Duutsland: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (Overleg | biedraegen) k r2.7.3) (Robot: interwiki gewijzigd van dz:ཇཱར་མ་ནི་ naar dz:ཇཱར་མ་ནི |
|||
| (43 tussenliggende versies door 18 gebruikers niet weergegeven) | |||
Rehel 1:
{{landtabelle|
|naeminlandstaele=
|vlagge=Flag of Germany.svg
|waepen=Coat of Arms of Germany.svg
Rehel 6:
|taelen=[[Duuts]]
|oôdstad=[[Berlijn]]
|regeriengsvurm= [[federaotie|Federaole]]
|staetsoôd= [[Frank-Walter Steinmeier]] (bonspresident)
|regeriengsleider= [[Olaf Scholz]] (bonskanselier)
|km2=357.588
|pctwaeter=1,27
|inweuners=83.129.285 (30-6-2021)
|dichteid=232
|volkslied=[[:de:Deutschlandlied|Deutschlandlied]]
|munte=[[:de:Euro|euro]]
|valutacode=EUR
|tiedzoône=UTC+1
Regel 22 ⟶ 23:
|tel=49
}}
[[plaetje:Trier BW 2013-04-14 15-59-54.JPG|thumb|right|250px|Dom van [[Trier]]]]
[[plaetje:1 Nature 1.png|250px|rechts|thumb|Het kasteêl [[Neuschwanstein]] in leege mist]]
[[plaetje:Die_Elbphilharmonie_-_21.07.2015.jpg|250px|rechts|thumb|De Elbphilharmonie in Hamburg]]
[[Plaetje:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|250px|thumb|Val van de Berliense mure in november 1989]]
'''Duutsland''' (Duuts: Deutschland), officieel de Bundesrepublik Deutschland, is 'n land in [[West-Europa]]. Den [[oôdstad]] is [[Berlijn]]. 't Land hrens op volhorde van noôrd ni west an de volhende zeê'n en lan'n: den [[Oôstzeê]], [[Noôrdzeê]], [[Denemarken]], [[Poôl'n]], [[Tsjehhië]], [[Oesteriek]], [[Zwitserland]], [[Frankriek]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Belhië]] en [[Nederland]].
De ''
== Geografie ==
Regel 31 ⟶ 37:
Noôrd-Duutsland wor ekenmerkt deur een vlak lanschap, evenas in 't iets noôrdelijker helehen Denemarken. Deur de vlakt'n stroômen rivier'n as de [[Wezer]], den [[Elbe]] en den [[Oder]], en der vin vee landbouw plekke. Der wor onder are terwe, petaoten en herst verbouwd en in Sleêswiek-'Olstein wor an veeteêlt edaene. In dit hebied lihhen hroôte steeën as den oôdstad [[Berlijn]], [[Hamburg]] en [[Breem'n]].
Midd'n-Duutsland wor ekenmerkt deur 't oôgland. In dit hebied lihhen onder are de Rijnvallei en 't Thüriengse bos. Langs de Rijn zien vee wienhaern en kasteeln te vin'n en ok lihhen der industriehebieden as 't [[Ruhrhebied]] in de buurte. Ok langs de [[Moezel]], ok in dit hebied, zien vee wienhaern te vin'n. Hroôte steeën in Midd'n-Duutsland zien [[Dresden]], [[Leipzig]], [[Keulen]], [[Düsseldorf]] en [[Essen]].
Zuud-Duutsland wor ekenmerkt deur zen oôhe berhen, mistal bebost bie nildboômen. Voebeêl'n zien 't [[Zwarte Woud]] en 't Bohemerwoud. 't Oôgste punt (2963 m) is de Zugspitze in de Beierse Alpen. Hroôte steeën in Zuud-Duutsland zien onder are [[München]], [[Frankfurt]] en [[
== Geschiedenisse ==
Duutsland wier pas in [[1870]] opniev een eeneid. In d'ooge middeleeuwe wastet et hrootste land van Europa, ma laeter viel et elegaer uut mekaer in wè meer dan onderd lantjes. Tussen 1870 en 1914 groeiende Duutsland uut tot de een nae grooste industriestaet van Europa en van de waereld, nae Iengeland. Dat gaf noga wa conflicten mee de Iengelse, mae ok mie de Franse. Toe in 1914 de Eerste Wereldoorlog uutbrak kwam Duutsland recht tegenover deze groôtmach'n (mie Rusland d'rbie) te stoôn, saeme mie Oôstenriek-Honharije. Duutsland voerde een tweêfrontenoorlog. Vier jaer lang durende deze oorlog weerbie naebie nehen meljoen man omkwamme.
Duutsland wier een vernederende vrede opgeleid en vee historici dienke dat dit de opmaet gaf toet de Twidde Wereldoorlog. In [[1933]] kwam [[Adolf Hitler]] an de macht. Duutsland begon in 1939 een oorlog tegen Iengeland en Frankriek en vanaf 1941 ok tehen Rusland en de VS. In 1945 wier het land eindelijk verslogen. Verbijsterd nam de weareld kennis van de [[Holocaust]] weerbie zo'n zes meljoen [[Joôden]] systematisch bin vermoôrd, vooral in [[Oôst-Europa]].
Het land wier verdeeld in vier bezettingszones, naemelijk een Britse, Franse, Amerikaanse en Russische Zone. De Russische zone wier een apart land, de Duutse Democraotische Rippebliek (DDR). Duutsland wier zodoewnde verdeêld in een communistisch [[Oôst-Duutsland]] en een kapitalistisch [[West-Duutsland]]. Ok [[Berlijn]] was in vieren gedeeld, mar deze stad lag midden in het Russische deel, zoôdat een deel van Berlijn (dat bie West-Duutsland kwam) as een eiland in Oôst-Duutsland kwam te liggene.
Vee burhers vluchttende van Oôst nae West en dat nam zoô groôte antallen an, da in 1961 een mure gebouwd wier deu de Oôst-Duutsers tussen Oôst en West Berlijn. Deze mure wier symbool van de [[Kouwe Oôrlog]] tussen de NAVO en het Warchaupact. In [[1989]] kwam 'ieran een ende toe de burhers van de communistische lan'n in Oost-Europa in opstand kwamme. De Sovjets onger leiding van Gorbatsjov kwamme in tehenstelling toet 1956 en 1968 niet in actie.
In 1991 wiere de tweê lan'n weer bie mekaore gevoegd onger leiding van bondskanselier Kohl. Vee wier geïnvesteerd in de voormaelihe deelstaeten van de DDR, mae twintig jaer laeter was de werkloosheid nog aoltied 'oôger as in 't wes'n. Frankriek ging akkoord mie de 'erenigieng op voorwaerde dat Duutsland de [[euro]] zou invoere. Dit gebeurde dan ok, in [[2002]].
== Politiek en bestier ==
Regel 43 ⟶ 53:
Binn'n Duutsland hel actief en passief kiesrecht vanof 18 jaer en der is spraeke van een twikaemersysteem, helieke as in Nederland. De bonsdag ei op z'n minst 598 leeën, en wor iedere vier jaer verkozen. Der hel een kiesdrempel van vuuf percent. De bondsraed ei 69 leeën, die an de deêlstaetreheriengen vertehenwoôrdihen. Iedere deêlstaet ei ok een eihen hrondwet en deelstaetparlement, dat a om de vier jaer wor verkozen.
De bonspresident, 't staetsoôd, wor voe vuuf jaer deur de bonsverhaoderienge verkozen en kan 1 keêr worn herverkozen. De bonskanselier is 't oôd van de reherieng en wor verkozen deur de
=== Bonskanseliers ===
Bondsrepubliek Duutsland:
* [[Konrad Adenauer]] (1949-1963) - CDU
* [[Ludwig Erhard]] (1963-1966) - CDU
* [[Kurt Georg Kiesinger]] (1966-1969) - CDU
* [[Willy Brandt]] (1969-1974) - SPD
* [[Helmut Schmidt]] (1974-1982) - SPD
* [[Helmut Kohl]] (1982-1998) - CDU
* [[Gerhard Schröder]] (1998-2005) - SPD
* [[Angela Merkel]] (2005-2021) - CDU
* [[Olaf Scholz]] (2021-noe) - SPD
== Defensie ==
Duutsland beschik over een paer verschill'nde takk'n van defensie, naemelijk de landmacht, de marine, de luchmacht, de kustwacht, de hrenspelisie en een medisch korps
=== Duutsland internationaol ===
Regel 55 ⟶ 77:
== Bestierlijke indeêlienge ==
[[Plaetje:Political map of Germany vector drawing.svg|300px|rechts|thumb|Deêlstaeten]]
Duutsland wor inedeêld in 16 deêlstaeten (Duuts: Bundesländer), naemelijk:
{| class="wikitable"
! Deêlstaet !! Duuts !! Oôdstad
|-
| [[Baden-Württemberg]] || Baden-Württemberg || [[Stuttgart]]
|--
| [[Beieren]] || Bayern || [[München]]
|-
| [[Berlijn]] || Berlin || -
|-
| [[Brannburg]] || Brandenburg || [[ Potsdam]]
|-
| [[Breem'n (deêlstaet)|Breem'n]] || Bremen || -
|-
| [[Hamburg]] || Hamburg || -
|-
| [[Hessen]] || Hessen || [[Wiesbaden]]
|-
| [[Mecklenburg-Voepommern]] || Mecklenburg-Vorpommern || [[Schwerin]]
|-
| [[Nedersaksen]] || Niedersachsen || [[Hannover]]
|-
| [[Noôrd-Rijnland-Westfaolen]] || Nordrhein-Westfalen || [[Düsseldorf]]
|-
| [[Rijnland-Palts]] || Rheinland-Pfalz || [[Mainz]]
|-
| [[Saorland]] || Saarland || [[Saarbrücken]]
|-
| [[Saksen]] || Sachsen || [[Dresden]]
|-
| [[Saksen-An'alt]] || Sachsen-Anhalt || [[Magdeburg]]
|-
| [[Sleêswiek-'Olstein]] || Schleswig-Holstein || [[Kiel]]
|-
| [[Thüringen]] || Thüringen || [[Erfurt]]
|-
|}
== Demohrafie ==
In 2007 teln Duutsland 82.400.996 inweuners. 67,5% van de bevolkieng is aneslootn bie een relihieuze hemeênschap. Van deze mensen is 31,2% Roôms-Katholiek en bieni 31% is protestans
Onder de Duutse bevolkieng bevin'n zen eihen hroôte hroep'n allochtoon'n, wironder vee hastarbeiers uut de jaeren '70 uut [[Joehoslavië]], [[Hriek'nland]] en [[Turkije]] en are, wivandaen de 3,3 miljoen moslims. In totaol bevin'n zen eihen in Duutsland 7 miljoen allochtoon'n.
Regel 90 ⟶ 134:
{{Europa}}
[[Categorie:Duutsland| ]]
[[Categorie:Land]]
| |||