một phần nhỏ rừng ở Meghalaya được xem là "[[rừng thiên]]" (xem [[rừng thiên ở Ấn Độ]]). Đây là những góc nhỏ rừng cổ đại mà đã được lưu giữ bởi con người trong hàng nghìn năm vì niềm tin tôn giáo và văn hóa. Chúng được bảo vệ khỏi mọi sự khai thác. Những khu rừng thiên này là nơi cư trú cho nhiều loài động-thực vật hiếm. [[Khu dự trữ sinh quyển Nokrek]] ở tây dãy đồi Garo và [[vườn quốc gia Balphakram]] ở nam dãy đồi Garo là nơi có đa dạng sinh học cao nhất trên toàn Meghalaya. Ngoài ra, Meghalaya còn ba khu bảo tồn khác: khu bảo tồn hoang dã Nongkhyllem, khu bảo tồn Siju và khu bảo tồn Bhagmara (nơi sinh sống ở loài [[Họ Nắp ấm|nắp ấm]] ''[[Nepenthes khasiana]]'').

Với điều kiện khí hậu và địa hình như vậy, Meghalaya có nhiều loài [[ký sinh trùng]], [[thực vật biểu sinh]], [[thực vật mọng nước]] và [[cây bụi]]. Hai loài cây phổ biến là ''[[Shorea robusta]]'' (sala) và ''[[Tectona grandis]]'' (tếch). Meghalaya cũng phong phú về cây ra trái, rau, cây gia vị và cây thuốc. Hệ lan đa dạng với gần 325 loài, đa dạng nhất ở Mawsmai, Mawmluh và Sohrarim.

[[Tập tin:Nepenthes khasiana.jpg|170px|thumb|left|''[[Nepenthes khasiana]]'']]
Hệ động vật có vú gồm voi, gấu, [[gấu trúc đỏ]],<ref>Choudhury, A. U. (1996) "Red panda in Garo Hills". ''Environ'' IV(I): 21</ref> [[cầy hương]], [[cầy lỏn]], [[chồn]], [[động vật gặm nhấm]], [[bò tót]], [[trâu rừng]],<ref>Choudhury, A. U. (2010) ''The Vanishing Herds: the wild water buffalo''. Gibbon Books, Rhino Foundation, CEPF & COA, Taiwan, Guwahati, India</ref> [[họ Hươu nai|hươu]], [[lợn rừng]], [[dơi]] và một số [[động vật linh trưởng|linh trưởng]]. Những hang đá vôi Meghalaya, như [[hang Siju]], là nơi cụ ngụ của một số loài dơi hiếm nhất. [[Hoolock|Vượn mày trắng]] có mặt khắp Meghalaya.<ref>Choudhury, A. U. (2006) "The distribution and status of hoolock gibbon, Hoolock hoolock, in Manipur, Meghalaya, Mizoram and Nagaland in Northeast India". ''Primate Conservation'' 20: 79–87</ref>

[[Thằn lằn]], [[cá sấu]] và [[rùa cạn]] không hiếm. Rắn gồm có [[Pythonidae|trăn]], [[rắn sọc dưa]], [[rắn hổ mang Ấn Độ]], [[rắn hổ mang chúa]], và [[Viperidae|viper]].<ref>Zoological Survey of India, Fauna of Meghalaya: Vertebrates, Part 1 of Fauna of Meghalaya, Issue 4, Government of India (1995)</ref>

== Dân cư ==
* [[Người Khasi]]: 50%
* [[Người Garo]]: 27,5%
* [[Người Bengal]]: 14%

[[Tiếng Anh]] là ngôn ngữ chính thức.

== Tham khảo ==
{{tham khảo}}

== Thư mục ==
[[Tập tin:Umngot river, Dawki.jpg|300px|nhỏ|phải|Sông Umngot]]

* {{chú thích sách|title=A Tribe in Transition|last=Roy|first=Hira Lal Deb|publisher=Cosmo|year=1981}}

==Liên kết ngoài==
{{Thể loại Commons}}
* {{Official website|http://web.archive.org/web/20081219093032/http://www.meghalaya.nic.in:80/}}
* [http://megtourism.gov.in/ Trang du lịch Meghalaya] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180520090200/http://megtourism.gov.in/ |date=2018-05-20 }} (chính thức)
* {{dmoz|Regional/Asia/India/Meghalaya}}
* {{Wikivoyage-inline}}
* {{chú thích |title=Places to Visit in Meghalaya |work=[[Tripoto]] |url=https://www.tripoto.com/places-to-visit/india/meghalaya |access-date=ngày 2 tháng 11 năm 2014 |archive-date=2016-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161220031404/https://www.tripoto.com/places-to-visit/india/meghalaya/ }}

{{Geographic location
| Centre = Meghalaya
| North = [[Assam]]
| Northeast = 
| East = [[Assam]]
| Southeast = {{Biểu tượng lá cờ|Bangladesh}} [[Sylhet (phân khu)|Phân khu Sylhet]]
| South = {{Biểu tượng lá cờ|Bangladesh}} [[Dhaka (phân khu)|Phân khu Dhaka]]
| Southwest = 
| West = {{Biểu tượng lá cờ|Bangladesh}} [[Rangpur (phân khu)|Phân khu Rangpur]]
| Northwest =
}}
{{Đông Bắc Ấn Độ}}
{{Các bang và lãnh thổ Ấn Độ}}
{{Authority control}}

[[Thể loại:Meghalaya]]
[[Thể loại:Bang và lãnh thổ liên bang của Ấn Độ]]