Ruja
 |
Seunurat nyoe ban geupeuphôn.Droeneuh jeuet neubantu peusaneut atawa neutamah lom asoe seunurat nyoe (neupeutamöng gamba atawa neutamah peunawôt dalam atawa luwa). |
Ruja (atawa Sumatra) nakeuh saboh pulo nyang na di Indônèsia blah rot barat, neuduëk pulo nyan na di blah rot barat Pulo-pulo Sunda Rayek. Pulo nyoe nakeuh pulo nyang keulhèe rayek di Indônèsia (duwa pulo laén nyang leubèh rayek nakeuh: Kalimantan ngon Papua) meunyo lam dapeuta pulo rayek di dônya pulo Ruja nyoe nakeuh nyang keu nam paléng rayek, ngon na luwah 473.481 km2 jumeulah ureuëng duëk na 50.365.538 droe. Banda nyang ramè di Sumatra nakeuh Medan ngon jumeulah ureuëng duëk na 2.109.330 droe.
Sumatra nakeuh tanoh darat nyang panyang nyang ah darat nyan na di barat laôt u teunggara ngon neudeuk hana timang (singet). Ceuë pulo nyan na di Laôt Hindia blah rot barat, barat laôt ngon barat daya. Blah laôt Hindia nyan na meuranté pulo-pulo ubeut lagèe Simeuluë, Nias ngon Mentawai. Blah rot timu meuceuë ngon Seulat Malaka nyang ubeut jipumeuklèh pulo nyan ngon Semenanjông Melayu di banuwa Asia. Di teunggara meurumpok ngon Seulat Sunda nyang ubeut jipeumeuklèh pulo nyan ngon darat Pulo Jawa. Ujong barôh meuceuë ngon Laôt Andaman, salang blah rot timu nyang leubèh meuyub na pulo Bangka ngon Beulitông, Seulat Karimata ngon Laôt Jawa. Gunong-gunong Bukét Barisan, nyang meuasoë ngon padum-padum boh gunong apui aktif, jeuet keu tuleuëng ruëng pulo Sumatra. Salang blah rot timu laôt nyang meuklèh nakeuh tanoh data meuyub ngon meupaya, uteuën bangka ngon that le kruëng nyang meuputa-puta di sinan. Bak teungoh pulo na jilingkeuë lé garéh Khatulistiwa nyang keunong paih bak provinsi Sumatra Barat ngon Riau. Ikeulim pulo nyoe nakeuh tropis, seuuëm ngon leumbab ngon lam beunagi nyang leubèh luwah pulo Sumatra nakeuh uteuën ujeuën.
Manusia mula phôn teuka u pulo Ruja bak 500 SM, ngon na meupadum boh keurajeuën jameun nyang meukeumang disinan. Sumatra jeuët keu bumoë teumpat hudép lam jumeulah le spesies teunimoh ngon meunatang, meunan pih bak wateè nyoe ka leubèh 50% uteuën ujeuën Sumatra ka gadoh bak 35 thôn nyoe. That le spesies aseuli Sumatra nyang ka rab punah miseuëjih Rimuëng Sumatra, Gajah, Badeuëk ngon Mawah.
Lapan plôh tujôh persen ureuëng duëk di Sumatra meuagama Islam, jumeulah mandum ureuëëng duëk nakeuh 22% dari jumeulah mandum ureuëng Indônèsia.
Tarèh
[peusaneut | peusaneut asai]Sumatra geuturi yôh masa jameun kon ngon nan bak Bahsa Sanskerta Swarnadwīpa ("Pulo Meuh") ngon Swarnabhūmi ("Tanoh Meuh"), nyan meuseubab ngon le that meuh bak tanoh manyang pulo Sumatra[1]. Narit phôn nyang geukheun Sumatra nakeuh nan Srivijayan Haji (raja) Sumatrabhumi ("Raja dari tanoh Sumatra"),[2] nyang raja nyan geukirém utôsan u nanggroë China bak thôn 1017. Salang ureuëng Arab geukheun pulo nyan ngon Lamri (Lamuri, Lambri atawa Ramni) dari abad keu-10 sampoë abad keu-13.
Provinsi-provinsi di pulo Ruja
[peusaneut | peusaneut asai]- Acèh
- Sumatra Barôh
- Riau
- Pulo-pulo Riau
- Sumatra Barat
- Sumatra Seulatan
- Bengkulu
- Lampung
- Pulo-pulo Bangka Belitung
Banda-banda rayeuk di Pulo Ruja
[peusaneut | peusaneut asai]Gunong-gunong
[peusaneut | peusaneut asai]- Gunong Seulawah Agam
- Gunong Leuser
- Gunong Lembu
- Gunong Hulusekelam
- Gunong Burni Bah
- Gunong Kerecieng
- Gunong Karang
- Gunong Sangkilat
- Burni Gajah
- Burni Telong
Ne
[peusaneut | peusaneut asai]- ^ title=A Kingdom of Words: Language and Power in Sumatra|last=Drakard|first=Jane|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=983-56-0035-X
- ^ |last=Munoz|title=Early Kingdoms |page=175
 |
Wikimedia Commons na mèdia nyang mupawôt ngön: Sumatra |