Xem mã nguồn của Người Digan

{{Infobox ethnic group
| group = Người Romani / Digan
| image = [[Tập tin:Map of the Romani Diaspora in the World.svg| center|frameless| 220x220px]]
| image_caption = 
| flag = Roma flag.svg
| flag_caption = Cờ Romani được tạo vào năm 1933, Đại hội Romani Thế giới chấp nhận năm 1971
| pop = 2–20 triệu<ref>{{Chú thích web| url = http://www.ethnologue.com/language/rmy| format = online| editor-last = Lewis| editor-first = M. Paul| year = 2009| title = Ethnologue: Languages of the World|edition=16 | place = Dallas, [[Texas|TX]]| publisher = SIL| quote = [[Ian Hancock]]'s 1987 estimate for 'all Gypsies in the world' was 6 to 11 million.| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref><ref>{{Chú thích báo| url = https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-12977975| work = BBC News| title = EU demands action to tackle Roma poverty| date = ngày 5 tháng 4 năm 2011 }}</ref><ref>{{Chú thích web| title = The Roma| url = http://www.nationalia.info/new/8761/peoples-and-nations-today-the-roma| publisher = Nationalia| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www.britannica.com/topic/Rom| title = Rom| website = Encyclopædia Britannica| quote =... estimates of the total world Roma population range from two million to five million.| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>''[[Người Digan#Dân số|Xem bảng các nước]]''.
| languages = [[Tiếng Romani]], các dạng [[Para-Romani]], ngôn ngữ nơi cư trú
| religions = Chủ yếu là [[Kitô giáo]]<ref name="Gall, Timothy L. 1998 pp. 316, 318">{{Citation |editor-last = Gall |editor-first = Timothy L |title = Worldmark Encyclopedia of Culture & Daily Life |volume = 4. Europe |place = Cleveland, OH |publisher = Eastword |year = 1998 |pages = 316, 318 |quote = 'Religion: An underlay of Hinduism with an overlay of either Christianity or Islam (host country religion)'; Roma religious beliefs are rooted in Hinduism. Roma believe in a universal balance, called kuntari... Despite a 1,000-year separation from India, Roma still practice 'shaktism', the worship of a god through his female consort... }}</ref><br />[[Hồi giáo]]<ref name="Gall, Timothy L. 1998 pp. 316, 318" /><br />[[Shaktism]] truyền thống của [[Ấn Độ giáo]]<ref name="Gall, Timothy L. 1998 pp. 316, 318" /><br />[[Văn hoá dân gian Digan|Thần thoại Digan]]<br />[[Phật giáo]] (thiểu số)<ref name="vish">{{chú thích web |last1=Vishvapani |title=Hungary's Gypsy Buddhists & Religious Discrimination |url=https://www.wiseattention.org/blog/2011/11/29/gypsy-buddhists/ |website=www.wiseattention.org |date=29 November 2011 |access-date=4 June 2021}}</ref><ref name="bhal">{{chú thích tạp chí |last1=Bhalesain |first1=Pravin |title=Gypsies embracing Buddhism:A step forward for Building a Harmonious Society in Europe |journal=Undv.org/Vesak2011/Panel2 |date=2011 |url=http://www.undv.org/vesak2011/panel2/14PBhalesainFINAL.pdf |access-date=4 June 2021}}</ref><br />[[Do Thái giáo]] (cải đạo khi kết hôn với người Do Thái)<ref>{{chú thích web | url=https://radoc.net/radoc.php?doc=art_b_history_romanireligion&lang=&articles=true | title=RADOC }}</ref><ref>{{chú thích sách|title=Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies)|page=134|url=https://www.gitanos.org/documentos/1.1-KEN-his_HistoricalDictionaryoftheGypsies.pdf}}</ref>
| related-c = [[Ghorbati]], [[Người Dom|Dom]], [[Người Lom|Lom]], [[Dom (đẳng cấp)|Ḍoma]]; và những [[người Ấn-Aryan]] khác
| native_name = 
| native_name_lang = 
| related_groups = 
}}
[[Tập tin:Dancers of the Shuvani Romani Kumpania.jpg| 300px|nhỏ| Một vũ hội của người Digan]]
'''Người Digan''' hoặc '''người Rom''' là một [[dân tộc]] thuộc nhóm sắc tộc [[Người Ấn-Arya|Ấn-Arya]], sống thành nhiều cộng đồng ở tại các [[quốc gia]] trên khắp [[thế giới]]. Người Digan có dân số khoảng 15 đến 20 triệu người. Tên dân tộc còn gọi là ''Rrom'' hay ''Rroma'', và theo [[tiếng Anh]] là ''Romani''. Người Digan nói [[tiếng Digan]], còn gọi là [[tiếng Romani]], một ngôn ngữ thuộc [[ngữ chi Ấn-Arya]] trong [[ngữ hệ Ấn-Âu]].<ref>{{chú thích web| title = Romani (subgroup)| publisher = [[SIL International]]| date = n.d.| url = http://www.ethnologue.com/subgroups/romani| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref> [[Tiếng Digan]] có nhiều biến thể khác nhau do các cộng đồng Digan tản mác khắp thế giới Âu-Mỹ. Trong văn học hiện đại và dân gian, người Digan (còn biết đến với cái tên là '''Gypsi''' hay '''Gipsi''') vẫn được cho là các cộng đồng du cư tại các thành phố thị trấn. Tuy nhiên, ngày nay đa số họ đang sống định cư. Các cộng đồng người Digan sinh sống nhiều không những tại các vùng đất lịch sử của họ tại [[Nam Âu]] và [[Đông Âu]], mà còn tại [[châu Mỹ]] và [[Trung Đông]].

Các bằng chứng di truyền học và ngôn ngữ học xác định người Digan có nguồn gốc ban đầu từ một nhóm người nói tiếng Hindi ở [[Rajasthan]], [[Haryana]], và [[Punjab]] phía bắc Ấn Độ. Nhiều từ ngữ và quy tắc ngữ pháp trong ngôn ngữ của người Digan có những đặc điểm gần như giống y hệt tiếng Hindi. Các dữ liệu gene được phân tích từ 13 cộng đồng người Digan ở khắp châu Âu cho thấy những người Digan rời miền bắc Ấn Độ khoảng 1.500 năm trước. Những người Digan hiện sống ở châu Âu đã di cư qua [[vùng Balkan]] bắt đầu từ khoảng 900 năm trước.<ref>[http://ione.vnexpress.net/tin-tuc/vui-doc/nhung-dieu-chua-biet-ve-nguoi-di-gan-2901187.html Những điều chưa biết về người Di-gan]. Vnexpress, 29/10/2013.</ref><ref name ="GoldbergBennahum2015">{{Chú thích sách| author1 = K. Meira Goldberg| author2 = Ninotchka Devorah Bennahum| author3 = Michelle Heffner Hayes| title = Flamenco on the Global Stage: Historical, Critical and Theoretical Perspectives| url = https://books.google.com/books?id=AS61CgAAQBAJ&pg=PA50| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| year = 2015| publisher = McFarland| isbn = 978-0-7864-9470-5| page = 50 }}</ref><ref name ="BroughtonEllingham1999">{{Chú thích sách| author1 = Simon Broughton| author2 = Mark Ellingham| author3 = Richard Trillo| title = World Music: Africa, Europe and the Middle East| url = https://archive.org/details/roughguidetoworl00simo| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| year = 1999| publisher = Rough Guides| isbn = 978-1-85828-635-8| page = [https://archive.org/details/roughguidetoworl00simo/page/147 147] }}</ref>{{sfn| Hancock| 2002| p = [https://books.google.com/?id=MG0ahVw-kdwC&lpg=PP1&pg=PR20 xx]| ps ='While a nine century removal from India has diluted Indian biological connection to the extent that for some Romani groups, it may be hardly representative today, Sarren (1976:72) concluded that we still remain together, genetically, Asian rather than European'}} Trong cuộc sống, người Digan là dân du cư, họ cứ di cư từ nước này sang nước khác, nên họ không xây dựng chỗ ở cố định để kiếm công ăn việc làm. Họ di chuyển trên những đoàn xe lưu động đặc trưng như những ngôi nhà của họ (gọi là Vardo) và kiếm kế sinh nhai bằng những trò biểu diễn, làm xiếc hoặc hoặc bán những mặt hàng tạp hoá, người Digan có biệt tài là nhảy múa rất giỏi, một số người làm nghề [[bói toán]],<ref>[https://laodong.vn/archived/tai-sao-phap-truc-xuat-nguoi-di-gan-669489.ldo Tại sao Pháp trục xuất người Di Gan?]</ref> họ chiêm tinh những quả cầu thủy tinh.

== Từ nguyên ==
Hầu hết người Di-gan tự gọi mình là ''rom'' hoặc ''rrom'', tùy theo phương ngữ. Từ này có nghĩa "chồng", còn ''romni''/''rromni'' có nghĩa "vợ". Trong ngôn ngữ của người Di-gan, từ ''Rom'' (số nhiều ''Roma'') là một [[danh từ]], ''Romani'' là [[tính từ]]. Trong [[tiếng Việt]], tên gọi '''Di-gan''' là phiên âm từ [[tiếng Pháp]] ''Tsiganes'' (hoặc ''Tziganes'' hoặc ''Tchiganes''). Tại hầu khắp lục địa [[châu Âu]], người Di-gan được gọi bằng nhiều tên, đa số tương tự với từ '''Cigány''' (phiên âm [[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]] {{IPA| /ˈʦiɡaːɲ/}}) trong [[tiếng Hungary]].

Các tài liệu [[Đế quốc Đông La Mã|Byzantine]] thời đầu cho rằng nhiều cái tên dùng để chỉ người Di-gan như ''tzigane'', ''zincali'', ''cigány'',..., có nguồn gốc từ ''ατσίγγανοι'' (''atsinganoi'', Latin ''adsincani'') trong tiếng Hy Lạp, dùng để chủ người Di-gan vào thời [[Đế quốc Đông La Mã|Byzantine]],<ref>{{Chú thích web| url=http://www.sca.org/ti/articles/2002/issue144/rom.html| tiêu đề=A Brief History of the Rom| tên 1=Karina| họ 1=Bates| ngày truy cập=ngày 26 tháng 8 năm 2007| archive-date = ngày 10 tháng 8 năm 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070810161445/http://www.sca.org/ti/articles/2002/issue144/rom.html|url-status=dead}}</ref> hay từ ''αθίγγανοι'' (''athinganoi'') trong tiếng Hy Lạp<ref>{{chú thích tạp chí| url=http://taylorandfrancis.metapress.com/index/9Y2PJM6YAYT1UVHW.pdf| title=Book Reviews| format=PDF| journal=Population Studies| volume=48| issue=2| year=1994| pages=365-372| doi=10.1080/0032472031000147856}}</ref> với nghĩa đen là ''những người không được chạm đến'', chỉ đến một giáo pháo dị giáo thế kỉ 9 bị buộc tội sử dụng phép thuật và bói toán<ref>{{chú thích tạp chí| url=http://www.isidore-of-seville.com/goudenhoorn/72karin.html| title=Metal-workers, agriculturists, acrobats, military-people and fortune-tellers: Roma (Gypsies) in and around the Byzantine empire| first=Karin| last=White| year=1999| journal=Golden Horn| volume=7| issue=2| access-date =ngày 26 tháng 8 năm 2007| archive-date = ngày 20 tháng 9 năm 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140920060032/http://www.isidore-of-seville.com/goudenhoorn/72karin.html|url-status=dead}}</ref> Trong tiếng Hy Lạp hiện đại, bên cạnh từ ''Rom'' (Ρομ), các từ ''gyphtoi'' (''γύφτοι'') và ''tsigganoi'' (''τσιγγάνοι'') đều được sử dụng song song để chỉ người Di-gan.

Trong tiếng Anh, tên gọi chính thức của dân tộc này là ''Romani people''. Các từ tiếng Anh '''Gypsy''' (hay ''Gipsy'') bắt nguồn từ [[tiếng Hy Lạp]] Αἰγύπτιοι (''Aigyptioi'') (tiếng Hy Lạp hiện đại là γύφτοι, ''gyphtoi''), do niềm tin sai lầm rằng người Di-gan bắt nguồn từ [[Ai Cập]] (''Aigyptioi''). Theo một câu chuyện kể, họ đã bị trục xuất khỏi Ai Cập vì đã giúp che giấu [[Giê-su|Jesus]] thời bé.<ref name="Fraser1992">Fraser 1992.</ref> Tên gọi này nên được viết hoa nhấn mạnh đây là một sắc dân.<ref>{{chú thích sách| first=Ian| last=Hancock| title=A Handbook of Vlax Romani| publisher=Slavica Publishers| year=1995| pages=17}}</ref> Theo miêu tả trong tiểu thuyết ''[[Nhà thờ Đức Bà Paris]]'' của [[Victor Hugo]], tiếng Pháp thời Trung Cổ gọi người Di-gan là "''người Ai Cập''". Tên gọi này không được người Di-gan sử dụng và được coi là có ý xấu (cũng như "gyp" với nghĩa "[[lừa đảo]]" chỉ đến sự nghi ngờ đối với người Di-gan). Tuy nhiên, việc sử dụng từ "Gypsy" trong tiếng Anh hiện nay đã rộng rãi đến mức nhiều tổ chức người Di-gan dùng từ này trong tên của mình.

Tại [[Bắc Mỹ]], từ "'''Gypsy'''" thường được dùng để chỉ phong cách sống hay phong cách thời trang chứ không dùng để chỉ người Di-gan. Các từ ''gitano'' trong tiếng Tây Ban Nha và ''gitan'' trong tiếng Pháp có thể cũng có nguồn gốc này.<ref name="dictionnaire">[http://www.academie-francaise.fr/dictionnaire/ Dictionnaire de l'Académie française] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070807095648/http://www.academie-francaise.fr/dictionnaire/ |date = ngày 7 tháng 8 năm 2007}} trích "''Nom donné aux bohémiens d'Espagne; par ext., synonyme de Bohémien, Tzigane. Adjt. Une robe gitane.''"</ref> Do nhiều người Di-gan sống ở Pháp đã đến đây từ [[Čechy|Bohemia]], nên họ còn được gọi là ''người Bohémien'' (''Bohémiens''). Từ này sau đã được biến đổi để miêu tả lối sống nghệ sĩ nghèo - [[trường phái Bohémien]] (''Bohemianism''). Không có mối liên quan nào giữa tên ''Rom'' của người Di-gan với thành phố [[Roma]]/[[Đế quốc La Mã|La Mã]] hay với [[România]], [[người România]] và [[tiếng România]].

== Nguồn gốc ==
[[Tập tin:Spanish Gypsy NGM-v31-p257.jpg| nhỏ|Cô gái Di-gan ở Tây Ban Nha]]
Việc thiếu vắng của một cuốn sử về nguồn gốc và lịch sử ban đầu của người Di-gan từ lâu đã là một điều bí ẩn. Từ 200 năm trước, các nhà nhân học văn hóa đã đưa ra giả thuyết về nguồn gốc Ấn Độ của người Di-gan, dựa trên các chứng cớ về ngôn ngữ.<ref>{{chú thích sách
| isbn=978-0631196051
| title=Gypsies (Peoples of Europe)
| url=https://archive.org/details/gypsies0000fras
|edition=2 | first=Angus| last=Fraser
| publisher=Blackwell, Oxford
| date = ngày 1 tháng 2 năm 1995}}</ref> Người ta tin rằng người Di-gan có nguồn gốc từ các vùng [[Punjab]] và [[Rajasthan]] của [[bán đảo Ấn Độ]]. Họ bắt đầu di cư đến [[Châu Âu]] và [[Bắc Phi]] qua [[sơn nguyên Iran|cao nguyên Iran]] vào khoảng năm 1050.<ref>{{chú thích sách| first=Donald| last=Kenrick| title=Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies)| url=https://archive.org/details/historicaldictio0000kenr| publisher=Scarecrow Press| year=1998| isbn=0-8108-3444-8}}</ref> Gần đây, các nhà di truyền học đã chứng minh giả thuyết trên bằng phân tích mẫu gene và tìm ra tổ tiên của người di-gan có nguồn gốc từ Tây Bắc Ấn Độ di cư vào châu Âu khoảng thế kỷ thứ 11 hoặc 12.<ref>{{Citation| author = Priya Moorjani| author-link =| year = 2013| title = Reconstructing Roma History from Genome-Wide Data| journal = [[Plos One]]| url = http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0058633}}</ref>

== Dân số ==
Vì lý do người Di-gan phân bố trải dài, khiến cho việc thống kê gặp nhiều khó khăn. Hiện nay (2013), theo ước tính của Hội đồng châu Âu, toàn châu Âu có thể lên đến 14 triệu người,<ref>[https://web.archive.org/web/20091006045453/http://www.coe.int/t/dg3/romatravellers/Documentation/strategies/statistiques_en.asp "Roma Travellers Statistics"], Council of Europe, compilation of population estimates. Archived from [http://www.coe.int/t/dg3/romatravellers/Documentation/strategies/statistiques_en.asp the original], ngày 6 tháng 10 năm 2009.</ref> cùng với cộng đồng lớn nữa ở Bắc Mỹ vài nơi khác. Cộng đồng Di-gan lớn nhất là tại [[balkan|bán đảo Balkan]]; số dân đáng kể khác sống tại [[châu Mỹ]], [[Liên Xô]] cũ, [[Tây Âu]], [[Trung Đông]], và [[Bắc Phi]].

{|class= "sortable wikitable" 
|+ Bảng số dân Digan tại các nước chủ yếu
! Nước !! Số dân và ghi chú
|-
| {{USA}} || 1.000.000 ước tính với tổ tiên Romani<ref group ="note">5.400 theo US census năm 2000.</ref><ref>Smith, J. (2008). The marginalization of shadow minorities (Roma) and its impact on opportunities (Doctoral dissertation, Purdue University).</ref><ref name ="time">{{Chú thích báo| author = Kayla Webley| url = http://content.time.com/time/nation/article/0,8599,2025316,00.html| title = Hounded in Europe, Roma in the U.S. Keep a Low Profile| agency = Time| date = ngày 13 tháng 10 năm 2010| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| quote = Today, estimates put the number of Roma in the U.S. at about one million. }}</ref>
|-
| {{BRA}} || 800.000 (0.38–0.4%) <ref>{{Chú thích web| trans-title = Lack of public policy for Romani is a challenge for the administration| url = http://noticias.r7.com/brasil/noticias/falta-de-politicas-publicas-para-ciganos-e-desafio-para-o-governo-20110524.html| language = pt| title = Falta de políticas públicas para ciganos é desafio para o governo| publisher = R7| year = 2011| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| quote = The Special Secretariat for the Promotion of Racial Equality estimates the number of "ciganos" (Romanis) in Brazil at 800,000 (2011). The 2010 [[Brazilian Institute of Geography and Statistics|IBGE]] Brazilian National Census encountered Romani camps in 291 of Brazil's 5,565 municipalities.| archive-url = https://web.archive.org/web/20120111101119/http://noticias.r7.com/brasil/noticias/falta-de-politicas-publicas-para-ciganos-e-desafio-para-o-governo-20110524.html| archive-date = ngày 11 tháng 1 năm 2012 }}</ref>
|-
| {{ESP}} || 750.000–1.100.000 (1.87%) <ref>{{Chú thích web| title = Roma integration in Spain| url = https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-spain_en| website = European Commission – European Commission| language = en }}</ref><ref name =immigration /><ref>[http://www.gfbv.it/3dossier/sinti-rom/img/n7a.jpg Estimated by] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160405044724/http://www.gfbv.it/3dossier/sinti-rom/img/n7a.jpg|date=ngày 5 tháng 4 năm 2016}} the [[Society for Threatened Peoples]].</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www.eumap.org/reports/2002/eu/international/sections/spain/2002_m_spain.pdf| title = The Situation of Roma in Spain| publisher = Open Society Institute| year = 2002| quote = The Spanish government estimates the number of ''Gitanos'' at a maximum of 650,000.| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20071201172552/http://www.eumap.org/reports/2002/eu/international/sections/spain/2002_m_spain.pdf| archive-date = ngày 1 tháng 12 năm 2007 }}</ref><ref name ="Diagnostico Social de la Comunidad Gitana en Espana – CIS">{{Chú thích web| url = http://www.mscbs.gob.es/ssi/familiasInfancia/inclusionSocial/poblacionGitana/docs/diagnosticosocial_autores.pdf| title = Diagnóstico social de la comunidad gitana en España: Un análisis contrastado de la Encuesta del CIS a Hogares de Población Gitana 2007| website = mscbs.gob.es| year = 2007| quote = Tabla 1. La comunidad gitana de España en el contexto de la población romaní de la Unión Europea. Población Romaní: 750.000 [...] Por 100 habitantes: 1,87% [...] se podrían llegar a barajar cifras [...] de 1.100.000 personas| ngày truy cập = 2020-10-18| archive-date = ngày 8 tháng 8 năm 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190808120335/http://www.mscbs.gob.es/ssi/familiasInfancia/inclusionSocial/poblacionGitana/docs/diagnosticosocial_autores.pdf| url-status = dead}}</ref>
|-
| {{ROU}} || 619.007<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng 1.236.810 (6,14% dân số) không khai báo dân tộc nào. Không có lựa chọn cho khai báo nhiều dân tộc.</ref>-1.850.000 (8.63%)<ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| title = Roma integration in Romania| url = https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-romania_en| website = European Commission – European Commission| language = en }}</ref><ref>[[2011 Romanian Census|2011 census]] data, based on [http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2/ table 7 Population by ethnicity], gives a total of 621,573 Roma in Romania. This figure is disputed by other sources, because at the local level, many Roma declare a different ethnicity (mostly Romanian, but also Hungarian in Transylvania and Turkish in Dobruja). Many are not recorded at all, since they do not have ID cards [http://www.edrc.ro/docs/docs/Romii_din_Romania.pdf]. International sources give higher figures than the official census([http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf UNDP's Regional Bureau for Europe] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061007102931/http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf |date=ngày 7 tháng 10 năm 2006 }}, [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/EXTROMA/0,,contentMDK:20333806~menuPK:615999~pagePK:64168445~piPK:64168309~theSitePK:615987,00.html World Bank] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060824055025/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/EXTROMA/0,,contentMDK:20333806~menuPK:615999~pagePK:64168445~piPK:64168309~theSitePK:615987,00.html |date=2006-08-24 }}, [http://www.msd.govt.nz/documents/publications/msd/journal/issue25/25-pages154-164.pdf International Association for Official Statistics] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226202154/http://www.msd.govt.nz/documents/publications/msd/journal/issue25/25-pages154-164.pdf |date=ngày 26 tháng 2 năm 2008 }}).</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_Tab_8.xls|title=Rezultatele finale ale Recensământului din 2011 – Tab8. Populația stabilă după etnie – județe, municipii, orașe, comune|date=ngày 5 tháng 7 năm 2013|publisher=National Institute of Statistics (Romania)|language=ro|format=XLS|archive-url=https://web.archive.org/web/20160118131243/http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_Tab_8.xls|archive-date=ngày 18 tháng 1 năm 2016|url-status=dead|access-date=ngày 11 tháng 10 năm 2020}} However, various organizations claim that there are 2 million Romanis in Romania. See [http://www.gandul.info/stiri/recensamant-2011-doua-treimi-dintre-romi-se-declara-romani-700-000-2-000-000-3-000-000-cati-romi-traiesc-in-romania-8883047]</ref>
|-
| {{TUR}} || 500.000–2.750.000 (3.78%) <ref name =immigration>{{Chú thích web| format = PDF| url = http://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=0900001680088ea9| title = Roma and Travellers Team. TOOLS AND TEXTS OF REFERENCE. Estimates on Roma population in European countries| postscript = Council of Europe Roma and Travellers Division }}</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www.unhcr.org/refworld/topic,4565c2253b,4677ea9b2,46ef87ab32,0.html| title = Archived copy| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121010211734/http://www.unhcr.org/refworld/topic,4565c2253b,4677ea9b2,46ef87ab32,0.html| archive-date = ngày 10 tháng 10 năm 2012 }}</ref><ref name ="Turkey">{{Chú thích web| url = http://www.milliyet.com.tr/turkiye-deki-kurtlerin-sayisi-/yasam/magazindetay/06.06.2008/873452/default.htm| title = Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!| trans-title = The number of Kurds in Turkey!| date = ngày 6 tháng 6 năm 2008| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| language = tr }}</ref><ref>{{Chú thích web| title = Türkiye'deki Çingene nüfusu tam bilinmiyor. 2, hatta 5 milyon gibi rakamlar dolaşıyor Çingenelerin arasında| url = http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/05/08/639714.asp| newspaper = Hurriyet| place = [[Thổ Nhĩ Kỳ|TR]]| language = tr| date = ngày 8 tháng 5 năm 2005| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-date = 2009-10-07| archive-url = https://web.archive.org/web/20091007144251/http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/05/08/639714.asp| url-status = dead}}</ref>
|-
| {{FRA}} || 350.000–500.000 <ref>{{Chú thích web| url = http://www.euractiv.com/security/situation-roma-france-crisis-proportions-report/article-150507| title = Situation of Roma in France at crisis proportions| publisher = EurActiv Network| quote = According to the report, the settled Gypsy population in France is officially estimated at around 500,000, although other estimates say that the actual figure is much closer to 1.2 million.| date = ngày 7 tháng 12 năm 2005| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref><ref name ="350000 en France en 2010">{{Chú thích web| first = Bernard| last = Gorce| url = http://www.la-croix.com/Actualite/France/Roms-gens-du-voyage-deux-realites-differentes-_NG_-2010-07-22-603910| title = Roms, gens du voyage, deux réalités différentes| publisher = [[La Croix]]| date = ngày 22 tháng 7 năm 2010| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| quote = <small>[MANUAL TRANS.]</small> The ban prevents statistics on ethnicity to give a precise figure of French Roma, but we often quote the number 350,000. For travellers, the administration counted 160,000 circulation titles in 2006 issued to people aged 16 to 80 years. Among the travellers, some have chosen to buy a family plot where they dock their caravans around a local section (authorized since the Besson Act of 1990). }}</ref>
|-
| {{BGR}} || 325.343<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng 736.981 (10% dân số) không khai báo dân tộc nào. Không có lựa chọn cho khai báo nhiều dân tộc. Kết quả nêu trong [http://www.nsi.bg/bg/content/12037/basic-page/%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD-%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4-%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%B8-%D0%B6%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%89%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B4 report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210225173324/https://www.nsi.bg/bg/content/12037/basic-page/%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD-%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4-%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%B8-%D0%B6%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%89%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B4 |date = ngày 25 tháng 2 năm 2021}} của các tác giả điều tra dân số được xác định là "thao túng thô bạo".</ref>–750.000 (10.33%) <ref name ="NSI">{{Chú thích web| url = http://censusresults.nsi.bg/Census/Reports/2/2/R7.aspx| script-title = Население по местоживеене, възраст и етническа група| trans-title = Population by place of residence, age and ethnic group| language = bg| website = Bulgarian National Statistical Institute| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20120602032148/http://censusresults.nsi.bg/Census/Reports/2/2/R7.aspx| archive-date = ngày 2 tháng 6 năm 2012 }} Self declared</ref><ref>{{Chú thích báo| url = http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-249_en.htm| title = Roma Integration – 2014 Commission Assessment: Questions and Answers| publisher = European Commission| location = Brussels| date = ngày 4 tháng 4 năm 2014| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }} EU and Council of Europe estimates</ref>
|-
| {{HUN}} || 309.632<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Có tùy chọn để khai báo nhiều dân tộc, vì vậy con số này bao gồm cả người Romani thuộc nhiều nguồn gốc. Theo microcensus năm 2016, 99,1% người Romania gốc Hungary tuyên bố bản sắc dân tộc là Hungary.</ref>–870.000 (8.8%) <ref name ="KSH">{{Chú thích sách| last =Vukovich| first =Gabriella| url =http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/mikrocenzus2016/mikrocenzus_2016_12.pdf| title =Mikrocenzus 2016 - 12. Nemzetiségi adatok| trans-title =2016 microcensus - 12. Ethnic data| language =hu| work =Hungarian Central Statistical Office| location =Budapest| year =2018| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| isbn =978-963-235-542-9}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí| last1 = János| first1 = Pénzes| last2 = Patrik| first2 = Tátrai| last3 = Zoltán| first3 = Pásztor István| title =A roma népesség területi megoszlásának változása Magyarországon az elmúlt évtizedekben| trans-title = Changes in the Spatial Distribution of the Roma Population in Hungary During the Last Decades| language =hu| journal = Területi Statisztika| year =2018| volume =58| issue =1| pages =3–26| doi = 10.15196/TS580101| url = http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/terstat/2018/01/ts580101.pdf| doi-broken-date = ngày 31 tháng 8 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{ARG}} || 300.000 <ref group ="note">Ước lượng.</ref><ref name ="Hazel Marsh" /><ref>http://www.errc.org/roma-rights-journal/emerging-romani-voices-from-latin-america</ref>
|-
| {{flag|GBR|name=Liên hiệp Anh}} || 225.000 (0.36%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| title = Roma integration in the United Kingdom| url = https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-united-kingdom_en| website = European Commission – European Commission| language = en| ngày truy cập = 2020-10-18| archive-date = ngày 4 tháng 6 năm 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190604010331/https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-united-kingdom_en| url-status = dead}}</ref><ref>{{Citation| contribution = RME| contribution-url = http://www.ethnologue.com/language/rme| title = Ethnologue }}</ref>
|-
| {{RUS}} || 205.007<ref group ="note" name ="auto">Số liệu điều tra dân số.</ref>–825.000 (0.58%) <ref name =immigration />
|-
| {{SRB}} || 147.604<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng 368.136 (5,1% dân số) không khai báo dân tộc nào. Không có lựa chọn cho khai báo nhiều dân tộc..</ref>–600.000 (8.23%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| url = http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/userFiles/file/Aktuelnosti/Prezentacija_Knjiga1.pdf| script-title = Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији: Национална припадност| trans-title = Census of population, households and apartments in 2011 in the Republic of Serbia: Ethnicity| language = sr| publisher = State Statistical Service of the Republic of Serbia| page = 8| date = ngày 29 tháng 11 năm 2012| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-date = ngày 8 tháng 7 năm 2018 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180708082957/http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/userFiles/file/Aktuelnosti/Prezentacija_Knjiga1.pdf| url-status = dead}}</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www.errc.org/cms/upload/file/serbia-country-profile-2011-2012.pdf| title = Serbia: Country Profile 2011–2012| website = European Roma Rights Centre| page = 7| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{ITA}} || 120.000–180.000 (0.3%) <ref name =immigration /><ref name =DiGiacomo>{{Chú thích web| url = http://www.21luglio.org/wp-content/uploads/2015/04/Rapporto-annuale-Associazione-21-luglio.pdf| title = Giornata Internazionale dei rom e sinti: presentato il Rapporto Annuale 2014 (PDF)| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20170203064522/http://www.21luglio.org/wp-content/uploads/2015/04/Rapporto-annuale-Associazione-21-luglio.pdf| archive-date = ngày 3 tháng 2 năm 2017 }}</ref>
|-
| {{GRC}} || 111.000–300.000 (2.7%) <ref>{{Chú thích web| title = Premier Tsipras Hosts Roma Delegation for International Romani Day| website = greekreporter –place =| publisher = Nick Kampouris| url = https://greece.greekreporter.com/2019/04/09/premier-tsipras-hosts-roma-delegation-for-international-romani-day/ }}</ref><ref>{{Chú thích web| title = Greece NGO| newspaper = Greek Helsinki Monitor| place = LV| publisher = Minelres| url = http://www.minelres.lv/reports/greece/greece_NGO.htm }}</ref>
|-
| {{DEU}} || 105.000 (0.13%) <ref name =immigration /><ref>{{Citation| contribution-url = http://www.berlin-institut.org/online-handbuchdemografie/bevoelkerungsdynamik/regionale-dynamik/roma-in-deutschland.html| publisher = Berlin-Institut für Bevölkerung und Entwicklung| title = Regionale Dynamik| contribution = Roma in Deutschland| access-date = ngày 18 tháng 10 năm 2020 | archive-date = ngày 15 tháng 5 năm 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200515231851/https://www.berlin-institut.org/online-handbuchdemografie/bevoelkerungsdynamik/regionale-dynamik/roma-in-deutschland.html}}</ref>
|-
| {{SVK}} || 105.738<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng 408.777 (7,5% dân số) không khai báo dân tộc nào. Không có lựa chọn cho khai báo nhiều dân tộc..</ref>–490.000 (9.02%) <ref>{{Chú thích web| title = Roma integration in Slovakia| url = https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-slovakia_en| website = European Commission – European Commission| language = en }}</ref><ref>{{Chú thích web| publisher = Statistics| place = [[Slovakia|SK]]| url = http://portal.statistics.sk/files/Sekcie/sek_600/Demografia/SODB/Tabulky/Tabulky_AJ_SODB/tab11.pdf| archive-url = https://web.archive.org/web/20070715152521/http://portal.statistics.sk/files/Sekcie/sek_600/Demografia/SODB/Tabulky/Tabulky_AJ_SODB/tab11.pdf| archive-date = ngày 15 tháng 7 năm 2007| title = Population and Housing Census. Resident population by nationality }}</ref><ref>{{Chú thích web| website = SME| place = SK| url = http://romovia.sme.sk/c/6947495/po-deviatich-rokoch-spocitali-romov-na-slovensku-ich-zije-viac-ako-400-tisic.html| title = Po deviatich rokoch spočítali Rómov, na Slovensku ich žije viac ako 400-tisíc| language = sk| date = ngày 25 tháng 9 năm 2013| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| publisher = SITA }}</ref>
|-
| {{IRN}} || 100.000–110.000 <ref>{{Chú thích web| url = http://www.iranian.com/SaeedTavakkol/2005/October/Gypsy/index.html| title = Gypsy| archive-url = https://web.archive.org/web/20170515170948/http://www.iranian.com/SaeedTavakkol/2005/October/Gypsy/index.html| archive-date = ngày 15 tháng 5 năm 2017 }}</ref>
|-
| {{MKD}} || 53.879<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng dưới 1% dân số không khai báo dân tộc nào. Không có lựa chọn cho khai báo nhiều dân tộc..</ref>–197.000 (9.56%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| url = http://www.stat.gov.mk/english/glavna_eng.asp?br=18| archive-url = https://web.archive.org/web/20040621055714/http://www.stat.gov.mk/english/glavna_eng.asp?br=18| archive-date = ngày 21 tháng 6 năm 2004| title = The 2002-census reported 53,879 Roma and 3,843 'Egyptians'| publisher = Republic of Macedonia, State Statistical Office| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{SWE}} || 50.000–100.000 <ref name =immigration /><ref>{{Citation| contribution-url = http://minoritet.prod3.imcms.net/1013| title = Minoritet| contribution = Sametingen. Information about minorities in Sweden| language = sv| publisher = IMCMS| access-date = ngày 18 tháng 10 năm 2020 | archive-date = ngày 26 tháng 3 năm 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170326075902/http://minoritet.prod3.imcms.net/1013}}</ref>
|-
| {{UKR}} || 47.587<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng dưới 1% dân số không khai báo dân tộc nào.</ref>–260.000 (0.57%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| url = http://2001.ukrcensus.gov.ua/results/nationality_population/nationality_popul1/select_5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20&n_page=5| script-title = Всеукраїнський перепис населення '2001: Розподіл населення за національністю та рідною мовою| trans-title = Ukrainian Census, 2001: Distribution of population by nationality and mother tongue| publisher = State Statistics Service of Ukraine| date = 2003| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{PRT}} || 40.000–52.000 (0.49%) <ref name =immigration />
|-
| {{AUT}} || 40.000–50.000 (0.57%) <!--<ref>http://medienservicestelle.at/migration_bewegt/2012/04/05/etwa-40-000-roma-und-sinti-leben-in-osterreich/</ref>-->
|-
| {{UNK}} || 36.000<ref group="note">Đây là số điều tra dân số bao gồm người Romani và [[Ashkali]] / Người Ai Cập da đen.</ref> (2%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích sách| url = https://books.google.com/books?id=tQKyAAAAQBAJ&pg=PA142| title = Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies)|edition=2 | publisher = Scarecrow Press| isbn = 978-0-8108-6440-5| last1 = Kenrick| first1 = Donald| date = ngày 5 tháng 7 năm 2007| page = 142}}</ref>
|-
| {{NLD}} || 32.000–40.000 (0.24%) <ref name =immigration />
|-
| {{IRL}} || 22.435–37.500 (0.84%)<ref name =immigration />
|-
| {{CHL}} || 20.000 <ref name ="Marsh, 2016">{{Chú thích web| url =http://www.latinolife.co.uk/node/289| title =The Roma Gypsies of Latin America| author =Hazel Marsh| access-date =ngày 11 tháng 10 năm 2020| publisher =www.latinolife.co.uk| archive-date = ngày 23 tháng 4 năm 2021 | archive-url =https://web.archive.org/web/20210423164035/https://www.latinolife.co.uk/node/289| url-status =dead}}</ref>
|-
| {{POL}} || 17.049<ref group ="note" name ="auto" />–32.500 (0.09%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| url = http://countrystudies.us/poland/32.htm| title = Poland – Gypsies| website = Country studies| place = [[United States|US]]| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{HRV}} || 16.975<ref group ="note" name ="auto" />–35.000 (0.79%) <ref name =immigration /><ref>{{Chú thích web| url = http://www.dzs.hr/Eng/censuses/census2011/results/htm/e01_01_05/E01_01_05.html| title = POPULATION BY ETHNICITY – DETAILED CLASSIFICATION, 2011 CENSUS| publisher = Croatian Bureau of Statistics| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{MEX}} || 15.850 <ref>{{Chú thích web| url = http://www.ipsnews.net/2010/10/gypsies-or-how-to-be-invisible-in-mexico| author = Emilio Godoy| title = Gypsies, or How to Be Invisible in Mexico| date = ngày 12 tháng 10 năm 2010| publisher = Inter Press Service| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{MDA}} || 12.778<ref group ="note" name ="auto" />–107.100 (3.01%) <ref name =immigration /><ref>2004 census</ref>
|-
| {{FIN}} || 10.000-12.000 est. (0.17%) <ref>{{Chú thích web| url = https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/bitstream/handle/10024/74503/suomen_romanit.pdf?sequence=1| title = Suomen romanit - Finitiko romaseele| publisher = Government of Finland| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-date = 2020-06-26| archive-url = https://web.archive.org/web/20200626201802/https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/bitstream/handle/10024/74503/suomen_romanit.pdf?sequence=1| url-status = dead}}</ref>
|-
| {{BIH}} || 8.864<ref group ="note" name ="auto" />–58.000 (1.54%) <ref name =immigration /><ref>1991 census</ref>
|-
| {{COL}} || 2.649-8.000 <ref name ="Hazel Marsh">{{Chú thích web| first = Hazel| last = Marsh| url = http://www.latinolife.co.uk/node/289| title = The Roma Gypsies of Colombia| publisher = latinolife.co.uk| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-date = ngày 23 tháng 4 năm 2021 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210423164035/https://www.latinolife.co.uk/node/289| url-status = dead}}</ref><ref>https://www.dane.gov.co/files/investigaciones/boletines/grupos-etnicos/presentacion-grupos-etnicos-poblacion-gitana-rrom-2019.pdf</ref>
|-
| {{ALB}} || 8.301<ref group="note">Đây là số liệu điều tra dân số. Có thêm 3.368 [[người Ai Cập Balkan]]. 390.938 (14% dân số) không khai báo dân tộc nào. Điều tra dân số được Hội đồng Châu Âu coi là không đáng tin cậy.</ref>–300.000 (4.59%) <ref name =immigration /><ref name ="minorityrights.org" >[http://minorityrights.org/wp-content/uploads/old-site-downloads/download-127-RomaGypsies-A-European-Minority.pdf Roma /Gypsies: A European Minority] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200515231943/https://minorityrights.org/wp-content/uploads/old-site-downloads/download-127-RomaGypsies-A-European-Minority.pdf |date=2020-05-15 }}, Minority Rights Group International</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www.instat.gov.al/media/180932/1.1.13.xls| format = XLS| title = Albanian census 2011| publisher = instat.gov.al| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20150924035427/http://www.instat.gov.al/media/180932/1.1.13.xls| archive-date = ngày 24 tháng 9 năm 2015}}</ref>
|-
| {{BLR}} || 7.316<ref group ="note" name ="auto" />–47.500 (0.5%) <ref>{{Chú thích web| url = http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf| title = Republic of Belarus, 2009 Census: Population by Ethnicity and Native Language| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| language = ru| archive-url = https://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf| archive-date = ngày 18 tháng 9 năm 2010 }}</ref>
|-
| {{LVA}} || 7.193<ref group ="note" name ="auto" />–12.500 (0.56%) <ref name =immigration />
|-
| {{CAN}} || 5.255–80.000 <ref>{{Chú thích web| url = http://home.cogeco.ca/~rcctoronto/pdfs/fs08canada.pdf| archive-url = https://web.archive.org/web/20070614111814/http://home.cogeco.ca/~rcctoronto/pdfs/fs08canada.pdf| archive-date = ngày 14 tháng 6 năm 2007| title = Roma in Canada fact sheet| publisher = home.cogeco.ca }}</ref><ref>{{Chú thích web| url = http://www12.statcan.gc.ca/nhs-enm/2011/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?TABID=2&LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=1118296&GK=0&GRP=0&PID=105396&PRID=0&PTYPE=105277&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2013&THEME=95&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=&D1=0&D2=0&D3=0&D4=0&D5=0&D6=0| title = 2011 National Household Survey: Data tables| author = Statistics Canada| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| author-link = Statistics Canada }}</ref>
|-
| {{MNE}} || 5.251<ref group ="note" name ="auto" />–20.000 (3.7%) <ref name ="monstat1">{{Chú thích web| url = http://www.monstat.org/userfiles/file/popis2011/saopstenje/saopstenje(1).pdf| title = Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011| date = ngày 12 tháng 7 năm 2011| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020 }}</ref>
|-
| {{CZE}} || 5.199<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số. Khoảng 25% dân số không khai báo dân tộc nào.</ref>–40.370<ref group ="note">Số liệu điều tra dân số.</ref> (người nói [[tiếng Romani]])–250.000 (1.93%)<ref>{{Chú thích web| url = http://vdb.czso.cz/sldbvo/#!stranka=podle-tematu&tu=30718&th=&v=&vo=H4sIAAAAAAAAAFvzloG1uIhBMCuxLFGvtCQzR88jsTjDN7GAlf3WwcNiCReZGZjcGLhy8hNT3BKTS_KLPBk4SzKKUosz8nNSKgrsHRhAgKecA0gKADF3CQNnaLBrUIBjkKNvcSFDHQMDhhqGCqCiYA__cLCiEgZGvxIGdg9_Fz__EMeCEgY2b38XZ89gIIvLxTHEP8wx2NEFJM4ZHOIY5u_t7-MJ1OIP5IdEBkT5OwU5RgH5IUB9fo4ePq4uEPNYw1yDolzhPstJzEvX88wrSU1PLRJ6tGDJ98Z2CyYGRk8G1rLEnNLUiiIGAYQ6v9LcpNSitjVTZbmnPOhmArq34D8QlDDwAG10C_KFWcoe4ugU6uPtWMLA4eni6hcSEAZ0FYe_k3OQmaGJUwUA4lOtR1sBAAA.&vseuzemi=null&void=| title = Sčítání lidu, domů a bytů| publisher = czso.cz }}</ref><ref>{{Chú thích web| title = Roma integration in the Czech Republic| url = https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/roma-and-eu/roma-integration-eu-country/roma-integration-czech-republic_en| website = European Commission – European Commission| language = en }}</ref>
|-
| {{AUS}} || 5.000–25.000 <ref>{{Chú thích web| url = https://open.abc.net.au/explore/15645| title = A History of Australian Romanies, now and then| author = Yvonne Slee| series = Now and Then| publisher = Open ABC| place = Australia| access-date = ngày 11 tháng 10 năm 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20160811042839/https://open.abc.net.au/explore/15645| archive-date = ngày 11 tháng 8 năm 2016 }}</ref>
|}
==Phân nhóm==
[[Hình:Gypsy Kids.JPG| thumb|phải|Trẻ em Digan ở Dubove (Ukraina, 2004)]]
Người Di-gan phân chia thành các nhóm theo các khác biệt về lãnh thổ, văn hóa và phương ngữ. Có 5 nhóm chính:
# [[Kalderash]] là nhóm đông nhất, theo truyền thống làm nghề [[thợ rèn]], bắt nguồn từ Balkan, nhiều người đã di cư đến Trung Âu và Bắc Phi;
# [[Gitanos]] (còn gọi là ''Calé'') chủ yếu ở [[Bán đảo Iberia]], Bắc Phi và miền Nam nước Pháp; nhiều người tham gia công nghiệp giải trí;
# [[Sinti]] chủ yếu ở [[Alsace]] và một số vùng khác ở Pháp và Đức;
# [[Romnichal]] chủ yếu ở Anh và Bắc Mỹ; và
# [[Erlides]] (còn gọi là ''Yerlii'' hay ''Arli'') định cư ở đông nam châu Âu và [[Thổ Nhĩ Kỳ]].

Một số nhóm như người Digan ở [[Phần Lan]], [[Na Uy]] và [[Thụy Điển]] khó xếp loại. Các nhóm chính trên còn có thể chia nhỏ hơn nữa thành các nhóm con theo nghề truyền thống và bản quán, hoặc cả hai. Một số nhóm con trong đó là: [[Machvaya]] (Machwaya), [[Lovari (Roma)|Lovari]], [[Churari]], [[Rudari]], [[Boyash]], [[Ludar]], [[Luri]], [[Xoraxai]], [[Ungaritza]], [[Bashaldé]], [[Ursari]] và [[Romungro]]. Người Digan thường lang thang đi khắp nơi, nhiều khi dân Digan đi thành đoàn qua biên giới các quốc gia mà chẳng có hộ chiếu hay giấy tờ gì cả. Dân châu Âu coi thường người Digan.

== Lịch sử ==

=== Đặt chân đến châu Âu ===
Theo một nghiên cứu về hệ gen vào năm 2012, người Digan đặt chân đến bán đảo Balkans sớm nhất là vào thế kỷ 12.<ref name="IsabelMendizabal">{{chú thích tạp chí|last1=Mendizabal|first1=Isabel|last2=Lao|first2=Oscar|last3=Marigorta|first3=Urko M.|last4=Wollstein|first4=Andreas|last5=Gusmão|first5=Leonor|last6=Ferak|first6=Vladimir|last7=Ioana|first7=Mihai|last8=Jordanova|first8=Albena|last9=Kaneva|first9=Radka|date=December 2012|title=Reconstructing the Population History of European Romani from Genome-wide Data|journal=Current Biology|volume=22|issue=24|pages=2342–2349|doi=10.1016/j.cub.2012.10.039|pmid=23219723|doi-access=free|last10=Kouvatsi|first10=Anastasia|last11=Kučinskas|first11=Vaidutis|last12=Makukh|first12=Halyna|last13=Metspalu|first13=Andres|last14=Netea|first14=Mihai G.|last15=de Pablo|first15=Rosario|last16=Pamjav|first16=Horolma|last17=Radojkovic|first17=Dragica|last18=Rolleston|first18=Sarah J.H.|last19=Sertic|first19=Jadranka|last20=Macek|first20=Milan|last21=Comas|first21=David|last22=Kayser|first22=Manfred}}</ref> Một tài liệu vào năm 1068, mô tả về một sự kiện ở Constantinople có nhắc tới "Atsingani", có thể là ám chỉ đến người Digan.<ref name="THiM">{{chú thích sách|title=Historical Atlas of the Gypsies: Romani History in Maps|last1=Bereznay|first1=András|date=2021|publisher=Méry Ratio|isbn=978-615-6284-10-5|page=18/1}}</ref>

Những ghi chép lịch sử về việc người Digan đặt chân tới tây nam châu Âu bắt đầu có từ thế kỷ 14: vào năm 1322, sau khi rời Ireland trong một chuyến hành hương tới Jerusalem, tu sĩ [[dòng Phan Sinh]] người Ireland [[Symon Semeonis]] đã chạm trán với một nhóm người Digan ngoài thị trấn Candia (hiện là [[Heraklion]]), ở [[Crete]], gọi họ là "[[Kenite|con cháu]] của [[Cain]]".

Vào năm 1350, [[Ludolph xứ Sachsen]] đã nhắc đến một nhóm người giống như vậy với ngôn ngữ kỳ lạ. Ông gọi họ là ''Mandapolos'', một từ có thể bắt nguồn từ từ ''mantes'' trong tiếng Hy Lạp (có nghĩa là nhà tiên tri hoặc thầy bói).<ref>{{chú thích báogroup|title=gypsies|first=Linda|last=Anfuso|date=24 February 1994|newsgroup=rec.org.sca|message-id=PaN9Hc2w165w@tinhat.stonemarche.org|url=http://www.florilegium.org/files/CULTURES/Gypsies-msg.html|access-date=5 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20070824232640/http://www.florilegium.org/files/CULTURES/Gypsies-msg.html|archive-date=24 August 2007}}</ref>

Vào thế kỷ thứ 14, người Digan được ghi nhận có xuất hiện ở trên lãnh thổ Venezia, bao gồm [[Methoni, Messenia|Methoni]] và [[Nafplio]] ở [[Peloponnesos|Peloponnese]], và Corfu.<ref name="THiM" /> Vào khoảng năm 1360, một [[Thái ấp|lãnh địa]] tên là ''Feudum Acinganorum'' được thành lập tại [[Kérkyra|Corfu]], nơi chủ yếu sử dụng những nông nô người Digan và những người Digan trên đảo để phục tùng.<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=rPxA6JA49B4C&pg=PA50|title=Bright Balkan Morning: Romani Lives and the Power of Music in Greek Macedonia|last1=Keil|first1=Charles|last2=Blau|first2=Dick|last3=Keil|first3=Angeliki|last4=Feld|first4=Steven|date=9 December 2002|publisher=Wesleyan University Press|isbn=978-0-8195-6488-7|pages=50–51}}</ref>

Cho tới thập niên 1440, họ được ghi nhận xuất hiện ở Đức;<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=Ee5eOkd62BEC&pg=PA11|title=Ethnicity and Education in England and Europe: Gangstas, Geeks and Gorjas|author1=Dr Ian Law|author2=Dr Sarah Swann|date=28 January 2013|isbn=978-1-4094-9484-3|page=11|access-date=20 December 2016}}</ref> và cho tới thế kỷ 16 thì được ghi nhận tại Scotland và Thụy Điển.<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=qfQ4iFhXx4YC&pg=PA42|title=Language Contact: Theoretical and Empirical Studies|author=Ernst Hĺkon Jahr|year=1992|isbn=978-3-11-012802-4|page=42|access-date=20 December 2016}}</ref> Một vài người Digan di cư từ [[Ba Tư]] cho tới Bắc Phi, và đến [[Bán đảo Iberia]] vào thế kỷ 15. Hai nhóm người gặp nhau tại Pháp.<ref>{{chú thích sách|url=https://archive.org/details/roughguidetoworl00simo|title=World Music: Africa, Europe and the Middle East|author1=Simon Broughton|author2=Mark Ellingham|author3=Richard Trillo|publisher=Rough Guides|year=1999|isbn=978-1-85828-635-8|page=[https://archive.org/details/roughguidetoworl00simo/page/148 148]|access-date=20 December 2016|url-access=registration}}</ref>
[[Tập tin:Spiezer_Schilling_749.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Spiezer_Schilling_749.jpg|trái|nhỏ|Những người Digan đầu tiên ở ngoài [[Bern]] vào thế kỷ 15, được các nhà biên niên sử mô tả là ''getoufte heiden'' ("người ngoại đạo được rửa tội"). Họ được vẽ với làn da tối màu, mặc trang phục phong cách [[Saracen]] với vũ khí.<ref>{{chú thích sách|author=[[Spiezer Schilling]]|page=749}}{{fcn|date=April 2023}}</ref>]]

=== Lịch sử thời cận đại ===
[[Tập tin:Carl_d´Unker-Gipsy_Family_in_Prison.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Carl_d%C2%B4Unker-Gipsy_Family_in_Prison.jpg|nhỏ|''Gia đình Gypsy trong Tù'', vẽ bởi [[Carl d´Unker]] năm 1864. Một gia đình thực sự bị giam cầm ở Đức làm mẫu tranh. Lý do họ bị giam cầm tới giờ vẫn chưa biết.]]
Thời kỷ đầu cho thấy họ nhận được những sự đối xử khác nhau. Mặc dù năm 1385 đánh dấu giao dịch nô lệ Digan đầu tiên tại [[Wallachia]], nhưng lại được [[Sigismund của Thánh chế La Mã|Hoàng đế La Mã Thần Thánh Sigismund]]  ban hành quy chế an toàn vào năm 1417. Những người Digan bị lệnh đuổi khỏi [[Bá quốc Meissen|vùng Meissen]] ở Đức năm 1416, [[Luzern]] năm 1471, [[Milano]] năm 1493, Pháp năm 1504, [[Catalunya]] năm 1512, Thuỵ Điển năm 1525, [[Vương quốc Anh|Anh]] năm 1530, và Đan Mạch năm 1536. Từ năm 1510 trở đi, bất cứ người Digan nào bị phát hiện tại Thụy Sĩ sẽ bị xử tử; trong khi ở Anh (bắt đầu năm 1554) và Đan Mạch (bắt đầu năm 1589), bất cứ người Digan nào không rời đi trong vòng một tháng thì sẽ bị xử tử. [[Vương quốc Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]] bắt đầu trục xuất người Digan về  [[Thuộc địa Brasil|thuộc địa]] vào năm 1538.<ref name="kenrick">{{chú thích sách|url=https://archive.org/details/atozofgypsiesrom0000unse|title=Historical Dictionary of the Gypsies (Romanis)|last=Kenrick|first=Donald|date=5 July 2007|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-6440-5|edition=2nd|pages=xx–xxii}}</ref>

Một đạo luật của Anh năm 1596 trao cho người Digan những đặc quyền mà những người lang thang khác không có. Pháp thông qua một đạo luật tương tự vào năm 1683. [[Yekaterina II của Nga|Yetkaterina Đại đế của Nga]] tuyên bố rằng người Digan là "nô lệ vương miện" (một địa vị cao hơn [[nông nô]]), nhưng cũng không cho họ đến một vài nơi ở [[Sankt-Peterburg|thủ đô]].<ref name="Norman Davies 1996 387–388">{{chú thích sách|title=Europe: A History|title-link=Europe: A History|last=Davies|first=Norman|year=1996|isbn=978-0-19-820171-7|pages=[https://archive.org/details/europehistory00davi_0/page/387 387–88]|author-link=Norman Davies}}</ref> Năm 1595, [[Ștefan Răzvan]] đã vượt qua kiếp nô lệ, và trở thành [[Voivoda]] ([[Danh sách người cai trị Moldavia|Thân vương]]) của [[Công quốc Moldavia|Moldavia]].<ref name="kenrick" />
[[Tập tin:Sclavi_Tiganesti.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sclavi_Tiganesti.jpg|nhỏ|Một poster năm 1852 ở [[Wallachia]] quảng cáo về buổi đấu giá nô lệ Digan ở [[Bucharest]], [[România]]]]
Sau một sắc lệnh năm 1695 của [[Carlos II của Tây Ban Nha|Carlos II]], người Digan Tây Ban Nha bị cấm đến một số thị trấn.<ref>{{chú thích web|url=http://www.coe.int/t/dg4/education/roma/Source/FS2/3.3_roundup-spain_english.pdf|title=The Great "Gypsy" Round-up in Spain|author=Antonio Gómez Alfaro|page=4}}</ref> Một sắc lệnh chính thức vào năm 1717 giới hạn cho họ được phép đên 75 thị trấn và quận, để họ không tập trung quá đông ở bất kỳ vùng nào. Trong cuộc [[Đại bắt giam người Digan]], người Digan bị bắt và bỏ tù bởi [[Quân chủ Tây Ban Nha]] vào năm 1749.

Trong nửa sau thế kỷ 17, khi [[Chiến tranh Pháp – Hà Lan|Chiến tranh Pháp-Hà Lan]] xảy ra, cả Pháp và Hà Lan đều cần hàng ngàn người tham chiến. Một số được huy động bằng cách tập hợp những người lang thang và nghèo đói làm việc trên thuyền galê và cung cấp cho lực lượng quân sự. Với việc này, thì người Digan lọt vào tầm ngắm của cả Pháp và Hà Lan.

Sau chiến tranh, và vào thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 18, Người Digan bị tàn sát trên khắp Cộng hoà Hà Lan. Người Digan, bị gọi là 'heiden' bởi người Hà Lan, lang thang khắp các vùng nông thôn châu Âu và bị xã hội xa lánh. ''Heidenjachten'', được dịch là "săn lùng người ngoại đạo" diễn ra trên khắp Cộng hoà Hà Lan nhằm diệt trừ họ.<ref>{{chú thích sách|title=Another Darkness Another Dawn|last=Taylor|first=Becky|publisher=Reaktion Books Ltd.|year=2014|isbn=978-1-78023-257-7|location=London UK|pages=72}}</ref>

Mặc dù một vài người Digan bị giữ làm nô lệ Wallachia và Moldavia cho tới khi [[Phong trào bãi nô|bãi nô]] vào năm 1856, phần lớn đi lại như các du mục tự do bằng xe ngựa, dường như ám chỉ biểu tượng bánh xe nan hoa trong [[cờ Romani]].{{sfn|Hancock|2001|p=25}} Ở những nơi khác tại châu Âu, họ là mục tiêu của [[Thanh lọc sắc tộc|thanh trừng sắc tộc]], bắt cóc trẻ em, và [[lao động cưỡng bức]]. Ở Anh, người Digan thi thoảng bị đuổi khỏi các cộng đồng nhỏ và treo cổ; ở Pháp, họ bị gắn tên và cạo trọc đầu; ở [[Morava]] và [[Bohemia]], phụ nữ bị đánh dấu bằng cách cắt đứt tai. Kết quả là rất nhiều người Digan đi về phía Đông, tới [[Liên bang Ba Lan và Lietuva|Ba Lan]], nơi khoan dung hơn với họ, và [[Ruska Roma|Nga]], nơi người Digan được đối xử công bằng hơn khi miễn là có đóng thuế hàng năm.<ref>{{Citation|last=Radu|first=Delia|title='On the Road': Centuries of Roma History|date=8 July 2009|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8136812.stm|newspaper=World Service|publisher=BBC}}</ref>

=== Lịch sử thời hiện đại ===
Người Digan di cư tới Bắc Mỹ trong thời kỳ thuộc địa, với những nhóm nhỏ được ghi nhận tại [[Virginia]] và [[Louisiana (Tân Pháp)|Louisiana thuộc Pháp]]. [[Người Digan tại Hoa Kỳ|Những cuộc di cư của người Digan tới Hoa Kỳ]] với quy mô lớn hơn bắt đầu vào thập niên 1860, với những nhóm người Digan từ Anh Quốc. Số lượng người nhập cư nhiều nhất là vào đầu thế kỷ 20, chủ yếu là nhóm Vlax [[Kalderash]]. Nhiều người Digan cũng định cư tại Nam Mỹ

==== Chiến tranh thế giới thứ 2 ====
{{Main|Holocaust Romani}}[[Tập tin:Bundesarchiv_R_165_Bild-244-52,_Asperg,_Deportation_von_Sinti_und_Roma.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_R_165_Bild-244-52,_Asperg,_Deportation_von_Sinti_und_Roma.jpg|nhỏ|Người [[Sinti]] và Digan sắp bị trục xuất khỏi Đức, 22 tháng 5 năm 1940]]
Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] và [[Holocaust]], [[Đức Quốc Xã]] đã thực hiện một cuộc [[diệt chủng]] có hệ thống với người Digan. Và trong [[tiếng Digan]], cuộc diệt chủng được biết đến là ''Porajmos''.<ref name="Milton estimates">{{chú thích web|url=http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en&articles=true|title=Romanies and the holocaust: a reevaluation and an overview|last=Hancock|first=Ian|website=Radoc.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305105001/http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en&articles=true|archive-date=5 March 2016|access-date=14 February 2009}}</ref> Người Digan bị đánh dấu để huỷ diệt, bị kết án lao động cưỡng bức và bị giam cầm trong các [[trại tập trung]]. Họ thường bị giết ngay khi nhìn thấy, đặc biệt là bởi [[Einsatzgruppen]] (đội tử thần bán quân sự) ở [[Chiến tranh Xô–Đức|Mặt trận phía Đông]].<ref>{{chú thích web|url=http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005130|title=United States Holocaust Memorial Museum|access-date=2 December 2012}}</ref> Tổng số nạn nhân được ước lượng khoảng từ 220.000 tới 1.500.000.<ref name="hancock2005">{{chú thích sách|title=The Historiography of the Holocaust|last=Hancock|first=Ian|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|year=2005|isbn=978-1-4039-9927-6|pages=383–96|chapter=True Romanies and the Holocaust: A Re-evaluation and an overview|access-date=14 February 2009|chapter-url=http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en&articles=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190609233028/http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en&articles=|archive-date=9 June 2019}}</ref>

Người Digan cũng bị hành quyết tại các [[Chính phủ bù nhìn|nhà nước bù nhìn]] của Đức Quốc Xã. Tại [[Nhà nước Độc lập Croatia]], [[Ustaša]] đã giết gần như toàn bộ 25,000 người Digan. [[Trại tập trung Jasenovac]], điều hành bởi lực lượng quân dân Ustaša và cảnh sát chính trị người Croat, chịu trách nhiềm về cái chết của khoảng từ 15.000 đến 20.000 người Digan.<ref>{{chú thích web|url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005219|title=GENOCIDE OF EUROPEAN ROMA (GYPSIES), 1939–1945|publisher=Holocaust Encyclopedia|access-date=27 January 2018}}</ref>

==== Sau năm 1945 ====
Ở [[Tiệp Khắc]], người Digan bị gắn nhãn là "tầng lớp xuống cấp về mặt xã hội", và việc phụ nữ Digan bị triệt sản dường như như là một phần của chính sách cắt giảm dân số. Chính sách này được thực hiện với những incentive tài chính, đe doạ cắt giảm phúc lợi trong tương lai, và với thông tin sai lệch.{{Sfn|Silverman|1995}}{{Sfn|Helsinki Watch|1991}}

Một cuộc điều tra chính thức của Cộng hoà Séc, với kết quả là một báo cáo (Tháng 12 năm 2005) đã kết luận rằng chính quyền Cộng sản đã thực hiện chính sách đồng hoá với người Digan, trong đó "bao gồm nỗ lực của các dịch vụ xã hội nhằm kiểm soát tỉ lệ sinh trong cộng đồng người Digan. Vấn đề triệt sản được thực hiện ở Cộng hoà Séc, với mục đích không chính đáng hoặc bất hợp pháp, có tồn tại," Cơ quan Bảo vệ Quyền lợi Công cộng Séc cho biết, đồng thời khuyến nghị nhà nước bồi thường cho những người phụ nữ bị ảnh hưởng từ năm 1973 đến 1991.<ref name="Denysenko 20072">{{chú thích báo|last=Denysenko|first=Marina|date=12 March 2007|title=Sterilised Roma accuse Czechs|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6409699.stm|access-date=15 September 2017}}</ref> Những vụ triệt sản mới bị bại lộ cho tới năm 2004 có ở cả Cộng hoà Séc và Slovakia. Đức, Na Uy, Thụy Điển và Thụy Sĩ "đều có lịch sử triệt sản cưỡng bức với những nhóm người thiểu số".<ref>{{chú thích web|url=http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/August/200608171045451CJsamohT0.678158.html|title=Coercive Sterilization of Romani Women Examined at Hearing: New report focuses on Czech Republic and Slovakia|last=Thomas|first=Jeffrey|date=16 August 2006|website=Washington File|publisher=Bureau of International Information Programs, U.S. Department of State|archive-url=https://web.archive.org/web/20080213203349/http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/August/200608171045451CJsamohT0.678158.html|archive-date=13 February 2008}}</ref>

== Xã hội và văn hoá truyền thống ==
[[Tập tin:A_Gipsy_Family_Fac_simile_of_a_Woodcut_in_the_Cosmographie_Universelle_of_Munster_in_folio_Basle_1552_(no_caption).png|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:A_Gipsy_Family_Fac_simile_of_a_Woodcut_in_the_Cosmographie_Universelle_of_Munster_in_folio_Basle_1552_(no_caption).png|phải|nhỏ|[[Sebastian Münster|Münster, Sebastian]] (1552), "Một gia đình Digan", ''[[Cosmographia (Sebastian Münster)|Cosmographia]]'' (bản sao một bản khắc gỗ), Basle]]
[[Tập tin:Auguste_Raffet,_Famille_tsigane_en_voyage_en_Moldavie,_1837.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Auguste_Raffet,_Famille_tsigane_en_voyage_en_Moldavie,_1837.jpg|nhỏ|Gia đình du mục Digan ở [[Công quốc Moldavia|Moldavia]], 1837]]
Những người Digan truyền thống coi trọng [[đại gia đình]]. [[Trinh tiết]] là điều bắt buộc đối với phụ nữ chưa kết hôn. Cả nam và nữ đều thường kết hôn sớm; và đã có tranh cãi về tập tục [[tảo hôn]] của người Digan.<ref>{{chú thích báo|date=2003-10-02|title=Gypsy child couple separated|language=en-GB|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3159818.stm|access-date=2022-08-08}}</ref> Luật Digan quy định nhà trai phải trả [[Sính lễ|tiền sính lễ]] cho bố mẹ cô dâu, nhưng chỉ còn những gia đình truyền thống vẫn tuân theo luật này.

Khi kết hôn, người phụ nữ trở thành một phần của gia đình chồng, với nhiệm vụ chính là chiều theo nhu cầu của chồng và con, đồng thời chăm sóc gia đình chồng. Cơ cấu quyền lực trong một hộ gia đình Digan truyền thống: đứng đầu là người đàn ông lớn tuổi nhất hoặc người ông, và đàn ông nói chung có nhiều quyền lực hơn phụ nữ. Phụ nữ nhận được sự tôn trọng và quyền lực khi bắt đầu già đi. Những người vợ trẻ có được quyền lực khi có con.<ref>{{chú thích tạp chí|last1=Surdu|first1=Laura|last2=Surdu|first2=Mihai|date=2006|title=Family Life|url=https://www.jstor.org/stable/resrep27094.9|journal=Broadening the Agenda|pages=31–42}}</ref>

Theo truyền thống, mà ta có thể thấy trên tranh và ảnh, vài người đàn ông Digan để tóc dài ngang vai và ria mép, đồng thời đeo hoa tai. Phụ nữ Digan thường để tóc dài, và người Digan Xoraxai thường nhuộm tóc vàng bằng henna.

[[Hành vi xã hội]] của người Digan được quy định nghiêm ngặt bởi những phong tục Ấn Độ<ref>{{Citation|last=Weyrauch|first=Walter Otto|title=Gypsy Law: Romani Legal Traditions and Culture|url=https://books.google.com/books?id=FQT2Gp16j68C&pg=PA210|page=210|year=2001|isbn=978-0-520-22186-4|quote=Rom have preserved and modified Indian caste system}}</ref> ("[[marime]]" hoặc "marhime"), và vẫn được đại đa số người Digan tôn trọng (chủ yếu là thế hệ già [[Sinti]]). Những quy định này ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống và được áp dụng lên hành động, con người và sự phần: các bộ phận [[cơ thể người]] được coi là không trong sạch: [[cơ quan sinh dục]] (vì chúng sản sinh ra khí thải) và phần dưới của cơ thể. Quần áo cho phần dưới cơ thể, cũng như là quần áo của phụ nữ đang có [[kinh nguyệt]] được giặt riêng. Đồ vật sử dụng cho việc ăn uống cũng được rửa riêng. Sinh con được coi là không trong sạch và phải xảy ra bên ngoài nơi ở. Người mẹ được coi là không trong sạch trong 40 ngày sau sinh.<ref>{{chú thích web|url=https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNADM192.pdf|title=INTRODUCTION TO ROMA CULTURE}}</ref>

Cái chết được coi là không trong sạch, và ảnh hưởng đến toàn bộ gia đình người chết, những người bị coi là không trong sạch trong một khoảng thời gian. Trái với tập tục [[Hỏa táng|hoả táng]] người chết, người Digan qua đời phải được chôn cất.<ref>{{chú thích web|url=http://www.geocities.com/Paris/5121/death.htm|title=Romani Customs and Traditions: Death Rituals and Customs|publisher=Patrin Web Journal|archive-url=https://web.archive.org/web/20070821022337/http://www.geocities.com/Paris/5121/death.htm|archive-date=21 August 2007|access-date=26 August 2007}}</ref> Hoả táng và chôn cất đều được biết đến từ thời [[Rigveda]], và đều được thực hiện rộng rãi trong [[Ấn Độ giáo]] ngày nay (xu hướng chung là hoả táng, nhưng một số cộng đồng ở miền nam Ấn Độ ngày nay có xu hướng chôn cất).<ref>{{chú thích web|url=http://www.hindugateway.com/library/rituals/|title=The Journey of a Lifebody|last=Knipe|first=David M.|date=1991|publisher=hindugateway.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20080930232759/http://www.hindugateway.com/library/rituals/|archive-date=30 September 2008|access-date=26 May 2008}}</ref> Những con vật bị coi là có thói quen ô uế sẽ không được ăn bởi cộng đồng.{{sfn|Hancock|2001|p=81}}

=== Tôn giáo ===
[[Tập tin:Tziganes_aux_Saintes-Maries_de_la_Mer.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Tziganes_aux_Saintes-Maries_de_la_Mer.jpg|nhỏ|Người Digan Kitô giáo trong cuộc hành hương tới [[Saintes-Maries-de-la-Mer]] ở Pháp, thập niên 1980.]]
Đa phần người Digan theo Kitô giáo,<ref>{{chú thích sách|title=The Columbia Encyclopedia|publisher=Columbia University Press|year=2018|edition=8th|location=New York, NY|via=Credo Reference}}</ref> số khác thì theo [[Người Hồi giáo Digan|Hồi giáo]]; một số thì giữ tín ngưỡng [[Ấn Độ giáo]] cổ xưa từ quê hương Ấn Độ, trong khi số khác thì có tôn giáo và tổ chức chính trị riêng.<ref>{{citation|author=G. L. Lewis|title=The Encyclopaedia of Islam|volume=2|pages=40a–41b|year=1991|contribution=ČINGĀNE|edition=2nd|publisher=Brill|isbn=978-90-04-07026-4|title-link=The Encyclopaedia of Islam}}</ref> [[Thượng tọa bộ|Thượng toạ bộ]] chịu ảnh hưởng bởi [[phong trào Phật giáo Dalit]] gần đây trở nên phổ biến với người Digan Hungary.

Một số người Digan thực hành [[thuật phù thuỷ]] và [[xem chỉ tay]].<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=GpfSDwAAQBAJ&pg=PA391|title=The Wiley-Blackwell Companion to Religion and Social Justice|last1=Palmer|first1=Michael D.|last2=Burgess|first2=Stanley M.|date=13 April 2020|isbn=978-1-119-57210-7}}</ref>

==== Tín ngưỡng ====
Tín ngưỡng của người Digan theo Kitô giáo hoặc Hồi giáo phụ thuộc vào khu vực họ đã di cư qua.<ref>{{chú thích web|url=http://www.restlessbeings.org/projects/roma-gypsies|title=Restless Beings Project: Roma Engage|year=2008–2012|publisher=Restless Beings|archive-url=https://web.archive.org/web/20130101021139/http://www.restlessbeings.org/projects/roma-gypsies|archive-date=1 January 2013|access-date=26 December 2012}}</ref> [[Người Hồi giáo Digan]] được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ và bán đảo Balkan; [[Albania]], [[Bosna và Hercegovina]], [[Hy Lạp]],<ref group="note">Người Hồi giáo Digan bị trục xuất khỏi lãnh thổ mới chiếm được của Hy Lạp sau [[Chiến tranh Balkan lần thứ nhất]] và hiện tại chiếm phần nhiều trong dân số Hồi giáo bản địa tại Hy Lạp.</ref> [[Bắc Macedonia]], [[Kosovo]], [[Serbia]] và [[Bulgaria]]; và ở Trung Đông, [[Ai Cập]], [[Iraq]] và [[Iran]], chiếm một phần đáng kể trong tổng số người Digan. Ở các quốc gia láng giềng như là România và Hy Lạp, đa phần người Digan theo tập tục [[Chính thống giáo]]. Có vẻ việc theo các tôn giáo khác nhau đã ngăn cản các gia đình có những cuộc hôn nhân với các nhóm người Digan khác.<ref name="Boretzky">{{chú thích sách|title=Romani in Contact: The History, Structure and Sociology of a Language|last1=Boretzky|first1=Norbert|date=1995|publisher=John Benjamins|location=Amsterdam, [[Netherlands|NL]]|page=70}}</ref>

==== Thần và thánh ====
[[Ceferino Giménez Malla]] hiện nay được coi là thánh quan thầy của người Digan trong Công giáo.<ref>{{chú thích web|url=http://www.savior.org/saints/malla.htm|title=Blessed Ceferino Gimenez Malla 1861–1936|date=December 2012|website=Visit the Saviour|publisher=Voveo|access-date=26 December 2012|archive-date=2013-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130205130932/http://www.savior.org/saints/malla.htm|url-status=dead}}</ref> [[Thánh Sarah]], hoặc Sara e Kali, cũng được tôn kính với tư cách là vị thánh bảo trợ người Digan tại điện thờ [[Saintes-Maries-de-la-Mer]], Pháp.
[[Tập tin:Antoni_Kozakiewicz_-_Kartomantka.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Antoni_Kozakiewicz_-_Kartomantka.jpg|nhỏ|[[Bói toán|Thầy bói]] Digan ở Ba Lan, vẽ bởi [[Antoni Kozakiewicz]], 1884]]
Thánh Sarah hiện được càng nhiều người coi là "một nữ thần Digan, Nữ thần bảo hộ của người Digan" và "có mối liên hệ không thể chối cãi với Mẹ Ấn Độ".<ref name="lee">{{chú thích web|url=http://kopachi.com/articles/the-romani-goddess-kali-sara-ronald-lee/|title=The Romani Goddess Kali Sara|last=Lee|first=Ronald|year=2002|website=Romano Kapachi|access-date=26 December 2012}}</ref><ref name="radoc.net">{{chú thích web|url=http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_b_history_romanireligion&lang=en&articles=true%7ctitle=RADOC%7cwork=radoc.net%7ctitle=RADOC%7cwork=radoc.net|title=RADOC|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924084430/http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_b_history_romanireligion&lang=en&articles=true%7ctitle=RADOC%7cwork=radoc.net%7ctitle=RADOC%7cwork=radoc.net|archive-date=24 September 2015|access-date=28 August 2015}}</ref>

==== Bán đảo Balkan ====
[[Tập tin:Two_Gypsies_in_Cluj-Napoka,_Romania.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Two_Gypsies_in_Cluj-Napoka,_Romania.jpg|nhỏ|Hai người Digan theo Chính thống giáo ở [[Cluj-Napoca]], [[România]]]]
Với cộng đồng người Digan đã ở bán đảo Balkan trong nhiều thế kỷ thì thường được coi là "Người Digan Thổ Nhĩ Kỳ", và sau đây là tín ngưỡng tôn giáo của họ tại từng quốc gia:

* Bosna và Hercegovina và Montenegro – Hồi giáo là tôn giáo chủ đạo của người Digan.<ref name="Roma2">{{chú thích web|url=http://romafacts.uni-graz.at/index.php/culture/introduction/roma-muslims-in-the-balkans|title=Roma Muslims in the Balkans|last1=Marushiakova|first1=Elena|last2=Popov|first2=Veselin|year=2012|website=Education of Roma Children in Europe|publisher=Council of Europe|archive-url=https://web.archive.org/web/20120413184328/http://romafacts.uni-graz.at/index.php/culture/introduction/roma-muslims-in-the-balkans|archive-date=13 April 2012|access-date=26 December 2012}}</ref>
* Bulgaria – Ở tây bắc Bulgaria, cùng với Sofia và Kyustendil, Kitô giáo là đức tin chủ đạo của người Digan, và nhiều người Digan đã cải đạo sang Chính thống giáo Đông phương. Ở đông Bulgaria, Hồi giáo là tôn giáo chủ đạo của người Digan, với một bộ phận nhỏ tuyên bố mình là người "Turk", tiếp tục pha trộn sắc tộc với người Hồi giáo.<ref name="Roma2"/>
* Croatia – Sau [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], một lượng lớn người Hồi giáo Digan đã chuyển đến Croatia, phần lớn là chuyển từ Kosovo. Ngôn ngữ của khác với những người sống ở Međimurje và những người sống sót qua cuộc diệt chủng bởi Ustaše.<ref name="Roma2"/>
* Hy Lạp – Hậu duệ của nhóm người, chẳng hạn như Sepečides hoặc Sevljara, Kalpazaja, Filipidži và những người khác, sống ở Athens, Thessaloniki, miền trung Hy Lạp và [[Makedonía|Macedonia Hy Lạp]] chủ yếu theo Chính thống giáo, với một nhóm thiểu số có tín ngưỡng Hồi giáo. Sau Hiệp ước Hoà bình Lausanne vào năm 1923, nhiều người Hồi giáo Digan đã chuyển sang Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc trao đổi dân số giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ.<ref name="Roma2"/>

[[Tập tin:Muslim_Gypsies_from_Bosnia,_illustration,_1901.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Muslim_Gypsies_from_Bosnia,_illustration,_1901.jpg|nhỏ|Người Hồi giáo Digan ở [[Bosna và Hercegovina]] (khoảng 1900)]]

* Kosovo – Phần lớn dân số Digan ở Kosovo là người Hồi giáo.<ref name="Roma2"/>
* Macedonia – Phần lớn người Digan theo [[Hồi giáo tại Bắc Macedonia|Hồi giáo]].<ref name="Roma2"/>
* România – Theo [[Lịch sử nhân khẩu România|cuộc điều tra dân số 2002]], phần lớn người thiểu số Digan sống ở România theo [[Chính thống giáo România|Chính thống giáo]], trong khi 6.4% theo [[Liên minh Ngũ tuần ở România|Ngũ tuần]], 3.8% theo [[Công giáo tại România|Công giáo]], 3% theo [[Giáo hội Cải cách ở România|Cải cách]], 1.1% theo Công giáo Hy Lạp, 0.9% theo [[Liên minh Báp-tít ở România|Báp-tít]], 0.8% theo Cơ đốc Phục Lâm.<ref>{{chú thích web|url=http://www.insse.ro/cms/files/RPL2002INS/vol1/tabele/t51a.pdf|title=Population dupa etnia si religie, pe medii|year=2002|publisher=Romanian National Institute of Statistics|language=ro|trans-title=Population by ethnicity and religion (on average)|access-date=3 October 2015}}</ref> Ở [[Dobruja]], có một cộng đồng [[Hồi giáo tại România|Hồi giáo]] nhỏ và cũng nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.<ref name="Roma2"/>
* Serbia – Đa phần người Digan theo Chính thống giáo, nhưng cũng có một số người Hồi giáo Digan ở miền nam, chủ yếu là người tị nạn từ Kosovo.<ref name="Roma2"/>

==== Các vùng khác ====
[[Tập tin:Brooklyn_Museum_-_Studio_Shot_of_European_in_Gypsy_Costume_One_of_274_Vintage_Photographs.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Brooklyn_Museum_-_Studio_Shot_of_European_in_Gypsy_Costume_One_of_274_Vintage_Photographs.jpg|nhỏ|Trang phục một người phụ nữ Digan]]
Ở Ukraina và Nga, người Digan theo Hồi giáo vì các gia đình di cư từ Balkan tiếp tục sống tại đây. Tổ tiên của họ định cư trên bán đảo Krym tron thế kỷ 17 và 18, nhưng một số di cư đến Ukraina, miền nam nước Nga và  Povolzhye (dọc Sông Volga). Về mặt chính thức, cộng đồng này gắn kết với Hồi giáo và được ghi nhận đã trung thành bảo tồn ngôn ngữ và bản sắc Digan.<ref name="Roma2"/>

Ở Ba Lan và Slovakia, người Digan theo Công giáo, nhiều lần đã kết hợp đức tin Công giáo địa phương với những đức tin và khía cạnh văn hóa Digan riêng biệt. Ví dụ như, nhiều người Digan ở Ba Lan hay hoãn [[Hôn nhân trong Công giáo|đám cưới tại nhà thờ]] vì tin rằng hôn nhân bí tích đi kèm với sự đồng ý từ các thần linh, tạo ra mối nhân duyên gần như không thể chia cắt cho tới khi cặp đôi viên mãn, và cuộc hôn nhân bí tích chỉ kết thúc khi một trong hai qua đời. Vì vậy, người Digan ở Ba Lan một khi kết hôn thì không thể ly hôn. Một khía cạnh khác của Công giáo của người Ba Lan gốc Digan là truyền thống hành hương tới [[Tu viện Jasna Góra]].<ref>{{chú thích web|url=https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2016/Przewodnik-Katolicki-40-2016/Wiara-i-Kosciol/Wiara-po-romsku|title=Wiara po romsku}}</ref>

Đa phần người Digan ở Đông Âu theo [[Giáo hội Công giáo|Công giáo La Mã]], [[Chính thống giáo Đông phương]], hoặc [[Hồi giáo]].<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=W7l-fGIA2ZkC&pg=PA89|title=Roma, Gypsies, Travellers|last1=Liégeois|first1=Jean-Pierre|date=1 January 1994|isbn=978-92-871-2349-7}}</ref> Những người ở Tây Âu hoặc [[Người Digan tại Hoa Kỳ|Hoa Kỳ]] thường theo Công giáo La Mã hoặc [[Kháng Cách]]{{snd}} ở miền Nam Tây Ban Nha, nhiều người Digan theo [[phong trào Ngũ tuần]], nhưng chỉ là một nhóm thiểu số nhỏ nổi lên trong ngày nay. Ở Ai Cập, người Digan theo Kitô giáo hoặc Hồi giáo.<ref>{{Citation|last=Eliopoulos|first=Nicholas C|title=Gypsy Council|url=https://books.google.com/books?id=hUX4C0qrDmUC&pg=PA460|page=460|year=2006|isbn=978-1-4653-3036-9}}</ref>

=== Âm nhạc ===
[[Tập tin:Dancing-Cansinos-1933.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Dancing-Cansinos-1933.jpg|trái|nhỏ|Margarita Cansino (sau này là [[Rita Hayworth]]) cùng với người cha và bạn nhảy [[Eduardo Cansino]], 1933]]
[[Tập tin:20090627_Fanfare_Ciocarlia_group_live_in_Athens_at_Restistance_Festival_by_KOE_2.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:20090627_Fanfare_Ciocarlia_group_live_in_Athens_at_Restistance_Festival_by_KOE_2.jpg|nhỏ|27 tháng 6 năm 2009: [[Fanfare Ciocărlia]] biểu diễn trực tiếp ở [[Athens]]]]
[[Tập tin:Khamoro_Roma_Festival_2007_Prague.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Khamoro_Roma_Festival_2007_Prague.jpg|phải|nhỏ|Màn biểu diễn đường phố trong [[Lễ hội Roma thế giới]] Khamoro ở Praha, 2007]]
Âm nhạc Romani đóng một vai trò quan trọng ở các nước Đông và Trung Âu như là Croatia, Bosna và Hercegovina, Serbia, Montenegro, Bulgaria, Macedonia, Albania, Hungary, Slovakia, Slovenia và România. Đồng thời, phong cách và cách biểu diễn của các nhạc sĩ Digan đã ảnh hưởng tới [[Danh sách nhà soạn nhạc cổ điển|các nhà soạn nhạc cổ điển]] như là [[Franz Liszt]] và [[Johannes Brahms]]. Các ''[[lăutari]]'' biểu diễn ở các đám cưới truyền thống ở România hầu hết là người Digan.<ref>{{chú thích sách|title=Area Handbook for Romania – Volume 550, Issue 160|page=100}}</ref><ref>{{chú thích sách|title=Marketing in a Multicultural World: Ethnicity, Nationalism, and Cultural Identity}}</ref>

Có lẽ một trong những nahcj sĩ ''lăutari'' nổi bật nhất thế giới đương đại là nhóm [[Taraful Haiducilor]].<ref>{{chú thích web|url=https://www.researchgate.net/publication/348596804|title="Perverting the Taste of the People": Lăutari and the Balkan Question in Romania}}</ref> "Nhạc đám cưới" Bulgaria nổi tiếng cũng vậy, hầu hết được biểu diễn bởi các nhạc sĩ người Digan như là [[:en:Ivo Papasov|Ivo Papasov]], một nghệ sĩ clarinet điêu luyện và ca sĩ nhạc pop-dân gian người Bulgaria [[Azis]].

Rất nhiều nhạc sĩ cổ điển, như là nghệ sĩ dương cầm người [[Người Hungary|Hungary]] [[Georges Cziffra]], là người Digan, cũng như nhiều nhạc sĩ thể loại [[manele]] khác. [[Zdob și Zdub]], một trong những ban nhạc rock nổi tiếng nhất tại [[Moldova]], tuy không phải là người Digan, nhưng lại chịu ảnh hưởng sâu sắc của âm nhạc Romani, cũng như là [[Spitalul de Urgență]] ở România, [[Shantel]] ở Đức, [[Goran Bregović]] ở Serbia, [[Darko Rundek]] ở Croatia, [[Beirut (banh nhạc)|Beirut]] và [[Gogol Bordello]] ở hoa kỳ.

Các âm thành đặc biệt của âm nhạc Romani đã ảnh hưởng tới nhạc [[bolero]], [[jazz]], và [[flamenco]] (đặc biệt là ''[[cante jondo]]'') ở Tây Ban Nha.<ref>{{chú thích sách|title=Rethinking (In)Security in the European Union: The Migration-Identity-Security Nexus|page=148}}</ref>

Những điệu nhảy như là flamenco và bolero ở Tây Ban Nha chịu ảnh hưởng của người Digan.<ref name="Gypsy dance origin">{{Citation|last1=Martinez|first1=Emma|title=Flamenco: All You Wanted to Know|date=24 February 2011|url=https://books.google.com/books?id=Bzd1CTtnjS8C&pg=PA21|page=21|format=[[Google books]]|isbn=978-1-60974-470-0}}</ref> [[Antonio Cansino]] đã kết hợp điệu flamenco Romani và Tây Ban Nha và được ghi nhận vì đã tạo ra vũ điệu Tây Ban Nha ngày nay.{{sfn|Hancock|2002|p=129}} Nhóm [[The Dancing Cansinos]] đã phổ biến điệu flamenco và bolero ở Hoa Kỳ. Vũ công và diễn viên nổi tiếng [[Rita Hayworth]] là cháu gái của Antonio Cansino.

== Ngôn ngữ ==
{{Main|Tiếng Romani}}
Đa phần người Digan nói một vài phương ngữ [[tiếng Romani]],<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=xdtBAAAAQBAJ&pg=PA235|title=Comparative-Historical Linguistics|last1=Brogyanyi|first1=Bela|last2=Lipp|first2=Reiner|date=6 May 1993|publisher=John Benjamins|isbn=978-90-272-7698-8}}</ref> một ngôn ngữ [[Ngữ hệ Ấn-Âu|Ấn-Âu]] với nguồn gốc từ [[tiếng Phạn]]. Họ cũng thường nói ngôn ngữ của đất nước sở tại. Thường thì họ thêm [[từ mượn]] và [[Phép dịch phỏng|từ dịch phỏng]] vào tiếng Romani từ ngôn ngữ của đất nước sở tại và đặc biệt là từ cho những thuật ngữ mà tiếng Romani không có. Đa phần người ''Cigano'' ở Bồ Đào Nha, [[Gitano]] ở Tây Ban Nha, và [[Romanichal]] ở Anh Quốc, và [[Người lữ hành Thụy Điển và Na Uy|Lữ hành Scandinavia]] đã mất đi [[Tri thức|kiến thức]] về tiếng Romani thuần khiết, và nói [[ngôn ngữ pha tạp]] như [[Tiếng Caló|Caló]],<ref>{{chú thích sách|title=Ethnologue: Languages of the World|publisher=SIL International|year=2005|isbn=978-1-55671-159-6|editor-last=Gordon|editor-first=Raymond G Jr.|edition=15th|location=Dallas, [[Texas|TX]]|chapter=Caló: A language of Spain|chapter-url=https://www.ethnologue.com/language/rmq}}</ref> [[Angloromany]], và [[Scandoromani]]. Đa phần những cộng đồng nói tiếng Romani ở khu vực này bao gồm những người nhập cư từ Trung và Đông Âu.<ref name="Manchester_Rom">{{chú thích web|url=http://romani.humanities.manchester.ac.uk/whatis/status/numbers.shtml|title=Romani Linguistics and Romani Language Projects|last=Matras|first=Yaron|website=Humanities|publisher=The University of Manchester|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106012338/https://romani.humanities.manchester.ac.uk//whatis/status/numbers.shtml|archive-date=6 November 2018|url-status=dead|access-date=24 February 2015}}</ref>

Không có thống kê cụ thể về số người nói tiếng Romani, cả ở châu Âu và thế giới. Tuy nhiên, có thể ước tính có 3,5 triệu người ở châu Âu và hơn 500.000 người ở những nơi khác,<ref name="Manchester_Rom" /> mặc dù số liệu thực tế có thể cao hơn rất nhiều. Điều này khiên cho tiếng Romani là [[ngôn ngữ thiểu số]] lớn thứ hai ở châu Âu, sau [[tiếng Catalunya]].<ref name="Manchester_Rom" />

Giao tiếp đa phương ngữ bị chi phối bởi các yếu tố sau:

* Tất cả người nói tiếng Romani đều [[Đa ngôn ngữ|nói được nhiều ngôn ngữ]], quen với việc sử dụng từ mượn từ [[ngôn ngữ thứ hai]]; khiến cho việc giao tiếp giữa những người Digan ở các nước khác nhau trở nên khó khăn.
* Romani là một [[ngôn ngữ]] được sử dụng bởi gia đình mở rộng và một cộng đồng gắn bó với nhau. Nên nhiều người không thể hiểu được [[phương ngữ]] từ các nước khác, và là lý do tại sao tiếng Romani đôi khi được chia thành nhiều ngôn ngữ khác nhau.
* Không có truyền thống hay tiêu chuẩn nào dành cho người nói tiếng Romani để làm hướng dẫn cho việc sử dụng ngôn ngữ.<ref name="The status of Romani in Europe">{{chú thích tạp chí|last=Matras|first=Yaron|date=October 2005|title=The status of Romani in Europe|url=http://romani.humanities.manchester.ac.uk/downloads/1/statusofromani.pdf|journal=Report Submitted to the Council of Europe's Language Policy Division|page=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20190503035937/https://romani.humanities.manchester.ac.uk//downloads/1/statusofromani.pdf|archive-date=3 May 2019|access-date=4 March 2015|url-status=dead}}</ref>

== Những vụ đàn áp ==

=== Trong lịch sử ===
[[Tập tin:Romani_women_in_jail,_Los_Angeles,_California,_1940.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Romani_women_in_jail,_Los_Angeles,_California,_1940.jpg|nhỏ|Sáu người phụ nữ Digan trong tù, Los Angeles, California, 1940]]
Một trong những vụ đàn áp người Romani dài nhất là việc họ bị nô dịch hóa. [[Nô lệ ở châu Âu thời Trung cổ|Nô lệ được sử dụng rộng rãi khắp châu Âu thời Trung cổ]], bao gồm phần lãnh thổ ngày nay là [[România]] từ trước khi các thân vương quốc [[Công quốc Moldavia|Moldavia]] và [[Wallachia]] được thành lập vào thế kỷ 13–14.{{sfn|Achim|2004|p=}} Pháp luật quy định rằng tất cả người Digan sống tại hai quốc gia trên, cũng như những người di cư tới đây, được coi là nô lệ.<ref>{{chú thích sách|title=Istoria și tradițiile minorității rromani|last1=Grigore|first1=Delia|last2=Petcuț|first2=Petre|last3=Sandu|first3=Mariana|publisher=Sigma|year=2005|location=Bucharest|page=36|language=ro|author1-link=Delia Grigore}}</ref> Nô lệ dần dần [[Phong trào bãi nô|được bãi bỏ]] vào giữa thập niên 1840 và 1850.{{sfn|Achim|2004|p=}}

Nguồn gốc chính xác của [[Nô lệ ở România|nô lệ]] ở [[Các thân vương quốc Danube]] không rõ. Có vài cuộc tranh luận về việc người Digan đến Wallachia và Moldavia khi là người tự do hay là những nô lệ bị mua. Nhà sử gia [[Nicolae Iorga]] nghĩ rằng việc người Roma đặt chân đến châu Âu liên quan tới [[Mông Cổ xâm lược châu Âu]] vào năm 1241. Và ông cũng coi việc họ bị nô dịch hóa là dấu tích của thời kỳ này ([[người România]] lấy người Roma từ tay [[người Mông Cổ]] và giữ họ làm nô lệ để có thể sử dụng họ làm lao động). Các sử gia khác tin người Digan bị nô dịch hóa khi họ bị bắt trong cuộc chiến với người Tatar. Việc nô dịch hóa [[tù binh]] cũng có thể là từ người Mông Cổ mà ra.{{sfn|Achim|2004|p=}}

Vài người Digan đã làm nô lệ của người Mông Cổ hoặc Tatar, hoặc có thể từng làm quân phụ trợ trong quân đội hai tộc người kia, nhưng đa phần họ đã di cư tới phía nam [[Danube|sông Danube]] vào cuối thế 14, một khoảng thời gian sau khi Wallachia được thành lập. Cho tới lúc đó, thể chế nô lệ đã được thành lập tại Moldavia và có thể đã được thành lập tại hai thân vương quốc này. Sau khi người Digan tới khu vực này, đa phần dân cư đều sử dụng nô lệ. Nô lệ [[Người Tatar|Tatar]], với số lượng nhỏ hơn, về sau lai với người Digan.<ref>{{Citation|last=Ștefănescu|first=Ștefan|title=Istoria medie a României|volume=I|year=1991|place=Bucharest|publisher=Editura Universității din București|language=ro}}</ref>

Một vài nhánh đã tới Tây Âu vào thế kỷ 15, chạy trốn khỏi cuộc chính phạt bán đảo Balkan của [[Đế quốc Ottoman|Ottoman]] và trở thành người tị nạn.<ref>{{chú thích báo|title=Gypsy/Roma European migrations from 15th century till nowadays|work=academia.edu|url=https://www.academia.edu/1132677}}{{Dead link|date=February 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Mặc dù người Digan trở thành người tị nạn do những xung đột tại Tây Nam Âu, họ thường bị nghi ngờ là có liên quan tới [[Chiến tranh Ottoman ở châu Âu|cuộc xâm lược của Ottoman]] bởi một phần dân cư ở phía Tây do ngoại hình đặc biệt kỳ lạ. ([[Đại hội Đế quốc (Thánh chế La Mã)|Đại hội Đế quốc]] tại Landau và Freiburg từ năm 1496–1498 người Digan là gián điệp của người Turk). Ở Tây Âu, việc nghi ngờ và phân biệt đối xử với người nhóm người thiểu số như vậy rõ ràng đã dẫn tới những cuộc đàn áp và [[thanh lọc sắc tộc]] cho tới thời kì hiện. Vào thời kì căng thẳng, người Digan thành con dê gánh tội; ví dụ, họ bị buộc tội là nguyên nhân của việc dịch hạch bùng phát.<ref name="timeline">{{chú thích web|url=http://www.geocities.com/Paris/5121/timeline.htm|title=Timeline of Romani History|publisher=Patrin Web Journal|archive-url=https://web.archive.org/web/20071111142247/http://www.geocities.com/Paris/5121/timeline.htm|archive-date=11 November 2007|access-date=26 August 2007}}</ref>

Vào ngày 30 tháng 7 năm 1749, Tây Ban Nha tiến hành ''[[Cuộc đại bắt giam người Digan|Cuộc đại bắt giam]]'' [[Người Digan ở Tây Ban Nha|người Digan]] (Gitano) trong lãnh thổ của mình. Quân chủ Tây Ban Nha ra lệnh tiến hành đột kích trên toàn quốc, dẫn đến nhiều gia đình tan vỡ do những người đàn ông khỏe mạnh đều bị giam giữ tại các trại lao động cưỡng bức nhằm thanh lọc sắc tộc. Điều này cuối cùng cũng kết thúc và người Digan được trả tự do các cuộc biểu tình bắt đầu nổ ra tại các cộng đồng khác nhau.<ref>{{chú thích web|url=http://web.jet.es/gea21/mteorico/apuntes/anexo3.htm|title=Cap. 2: 2.1 Apuntes sobre la situación de la comunidad gitana en la sociedad Española – Anexo III. 'Gitanos malos, gitanos buenos'|date=29 February 2000|website=The Barañí Project – Roma Women|language=es|trans-title=Chap. 2: 2.1 Notes on the situation of the gypsy community in Spanish society – Affix III. 'Bad gypsies, good gypsies'|archive-url=https://web.archive.org/web/20010712072449/http://web.jet.es/gea21/mteorico/apuntes/anexo3.htm|archive-date=12 July 2001|access-date=27 July 2016}}</ref><ref>{{chú thích sách|title=Another Darkness Another Dawn|last=Taylor|first=Becky|publisher=Reaktion Books Ltd.|year=2014|isbn=978-1-78023-257-7|location=London UK|pages=105}}</ref>

Sau này và thế kỷ 19, người Digan bị cấm nhập cư ở các khu vực ngoài châu Âu, chủ yếu là các nước nói tiếng Anh. Vào năm 1880, Argentina ban hành lệnh cấm người nhập cư Digan, và Hoa Kỳ làm điều tương tự vào năm 1885.<ref name="timeline" />

=== Đồng hoá cưỡng bức ===
Ở [[quân chủ Habsburg]] dưới thời [[Maria Theresia của Áo|Maria Theresia]] (1740–1780), hàng loạt các đạo luật đã được ban hành để khiến người Digan bị đồng hóa và định cư lâu dài. Ví dụ như là tước quyền sở hữu ngựa và xe kéo (1754) để giảm khả năng di chuyển, đặt cho họ cái tên "Tân Công dân" và bắt nam giới Digan đủ tuổi phải đi nghĩa vụ quân sự như những công dân khác (1761, và Bản sửa đổi 1770), bắt họ phải đăng ký với chính quyền địa phương (1767), và một đạo luật khác cấm những người Digan kết hôn với nhau (1773). Người thừa kế [[Joseph II của Thánh chế La Mã|Josef II]] cấm mặc tranh phục Digan truyền thống và nói [[tiếng Digan]], với hình phạt là đánh roi nếu vi phạm.<ref name="samer">{{chú thích web|url=http://rombase.uni-graz.at//cgi-bin/art.cgi?src=data%2Fhist%2Fmodern%2Fmaria.en.xml|title=Maria Theresia and Joseph II: Policies of Assimilation in the Age of Enlightened Absolutism|last=Samer|first=Helmut|date=December 2001|website=Rombase|publisher=Karl-Franzens-Universitaet Graz|archive-url=https://web.archive.org/web/20150406004922/http://rombase.uni-graz.at//cgi-bin/art.cgi?src=data%2Fhist%2Fmodern%2Fmaria.en.xml|archive-date=6 April 2015|access-date=3 October 2015}}</ref> Cũng trong thời gian này, trường học phải đồng hóa trẻ em Digan; đây là một trong những chính sách đồng hóa hiện đại đầu tiên. Ở Tây Ban Nha, những nỗ lực đồng hóa người Gitano bắt đầu xuất hiện từ năm 1619, khi người Gitano bị bắt định cư, cấm nói [[tiếng Romani]], đàn ông và phụ nữ Gitano bị gửi đến các trại tế bần riêng biệt và trẻ con thì đến trại mồ côi. [[Carlos III của Tây Ban Nha|Carlos III]] đã có chính sách đồng hóa người Gitano tiến bộ hơn. Ông vẫn cấm lối sống du mục, nói [[Tiếng Caló|tiếng Calo]], sản xuất và mặc trang phục Digan truyền thống, buôn bán ngựa và các hoạt động buôn bán lưu động khác. Nhưng ông đã cấm mọi hình thức phân biệt đối xử đối với người Digan, cũng như việc các phường hội không cho họ tham gia. Ngoài ra ông cũng cấm sử dụng từ ''gitano'' để đồng hóa họ, được thay thế bằng "Người Tân Castilla", một tên gọi cũng được áp dụng cho [[Người Do Thái tại Tây Ban Nha|người Do Thái]] và [[Hồi giáo tại Tây Ban Nha|người Hồi giáo]].<ref>{{chú thích sách|title=Los gitanos|url=https://archive.org/details/losgitanos0000fras|surname=Fraser|first=Angus|publisher=Ariel|year=2005|isbn=978-84-344-6780-4}}</ref><ref>Texto de la pragmática en la [https://books.google.com/books?id=UnBFAAAAcAAJ&dq=%22Declaro+que+los+que+llaman+y+se+dicen+gitanos+no+lo+son+por+origen+ni+por+naturaleza%2C+ni+provienen+de+raiz+infecta+alguna%22&pg=PA367 ''Novísima Recopilación''. Ley XI], pg. 367 y ss.</ref>

Đa phần các sử gia tin rằng Carlos III đã thất bại trong việc này do ba lý do chính, bắt nguồn từ việc thực hiện bên ngoài các thành phố lớn: Khó khăn mà cộng đồng Gitano đối mặt phải là thay đổi lối sống du mục, và còn có khó khăn nghiêm trọng trong việc áp dụng chính sách này lên giáo dục và làm việc. Một tác giả khác nói rằng nó thất bại do đa phần dân cư phản đối việc khiến người Gitano hòa nhập.<ref name="samer" /><ref>{{chú thích web|url=http://www.everyculture.com/Europe/Gitanos-History-and-Cultural-Relations.html|title=Gitanos. History and Cultural Relations|publisher=World Culture Encyclopedia|access-date=26 August 2007}}</ref>

Những chính sách đồng hóa cưỡng bức khác cũng được áp dụng ở các quốc gia khác, chẳng hạn như Na Uy, nơi có đạo luật cho phép nhà nước tách con cái khỏi cha mẹ và đưa chúng tới cơ sở nhà nước được thông qua vào năm 1896.<ref>{{chú thích web|url=http://www.reocities.com/~patrin/norway.htm|title=Roma in Norway|last=Kenrick|first=Donald|publisher=Patrin Web Journal|archive-url=https://web.archive.org/web/20130429054318/http://www.reocities.com/~patrin/norway.htm|archive-date=29 April 2013|access-date=13 March 2012}}</ref> Điền này khiến tầm 1,500 trẻ em Digan bị tách khỏi cha mẹ vào thế kỷ 20.<ref>{{chú thích web|url=https://www.oikoumene.org/en/resources/documents/central-committee/2002/the-church-of-norway-and-the-roma-of-norway|title=The Church of Norway and the Roma of Norway|date=3 September 2002|publisher=[[World Council of Churches]]}}</ref>

=== Porajmos (Romani Holocaust) ===
{{Main|Holocaust Romani}}
[[Tập tin:Bundesarchiv_R_165_Bild-244-48,_Asperg,_Deportation_von_Sinti_und_Roma.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_R_165_Bild-244-48,_Asperg,_Deportation_von_Sinti_und_Roma.jpg|nhỏ|Trục xuất người Digan khỉ [[Asperg]], Đức, 1940 (chụp bởi ''Rassenhygienische Forschungsstelle'')]]
Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] và [[Holocaust]], việc đàn áp người Digan lên đến đỉnh điểm vào [[Diệt chủng|cuộc diệt chủng]] [[Romani Holocaust]] (Porajmos) được thực hiện bởi [[Đức Quốc Xã]]. Vào năm 1935, người Digan ở Đức bị tước quyền công dân sau khi [[luật Nuremberg]] được thông qua. Sau đó, họ bị tống giam ở [[Trại tập trung|các trại tập trung]]. Trong chiến tranh, chính sách này được mở rộng tới những khu vực Đức chiếm đóng, và cũng được áp dụng ở các nước đồng minh, tiêu biểu nhất là [[Nhà nước Độc lập Croatia]], [[Romania trong Chiến tranh thế giới thứ hai|România]], và [[Hungary trong Chiến tranh thế giới thứ hai|Hungary]]. Từ năm 1942 người Digan bắt đầu bị [[diệt chủng]] ở [[Trại hủy diệt|các trại hủy diệt]].

Vì không có số liệu điều tra dân số Digan chính xác trước thời chiến, nên không thể đánh giá được số nạn nhân bị giết trong Holocaust Romani Đa phần các ước tính số người bị giết trong Holocaust Romani là từ 200.000 tới 500.000, nhưng các ước tính khác lại dao động từ 90.000 tới tận 4.000.000. Các ước tính thấp hơn không bao tính ở các quốc gia [[phe Trục]] kiểm soát. Một nghiên cứu bởi Sybil Milton, một cựu sử gia tại [[Bảo tàng Tưởng niệm Holocaust Hoa Kỳ]] đưa ra ước tính ít nhất là từ 220.000, và có thể lên tới 500.000.<ref>{{Citation|title=Re. Holocaust Victim Assets Litigation (Swiss Banks) Special Master's Proposals|date=11 September 2000|url=http://www.nyed.uscourts.gov/pub/rulings/cv/1996/685455.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20040409001621/http://www.nyed.uscourts.gov/pub/rulings/cv/1996/685455.pdf|archive-date=9 April 2004}}</ref> [[Ian Hancock]], Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Romani và Trung tâm Tài liệu và Lưu trữ Romani tại [[Đại học Texas tại Austin]], ủng hộ con số từ 500.000 đến 1.500.000.<ref>{{Citation|title=The Historiography of the Holocaust|url=http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en|year=2004|editor-last=Stone|editor-first=D|type=article|archive-url=https://web.archive.org/web/20131113233924/http://www.radoc.net/radoc.php?doc=art_e_holocaust_porrajmos&lang=en|contribution=Romanies and the Holocaust: A Reevaluation and an Overview|place=Basingstoke and New York|publisher=Palgrave|access-date=14 February 2009|archive-date=13 November 2013}}</ref>

Ở Trung Âu, các trại hủy diệt ở [[Vùng bảo hộ Bohemia và Moravia]] đã giết nhiều người tới mức ngôn ngữ [[Romani Bohemia]] đã bị thất truyền.

== Những vấn đề hiện nay ==
[[Tập tin:Sap34.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sap34.jpg|nhỏ|Một cuộc biểu tình bài người Digan ở [[Sofia]], [[Bulgaria]] vào năm 2011]]
Ở châu Âu, người Digan thường bị gắn liền với sự nghèo đói, nguyên nhân gây ra tỉ lệ tội phạm cao, bị phần còn lại của dân cư châu Âu cho là cư xử không phù hợp và chống đối xã hội.<ref>{{chú thích báo|last1=Bilefsky|first1=Dan|date=19 October 2013|title=Are the Roma primitive or just poor?|newspaper=The New York Times|type=review|url=https://www.nytimes.com/2013/10/20/sunday-review/are-the-roma-primitive-or-just-poor.html}}</ref> Đây là một phần lý do khiến sự phân biệt đối xử với người Digan vẫn còn tiếp tục tới ngày nay,<ref>{{chú thích web|url=http://www.ilgiornale.it/news/demolita-bidonille-ponte-mammolo.html|title=Demolita la 'bidonville' di Ponte Mammolo|date=5 December 2007|website=[[il Giornale]]|language=it|trans-title=The 'slum' of Mammolo Bridge demolished|access-date=14 September 2017|place=[[Italy|IT]]}}</ref><ref>{{chú thích báo|last=Di Caro|first=Paola|date=4 November 2007|title=Fini: impossibile integrarsi con chi ruba|language=it|trans-title=Fini: it's impossible to integrate those who steal|work=[[Corriere della Sera]]|url=http://www.corriere.it/politica/07_novembre_04/intervista_fini_impossibile_integrazione_rom.shtml|access-date=14 September 2017}}</ref> dù đã có những nỗ lực nhằm giải quyết vấn đề này<ref>{{chú thích web|url=http://usatoday30.usatoday.com/news/world/2005-02-01-roma-europe_x.htm|title=European effort spotlights plight of the Roma|date=1 February 2005|website=[[USA Today]]|access-date=10 May 2013}}</ref>

Báo cáo của Tổ chức [[Ân xá Quốc tế]] tiếp tục ghi nhận lại [[Tâm lý bài người Digan|những vụ phân biệt đối xử với người Digan]] vào cuối thế kỷ 20, đặc biệt là ở [[România]], [[Serbia]],<ref>{{chú thích thông cáo báo chí|url=https://www.amnesty.org/en/press-releases/2010/04/europe-must-break-cycle-discrimination-facing-roma/|title=Europe must break cycle of discrimination facing Roma|agency=Amnesty International|date=7 April 2010|access-date=2 January 2016}}</ref> [[Slovakia]],<ref>{{chú thích web|url=http://web.amnesty.org/wire/February2002/Europe_Roma|title=Europe Roma|date=February 2002|publisher=Amnesty International|archive-url=https://web.archive.org/web/20071012191514/http://web.amnesty.org/wire/February2002/Europe_Roma|archive-date=12 October 2007|access-date=6 May 2009}}</ref> [[Hungary]],<ref>{{chú thích web|url=http://www.csmonitor.com/World/Europe/2008/0213/p07s02-woeu.html|title=Hungary's anti-Roma militia grows|author=Colin Woodard|date=13 February 2008|website=Christian Science Monitor|access-date=15 September 2010}}</ref> [[Slovenia]],<ref>{{chú thích web|url=http://www.humanrightspoint.si/node/12|title=Roma|publisher=Human Rights Press Point|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310074602/http://www.humanrightspoint.si/node/12|archive-date=10 March 2012|access-date=6 May 2009|place=SI}}</ref> và [[Kosovo]].<ref>{{chú thích web|url=http://www.gfbv.de/inhaltsDok.php?id=612|title=Results of an Enquiry into the Situation of Roma und Ashkali in Kosovo (Dec.2004 to May 2005) – Roma and Ashkali in Kosovo: Persecuted, driven out, poisoned|last=Polansky|first=Paul|author-link=Paul Polansky|date=June 2005|publisher=GFBV|archive-url=https://web.archive.org/web/20070806163105/http://www.gfbv.de/inhaltsDok.php?id=612|archive-date=6 August 2007|access-date=6 May 2009}}</ref> Liên minh châu Âu đã thừa nhận rằng sự phân biệt đỗi xử với người Digan cần được giải quyết, và với chiến lược hội nhập với quốc gia của người Digan, họ khuyến khích các nước thành viên nỗ lực tiến tới sự hòa nhập với người Digan nhiều hơn và bảo vệ [[Quyền của người Digan ở Liên minh châu Âu|quyền lợi của người Digan ở Liên minh châu Âu]].<ref>{{chú thích web|url=http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/com2012_226_en.pdf|title=National Roma Integration Strategies: a first step in the implementation of the EU Framework|date=21 May 2012|publisher=European Commission|access-date=3 May 2014}}</ref>{{bar box|title=Ước tính tỉ lệ dân số Digan tại các quốc gia châu Âu<ref name="Roma-in-Europe">{{chú thích báo |url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/romania/10636448/Roma-on-the-rubbish-dump-British-religious-leaders-call-on-Romanian-mayor-to-reverse-forced-evictions.html |title = Roma on the rubbish dump |publisher = [[CIA World Factbook]] |access-date = 21 February 2014 |date = 17 February 2014 |last1 = Alexander |first1 = Harriet }}</ref>|titlebar=#ddd|left1='''Quốc gia'''|right1='''Phần trăm'''|float=right|bars={{bar percent|[[Bulgaria]]|blue|10.33}}
{{bar percent|[[Bắc Macedonia]]|blue|9.59}}
{{bar percent|[[Slovakia]]|blue|9.17}}
{{bar percent|[[România]]|blue|8.32}}
{{bar percent|[[Serbia]]*|blue|8.18}}
{{bar percent|[[Hungary]]|blue|7.05}}
{{bar percent|[[Thổ Nhĩ Kỳ]]|blue|5.97}}
{{bar percent|[[Tây Ban Nha]]|blue|3.21}}
{{bar percent|[[Albania]]|blue|3.18}}
{{bar percent|[[Montenegro]]|blue|2.95}}
{{bar percent|[[Moldova]]|blue|2.49}}
{{bar percent|[[Hy Lạp]]|blue|2.47}}
{{bar percent|[[Cộng hòa Séc]]|blue|1.96}}
{{bar percent|[[Kosovo]]|blue|1.47}}
<small>*bao gồm cả 97.000 [[Người nội di tản|người nội di tản Digan]] ở Serbia<ref>{{chú thích tạp chí |first = UN |last = Relief |year = 2010 |title = Roma in Serbia (excluding Kosovo) on 1 January 2009 |journal = UN Relief |volume = 8 |issue = 1 |url = http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/romaidps_desk_review_final.pdf }}</ref></small>}}Ở Đông Âu, trẻ em Digan thường tới các [[Trường Digan Đặc biệt]], tách khỏi những trẻ em khác; những ngôi trường này thường có chất lượng giáo dục thấp hơn, khiến trẻ em Digan gặp bất lợi về học tập.<ref name="Expanding">{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=Usd7XU6a29oC|title=Roma in an Expanding Europe – Breaking the Poverty Cycle|last1=Ringold|first1=Dena|last2=Orenstein|first2=Mitchell Alexander|last3=Wilkens|first3=Erika|date=2005|publisher=World Bank|isbn=0-8213-5457-4}}</ref>{{rp|83}}

[[Người Digan ở Kosovo]] đã bị [[Người Albania tại Kosovo|người Albania]] đàn áp một cách nghiêm trọng kể từ khi [[Chiến tranh Kosovo]] kết thúc, và phần lớn cộng đồng người Digan đã bị tiêu diệt.<ref>{{chú thích tạp chí|last1=Cahn|first1=Claude|date=1 January 2007|title=Birth of a Nation: Kosovo and the Persecution of Pariah Minorities|journal=German Law Journal|volume=8|issue=1|pages=81–94|doi=10.1017/S2071832200005423|s2cid=141025735}}</ref>

[[Tiệp Khắc]] bắt đầu chính sách triệt sản phụ nữ Digan vào năm 1973.<ref name="Denysenko 20072"/> Những người bất đồng chính kiến tố cáo hành vi trên từ năm 1977–78 là một cuộc [[diệt chủng]], nhưng nó vẫn tiếp tục xảy ra cho đến [[Cách mạng Nhung]] năm 1989.<ref>{{chú thích web|url=http://newsdesk.org/2006/06/12/for_gypsies_eug/|title=For Gypsies, Eugenics is a Modern Problem / Czech Practice Dates to Soviet Era|last=Bricker|first=Mindy Kay|date=12 June 2006|newspaper=[[Newsdesk]]}}</ref> Một báo cáo của thanh tra viên độc lập  Otakar Motejl ở [[Séc|Cộng hòa Séc]], đã xác định hàng tá ca triệt sản cưỡng bức từ năm 1979 tới 2001, và kêu gọi điều tra hình sự và có thể là truy tố một số nhân viên y tế và quản lý.<ref>{{chú thích web|url=http://www.ochrance.cz/en/dokumenty/dokument.php?doc=400|title=Final Statement of the Public Defender of Rights in the Matter of Sterilisations Performed in Contravention of the Law and Proposed Remedial Measures|date=23 December 2005|publisher=The Office of The Public Defender of Rights, Czech Republic|archive-url=https://web.archive.org/web/20071128041045/http://www.ochrance.cz/en/dokumenty/dokument.php?doc=400|archive-date=28 November 2007|access-date=15 September 2010}}</ref>

Vào năm 2008, sau một vụ cưỡng hiếp và sau đó là sát hại một người phụ nữ Ý ở [[Roma]] với thủ phạm là một chàng trai trẻ từ trại người Digan địa phương,<ref>{{chú thích báo|last=Hooper|first=John|date=2 November 2007|title=Italian woman's murder prompts expulsion threat to Romanians|work=The Guardian|location=London|url=https://www.theguardian.com/world/2007/nov/02/italy.international|access-date=14 September 2017}}</ref> chính phủ Ý tuyên bố rằng người Digan đại diện cho một mối nguy hại tới an ninh quốc gia, đồng thời cần nhanh chóng giải quyết ''emergenza nomadi''.<ref>{{chú thích báo|last=de Zulueta|first=Tana|date=30 March 2009|title=Italy's new ghetto?|work=The Guardian|location=London|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2009/mar/30/roma-italy|access-date=14 September 2017}}</ref> Cụ thể, các quan chức chính phủ Ý cáo buộc người Digan là nguyên nhân khiến tỉ lệ tội phảm gia tăng ở thành thị.<ref>{{chú thích web|url=https://www.nbcnews.com/id/wbna25520960|title=Italy fingerprints thousands of Gypsies|website=NBC News|language=en|access-date=2022-07-15}}</ref>

[[Cái chết của Cristina và Violetta Djeordsevic]] vào năm 2008, vụ hai đứa trẻ người Digan chết đuối trong khi những người Ý ở đó vẫn bình thản, đã thu hút sự chú ý từ quốc tế về mối quan hệ giữa người Ý và người Digan. Bình luận về vụ việc vào năm 2012, một tờ báo Bỉ nhận xét:

{{blockquote|Vào ngày Quốc tế Digan mà rơi vào ngày 8 tháng 4, một tỉ lệ đáng kể trong số 12 triệu người Digan ở châu Âu sống trong điều kiện tồi tệ sẽ chẳng có gì đáng để ăn mừng. Và sự nghèo đói không phải là mối lo duy nhất của cộng đồng. Căng thẳng sắc tộc đang gia tăng. Vào năm 2008, trại người Digan đã bị tân cống ở Ý, sự hăm dọa của các nghị sĩ phân biệt chủng tộc ở Hungary là chuyện bình thường. Phát biểu vào năm 1993, [[Václav Havel]] đã tiên tri rằng "sự đối xử với người Digan là [[phép thử litmus (chính trị)|phép thử Litmus]] cho nền dân chủ": và nền dân chủ vẫn còn thiếu sót. Hậu quả của quá trình chuyển đổi sang [[chủ nghĩa tư bản]] là thảm khốc với người Digan. Với [[chủ nghĩa cộng sản]], họ có việc làm, còn nhà ở và đi học thì miễn phí. Giờ rất nhiều người thất nghiêp, rất nhiều người mất nhà và việc phân biệt chủng tộc ngày càng không bị trừng phạt.<ref name="MO 2012">{{chú thích web |url = http://www.presseurop.eu/en/content/article/1757331-bleak-horizon |title = Bleak horizon |first = Hellen |last = Kooijman |place = EU |date = 6 April 2012 |publisher = Presseurop |access-date = 6 April 2012 |archive-date = 7 April 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120407105800/http://www.presseurop.eu/en/content/article/1757331-bleak-horizon |url-status = dead }}</ref>}}

[[Trung tâm Nghiên cứu Pew|Cuộc khảo sát của Pew Research]] năm 2015 cho thấy người Ý nói riêng có tâm lý bài người Digan mạnh, với 82% người Ý có quan điểm tiêu cực về người Digan. Ở Hy Lạp, 67%, ở Hungary 64%, ở [[Pháp]] 61%, ở Hungary 49%, ở [[Ba Lan]] 47%, ở [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh Quốc]] 45%, ở [[Thụy Điển]] 42%, ở [[Đức]] 40%, và ở [[Hà Lan]]<ref>{{chú thích web|url=http://www.radionetherlandsarchives.org/the-gypsy-in-my-soul-sinti-and-roma-in-the-netherlands/|title=The gypsy in my soul: Sinti and Roma in the Netherlands|date=19 September 1999|website=Radio Netherlands Archives}}</ref> 37% có quan điểm tiêu cực về người Digan.<ref>"[http://www.pewglobal.org/2016/07/11/europeans-fear-wave-of-refugees-will-mean-more-terrorism-fewer-jobs/lede-chart-2/ Negative opinions about Roma, Muslims in several European nations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403224749/https://www.pewglobal.org/2016/07/11/europeans-fear-wave-of-refugees-will-mean-more-terrorism-fewer-jobs/lede-chart-2/ |date=2019-04-03 }}". [[Pew Research Center]]. 11 July 2016.</ref> Cuộc khảo sát năm 2019 của Pew Research cho thấy 83% người Ý, 76% người Slovak, 72% người Hy Lạp, 68% người Bulgaria, 66% người Séc, 61% người Lithuania, 61% người Hungary, 54% người Ukraina, 52% người Nga, 51% người Ba Lan, 44% người Pháp, 40% người Tây Ban Nha, và 37% người Đức có quan điểm tiêu cực về người Digan.<ref>{{chú thích báo|date=14 October 2019|title=European Public Opinion Three Decades After the Fall of Communism — 6. Minority groups|work=Pew Research Center|url=https://www.pewresearch.org/global/2019/10/14/minority-groups/}}</ref> IRES xuất bản một cuộc khảo sát vào năm 2020 cho thấy 72% người Rumani có quan điểm tiêu cực về họ.<ref>{{chú thích báo|date=8 February 2020|title=Sondaj IRES: 7 din 10 români nu au încredere în romi|work=Radio Free Europe Romania (in Romanian)|url=https://romania.europalibera.org/a/sondaj-ires-7-din-10-rom%C3%A2ni-nu-au-%C3%AEncredere-%C3%AEn-romi/30707320.html}}</ref>

Cho tới năm 2019, báo cáo về những vụ bài người Digan ngày càng gia tăng ở Châu Âu.<ref>{{chú thích báo|date=28 July 2019|title=We need to talk about the rising wave of anti-Roma attacks in Europe|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/voices/roma-antiziganist-romani-discrimination-italy-matteo-salvini-ukraine-a9024196.html}}</ref> Phân biệt đối xử với người Digan vẫn còn phổ biến ở Kosovo,<ref>{{chú thích báo|date=17 February 2018|title=Unemployment keeps Kosovo's Roma on the margins|work=Deutsche Welle|url=https://www.dw.com/en/unemployment-keeps-kosovos-roma-on-the-margins/a-42522226}}</ref> România,<ref>{{chú thích báo|date=25 April 2019|title=To Europe's shame, Roma remain stigmatised outsiders – even when they live in mansions|work=The Conversation|url=http://theconversation.com/to-europes-shame-roma-remain-stigmatised-outsiders-even-when-they-live-in-mansions-95468}}</ref> Slovakia,<ref>{{chú thích báo|date=22 February 2018|title=Discrimination against Roma remains widespread in Slovakia says Amnesty International report|work=The Slovak Spectator|url=https://spectator.sme.sk/c/20766918/discrimination-against-roma-remains-widespread-in-slovakia-says-amnesty-international-report.html}}</ref> [[Bulgaria]],<ref>{{chú thích báo|date=12 April 2019|title=Anti-Roma protests take place in Bulgarian city of Gabrovo|work=The Associated Press|url=https://apnews.com/7ade2fc2871e40e7a7396468155a2164}}</ref><ref>{{chú thích báo|date=20 October 2019|title='Everybody hates us': on Sofia's streets, Roma face racism every day|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2019/oct/20/bulgaria-sofia-racism-roma-everybody-hates-us-anti-gypsy-abuse}}</ref> và Cộng hòa Séc.<ref>{{chú thích báo|date=6 September 2019|title=Roma ghettos in the heart of the EU|work=[[El País]]|url=https://english.elpais.com/elpais/2019/09/06/inenglish/1567776057_755361.html}}</ref><ref>{{chú thích web|url=https://www.irozhlas.cz/zpravy-domov/zprava-v-cesku-bylo-loni-podle-odhadu-830-ghett-se-127-tisici-obyvateli_1910121847_miz|title=Zpráva o stavu romské menšiny: V Česku bylo loni podle odhadů 830 ghett se 127 tisíci obyvateli|website=iROZHLAS|language=cs|access-date=28 July 2020}}</ref> Cộng đồng người Digan ở khắp Ukraina là mục tiêu của những vụ tấn công bằng vũ lực.<ref>{{chú thích báo|date=25 June 2018|title=Deadly Attack Escalates Violent Trend Against Ukrainian Roma|work=Radio Free Europe/Radio Liberty|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-roma-deadly-attack-escalates-violent-trend/29318822.html}}</ref><ref>{{chú thích báo|date=23 November 2018|title=Attacked and abandoned: Ukraine's forgotten Roma|work=Al-Jazeera|url=https://www.aljazeera.com/blogs/europe/2018/11/attacked-abandoned-ukraine-forgotten-roma-181121121230852.html}}</ref>

Người tị nạn Digan trốn khỏi [[Chiến tranh Nga - Ukraine 2022|Chiến tranh Nga-Ukraina 2022]] bị phân biệt đối xử khắp châu Âu, bao gồm [[Ba Lan]],<ref>{{chú thích báo|date=10 May 2022|title='Meet us before you reject us': Ukraine's Roma refugees face closed doors in Poland|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/global-development/2022/may/10/ukraine-roma-refugees-poland|access-date=18 May 2022}}</ref> [[Cộng hòa Séc]],<ref>{{chú thích báo|date=17 May 2022|title=Roma refugees from Ukraine face Czech xenophobia|work=EU Observer|url=https://euobserver.com/world/154968|access-date=18 May 2022}}</ref> và [[Moldova]].<ref>{{chú thích báo|date=23 March 2022|title=Undocumented Roma Refugees Facing Discrimination As They Flee Ukraine|work=Vice|url=https://www.vice.com/en/article/qjbapq/undocumented-roma-refugees-facing-discrimination-as-they-flee-ukraine|access-date=18 May 2022}}</ref>

=== Trục xuất người Digan ===
Vào mùa hè năm 2010, chính quyền Pháp đã phá hủy ít nhất 51 trại người Digan và bắt đầu quá trình trục xuất người Digan về đất nước của họ.<ref>{{chú thích báo|date=20 August 2010|title=France sends Roma Gypsies back to Romania|agency=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-11020429|access-date=28 February 2016}}</ref> Những căng thẳng sau đó giữa nước Pháp và cộng đồng Digan, đã càng gia tăng sau vụ một người lữ hành đi qua trạm kiểm soát của cảnh sát Pháp, lái xe tông vào một sĩ quan, và cố gắng tông vào hai sĩ quan khác, và cuối cùng bị bắn chết ở cảnh sát. Để trả thù, một nhóm người Digan với rìu và thanh sát, tấn công sở cảnh sát ở Saint-Aignan, lật đổ đèn giao thông và biển đường và đốt ba cái xe.<ref>{{chú thích báo|date=10 July 2010|title=Troops patrol French village of Saint-Aignan after riot|publisher=BBC|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-10681796|access-date=22 August 2010}}</ref><ref>{{chú thích báo|date=15 September 2010|title=Q&A: France Roma expulsions|publisher=BBC|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11027288|access-date=16 September 2010}}</ref> Chính phủ Pháp sau đó đã bị cáo buộc thực hiện những hành động này để theo đuổi chương trình nghị sự chính trị của mình.<ref>{{chú thích báo|date=19 August 2010|title=France Begins Controversial Roma Deportations|work=Der Spiegel|url=http://www.spiegel.de/international/europe/sarkozy-finds-a-scapegoat-france-begins-controversial-roma-deportations-a-712701.html|access-date=20 August 2010}}</ref> [[Ủy viên Công lý và Tiêu dùng châu Âu|Ủy viên Công lý Liên minh châu Âu]] [[Viviane Reding]] nói rằng [[Ủy ban châu Âu]] nên có những hành động pháp lý với Pháp về vấn đề này, gọi vụ trục xuất là "một nỗi nhục". Một hồ sơ bị rò rỉ vào ngày 5 tháng 8, từ [[Bộ Nội vụ (Pháp)|Bộ Nội vụ]] tới cảnh sát trưởng khu vực, bao gồm: "Ba trăm trại định cư bất hợp pháp phải bị tiêu hủy trong vòng ba tháng, và trại của người Digan là ưu tiên hàng đầu."<ref>{{chú thích báo|date=14 September 2010|title=EU may take legal action against France over Roma|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11301307|access-date=15 September 2010}}</ref>

== Trong nghệ thuật ==
Rất nhiều nhân vật người Digan trong văn học và nghệ thuật đại diện cho những câu chuyện lãng mạn hay là sức mạnh thần bí của [[bói toán]]; hay là những người có tính tình nóng nảy đi đôi với tình yêu tự do bất khuất và thói quen phạm tội. Người Digan là một chủ đề phổ biến trong [[hội họa Venezia]] từ thời [[Giorgione]] tới đầu thế kỷ 16. Việc đưa người Digan vào sẽ đưa một chút yếu tố phương Đông kỳ lạ vào bức tranh. một bức họa [[Venezia]] [[Nghệ thuật thời kỳ Phục Hưng|thời Phục Hưng]] bởi [[Paris Bordone]] (khoảng 1530, [[Strasbourg]]) về [[Thánh Gia]] ở Ai Cập vẽ [[Elizabeth (nhân vật Kinh thánh)|Elizabeth]] là một [[Bói toán|thầy bói]]; trong khi đó khung cảnh thì rõ ràng là ở châu Âu.<ref>{{chú thích sách|title=Le musée des Beaux-Arts de Strasbourg&nbsp;— Cinq siècles de peinture|last=Jacquot|first=Dominique|date=2006|publisher=Éditions des Musées de Strasbourg|isbn=978-2-901833-78-9|location=Strasbourg|page=76}}</ref>

Đặc biệt đáng chú ý là nhân vật Digan trong những tác phẩm kinh điển như ''[[Carmen (tiểu thuyết)|Carmen]]'' bởi [[Prosper Mérimée]] và [[Carmen|vở opera dựa trên tác phẩm]] bởi [[Georges Bizet]], ''[[Nhà thờ Đức Bà Paris (tiểu thuyết)|Nhà thờ Đức bà Paris]]'' của [[Victor Hugo]], ''[[Tintin và viên ngọc lục bảo của Castafiore]]'' của [[Hergé]], ''La Gitanilla'' của [[Miguel de Cervantes]] và ''[[Lavengro]]'' và ''The Romany Rye'' của [[George Borrow]]. Cũng có nhân vật Digan trong ''[[Giấc mộng đêm hè]]'', ''[[As You Like It]]'', ''[[Othello]]'' và ''[[Giông tố (kịch)|Giông tố]]'' bởi [[William Shakespeare]].

Người Digan được lãng mạn hóa rất nhiều ở [[Liên Xô]], một ví dụ điển hình là bộ phim năm 1975 ''[[Tabor ukhodit v Nebo]]''. Một ví dụ thực tế hơn là về [[người Digan ở bán đảo Balkan]] trong thời hiện đại. Những bộ phim như ''[[Time of the Gypsies]]'' (1988) và ''[[Black Cat, White Cat]]'' (1998) của [[Emir Kusturica]] có diễn viên người Digan nói phương ngữ bản địa của họ, mặc dù vẫn có những cliché về người Romani gắn liện với ma thuật và tội phạm. Những bộ phim của [[Tony Gatlif]], một diễn đạo diễn người Pháp gốc Digan, như là ''Les Princes'' (1983), ''[[Latcho Drom]]'' (1993) và ''Gadjo Dilo'' (1997) cũng mô tả về cuộc sống của người Digan.<gallery mode="packed" heights="160">
Tập tin:Carmen (Bibliothèque-Musée de lOpéra) (4568143185).jpg|[[Carmen (tiểu thuyết)|Carmen]]
Tập tin:La Esmeralda from Victor Hugo and His Time.jpg|[[Esméralda (Nhà thờ Đức Bà Paris)|Esméralda]]
Tập tin:Nicolae Grigorescu - Ursăreasa din Bolduri.jpg|[[Nicolae Grigorescu]]: ''Người Gypsy từ'' ''Boldu'' (1897), [[Bảo tàng Nghệ thuật Iași]]
Tập tin:Sarah Egerton as Meg Merrilies.png|[[Meg Merrilies]] trong ''[[Guy Mannering]]'' của [[Walter Scott]] (1815)
Tập tin:Edmund Henry Garrett - Illustration for Jane Eyre.png|Cảnh bói toán trong ''[[Jane Eyre]]'' của [[Charlotte Brontë]] (1847)
Tập tin:Gypsy family (1884 by Mihály Munkácsy.jpg|[[Mihály Munkácsy]]: ''Gia đình Gypsy'' (1884, sơn dầu trên vải)
Tập tin:Vincent van Gogh - Les roulottes, campement de bohémiens.jpg|[[Vincent van Gogh]]: ''Lữ hành – Trại người Gypsy gần Arles'' (1888, sơn dầu trên vải)
Tập tin:Rest during the Flight to Egypt-Paris Bordon mg 9985.jpg|[[Paris Bordone]]: ''[[Nghỉ ngơi khi bay vào Ai Cập]]'', {{circa|1530}}. [[Elizabeth (nhân vật kinh thánh)|Elizabeth]], bên phải được vẽ là [[thầy bói]] Digan.
Tập tin:Maggie and the Gypsy - The Mill on the Floss.jpg|''Maggie và người Gypsy'' trong ''[[Cối xay gió bên bờ Sông Tơ]]'' của [[George Eliot]] (1860)
Tập tin:August von Pettenkofen - Gipsy Children - WGA17393.jpg|[[August von Pettenkofen]]: ''Trẻ em Gypsy'' (1885), [[Bảo tàng Ermitazh]]
</gallery>

== Ghi chú ==
{{Tham khảo |group ="note"|colwidth=29em}}
== Tham khảo ==
{{tham khảo| 29em}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons| Roma people}}
* {{chú thích sách| title=The Gypsies| url=https://archive.org/details/gypsies0000fras_v7f9| last=Fraser| first=Angus| publisher=Blackwell Publishers| location=Oxford, Anh| year=1992| isbn= 0-631-15967-3}}
;Các nước châu Âu
* {{Chú thích web| url = http://www.sintiundroma.de/en/sinti-roma.html| title = History the Roma and Sinti in Germany }}.
* {{Chú thích web| place = Austria| chapter-url = http://romafacts.uni-graz.at/index.php/history/general-introduction/general-introduction| title = History of the Roma in Austria| chapter = General introduction| publisher = Uni Graz }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.rommuz.cz/en/history-and-language/| archive-url = https://archive.today/20131028133534/http://www.rommuz.cz/en/history-and-language/ | archive-date = ngày 28 tháng 10 năm 2013| title = History of the Roma in Czech Republic| publisher = Rommuz| place = CZ }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.romasinti.eu/#/ZoniWeisz/Deportation| title = Deportation| publisher = Romas Inti| place = [[Liên minh châu Âu|EU]] }}. History of some Roma Europeans
* {{Chú thích web| title = Gypsies in France, 1566–2011| url = http://www.fyifrance.com/gypsybib.htm| publisher = FYI France| ngày truy cập = 2020-10-18| archive-date = 2011-05-19| archive-url = https://web.archive.org/web/20110519025317/http://www.fyifrance.com/gypsybib.htm| url-status = dead}}

;Các trại tập trung, lao động, khu ổ chuột mà người Digan bị đàn áp trong Thế chiến thứ hai
* {{Chú thích web| url = http://en.auschwitz.org/h/index.php?option=com_content&task=view&id=11&Itemid=3| title = Auschwitz| access-date =  ngày 11 tháng 10 năm 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120506023540/http://en.auschwitz.org/h/index.php?option=com_content&task=view&id=11&Itemid=3| archive-date = ngày 6 tháng 5 năm 2012 }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.holocaust.cz/en/history/camps/hodonin| title = History: Camps| contribution = Hodonin| publisher = Holocaus| place = CZ }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.lety-memorial.cz/history_en.aspx| title = History| publisher = Lety memorial| place = CZ| ngày truy cập = 2020-10-18| archive-date = ngày 26 tháng 3 năm 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170326075119/http://www.lety-memorial.cz/history_en.aspx}}.
* {{Chú thích web| url = http://www.europarl.eu.int/omk/sipade3?SAME_LEVEL=1&LEVEL=5&NAV=X&DETAIL=&PUBREF=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2005-0151+0+DOC+XML+V0//EN| archive-url = https://archive.today/20071226015809/http://www.europarl.eu.int/omk/sipade3?SAME_LEVEL=1&LEVEL=5&NAV=X&DETAIL=&PUBREF=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2005-0151+0+DOC+XML+V0//EN | archive-date = ngày 26 tháng 12 năm 2007| publisher = European Parliament| type = resolution| title = The situation of the Roma in the European Union| date = ngày 28 tháng 4 năm 2005 }}.
* {{Chú thích web| url = https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id =962605&Site =COE| title = Final report on the human rights situation of the Roma, Sinti and travellers in Europe| publisher = The European Commissioner for [[Human Rights]] ([[Council of Europe]])| date = ngày 15 tháng 2 năm 2006 }}.
* Shot in remote areas of the Thar desert in Northwest India, {{YouTube| Zirn1H4vE0Y| Jaisalmer Ayo: Gateway of the Gypsies}} captures the lives of vanishing nomadic communities who are believed to share common ancestors with the Roma people{{snd}} released 2004

;Tổ chức phi chính phủ
* {{Chú thích web| url = http://www.errc.org/| title = European Roma Rights Centre }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.gypsyloresociety.org/| title = The Gypsy Lore Society }}.

;Bảo tàng và thư viện
* {{Chú thích web| title = Museum of Romani Culture| place = [[Brno]], [[Czech Republic|CZ]]| language = cs| url = http://www.rommuz.cz/ }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.studiiromani.org/| title = Studii romani| type = specialized library with archive| place = [[Sofia]], [[Bulgaria|BG]]| access-date =  ngày 11 tháng 10 năm 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060821022409/http://www.studiiromani.org/| archive-date = ngày 21 tháng 8 năm 2006 }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.sintiundroma.de/content/index.php?sID=2&navID=0&tID=0&aID=0| title = Documentation and Cultural Centre of German Sinti and Roma| place = [[Heidelberg]], [[Germany|DE]] }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.muzeum.tarnow.pl/| title = Ethnographic Museum| place = [[Tarnów]], [[Poland|PL]]| language = pl }}.
* {{Chú thích web| url = http://www.balkanproject.org/roma/index.shtml| title = Who we Were, Who we Are: Kosovo Roma Oral History Collection| date = March 2004| ngày truy cập = 2020-10-18| archive-date = 2017-05-17| archive-url = https://web.archive.org/web/20170517115645/http://balkanproject.org/roma/index.shtml| url-status = dead}}. The most comprehensive collection of information on [[Kosovo]]'s Roma in existence.

{{DEFAULTSORT:Digan}}
[[Thể loại:Nhóm dân tộc ở châu Âu]]
[[Thể loại:Bộ lạc du mục Á-Âu]]
[[Thể loại:Dân tộc Ấn-Arya]]
[[Thể loại:Digan|*]]
[[Thể loại:Nhóm sắc tộc ở Bắc Phi]]
[[Thể loại:Nhóm sắc tộc ở Nam Mỹ]]
[[Thể loại:Nhóm sắc tộc ở Nam Á]]
[[Thể loại:Nhóm sắc tộc ở Trung Đông]]
[[Thể loại:Người Di-gan]]
[[Thể loại:Chủ nghĩa dân tộc không quốc gia]]