Gaan na inhoud

Jesiede

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Weergawe deur InternetArchiveBot (besprekings | bydraes) op 16:46, 7 Oktober 2023 (Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5)
(verskil) ← Ouer weergawe | bekyk huidige weergawe (verskil) | Nuwer weergawe → (verskil)
Jesiede

Jesiede op Berg Sinjar, Irak-Siriese grens, 1920's
Totale bevolking: 500 000–1 200 000[1][2][3]
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Irak Irak 650 000[4]

Vlag van Duitsland Duitsland 100 000–120 000[5][6][7]
Vlag van Sirië Sirië 70 000[8][9]
Vlag van Rusland Rusland 40 586 (2010-sensus)[10]
Vlag van Armenië Armenië 35 272 (2011-sensus)[11]
Vlag van Georgië Georgië 12 174 (2014-sensus)[12]
Vlag van Swede Swede 7 000[7]
Vlag van Hongarye Hongarye 118 (2011-sensus)[13]
Vlag van Belarus Belarus 45 (2009-sensus)[14]
Vlag van Republiek Artsach Republiek Artsach 16 (2015-sensus)[15]
Vlag van Australië Australië 15 (2016-sensus)[12]
Vlag van Letland Letland 4 (2018 amptelike statistiek)[16]
Vlag van Suid-Ossetië Suid-Ossetië 1 (2015-sensus)[17]

Taal: Koerdies (Noord-Koerdiese dialek, ook Koermandsji genoem)
Geloofsoortuiging: Jesidisme[18]
Verwante etniese groepe: Ander Irannese volke soos Beloetsje, Hasara, Koerde, Ossetiërs, Pasjtoene, Perse en Tadjiks

Die Jesiede (Koerdies: Êzidî, [eːzɪˈdiː]) is 'n Irannese etnies-godsdienstige groep inheems aan Koerdistan van Noord-Irak, Noord-Sirië en Suidoos-Turkye. Hulle praat die Noord-Koerdiese dialek van Koerdies, ook Koermandsji genoem. Sommige Jesiede beskou hulself as Koerde, terwyl ander hulself as 'n aparte etnies-godsdienstige groep beskou. In Armenië en Irak word hulle egter as 'n eie etniese groep erken.[19][20] Baie Jesiede beskou Jesidisme as 'n etniese en 'n godsdienstige identiteit.[21]

Jesidiese leiers ontmoet Galdees-geestelikes in Mesopotamië, 19de eeu
Die graf van Sjeik ʿAdī ibn Musāfir in die Irakse Lalisjvallei

Hul samelewing word deur 'n streng endogamie (ondertrouery) gekenmerk en lidmaatskap word uitsluitlik deur geboorte verkry, indien albei ouers Jesiede is. Die huwelik van 'n Jesid (albei geslagte) met mense van ander gelowe lei tot uitsluiting van die godsdienstige gemeenskap.[22]

Die Jesiede se godsdiens, Jesiedisme, is 'n monoteïstiese, sinkretiese geloof[23] wat nie op Heilige skrifte gebaseer is nie. Dit kombineer aspekte van verskeie monoteïstiese godsdienste soos Zoroastrisme, Islam, Christendom en Judaïsme. Jesiede glo aan God as skepper van die wêreld wat hy onder die sorg van sewe heilige wesens of engele geplaas het, waarvan die hoofengel Melek Taus ("Engel Pou") is. Die Engel Pou as wêreldleier veroorsaak dat beide goeie en slegte dinge individue raak en hierdie ambivalente karakter word in mites van sy eie tydelike val uit God se guns weerspieël, voordat sy berouvolle trane die brande van sy heilige tronk uitblus en hy met God versoen.[24] Die belangrikste aspekte van hul godsdiens is Melek Taus ("Engel Pou"), Sjeik ʿAdī ibn Musāfir (ca. 1073–1163) asook die sewe misteries. Die graf van Sjeik ʿAdī in die Irakse Lalisjvallei is die belangrikste heiligdom van die Jesiede en bestemming van 'n jaarlikse pelgrimstog gedurende die herfs.

Die gemeenskappe in Armenië, Georgië, Turkye, Irak en Sirië gaan sedert die 1990's agteruit as gevolg van aansienlike migrasie na Europa, veral Duitsland,[25] waar die grootste diasporagroep bly. Sedert Augustus 2014 word die Jesiede deur die Islamitiese Staat met 'n volksmoord geteiken. Die terroristiese organisasie beskou hulle as ongelowiges en word met vervolging, slawerny en moord geteister. As gevolg moes baie Jesiede uit hul voorvaderlike gebiede vlug en nuwe veilige tuistes soek. Die meeste Jesiede het na buurlande of Europa gevlug.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) Allison, Christine (20 Februarie 2004). "Yazidis i: General". Encyclopædia Iranica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 November 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  2. ↑ (en) "Yezidi". Adherents.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2020. Besoek op 14 Oktober 2018.
  3. ↑ (en) "Deadly Iraq sect attacks kill 200". BBC. 15 Augustus 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 14 Oktober 2018.
  4. ↑ (en) "Iraq Yezidis: A Religious and Ethnic Minority Group Faces Repression and Assimilation" (PDF). aina.org. 25 September 2005. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 Junie 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  5. ↑ (de) Jakob, Christian. "Jesiden in Deutschland: Das Trauma der Vorfahren". die Tageszeitung. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  6. ↑ (de) Hür, Kemal. "Die Religion der Yeziden". Deutschlandradio Kultur. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Junie 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 (en) Megalommatis, Muhammad Shamsaddin (28 Februarie 2010). "Dispersion of the Yazidi Nation in Syria, Turkey, Armenia, Georgia and Europe: Call for UN Action". American Chronicle. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Februarie 2020. Besoek op 20 Augustus 2010.
  8. ↑ (en) "Yazidi in Syria Between acceptance and marginalization" (PDF). KurdWatch. kurdwatch.org. p. 4. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 Maart 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  9. ↑ (en) Andrea Glioti (18 Oktober 2013). "Yazidis Benefit From Kurdish Gains in Northeast Syria". al-monitor. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  10. ↑ (ru) "Приложение 2. Hациональный состав населения по субъектам Российской Федерации". Statistics of Russia. Statistiek van Rusland. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 14 Oktober 2018.
  11. ↑ (hy) "2011 Armenian census" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  12. ↑ 12,0 12,1 (en) "Population by national and/or ethnic group, sex and urban/rural residence". Verenigde Nasies. Besoek op 14 Oktober 2018.
  13. ↑ (en) "Detailed tables – National regional data". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Oktober 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  14. ↑ (be) "u:Национальный статистический комитет Республики Беларусь" (PDF). Statistiek van Wit-Rusland. p. 5. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 18 Oktober 2013. Besoek op 14 Oktober 2018.
  15. ↑ (ru) "Таблица 5.2-1 Население (городское, сельское) по национальности, полу" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 31 Julie 2018. Besoek op 14 Oktober 2018.
  16. ↑ (lt) "Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības (Datums=01.01.2018)" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 Junie 2019. Besoek op 14 Oktober 2018.
  17. ↑ (ru) "4.5. Национальности или их самоназвания по самоопределению населения По республике южная осетия" (PDF). p. 128. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2021. Besoek op 14 Oktober 2018.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  18. ↑ (en) Husseini, Rana (2012). "Chapter 15. The Historical and Religious Seeds of 'Honor'". In Clark, Kelly James (red.). Abraham's Children: Liberty and Tolerance in an Age of Religious Conflict. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-18333-7. OCLC 809235956.
  19. ↑ (en) Non-State Violent Actors and Social Movement Organizations: Influence, Adaptation, and Change. Emerald Group Publishing. 26 April 2017. ISBN 978-1-78714-728-7.
  20. ↑ (en) Guest (12 November 2012). Survival Among The Kurds. Routledge. ISBN 978-1-136-15736-3.
  21. ↑ (en) Murad, Nadia; Krajeski, Jenna (2017). The Last Girl: My Story of Captivity, and My Fight Against the Islamic State. Tim Duggan Books. ISBN 978-1-5247-6043-4.
  22. ↑ (en) Christine Allison (2001). The Yezidi Oral Tradition in Iraqi Kurdistan. Richmond: Curzon. p. 26. ISBN 0-7007-1397-2.
  23. ↑ (en) Açikyildiz, Birgül (2014). The Yezidis: The History of a Community, Culture and Religion. Londen: I.B. Tauris & Company. ISBN 978-1-78453-216-1. OCLC 888467694.
  24. ↑ (en) Empson, R.H.W. (1928). The Cult of the Peacock Angel. Londen: H.F. & G. Witherby. p. 184.
  25. ↑ (en) Gezer, Özlem (23 Oktober 2014). "From Germany to Iraq: One Yazidi Family's War on Islamic State". Der Spiegel. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2018. Besoek op 14 Oktober 2018.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Jesiede&oldid=2619054"