Xem mã nguồn của Sukhoi Su-25

{{Short description|Máy bay cường kích của Nga}}
{{Use dmy dates|date=October 2021}}
{|{{Infobox aircraft begin
| name                             = Su-25
| image                            = Sukhoi Su-25 of the Russian Air Force landing at Vladivostok (8683076150).jpg
| caption                          = Một chiếc Sukhoi Su-25 thuộc [[Không quân Nga]] hạ cánh xuống [[Vladivostok]]
}}
{{Infobox aircraft type
| type                             = [[Máy bay cường kích]] [[hỗ trợ không lực tầm gần]]
| national origin                  = [[Liên Xô]]/[[Nga]]/[[Gruzia]]
| manufacturer                     = [[TAM Management]]<br/>[[Tbilisi Aircraft Manufacturing]]<br/>[[Ulan-Ude Aviation Plant]]
| designer                         = [[Sukhoi]]
| first flight                     = {{Start date and age|1975|02|22|df=yes}}
| introduced                       = 19 tháng 7 năm 1981
| retired                          =
| status                           = Đang phục vụ
| primary user                     = [[Không quân Nga]]
| more users                       = [[Không quân Ukraina]]<br/>[[Không quân Nhân dân Triều Tiên]]<br/>[[Không quân Peru]]<br/>(Xem ''[[#Các nhà khai thác|Các nhà khai thác]]'')
| produced                         = 1978–2017
| number built                     = Hơn 1.000
| developed from                   =
| variants with their own articles = [[Sukhoi Su-28]]
| developed into                   =
}}
|}

'''Sukhoi Su-25 "Grach"''' ({{lang-ru|Сухой Су-25}}; [[tên ký hiệu của NATO]]: '''Frogfoot''') là một loại [[máy bay cường kích]] [[máy bay cận âm|cận âm]] hai động cơ được sản xuất, phát triển ở [[Liên Xô]] bởi hãng [[Sukhoi]]. Nó được thiết kế để [[hỗ trợ không lực tầm gần]] cho [[Lục quân Liên Xô]]. Nguyên mẫu đầu tiên đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào ngày 22 tháng 2 năm 1975. Sau khi thử nghiệm, máy bay được đưa vào [[sản xuất hàng loạt]] từ năm 1978 tại [[Tbilisi]] thuộc [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia]].

Các biến thể ban đầu bao gồm phiên bản [[máy bay huấn luyện]] hai chỗ ngồi Su-25UB, Su-25BM và Su-25K dành cho xuất khẩu. Một số máy bay được nâng cấp lên thành phiên bản Su-25SM vào năm 2012. Su-25T và Su-25TM (còn được gọi là Su-39) là những phiên bản phát triển tiếp theo, không được sản xuất với số lượng đáng kể. Su-25 và [[Sukhoi Su-34|Su-34]] là những máy bay bọc thép [[máy bay cánh cố định|cánh cố định]] duy nhất được sản xuất vào năm 2007.<ref name="gordondawes">Gordon and Dawes 2004.</ref> Su-25 vẫn đang phục vụ cho [[Nga]], các quốc gia thuộc [[Cộng đồng các Quốc gia Độc lập|CIS]] và các khách hàng xuất khẩu. Quá trình sản xuất Su-25 kết thúc ở Nga vào năm 2017<ref>Dominykas. [https://aviationvoice.com/russia-has-stopped-production-of-su-25-201702201346/ Russia Has Stopped Production Of Su-25"], ''Aviation Voice'' website, 20 tháng 2 năm 2017.</ref> và ở [[Gruzia]] vào năm 2010.<ref>http://www.military-today.com/aircraft/sukhoi_su25_frogfoot.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220922221251/http://www.military-today.com/aircraft/sukhoi_su25_frogfoot.htm |date=2022-09-22 }} ''Military Aircraft Today'' website, 1 tháng 7 năm 2011.</ref> Nhiều nỗ lực tiếp tục được thực hiện nhằm khởi động lại sản xuất ở Gruzia bằng cách sử dụng các khung máy bay đã được hoàn thiện một phần,<ref>[https://www.scramble.nl/military-news/georgia-announced-the-restart-of-production-of-the-su-25 "Georgia announced the restart of production of the Su-25"], ''scramble.nl'' website, 24 February 2021.</ref> nhưng không có đơn hàng mới nào được báo cáo tính đến tháng 6 năm 2022.

Kể từ khi được đưa vào phục vụ hơn {{Time ago|July 19 1981|min_magnitude=years}}, Su-25 đã tham chiến trong nhiều cuộc xung đột khác nhau. Nó được sử dụng nhiều trong [[Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan (1979–1989)|Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan]], thực hiện các nhiệm vụ chống nổi dậy trước các nhóm [[Mujahideen]] tại Afghanistan. [[Không quân Iraq]] đã sử dụng Su-25 để chống lại Iran trong [[Chiến tranh Iran-Iraq]]. Hầu hết máy bay Su-25 của Iraq sau đó đã bị phá hủy hoặc bay đến Iran trong [[Chiến tranh Vùng Vịnh]] năm 1991. [[Không quân Gruzia]] đã sử dụng Su-25 trong [[Chiến tranh Abkhazian (1992–1993)|Chiến tranh Abkhazian]] từ năm 1992 đến năm 1993. Không quân Bắc Macedonia đã sử dụng Su-25 để chống lại quân nổi dậy [[người Albania|Albania]] trong cuộc xung đột tại [[Bắc Macedonia]] năm 2001, sau đó Gruzia và Nga đều sử dụng nó trong [[Chiến tranh Nam Ossetia 2008|Chiến tranh Nam Ossetia]] năm 2008. Các quốc gia châu Phi gồm [[Bờ Biển Ngà]], [[Tchad]] và [[Sudan]] đã sử dụng Su-25 trong các cuộc nội chiến và xung đột địa phương. Gần đây, Su-25 đã được chứng kiến phục vụ trong [[can thiệp quân sự của Nga trong nội chiến Syria|cuộc can thiệp của Nga vào nội chiến Syria]], các cuộc đụng độ trong [[Chiến tranh Nagorno-Karabakh 2020|Chiến tranh Nagorno-Karabakh]] năm 2020 và [[Nga xâm lược Ukraina 2022|Chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine]] năm 2022.<ref name="Moscow Times 2022">{{chú thích web|title=Russia Says Destroyed Over 70 Ukraine Military Targets|url=https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-says-destroyed-over-70-ukraine-military-targets-a76571|website=The Moscow Times|language=en|date=24 February 2022|access-date=24 February 2022|archive-date=24 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224153735/https://www.themoscowtimes.com/all/76559|url-status=live}}</ref>

== Lịch sử phát triển ==
[[Tập tin:Su-25 in flight 01.JPEG|thumb|Su-25 có trang bị một phần vũ khí đang bay]]
[[Tập tin:Iraqi Su-25 - Gulf War 1991.jpg|thumb|Su-25 của quân đội [[Saddam Hussein]] bị Liên quân bắn hạ trong [[Chiến tranh Vùng Vịnh]]]]
Vào khoảng cuối những năm 1960s, [[Không quân Liên Xô]] khi này sử dụng các loại tiêm kích bom siêu thanh như [[Sukhoi Su-7|Su-7]], [[Sukhoi Su-17|Su-17]] và [[Mikoyan-Gurevich MiG-23|Mig-23BN]]. Các loại tiêm kích bom này tuy có tốc độ cao, được trang bị nhiều loại vũ khí dẫn đường chính xác cao, các hệ thống ngắm bắn-dẫn đường hiện đại, khả năng cơ động tốt song đối với các mục tiêu như lô cốt hoặc nhóm bộ binh thì những tính nagw này tỏ ra thừa thãi và không cần thiết. Bên cạnh đó, do bay với tốc độ siêu thanh, các loại tiêm kích bom này gặp nhiều khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ yểm trợ hoả lực tầm gần. Vì vậy, Liên Xô quyết định tìm 1 loại cường kích mới, có tốc độ cận âm nhằm yểm trợ hoả lực đường không hiệu quả hơn. Những yêu cầu chính cho mẫu cường kích mới :

* Phải được bọc giáp tốt nhằm tăng khả năng sống sót trước các loại hoả lực mặt đất, tên lửa vác vai 

* Đơn giản, dễ điều khiển 

* Có thời gian sẵn sàng chiến đấu ngắn, có thể xuất kích từ sân bay dã chiến

Trong bối cảnh đó, cục thiết kế [[Sukhoi]] dưới sự dẫn dắt của [[Oleg Sergeevich Samoilovich]], 1 cựu chỉ huy xe tăng T-34 trong Chiến tranh thế giới thứ hai, đã nhanh chóng phác thảo xong mẫu máy bay mới, gọi là T-8. Cục thiết kế Sukhoi tiếp tục phát triển và hoàn thiện mẫu T-8 vào cuối năm 1968. 2 nguyên mẫu là T-8-1 và T-8-2 cũng bắt đầu được chế tạo, dưới định danh là SPB - Máy bay chiến trường. <ref>{{Chú thích web|url=https://history.mai.ru/personalities/item.php?id=114125&referer=https://www.google.com/|tựa đề=Самойлович Олег Сергеевич|website=history.mai.ru|ngôn ngữ=Tiếng Nga|url-status=live|ngày truy cập=2023-09-01}}</ref>

Năm 1969, Bộ Công nghiệp hàng không Liên Xô tổ chức cuộc thi thiết kế mẫu cường kích mới. 4 cục thiết kế tham gia cuộc thi gồm [[Mikoyan]] với một mẫu Mig-21 sửa đổi, Yakolev với mẫu Yak-28LSh, Ilyushin với mẫu T-102 (IL-102) và Sukhoi với mẫu T-8 (Su-25). Cuối cùng, thiết kế của Sukhoi được chọn sau nhiều lần thử nghiệm bởi các tính năng vượt trội của mình. <ref>{{Chú thích web|url=http://www.sukhoi.org/eng/planes/military/su25k/history/|tựa đề=Sukhoi Company (JSC) - Airplanes - Military Aircraft - Su-25� - Historical background|ngày=2015-02-28|website=web.archive.org|ngày truy cập=2023-09-01|archive-date=2015-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20150228025651/http://www.sukhoi.org/eng/planes/military/su25k/history/|url-status=dead}}</ref>

Nguyên mẫu đầu tiên, '''T-8-1''', được hoàn thành vào tháng 11 năm 1974 và thực hiện chuyến bay đầu tiên vào ngày 22 tháng 2 năm 1975, do  [[Vladimir Ilyushin]], con trai nhà thiết kế hàng không [[Sergey Vladimirovich Ilyushin|Sergey Ilyushin]] điều khiển. Các chuyến bay thử nghiệm tiếp tục diễn ra cho đến tháng 10 năm 1976 và sau đó tiếp tục có những sửa đổi về kỹ thuật. Năm 1978, 2 nguyên mẫu T-8-1 và T-8-2 chính thức bước vào thử nghiệm cấp nhà nước giai đoạn 1 kết hợp với đánh giá thực tế ở Afghanistan. Từ 16 tháng 4 năm 1980 cho đến 5 tháng 6 năm 1980, 2 nguyên mẫu Su--25 đã thực hiện 100 chuyến bay thử, gồm 44 nhiệm vụ chiến đấu. Năm 1981, Không quân Liên Xô chính thức tiếp nhận loại cường kích mới mà đặt định danh là Su-25.

Trong quá trình phát triển, Cục thiết kế Sukhoi đã chọn Nhà máy hàng không Tbilisi số 31 mang tên Dimitrov (Tbilisi, Gruzia) làm nơi sản xuất Su-25. Ngày 18 tháng 6 năm 1979, chiếc Su-25 đầu tiên được sản xuất hàng loạt đã hoàn thành bay thử do phi công thử nghiệm [[Yu.A. Yegorov]] điều khiển. Nhà máy hàng không Tbilisi số 31 mang tên Dimitrov đã sản xuất hơn 800 chiếc Su-25 gồm nhiều phiên bản, cho nhiều quốc gia trên thế giới. <ref>{{Chú thích web|url=https://tammanagement.com/about/history/|tựa đề=TAM Management - History|website=TAM Management|ngôn ngữ=en-GB|ngày truy cập=2023-09-01}}</ref>

Su-25 có tên gọi khác là ''Grach'' (rook) do các phi công của [[Cộng đồng các Quốc gia Độc lập]] (CIS) đặt cho, và được sử dụng rộng rãi bởi [[Liên Xô]] trong suốt cuộc [[Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan (1979–1989)|chiến tranh ở Afghanistan]] vào những năm 1980. 22 chiếc Su-25 đã bị mất trong cuộc chiến này.

Phiên bản huấn luyện 2 chỗ '''Su-25UB''' cũng được chế tạo, bao gồm một số nhỏ AVMF có tên gọi là '''Su-25UTG'''. Những chiếc máy bay huấn luyện này có khung và một móc hãm được gia cố để tập các bài tập hạ cánh trên [[tàu sân bay]]. Su-25UTG bay lần đầu tiên vào tháng 9 năm [[1988]], và khoảng 10 chiếc đã được sản xuất. Một nửa trong số 10 chiế Su-25UTG được sử dụng trong [[Hải quân Nga]], trên tàu sân bay ''[[Đô đốc Kuznetsov (tàu sân bay Nga)|Đô đốc Kuznetsov]]''. Hải quân Nga được trang bị thêm 10 chiếc '''Su-25UBP''' nữa, giống như Su-25UTG trước đó, nhưng Su-25UBP có hệ thống tiếp nhiên liệu trên không.

Những phiên bản tấn công hiện đại hơn, là '''Su-25T''' và sau đó là '''Su-25TM''' ('''Su-39'''), được phát triển với một hệ thống dẫn đường/tấn công hiện đại, khả năng tồn tại tốt hơn, và có thể mang [[Bom tấn công trực diện phối hợp|vũ khí dẫn đường chính xác]]. Chỉ một số lượng nhỏ của mỗi phiên bản được sản xuất. Tuy nhiên, những hệ thống cải tiến từ máy bay này đã được dùng trong '''Su-25SM''', một series nâng cấp sản xuất cho [[Không quân Nga]], nó có khả năng tồn tại cao và không chiến tốt.

Phiên bản nâng cấp '''Su-25KM''' "Scorpion- [[bọ cạp]]", được phát triển bởi một công ty hàng không vũ trụ của [[Gruzia]] và Tbilisi Aerospace Manufacturing liên kết với [[Elbit Systems]] của [[Israel]], được tăng cường với nhiều hệ thống điện tử hiện đại nhất, được thiết kế để nâng cao những năng lực tiềm tàng và trở thành một mô hình cho máy bay hỗ trợ/tấn công mặt đất trong thế kỷ 21. Hệ thống điện tử hàng không bao gồm buồng lái kính chống đạn, bản đồ chuyển động số, màn hình và màn hình hiển thị trên mũ phi công, hệ thống vũ khí được vi tính hóa, khả năng sắp đặt trước để hoàn thành nhiệm vụ, sao lưu dữ liệu, đáng tin cậy và rất dễ dàng để bảo dưỡng. Hiệu suất của máy bay được nâng cao bao gồm: dẫn đường chính xác cao, hệ thống vũ khí chính xác cao, bay trong mọi thời tiết cả ngày lẫn đêm, tương thích với các trang bị của [[NATO]], khả năng bảo vệ sống sót cao, phù hợp với những nhu cầu của các khách hàng quốc tê.

[[Sukhoi Su-28]] được chế tạo như một phiên bản của Su-25UB, nó có vai trò huấn luyện và biểu diễn bay.

== Biến thể ==
[[Tập tin:Su-25 early.JPEG|thumb|Su-25 của Liên Xô]]
[[Tập tin:Bulgarian Air Force Sukhoi Su-25UBK Lofting.jpg|thumb|Su-25UBK của Bulgaria]]
*Các phiên bản Su-25 một chỗ gồm:
**'''Su-25''': mẫu hoàn chỉnh đầu tiên, 582 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25BM''': phiên bản kéo mục tiêu bay, 50 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25K''': phiên bản xuất khẩu một chỗ, 180-185 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25T''': Phiên bản chuyên chống tăng, được nâng cấp mạnh về hệ thống điện tử cho phép triển khai nhiều loại vũ khí chính xác như bom thông minh KAB-500Kr, rocket dẫn đường laser S-25L và tên lửa chống tăng [[9K121 Vikhr|9K127 Vikhr]]. Su-25T cũng được tăng cường thêm giáp và lắp thêm hệ thống ngắm bắn quang truyền hình ''[[I-251 Shkval]]'' và có thể mang theo hệ thống quang điện Mercury dưới bụng. 3 nguyên mẫu Su-25T được chế tạo trong giai đoạn 1983-1986 và sau đó đã có 8 mẫu sản xuất hàng loạt vào những 1990s. Tuy nhiên chương trình Su-25T đã bị hủy vào năm 2000.
**'''Su-25TM ("Su-39")''': Phiên bản Su-25T nâng cấp, được tăng cường hơn nữa hệ thống ngắm bắn và định vị cũng như tăng khả năng sống sót. Su-25TM được bổ sung thêm radar gắn ngoài Kopyo-25 cho phép dẫn bắn các tên lửa không đối không như R-27, [[Vympel R-77|RVV-AE]], [[Vympel R-73|R-73E]] cùng các loại tên lửa đối hải như [[Kh-31]] và [[Kh-35]]. Chương trình Su-25TM hay định danh xuất khẩu là Su-39 không tìm được khách hàng và hiện đã bị hủy bỏ
**'''Su-25SM''': phiên bản nâng cấp một chỗ cho [[Không quân Nga]] với hệ thống điện tử cải tiến, 2 chiếc đã được chế tạo, chương trình đang tiếp tục phát triển.
**'''Su-25KM Scorpion''': Phiên bản nâng cấp thuộc dự án hiện đại hóa Su-25 hợp tác giữa Tibilisi Aircraft Manufacturing (TAM) và Eblit System của Israel. Có khoảng 12 chiếc được chế tạo cho Không quân Gruzia tuy nhiên hiện đã dừng sản xuất
*Các phiên bản Su-25 hai chỗ gồm:
**'''Su-25UB''': phiên bản huấn luyện sửa đổi 2 chỗ, có thể đã có 130-180 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25UBK''': phiên bản xuất khẩu 2 chỗ, có thể đã có 20 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25UT ("Su-28")''': phiên bản DOSAAF trong kế hoạch, một chiếc được sửa đổi từ Su-24UB.
**'''Su-25UTG''': phiên bản huấn luyện hải quân, với bộ phận hạ cánh hãm và móc hãm. 10 chiếc được chế tạo.
**'''Su-25UBP''': Su-25UTG với khả năng tiếp nhiên liệu trên không, 10 chiếc đã được chế tạo từ Su-25UB.
**'''Su-25UBM''': phiên bản nâng cấp 2 chỗ của [[Không quân Nga]] với hệ thống điện tử hiện đại, chương trình đa phát triển.

== Các nhà khai thác ==
{{acopmap|Su-25|Bản đồ các nước sử dụng Su-25}}
[[Hình:Peruvian Air Force Sukhoi Su-25 lineup Lofting.jpg|phải|nhỏ|300px|Su-25 tại [[Peru]]]]
* {{Flagicon|Afghanistan}} [[Afghanistan]]: 50 chiếc bao gồm cả những cái phục vụ huấn luyện đã được sử dụng bởi [[Không quân Afghanistan]] từ năm 1988.
* {{Flagicon|Angola}} [[Angola]]:
* {{Flagicon|Armenia}} [[Armenia]]: 15 chiếc vẫn đang hoạt động
* {{Flagicon|Azerbaijan}} [[Azerbaijan]]:
* {{Flagicon|Belarus}} [[Belarus]]:
* {{Flagicon|Bulgaria}} [[Bulgaria]]:
* {{Flagicon|Côte d'Ivoire}} [[Bờ Biển Ngà|Côte d'Ivoire]]: 2 chiếc, sau đó đã bị [[Pháp]] phá hủy
* {{Flagicon|Séc}} [[Cộng hòa Séc]]: 25 chiếc, đã nghỉ hưu
* {{Flagicon|Eritrea}} [[Eritrea]]: mua 6 chiếc từ [[Gruzia]]
* {{Flagicon|Ethiopia}} [[Ethiopia]]:
* {{Flagicon|Gruzia}} [[Gruzia]]:
* {{Flagicon|Iran}} [[Iran]]:
* {{Flagicon|Iraq}} [[Iraq]]:
* {{Flagicon|Kazakhstan}} [[Kazakhstan]]:
* {{Flagicon|Macedonia}} [[Macedonia]]:
* {{Flagicon|Bắc Triều Tiên}} [[Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên|Bắc Triều Tiên]]:
* {{Flagicon|Peru}} [[Peru]]:
* {{Flagicon|Nga}} [[Nga]]:
* {{Flagicon|Liên Xô}} [[Liên Xô]]:
* {{Flagicon|Slovakia}} [[Slovakia]]:
* {{Flagicon|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]]:
* {{Flagicon|Ukraina}} [[Ukraina]]:
* {{Flagicon|Uzbekistan}} [[Uzbekistan]]:

== Các thông số kỹ thuật (Su-25/Su-25K) ==
{{Multiple image
| align     = right
| direction = horizontal
| width     = 200
| image1    = Suchoi Su-25 0801.png
| width1    = 300px
| alt1      =
| caption1  =
| image2    = Sukhoi Su-25 3-view line drawing.svg
| width2    = 300px
| alt2      =
| caption2  =
| footer    = Bản vẽ chi tiết kỹ thuật 3 chiều của Su-25
}}
[[Tập tin:Su25-kompo-vers2.svg|thumb|upright=1.25|Sơ đồ cấu tạo của Su-25]]
:''Nguồn: Jane's All The World's Aircraft 2003–2004,<ref name="jawa03 p403-5">Jackson 2003, pp. 403–405.</ref> Sukhoi,<ref>{{chú thích web|title=Sukhoi Company (JSC) – Airplanes – Military Aircraft – Su-25К – Aircraft performance|url=http://www.sukhoi.org/eng/planes/military/su25k/lth/|access-date=29 January 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160106033631/http://www.sukhoi.org/eng/planes/military/su25k/lth/|archive-date=6 January 2016}}</ref> deagel.com,<ref>{{chú thích web|url=http://www.deagel.com/Combat-Aircraft/Su-25_a000321001.aspx|title=Su-25|website=deagel.com|access-date=3 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208192424/http://www.deagel.com/Combat-Aircraft/Su-25_a000321001.aspx|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref> airforce-technology.com<ref>{{chú thích web|url=http://www.airforce-technology.com/projects/su25/|title=Su-25 (Su-28) Frogfoot Close-Support Aircraft – Airforce Technology|website=airforce-technology.com|access-date=3 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180124152559/http://www.airforce-technology.com/projects/su25|archive-date=24 January 2018|url-status=live}}</ref>''
=== Đặc tính chung ===
* '''Phi hành đoàn''': 1
* '''Chiều dài''': 15.53 m (50&nbsp;ft 11)
* '''Sải cánh''': 14.36 m (47&nbsp;ft 1 in)
* '''Chiều cao''': 4.80 m (15&nbsp;ft 9 in)
* '''Diện tích ''': 30.1 m² (324&nbsp;ft²)
* '''Trọng lượng rỗng''': 9.185&nbsp;kg (20.250&nbsp;lb)
* '''Trọng lượng cất cánh''': 14.600&nbsp;kg (32.190&nbsp;lb)
* '''Trọng lượng cất cánh tối đa''': 17.600&nbsp;kg (38.800&nbsp;lb)
* '''Động cơ''': 2 × động cơ phản lực [[Tumansky R-195]], công suất 44.18&nbsp;kN (9.932&nbsp;lbf) mỗi chiếc

=== Đặc tính bay ===
* '''Vận tốc cực đại''': 975&nbsp;km/h (606&nbsp;mph)
* '''Tầm bay''': 375&nbsp;km (235&nbsp;mi) (chiến đấu), 1.950&nbsp;km (1.210&nbsp;mi) (tuần tiễu)
* '''Trần bay''': 7.000&nbsp;m (22.200&nbsp;ft)
* '''Vận tốc bay lên''': 58&nbsp;m/s (11.400&nbsp;ft/min)
* '''Áp lực lên cánh''': 584&nbsp;kg/m² (119&nbsp;lb/ft²)
* '''Lực đẩy/trọng lượng''': 0.51

=== Vũ khí ===
* 1 x pháo nòng đôi [[Gryazev-Shipunov GSh-30-2]] 30&nbsp;mm với 250 viên đạn
* 11 giá treo vũ khí mang được 4.400&nbsp;kg (9.700&nbsp;lb) vũ khí gồm:
** Các tên lửa: 2 [[tên lửa không đối không]] tầm ngắn [[Molniya R-60]] hoặc các [[tên lửa không đối không]] cho việc phòng vệ.
** Các [[bom công dụng chung]], [[Đạn dược thứ cấp|bom chùm]], [[Rốc két|rocket]], [[Bom tấn công trực diện phối hợp|bom dẫn đường]].
** Các [[tên lửa không đối đất]] như [[Kh-25|Kh-25ML]], [[Kh-29]], [[Kh-59]].
** Các [[Tên lửa dò bức xạ|tên lửa chống bức xạ]] như [[Raduga Kh-58|Kh-58]].

== Xem thêm ==
=== Máy bay liên quan ===
* [[Sukhoi Su-28]]

=== Máy bay tương tự ===
* [[Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II]]
* [[Ilyushin Il-102]]
* [[Northrop YA-9]]
* [[IAR-93]]/[[Soko J-22 Orao]]

== Tham khảo ==
{{Tham khảo|2}}

== Thư mục ==
{{refbegin}}
* Bangash, M.Y.H. [https://books.google.com/books?id=kJSDJkgym-EC&pg=PA270 ''Shock, Impact and Explosion: Structural Analysis and Design.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151018152758/https://books.google.com/books?id=kJSDJkgym-EC&pg=PA270|date=ngày 18 tháng 10 năm 2015}} Berlin: Springer, 2008. {{ISBN |978-3-540-77067-1}}.
* {{chú thích sách|last=Bedretdinov|first=Ilʹdar|title=Штурмовик Су-25 и его модификации|trans-title=The Su-25 and its modifications|language=ru|location=[[Moskva]]|edition=2nd|publisher=Bedretdinov i Ko|isbn=978-5-901668-01-6|year=2002|ref={{harvid|Bedretdinov 2002}}}}
* Donald, David. [https://books.google.com/books?id=2KuPWSj8GEYC ''The Pocket Guide to Military Aircraft and the World's Airforces.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151018152758/https://books.google.com/books?id=2KuPWSj8GEYC|date=ngày 18 tháng 10 năm 2015}} London: Hamlyn, 2004. {{ISBN |978-0-681-03185-2}}.
* Donald, David and Daniel J. March. "Sukhoi Su-25 'Frogfoot'." ''Modern Battlefield Warplanes''. London: AIRtime Publishing, 2004. {{ISBN|1-880588-76-5}}.
* {{chú thích sách|editor-last=Eden|editor-first=Paul|title=The Encyclopedia of Modern Military Aircraft|date=2006-06-01|url=https://archive.org/details/encymodernmilita0000unse|location=London|publisher=Amber Books, 2004|isbn=1-904687-84-9|ref={{harvid|Eden|2004}}}}
* Frawley, Gerald. "Sukhoi_Su-25". ''The International Directory of Military Aircraft, 2002/2003''. Fishwick, Act: Aerospace Publications, 2002. {{ISBN|1-875671-55-2}}.
* {{chú thích sách|last=Gordon|first=Yefim|title=Sukhoi Su-25|year=2003|location=New York|publisher=IP Media, Inc., 2005|isbn=1-932525-02-5|ref={{harvid|Gordon|2005}}}}
* {{chú thích sách|last=Gordon|first=Yefim|title=Sukhoi Su-25: The Soviet Union's Tank-Buster|date=tháng 7 năm 2007|publisher=Midland Publishing, 2008|isbn=978-1-85780-254-2|ref={{harvid|Gordon|2008}}}}
* Gordon, Yefim and Alan Dawes. ''Sukhoi Su-25 Frogfoot: Close Air Support Aircraft''. London: Airlife, 2004. {{ISBN|1-84037-353-9}}.
* Jackson, Paul. ''Jane's All The World's Aircraft 2003–2004''. Coulsdon, UK: Jane's Information Group, 2003. {{ISBN |0-7106-2537-5}}.
* {{chú thích sách|last1=Mladenov|first1=Alexander|title=Sukhoi Su-25 Frogfoot|date=2013|publisher=Osprey Publishing|location=Oxford|isbn=978-1-78200-359-5}}
* Wilson, Stewart. ''Combat Aircraft since 1945''. Fyshwick, Australia: Aerospace Publications, 2000. {{ISBN|1-875671-50-1}}.
{{refend}}

== Liên kết ngoài ==
{{Thể loại commons|Sukhoi Su-25}}
* [https://web.archive.org/web/20060515011155/http://www.sukhoi.org/eng/planes/military/su25k/ Su-25К at Sukhoi.org]
* [http://www.globalsecurity.org/military/world/russia/su-25.htm Su-25 at GlobalSecurity.org]
* [http://www.airforce-technology.com/projects/su25/ Su-25 at Airforce Technology]
* [http://www.warfare.ru/?catid=256&linkid=1611 Su-25 at Russia Military Analysis]
* {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080109073305/http://www.uuaz.ru/eng/su-25ub.htm|title=Su-25UB Combat Trainer}}
* http://www.uuaz.ru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070524041249/http://www.uuaz.ru/|date=2007-05-24}} factory
* [http://www.janes.com/defence/air_forces/news/jdw/jdw060913_1_n.shtml Iran bolsters Su-25 fleet] Jane's Defence Weekly, lưu trữ ngày 13 tháng 9 năm 2006

{{Sukhoi aircraft}}
{{Aviation lists}}

[[Thể loại:Máy bay Sukhoi|Su-25]]
[[Thể loại:Máy bay quân sự Liên Xô thập niên 1970]]
[[Thể loại:Máy bay huấn luyện quân sự Liên Xô 1970–1979]]
[[Thể loại:Máy bay hoạt động trên tàu sân bay]]
[[Thể loại:Máy bay trong Chiến tranh Vùng Vịnh]]
[[Thể loại:Máy bay chiến đấu]]
[[Thể loại:Máy bay quân sự]]
[[Thể loại:Máy bay cường kích]]
[[Thể loại:Máy bay chống tăng]]
[[Thể loại:Máy bay huấn luyện]]
[[Thể loại:Máy bay trinh sát]]
[[Thể loại:Máy bay hai động cơ phản lực]]
[[Thể loại:Máy bay cánh trên]]
[[Thể loại:Máy bay chiến đấu Liên Xô và Nga]]
[[Thể loại:Máy bay chiến đấu thời kỳ chiến tranh lạnh]]
[[Thể loại:Máy bay cường kích Liên Xô và Nga]]