אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ביאלאגיע"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| (17 מיטלסטע ווערסיעס פֿון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
* [[שוואם|שוואמען]] |
* [[שוואם|שוואמען]] |
||
* מיקראארגאניזמען—[[באקטעריע]] און [[ארכעען]] |
* מיקראארגאניזמען—[[באקטעריע]] און [[ארכעען]] |
||
{{ביאלאגיע-שטומף}} |
|||
היינט טוט מען צעטיילן אלע לעבעדיקע ארגאניזמען אין דריי געביטן: [[אייקאריאט]]ן, [[ארכעען]] און [[באקטעריע]]. |
|||
== == |
|||
== געביטן אין ביאלאגיע == |
|||
[[גענעטיק]] פארשט די גענעס. |
|||
[[פיזיאלאגיע]] פארשט די מעכאנישע פראצעסן פון לעבעדיקע באשעפענישן. |
|||
די ביאלאגיע פון [[בעלי חיים]] ווערט גערופן [[זאאלאגיע]], און די ביאלאגיע פון [[פלאנץ|פלאנצן]] הייסט [[באטאניק]]. |
|||
[[עקאלאגיע]] פארשט די פארשפרייטונג פון באשעפענישן. |
|||
[[עטאלאגיע]] פארשט די פירעכץ פון בעלי חיים, ספעציעל די סאציאלע בעלי חיים ווי [[פרימאט]]ן און [[הונט|הינט]]. |
|||
[[מאלעקולארע ביאלאגיע]] באשעפטיגט זיך מיט די מאלעקולן אין לעבנדיקע סיסטעמען. דאס שליסט איין די שטודיע פון [[קערנזויער]]ן, [[פראטעין|פראטעינען]], [[קארבאהידראט]]ן און [[ליפיד]]ן. |
|||
== צעלן == |
|||
ביאלאגיע האט אנגהויבן צו וואקסן און ווערן אנטוויקלט ווען [[אנטאני וואן ליאוונהוק]] האט פארבעסערט דעם [[מיקראסקאפ]]. דעמאלסט האבן אויסגעפונען [[ספערמאטאזאא]] און [[באקטעריע]]. |
|||
אויך דורך ניצן דעם פארבעסערטן מיקראסקאפ אינעם אנהייב 19טן יארהונדערט ווען עטלעכע ביאלאגן האבן פארשטאנן דאס צענטראלע חשיבות פונעם [[צעל]]. אין 1838 און 1839 האבן [[מאטיאס יאקאב שליידן|שליידן]] און [[טעאדאר שוואן|שוואן]] פארגעשטלעט די פרינציפן (1) די באזיס איינהייט פון אן ארגאניזם איז דער צעל און (2) אן איינציגער צעל האט אלע כאראקטעריסטיקן פון לעבן. דעם דריטן פרינציפ אז (3) אלע צעלן קומען פון דער צעשפאלטונג פון אנדערע צעלן האט פארגעשלאגן [[ראבערט רעמאק]]. אין די 1860ער יארן האבן כמעט אלע ביאלאגן מסכים געווען צו די דריי פרינציפן פון [[צעל טעאריע]]. |
|||
== כעמישע יסוד == |
|||
=== אטאמען און מאלעקולן === |
|||
=== וואסער === |
|||
=== אראגאנישע פארבינדונגען === |
|||
=== מאקראמאלעקולן === |
|||
== גאלעריע== |
|||
<gallery> |
<gallery> |
||
טעקע:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|בעלי חיים - Bos primigenius taurus |
|||
טעקע:Zboże.jpg|פלאנצן - Triticum |
|||
טעקע:Morchella esculenta 08.jpg|שוואמען - Morchella esculenta |
|||
טעקע:Gemmatimonas aurantiaca.jpg|באקטעריע - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer) |
|||
טעקע:Halobacteria.jpg|ארכעען - Halobacteria |
|||
טעקע:Gamma phage.png|ווירוס - Gamma phage |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
{{ביאלאגיע פיסל}} |
|||
{{ביאלאגיע-שטומף}} |
|||
[[קאַטעגאָריע:ביאלאגיע|*]] |
|||
{{Link FA|es}} |
|||
{{Link FA|he}} |
|||
{{Link FA|ja}} |
|||
[[en:Biology]] |
|||
[[he:ביולוגיה]] |
|||
[[de:Biologie]] |
|||
[[ab:Абиологиа]] |
|||
[[af:Biologie]] |
|||
[[als:Biologie]] |
|||
[[am:ሥነ ሕይወት]] |
|||
[[an:Biolochía]] |
|||
[[ar:علم الأحياء]] |
|||
[[arz:بيولوجيا]] |
|||
[[ast:Bioloxía]] |
|||
[[az:Biologiya]] |
|||
[[ba:Биология]] |
|||
[[bar:Biologie]] |
|||
[[bat-smg:Bioluogėjė]] |
|||
[[be:Біялогія]] |
|||
[[be-x-old:Біялёгія]] |
|||
[[bg:Биология]] |
|||
[[bi:Baeoloji]] |
|||
[[bjn:Biologi]] |
|||
[[bn:জীববিজ্ঞান]] |
|||
[[bo:སྐྱེ་དངོས་རིག་པ།]] |
|||
[[br:Bevoniezh]] |
|||
[[bs:Biologija]] |
|||
[[bug:ᨅᨗᨕᨚᨒᨚᨁᨗ]] |
|||
[[ca:Biologia]] |
|||
[[ch:Bioloyia]] |
|||
[[co:Biologia]] |
|||
[[crh:Ayatiyat]] |
|||
[[cs:Biologie]] |
|||
[[csb:Biologijô]] |
|||
[[cv:Биологи]] |
|||
[[cy:Bioleg]] |
|||
[[da:Biologi]] |
|||
[[diq:Biyolociye]] |
|||
[[dv:ދިރުމާބެހޭ އިލްމު]] |
|||
[[el:Βιολογία]] |
|||
[[eo:Biologio]] |
|||
[[es:Biología]] |
|||
[[et:Bioloogia]] |
|||
[[eu:Biologia]] |
|||
[[ext:Biologia]] |
|||
[[fa:زیستشناسی]] |
|||
[[fi:Biologia]] |
|||
[[fiu-vro:Bioloogia]] |
|||
[[fo:Lívfrøði]] |
|||
[[fr:Biologie]] |
|||
[[frp:Biologia]] |
|||
[[frr:Biologii]] |
|||
[[fur:Biologjie]] |
|||
[[fy:Biology]] |
|||
[[ga:Bitheolaíocht]] |
|||
[[gd:Bith-eòlas]] |
|||
[[gl:Bioloxía]] |
|||
[[gu:જીવવિજ્ઞાન]] |
|||
[[gv:Bea-oaylleeaght]] |
|||
[[hak:Sâng-vu̍t-ho̍k]] |
|||
[[haw:Kālaimeaola]] |
|||
[[hi:जीव विज्ञान]] |
|||
[[hif:Jiu vigyan]] |
|||
[[hr:Biologija]] |
|||
[[hsb:Biologija]] |
|||
[[ht:Biyoloji]] |
|||
[[hu:Biológia]] |
|||
[[hy:Կենսաբանություն]] |
|||
[[ia:Biologia]] |
|||
[[id:Biologi]] |
|||
[[ie:Biologie]] |
|||
[[ilo:Biolohia]] |
|||
[[io:Biologio]] |
|||
[[is:Líffræði]] |
|||
[[it:Biologia]] |
|||
[[iu:ᐆᒪᔅᓱᓯᖃᕐᑐᓕᕆᓂᖅ]] |
|||
[[ja:生物学]] |
|||
[[jbo:mivyske]] |
|||
[[jv:Biologi]] |
|||
[[ka:ბიოლოგია]] |
|||
[[kaa:Biologiya]] |
|||
[[ki:Bayorojĩ]] |
|||
[[kk:Биология]] |
|||
[[kl:Uumassusililerineq]] |
|||
[[km:ជីវវិទ្យា]] |
|||
[[kn:ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ]] |
|||
[[ko:생물학]] |
|||
[[ku:Biyolojî]] |
|||
[[kw:Bywonieth]] |
|||
[[ky:Биология]] |
|||
[[la:Biologia]] |
|||
[[lad:Biolojiya]] |
|||
[[lb:Biologie]] |
|||
[[lez:Биология]] |
|||
[[li:Biologie]] |
|||
[[lmo:Biulugìa]] |
|||
[[ln:Mambí ma bomɔi]] |
|||
[[lo:ຊີວະສາດ]] |
|||
[[lt:Biologija]] |
|||
[[lv:Bioloģija]] |
|||
[[map-bms:Biologi]] |
|||
[[mg:Biolojia]] |
|||
[[mhr:Биологий]] |
|||
[[mk:Биологија]] |
|||
[[ml:ജീവശാസ്ത്രം]] |
|||
[[mn:Биологи]] |
|||
[[mr:जीवशास्त्र]] |
|||
[[ms:Biologi]] |
|||
[[mt:Bijoloġija]] |
|||
[[mwl:Biologie]] |
|||
[[my:ဇီဝဗေဒ]] |
|||
[[myv:Биологиясь-эриеньсодамось]] |
|||
[[nah:Yōlizmatiliztli]] |
|||
[[nap:Biologgia]] |
|||
[[nds:Biologie]] |
|||
[[nds-nl:Biologie]] |
|||
[[ne:जीवशास्त्र]] |
|||
[[new:जीवशास्त्र]] |
|||
[[nl:Biologie]] |
|||
[[nn:Biologi]] |
|||
[[no:Biologi]] |
|||
[[nov:Biologia]] |
|||
[[nrm:Biologie]] |
|||
[[nso:Thutaphedi]] |
|||
[[oc:Biologia]] |
|||
[[os:Биологи]] |
|||
[[pam:Biologia]] |
|||
[[pap:Biologia]] |
|||
[[pfl:Bioloschie]] |
|||
[[pih:Biiolojii]] |
|||
[[pl:Biologia]] |
|||
[[pnb:جیون پڑھت]] |
|||
[[ps:ژونپوهنه]] |
|||
[[pt:Biologia]] |
|||
[[qu:Kawsay yachay]] |
|||
[[ro:Biologie]] |
|||
[[roa-rup:Biologhia]] |
|||
[[ru:Биология]] |
|||
[[rue:Біолоґія]] |
|||
[[sa:जीवशास्त्रम्]] |
|||
[[sah:Биология]] |
|||
[[sc:Biologia]] |
|||
[[scn:Bioluggìa]] |
|||
[[sco:Biology]] |
|||
[[sh:Biologija]] |
|||
[[si:ජීව විද්යාව]] |
|||
[[simple:Biology]] |
|||
[[sk:Biológia]] |
|||
[[sl:Biologija]] |
|||
[[sm:Paiolo]] |
|||
[[sn:Ketaupenyu]] |
|||
[[so:Bayoloji]] |
|||
[[sq:Biologjia]] |
|||
[[sr:Биологија]] |
|||
[[ss:Ibhayoloji]] |
|||
[[stq:Biologie]] |
|||
[[su:Biologi]] |
|||
[[sv:Biologi]] |
|||
[[sw:Biolojia]] |
|||
[[ta:உயிரியல்]] |
|||
[[te:జీవ శాస్త్రము]] |
|||
[[tg:Биология]] |
|||
[[th:ชีววิทยา]] |
|||
[[ti:ባዮሎጂ]] |
|||
[[tl:Biolohiya]] |
|||
[[tpi:Save long laip]] |
|||
[[tr:Biyoloji]] |
|||
[[tt:Биология]] |
|||
[[ug:بىئولوگىيە]] |
|||
[[uk:Біологія]] |
|||
[[ur:حیاتیات]] |
|||
[[uz:Biologiya]] |
|||
[[vec:Biołogia]] |
|||
[[vi:Sinh học]] |
|||
[[vls:Biologie]] |
|||
[[vo:Lifav]] |
|||
[[wa:Biyolodjeye]] |
|||
[[war:Biyolohiya]] |
|||
[[xal:Биолог]] |
|||
[[xh:IBayoloji]] |
|||
[[zea:Biologie]] |
|||
[[zh:生物学]] |
|||
[[zh-classical:生物學]] |
|||
[[zh-min-nan:Seng-bu̍t-ha̍k]] |
|||
[[zh-yue:生物學]] |
|||
לויפיקע רעוויזיע פון 06:53, 11 אויגוסט 2022
ביאלאגיע איז א אפטייל פון נאטור וויסנשאפט קלאסיפיקאציע אין אקאדעמיע וואס שטודירט לעבן און לעבעדיקער.
- בעלי חיים
- גוף-אַנאָטאָמיע
- אָרגאַנען
- פיזיאלאגיע
- זאאלאגיע
- פלאנצן
- שוואמען
- מיקראארגאניזמען—באקטעריע און ארכעען
היינט טוט מען צעטיילן אלע לעבעדיקע ארגאניזמען אין דריי געביטן: אייקאריאטן, ארכעען און באקטעריע.
געביטן אין ביאלאגיע
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]גענעטיק פארשט די גענעס.
פיזיאלאגיע פארשט די מעכאנישע פראצעסן פון לעבעדיקע באשעפענישן.
די ביאלאגיע פון בעלי חיים ווערט גערופן זאאלאגיע, און די ביאלאגיע פון פלאנצן הייסט באטאניק.
עקאלאגיע פארשט די פארשפרייטונג פון באשעפענישן.
עטאלאגיע פארשט די פירעכץ פון בעלי חיים, ספעציעל די סאציאלע בעלי חיים ווי פרימאטן און הינט.
מאלעקולארע ביאלאגיע באשעפטיגט זיך מיט די מאלעקולן אין לעבנדיקע סיסטעמען. דאס שליסט איין די שטודיע פון קערנזויערן, פראטעינען, קארבאהידראטן און ליפידן.
צעלן
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]ביאלאגיע האט אנגהויבן צו וואקסן און ווערן אנטוויקלט ווען אנטאני וואן ליאוונהוק האט פארבעסערט דעם מיקראסקאפ. דעמאלסט האבן אויסגעפונען ספערמאטאזאא און באקטעריע.
אויך דורך ניצן דעם פארבעסערטן מיקראסקאפ אינעם אנהייב 19טן יארהונדערט ווען עטלעכע ביאלאגן האבן פארשטאנן דאס צענטראלע חשיבות פונעם צעל. אין 1838 און 1839 האבן שליידן און שוואן פארגעשטלעט די פרינציפן (1) די באזיס איינהייט פון אן ארגאניזם איז דער צעל און (2) אן איינציגער צעל האט אלע כאראקטעריסטיקן פון לעבן. דעם דריטן פרינציפ אז (3) אלע צעלן קומען פון דער צעשפאלטונג פון אנדערע צעלן האט פארגעשלאגן ראבערט רעמאק. אין די 1860ער יארן האבן כמעט אלע ביאלאגן מסכים געווען צו די דריי פרינציפן פון צעל טעאריע.
כעמישע יסוד
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]אטאמען און מאלעקולן
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]וואסער
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]אראגאנישע פארבינדונגען
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]מאקראמאלעקולן
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]גאלעריע
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]-
בעלי חיים - Bos primigenius taurus -
פלאנצן - Triticum -
שוואמען - Morchella esculenta -
באקטעריע - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer) -
ארכעען - Halobacteria -
ווירוס - Gamma phage
אַלגעמיינע אונטער-פעלדער אין ביאלאגיע
|
|---|
| אנאטאמיע | אנטוויקלונס ביאלאגיע | באטאניק | באקטעריאלאגיע | ביאאינפארמאטיק | ביאטעכנאלאגיע | ביאכעמיע | גענאמיק | גענעטיק | זאאלאגיע | טאקסאנאמיע | ים ביאלאגיע | מענטשלעכע ביאלאגיע | מיקראביאלאגיע | מאלעקולארע ביאלאגיע | מקור פון לעבן | עקאלאגיע | עוואלוציעס ביאלאגיע | פאטאלאגיע | פאלעאנטאלאגיע | פאראזיטאלאגיע | פיזיאלאגיע | צעל-ביאלאגיע |
|
דער ארטיקל בנוגע ביאלאגיע איז א שטומף. דאס הייסט עס פעלן אין אים גרונטלעכע אינפארמאציע איבערן פארשטאנד פון דער טעמע. ביטע העלפֿט דאס פֿארברייטערן. |