Gaan na inhoud

Atlas of Peculiar Galaxies

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Antenne-sterrestelsels (Arp 244).
Die botsende spiraalstelsels NGC 3808A en NGC 3808B (Arp 87).
NGC 6621/NGC 6622 (Arp 81), twee spiraalstelsels 100 miljoen jaar ná hul botsing.
IC 883 (Arp 193), die oorblyfsel van twee stelsels wat saamgesmelt het.
Arp 147, twee interaktiewe ringstelsels.

Die Atlas of Peculiar Galaxies is ’n sterrekundekatalogus van ongewone sterrestelsels wat deur die Amerikaanse sterrekundige Halton Arp opgestel is. Daar is altesaam 338 stelsels in die katalogus, wat oorspronklik in 1966 deur die Kaliforniese Instituut vir Tegnologie gepubliseer is.[1]

Die hoefdoel daarvan was om foto's van die verskillende soorte nabygeleë, ongewone sterrestelsels te verskaf. Arp het besef die rede hoekom sterrestelsels spiraal- of elliptiese stelsels word, is nie baie duidelik nie. Hy het ongewone stelsels beskou as klein "eksperimente" wat sterrekundiges kon bestudeer om die fisiese prosesse te verstaan wat spiraal- of elliptiese stelsels verwring. Die atlas is nie ’n algehele oorsig oor al die ongewone stelsels in die ruimte nie, maar verskaf eerder voorbeelde van die verskillende verskynsels soos wat hulle in nabygeleë stelsels gesien kan word.

Omdat min destyds bekend was oor die fisiese prosesse wat die verskillende vorms veroorsaak, word die sterrestelsels gerangskik volgens hul voorkoms. Voorwerpe 1-101 is individuele spiraalstelsels wat ongewoon is of oënskynlik klein metgeselle het. Voorwerpe 102-145 is elliptiese en elliptiesagtige stelsels. Individuele of groepe stelsels wat nie spiraal- of elliptiese vorms het nie, is voorwerpe 146-268. Voorwerpe 269-327 is dubbele stelsels. Voorwerpe wat nie in een van bogenoemde kategorieë pas nie, is genommer van 332-338. Die meeste voorwerpe is beter bekend onder ander name, maar vir ’n paar word meestal die Arp-nommer gebruik, soos Arp 220.

Vandag word die fisiese prosesse wat die verskillende vorms in die Arp-atlas veroorsaak goed verstaan. Baie van die stelsels is interaktiewe sterrestelsels, soos M51 (Arp 85), Arp 220 en die Antenne-sterrestelsels (NGC 4038/NGC 4039 of Arp 244). ’n Paar van die stelsels is bloot dwergsterrestelsels met te min massa om die nodige swaartekrag voort te bring om dit in enige samehangende struktuur te verander. NGC 1569 (Arp 210) is so ’n voorbeeld. ’n Paar ander stelsels is radiosterrestelsels. Hulle het aktiewe sterrestelselkerns wat kragtige gasstrome meebring. Voorbeelde hiervan in die atlas is M87 (Arp 152) en Centaurus A (Arp 153).

Noemenswaardige Arp-sterrestelsels

[wysig | wysig bron]
Die Muise-sterrestelsels (NGC 4676; Arp 242). Hulle het getysterte vanweë hul swaartekrag-interaksie en word verbind deur ’n getybrug.
Die samesmeltende stelsels UGC 4881 (Arp 55).
Arp-nommer Naam Magnitude Notas
26 Vuurwiel-sterrestelsel (M101) +7,5 Spiraalsterrestelsel
37 Messier 77 +8,9 Radiosterrestelsel
41 NGC 1232 +9,8 Spiraalsterrestelsel
76 Messier 90 +9,5 Spiraalsterrestelsel
77 NGC 1097 +9,5 Interaktiewe sterrestelsels
85 Draaikolk-sterrestelsel (M51) +8,4 Interaktiewe sterrestelsels
116 Messier 60 +8,8 Botsende sterrestelsels
152 Virgo A (M87) +8,6 Elliptiese sterrestelsel
153 Centaurus A (NGC 5128) +6,6 Radiostelsel in ’n botsing?
188 Paddavis-sterrestelsel +14,4 Saamgesmelte sterrestelsel
242 Muise-sterrestelsels +14,7 Botsende sterrestelsels
244 Antenne-sterrestelsels +10,3 Botsende sterrestelsels
317 Messier 65 +9,2 Spiraalsterrestelsel
319 NGC 7320 +15 Stelsel in botsende groep
337 Sigaar-sterrestelsel (M82) +8,6 Steruitbarsting-sterrestelsel

Lys van sterrestelsels in die atlas

[wysig | wysig bron]

Spiraalsterrestelsels

[wysig | wysig bron]

Stelsels met ’n lae helderheid

[wysig | wysig bron]
Ultraviolet-foto van NGC 2537 (Arp 6).

Dit is hoofsaaklik dwergstelsels of dowwe, swak gedefinieerde spiraalstelsels (Sm). Dowwe stelsels is eintlik heel algemeen. Die uitsondering in die atlas is NGC 2857 (Arp 1), wat ’n Sc-spiraalstelsels is (wat beteken dit het ’n definitiewe struktuur met los spiraalarms en ’n dowwe maar goed gedefinieerde kern).[2]

Arp-nommer Naam Notas
1 NGC 2857 Sc-spiraalstelsel[2]
2 UGC 10310
3 Arp 3
4 Arp 4
5 NGC 3664
6 NGC 2537

Stelsels met gesplete arms

[wysig | wysig bron]

Dié kategorie bevat spiraalstelsels met arms wat verdeel is.

Arp-nommer Naam Notas
7 Arp 7
8 NGC 497
9 NGC 2523
10 UGC 1775 Kern nie in die middel
11 UGC 717
12 NGC 2608

Stelsels met los segmente

[wysig | wysig bron]
M66 (Arp 16).

Dié kategorie bevat spiraalstelsels met arms wat lyk of hulle gesegmenteerd is. Sommige spiraalarms lyk so omdat stofbane die sterlig in die arms versper, en ander vanweë die teenwoordigheid van helder sterreswerms in die arm.

Arp-nommer Naam Notas
13 NGC 7448
14 NGC 7314
15 NGC 7393
16 M66
17 UGC 3972
18 NGC 4088

Stelsels met drie arms

[wysig | wysig bron]

Die meeste spiraalsterrestelsels het twee duidelik gedefinieerde arms, of die arms is net dynserige filamente. Stelsels met drie goed gedefinieerde arms is skaars.

Arp-nommer Naam Notas
19 NGC 145
20 UGC 3014
21 Arp 21

Stelsels met een arm

[wysig | wysig bron]
Ultraviolet-foto van NGC 4618 (Arp 23).

Stelsels met net een spiraalarm is ook skaars. In sommige gevalle kan die arm gevorm word vanweë ’n swaartekrag-interaksie met ’n ander stelsel.

Arp-nommer Naam Notas
22 NGC 4027
23 NGC 4618 In ’n wisselwerking met NGC 4625[3]
24 NGC 3445

Stelsels met een swaar arm

[wysig | wysig bron]
NGC 6946 (Arp 29), ’n spiraalsterrestelsel.

Die spiraalarms in sulke stelsels is asimmetries. Dit kan lyk of die een arm heelwat helderder is as die ander een. In die fotografiese plate wat Arp gemaak het, lyk die helder arm donker en "swaar". Terwyl die meeste stelsels (soos die Vuurwiel-sterrestelsel (M101) en NGC 6946 bloot asimmetriese spiraalsterrestelsels is, is NGC 6365 twee interaktiewe stelsels met die een stelsel wat van die kant af gesien word en presies lê waar die spiraalarm van die ander stelsel, wat van voor af gesien word, behoort te lê.[2]

Arp-nommer Naam Notas
25 NGC 2276
26 M101 Spiraalstelsel met vyf metgeselle[3]
27 NGC 3631
28 NGC 7678
29 NGC 6946
30 NGC 6365 Interaktiewe stelsels, met die een wat van die kant af gesien word[4]

Integraalteken-stelsels

[wysig | wysig bron]

Dié stelsels het ’n uitgestrekte S-vorm, of soos die integraalteken in wiskunde ( ∫ ). Sommige voorwerpe, soos IC 167,[2] is bloot gewone spiraalstelsels wat uit ’n ongewone hoek gesien word. Ander voorwerpe, soos UGC 10770, is interaktiewe stelsels met getysterte wat soos spiraalarms lyk.[2]

Arp-nommer Naam Notas
31 IC 167
32 UGC 10770
33 UGC 8613
34 NGC 4615
35 UGC 212
36 UGC 8548

Stelsels met dowwe metgeselle

[wysig | wysig bron]

Baie van dié stelsels is waarskynlik spiraalstelsels in ’n wisselwerking met ’n dowwe metgesel wat voor hom lê. Dit is egter soms moeilik om te bepaal of die metgesel fisiek naby die spiraalstelsel is en of die metgesel ’n bron op die voorgrond/agtergrond of ’n bron aan die kant van die spiraalstelsel is.

Arp-nommer Naam Notas
37 M77
38 NGC 6412
39 NGC 1347
40 IC 4271
41 NGC 1232
42 NGC 5829
43 IC 607
44 IC 609
45 Arp 45 Driedubbele stelsel[2]
46 UGC 12665
47 Arp 47
48 Arp 48

Spiraalstelsels met klein, helder metgeselle

[wysig | wysig bron]
NGC 1097 (Arp 77), ’n spiraalstelsel.

Weer eens kan die stelsels óf interaktiewe stelsels wees óf die metgesel is ’n voorgrond/agtergrond-bron of selfs helder sterreswerms in die onderskeie stelsels.

Arp-nommer Naam Notas
49 NGC 5665
50 IC 1520
51 Arp 51
52 Arp 52
53 NGC 3290
54 Arp 54
55 UGC 4881
56 UGC 1432
57 Arp 57
58 UGC 4457
59 NGC 341
60 Arp 60
61 UGC 3104
62 UGC 6865
63 NGC 2944
64 UGC 9503
65 NGC 90
66 UGC 10396
67 UGC 892
68 NGC 7757
69 NGC 5579
70 UGC 934
71 NGC 6045
72 NGC 5994, NGC 5996
73 IC 1222
74 Arp 74
75 NGC 702
76 M90
77 NGC 1097
78 NGC 772

Spiraalstelsels met groot, helder metgeselle

[wysig | wysig bron]
Messier 51 (die Draaikolk-sterrestelsel of Arp 85). Dit bestaan uit ’n groot spiraalstelsel in ’n wisselwerking met ’n elliptiese stelsel.

Stelsels in dié kategorie is feitlik altyd duidelik interaktiewe stelsels. Die bekendste een is die Draaikolk-sterrestelsel (M51; Arp 85), wat bestaan uit ’n spiraalstelsel NGC 5194 wat in ’n wisselwerking is met ’n kleiner, elliptiese stelsel NGC 5195. Die interaksie het albei stelsels se vorm verwring; die spiraalarm-patroon in die groter spiraalstelsel is versterk en ’n brug van sterre en gas het gevorm tussen die twee stelsels. Baie ander interaktiewe stelsels word deur sulke brûe verbind.

Arp-nommer Naam Notas
79 NGC 5490C
80 NGC 2633
81 NGC 6621, UGC 11175, NGC 6622
82 NGC 2535, NGC 2536
83 NGC 2799, NGC 3800
84 NGC 5394, NGC 5395
85 Die Draaikolk-sterrestelsel (M51)
86 NGC 7752, NGC 7753
87 NGC 3808A, NGC 3808B
88 Arp 88
89 NGC 2648
90 NGC 5929, NGC 5930
91 NGC 5953, NGC 5954

Spiraalstelsels met elliptiese metgeselle

[wysig | wysig bron]

Nes in die vorige kategorie, is dié stelsels meestal interaktief. Getysterte en brûe is in baie van hulle te sien.

Arp-nommer Naam Notas
92 NGC 7603
93 NGC 7284, NGC 7285
94 NGC 3226, NGC 3227
95 IC 4461, IC 4462
96 Arp 96
97 UGC 7085A
98 Arp 98
99 NGC 7547, NGC 7549, NGC 7550 Driedubbele stelsel[2]
100 IC 18, IC 19
101 UGC 10164, UGC 10169

Elliptiese en elliptiesagtige stelsels

[wysig | wysig bron]

Elliptiese stelsels verbind met spiraalstelsels

[wysig | wysig bron]
Foto van verskillende golflengtes van Arp 107 (UGC 5984).

Hierdie voorwerpe is soortgelyk aan die spiraalstelsels met elliptiese metgeselle. Al dié stelsels het kenmerke soos getysterte en brûe wat deur ’n swaartekrag-interaksie veroorsaak word.

Arp-nommer Naam Notas
102 Arp 102
103 UGC 10586 Driedubbele stelsel[2]
104 NGC 5216, NGC 5218
105 NGC 3561
106 NGC 4211
107 UGC 5984
108 Arp 108

Elliptiese stelsels wat spiraalarms wegstoot

[wysig | wysig bron]

Uit die naam lyk dit of Arp oorspronklik gedink het die elliptiese stelsels stoot spiraalarms in metgeselle weg. Die spiraalarms kan egter verwronge lyk vanweë die wisselwerking. Van dié "weggestote" spiraalarms is aan die teenoorgestelde kant van die spiraalstelsel as die elliptiese stelsel. Simulasies het bewys sulke eienskappe word net deur swaartekrag-interaksie veroorsaak; daar is geen wegstotende kragte by betrokke nie.

Arp-nommer Naam Notas
109 UGC 10053
110 Arp 110
111 Arp 111 Sterrestelselgroep[2]
112 NGC 7805, NGC 7806

Elliptiese stelsels na aan spiraalstelsels wat hulle versteur

[wysig | wysig bron]
Stelsels NGC 4435 en NGC 4438 (Arp 120).
Messier 60 en NGC 4647 (Arp 116).

Die meeste stelsels in dié kategorie is weer eens interaktief. Die spiraalstelsels lyk versteur.

Arp-nommer Naam Notas
113 NGC 70 Deel van ’n groep stelsels[2]
114 NGC 2276, NGC 2300
115 UGC 6678 Driedubbele stelsel[2]
116 Messier 60, NGC 4647
117 IC 982, IC 983
118 NGC 1141, NGC 1142
119 Arp 119
120 NGC 4435, NGC 4438
121 Arp 121
122 NGC 6040
123 NGC 1888, NGC 1889
124 NGC 6361
125 UGC 10491
126 UGC 1449
127 NGC 191 Interaktiewe S0- en spiraalsterrestelsel[5]
128 UGC 827
129 UGC 5146
130 IC 5378
131 Arp 131
132 Arp 132

Stelsels met nabygeleë fragmente

[wysig | wysig bron]
Messier 49, Arp 134.
Arp-nommer Naam Notas
133 NGC541
134 Messier 49
135 NGC 1023
136 NGC 5820

Materiaal wat uit elliptiese stelsels uitvloei

[wysig | wysig bron]

Arp het gedink die elliptiese stelsels in dié kategorie stoot materiaal weg vanaf hul kerns. Op baie foto's lyk dit so, maar dit word deur ’n verskeidenheid verskynsels veroorsaak. NGC 2914 (Arp 137) is byvoorbeeld bloot ’n spiraalstelsel met dowwe spiraalarms,[2] en NGC 4015 (Arp 138) is twee interaktiewe stelsels met die een wat van die kant af gesien word.[2] Sommige voorwerpe, soos NGC 2444 en NGC 2445 (Arp 143), is stelsels met "ringsterrestelsels" – dit kom voor wanneer die een stelsel (die elliptiese stelsel in hierdie voorbeelde) deur die skyf van die ander een beweeg. Dit veroorsaak ’n swaartekraggolf waarin gas eers na binne val en dan na buite versprei om die ringstruktuur te vorm.[6]

NGC 2936, eens ’n standaard-spiraalstelsel, en NGC 2937, ’n kleiner elliptiese stelsel.[7]
Arp-nommer Naam Notas
137 NGC 2914 Spiraalstelsel met dowwe arms[8]
138 NGC 4015 Interaktiewe sterrestelsels[9]
139 Arp 139 Interaktiewe sterrestelsels[2]
140 NGC 274, NGC 275 Interaktiewe sterrestelsels[2]
141 UGC 3730 Ringstelsel[2]
142 NGC 2936, NGC 2937, UGC 5130 Driedubbele stelsel[2]
143 NGC 2444, NGC 2445 Ringstelsel[2]
144 NGC 7828, NGC 7829 Ringstelsel[2]
145 UGC 1840 Ringstelsel[2]

Vormlose stelsels

[wysig | wysig bron]

Arp definieer hierdie stelsels as nóg spiraal- nóg elliptiese stelsels. Hoewel hy nie die term "vormloos" gebruik nie, is dit die beste beskrywing daarvoor.

Baie van die stelsels is óf interaktiewe stelsels óf oorblyfsels van twee kleiner stelsels wat saamgesmelt het. Verskeie eienskappe soos getysterte en brûe sal vorm wat voortbestaan lank ná die samesmelting.

Stelsels met geassosieerde ringe

[wysig | wysig bron]
Die interaktiewe sterrestelsels Arp 148 (Mayall se Voorwerp).

Soos reeds genoem, kan dié ringstelsels gevorm word wanneer een metgesel deur die ander beweeg. Die golfeffek veroorsaak dat die gas eers na binne val en dan na buite versprei om die ringstruktuur te vorm.[6]

Arp-nommer Naam Notas
146 Arp 146
147 IC 298
148 Arp 148

Stelsels met strome

[wysig | wysig bron]
Groot elliptiese stelsel Messier 87 met sy stroom (Arp 152).

Hierdie stelsels lyk of hulle materiaal uitwerp vanaf hul kern. In die geval van IC 803 (Arp 149) en NGC 7609 (Arp 150), is die strome bloot deel van die vormlose struktuur wat veroorsaak word deur die interaktiewe stelsels. In Arp 151 en Messier 87 (Arp 152) se geval is die strome geïoniseerde gas wat uitgewerp word vanuit die omgewing om supermassiewe swartkolke in die stelsels se aktiewe sterrestelselkern.[2][2]

Arp-nommer Naam Notas
149 IC 803 Interaktiewe sterrestelsels[2]
150 NGC 7609 Interaktiewe sterrestelsels[2]
151 Arp 151 Seyfert-sterrestelsel (bevat ’n aktiewe sterrestelselkern)[10]
152 Messier 87 Seyfert-sterrestelsel[11]

Verwronge stelsels met interne absorpsie

[wysig | wysig bron]
Die samesmeltende stelsels NGC 520 (Arp 157).
Die elliptiese sterrestelsel NGC 1316.

Stelsels in hierdie kategorie het donker stofbane wat ’n deel van die stelsel se skyf verberg. Al dié stelsels is produkte van twee samesmeltende stelsels. NGC 520 (Arp 157) is een van die beste voorbeelde van die middelfase van ’n samesmelting, waar die twee stelsels se skywe saamgesmelt het, maar die kerns nog nie. Centaurus A (Arp 153) en NGC 1316 (Arp 154) is albei effektief elliptiese stelsels met ongewone stofbane; hul strukture dui daarop dat hulle onlangs ’n samesmelting ondergaan het. NGC 4747 (Arp 159) is dalk niks anders as ’n spiraalstelsel met beduidende stofbane wat van die kant af gesien word nie.[2]

Arp-nommer Naam Notas
153 Centaurus A Radiosterrestelsel; bevat ’n aktiewe kern[2]
154 NGC 1316 Radiosterrestelsel; bevat ’n aktiewe kern[12]
155 Arp 155
156 UGC 5184
157 NGC 520 Samesmeltende stelsels
158 NGC 523
159 NGC 4747 Spiraalstelsel met donker stofbane[13]
160 NGC 4194

Stelsels met verspreide filamente

[wysig | wysig bron]

Dié filamente kan getysterte van interaktiewe of saamgesmelte stelsels wees. NGC 3414 (Arp 162) lyk egter of dit bloot ’n ongewone S0-stelsel is met ’n relatief klein skyf in vergelyking met sy galaktiese bol.[3] NGC 4670 (Arp 163) is ’n blou kompakte dwergstelsel met buitengewone stervorming;[2] dit is te klein om twee stelsels te wees wat saamgesmelt het soos die ander in dié kategorie, hoewel dit in ’n baie kleiner wisselwerking betrokke kon gewees het.

Arp-nommer Naam Notas
161 UGC 6665
162 NGC 3414 S0-stelsel[3]
163 NGC 4670 Blou kompakte dwergstelsel[14]
164 NGC 455
165 NGC 2418
166 NGC 750, NGC 751

Stelsels met verspreide kontra-sterte

[wysig | wysig bron]

Al dié voorwerpe is betrokke in swaartekrag-interaksies. Dié sterte is gety-eienskappe. Messier 32 (Arp 168), ’n dwergstelsel wat in ’n wisselwerking met die Andromeda-sterrestelsel is,[3] is in dié kategorie (hoewel die stert baie moeilik is om te sien op Arp se foto).

Arp-nommer Naam Notas
167 NGC 2672, NGC 2673
168 Messier 32 Dwergstelsel in wisselwerking met Andromeda-sterrestelsel[3]
169 NGC 7236, NGC 7237, NGC 7237C Driedubbele stelsel[2]
170 NGC 7578
171 NGC 5718, IC 1042
172 IC 1178, IC 1181

Stelsels met smal kontra-sterte

[wysig | wysig bron]

Dit word weer eens deur swaartekrag-interaksies veroorsaak. Dié sterte is smaller en beter gedefinieer as in die vorige kategorie.

Arp-nommer Naam Notas
173 UGC 9561
174 NGC 3068
175 IC 3481, IC 3481A, IC 3483 Driedubbele stelsel[2]
176 NGC 4933 Driedubbele stelsel[2]
177 Arp 177
178 NGC 5613, NGC 5614, NGC 5615 Driedubbele stelsel[2]

Stelsels met smal filamente

[wysig | wysig bron]
NGC 1614 (Arp 186).
Die Paddavis-sterrestelsel (UGC 10214; Arp 188). Die "smal filament" is vanweë ’n swaartekrag-wisselwerking.

Hierdie kategorie bevat ’n verskeidenheid verskillende voorwerpe. Nes die stelsels met verspreide filamente of kontra-sterte, was sommige van hierdie stelsels in wisselwerking betrokke wat die filamente veroorsaak het. Ander voorwerpe is bloot individuele spiraalstelsels met dowwe spiraalarms wat deur Arp as "filamente" beskryf is.

Arp-nommer Naam Notas
179 Arp 179
180 Arp 180 Interaktiewe sterrestelsels[2]
181 NGC 3212, NGC 3215 Interaktiewe sterrestelsels[2]
182 NGC 7674, NGC 7674A Interaktiewe sterrestelsels[2]
183 UGC 8560 Spiraalsterrestelsel[2]
184 NGC 1961 Spiraalsterrestelsel[2]
185 NGC 6217 Spiraalsterrestelsel[2]
186 NGC 1614 Spiraalsterrestelsel wat onlangs ’n wisselwerking ondergaan het[2]
187 Arp 187
188 Paddavis-sterrestelsel Stelsel in onlangse wisselwerking
189 NGC 4651 Getystrome[15]
190 UGC 2320 Interaktiewe sterrestelsels[2]
191 UGC 6175 Interaktiewe sterrestelsels[2]
192 NGC 3303 Interaktiewe sterrestelsels[2]
193 IC 883 Samesmeltingoorblyfsel

Stelsels met materiaal wat uit die kern gewerp word

[wysig | wysig bron]
Arp 194. Die derde stelsel aan die onderkant van die foto is verder weg en nie deel van die stel nie.

Dit lyk of baie van dié uitwerpsels die gevolg is van swaartekrag-interaksies. In sommige gevalle, soos NGC 5544 en NGC 5545 in Arp 199, is die "uitgeworpe materiaal" duidelik ’n spiraalstelsel wat van die kant af gesien word en toevallig oplyn met ’n ander stelsel se kern.

Feitlik al die stelsels in hierdie kategorie was onlangs in wisselwerkings betrokke. NGC 3712 (Arp 203) is ’n uitsondering; dit is bloot ’n dowwe spiraalstelsel.[2]

Arp-nommer Naam Notas
194 UGC 6945 Interaktiewe sterrestelsels[2]
195 UGC 4653 Drie interaktiewe sterrestelsels[2]
196 Arp 196 Interaktiewe sterrestelsels[2]
197 UGC 6503, IC 701 Interaktiewe sterrestelsels[2]
198 UGC 6073 Interaktiewe sterrestelsels[2]
199 NGC 5544, NGC 5545 Interaktiewe sterrestelsels[2]
200 NGC 1134 Spiraalstelsel in ’n wisselwerking met ’n dowwe stelsel[2]
201 UGC 224 Interaktiewe sterrestelsels[2]
202 NGC 2719, NGC 2719A Interaktiewe sterrestelsels[2]
203 NGC 3712 Dowwe spiraalstelsel[16]
204 UGC 8454 Interaktiewe sterrestelsels[2]
205 NGC 3448 Samesmeltingoorblyfsel[2]
206 UGC 5983, NGC 3432 Interaktiewe sterrestelsels[2]
207 UGC 5050 Spiraalstelsel in ’n wisselwerking met ’n dwergstelsel[2]
208 Arp 208 Interaktiewe sterrestelsels[2]

Stelsels met onreëlmatighede, absorpsie en resolusie

[wysig | wysig bron]
Steruitbarsting die nabygeleë dwergstelsel NGC 1569 (Arp 210).

Stelsels in hierdie kategorie het óf onreëlmatige vorms (onreëlmatighede) óf besondere stofbane (absorpsie) óf hulle lyk grinterig (resolusie). Dit is ’n mengsel van interaktiewe stelsels wat deur gety-interaksie verwring word, nabygelë onreëlmatige dwergstelsels en stelsels met ’n buitengewone hoeveelheid gas.

Arp-nommer Naam Notas
209 NGC 6052 Interaktiewe sterrestelsels[2]
210 NGC 1569 Dwergsterrestelsel[2]
211 UGCA 290 Interaktiewe dwergsterrestelsels[2]
212 NGC 7625 Ongewone spiraalstelsel[2]
213 IC 356 Ongewone spiraalstelsel[2]
214 NGC 3718 Ongewone spiraalstelsel[2]

Stelsels met aangrensende lusse

[wysig | wysig bron]
Die nabygeleë steruitbarsting-dwergsterrestelsel NGC 3310 (Arp 217).

Dié aangrensende lusse is nog ’n gevolg van swaartekrag-interaksies. Sommige stelsels het amper klaar saamgesmelt en die "lusse" is bloot oorblyfsels van die wisselwerking. Onder die voorwerpe in hierdie kategorie is Arp 220, een van die bes bestudeerde ultrahelder infrarooi sterrestelsels in die ruimte.

Arp-nommer Naam Notas
215 NGC 2782 Ongewone spiraalstelsel[3]
216 NGC 7679, NGC 7682 Interaktiewe sterrestelsels[2]
217 NGC 3310 Steruitbarsting;[2] samesmeltingoorblffsel[3]
218 Arp 218 Interaktiewe sterrestelsels[2]
219 UGC 2812 Interaktiewe sterrestelsels[2]
220 Arp 220 Samesmeltingoorblyfsel; ultrahelder infrarooi sterrestelsel

Stelsels met vormlose spiraalarms

[wysig | wysig bron]
Die spiraalstelsel NGC 7252 (Arp 226).

Baie van dié stelsels is oorblyfsels van samesmeltings. Die "vormlose spiraalarms" is gety-afval wat ná die botsings oorgebly het.

Arp-nommer Naam Notas
221 Arp 221 Drie interaktiewe sterrestelsels[2]
222 NGC 7727 Samesmeltingoorblyfsel[3]
223 NGC 7585 Onlangse samesmelting[3]
224 NGC 3921 Samesmeltingoorblyfsel
225 NGC 2655 Samesmeltingoorblyfsel
226 NGC 7252 Samesmeltingoorblyfsel[3]

Stelsels met konsentriese ringe

[wysig | wysig bron]
NGC 474, Arp 227.

Dit is stelsels met skulpagtige vorms, dikwels vanweë samesmeltings. Soms is dit die buitenste skyf van ’n S0-stelsel. In sommige ingewikkelde gevalle is die ringe ’n S0-stelsel wat in ’n wisselwerking met ’n ander stelsel betrokke is; dit is moeilik om die oorsprong van die ringe vas te stel.

Arp-nommer Naam Notas
227 NGC 470, NGC 474 Interaktiewe sterrestelsels met een S0-stelsel[2]
228 IC 162 S0-stelsel[2]
229 NGC 507, NGC 508 Interaktiewe sterrestelsels met een S0-stelsel en een elliptiese stelsel[2]
230 IC 51 Ongewone S0-stelsel;[2] moontlike samesmeltingoorblyfsel
231 IC 1575
232 NGC 2911 Ongewone S0-stelsel[2]

Stelsels wat lyk of hulle verdeel

[wysig | wysig bron]
Die interaktiewe sterrestelsels Arp 238 (UGC 8335).
Die interaktiewe sterrestelsels NGC 5257 en NGC 5258 (Arp 240).
Die interaktiewe sterrestelsels Arp 256.

Hoewel die beskrywing daarop dui dat die stelsels besig is om te verdeel, is die meeste eintlik besig om saam te smelt. Baie van die voorwerpe het goed gedefinieerde getysterte en brûe wat deur die wisselwerking gevorm word. Die meeste stelsels is in die beginstadium van die samesmeltingsproses, met duidelik aparte kerns en aparte (dog verwronge) skywe. Van die interessantste stelsels in hierdie kategorie is die Antenne-sterrestelsels (NGC 4038 en NGC 4039, Arp 244) en die Muise-sterrestelsels (NGC 4676, Arp 242).

Al die voorwerpe is egter nie interaktiewe stelsels nie. ’n Paar is bloot nabygeleë dwergstelsels met ’n onreëlmatige struktuur.

Arp-nommer Naam Notas
233 UGC 5720 Dwergstelsel[2]
234 NGC 3738 Dwergstelsel[2]
235 NGC 14 Dwergstelsel[2]
236 IC 1623 Interaktiewe sterrestelsels[2]
237 UGC 5044 Interaktiewe sterrestelsels[2]
238 UGC 8335 Interaktiewe sterrestelsels[2]
239 NGC 5278, NGC 5279 Interaktiewe sterrestelsels[2]
240 NGC 5257, NGC 5258 Interaktiewe sterrestelsels[2]
241 UGC 9425 Interaktiewe sterrestelsels[2]
242 Muise-sterrestelsels (NGC 4676) Interaktiewe sterrestelsels[2]
243 NGC 2623 Drie interaktiewe sterrestelsels[2]
244 Antenne-sterrestelsels (NGC 4038, NGC 4039) Interaktiewe sterrestelsels[2]
245 NGC 2992, NGC 2993 Interaktiewe sterrestelsels[2]
246 NGC 7837, NGC 7838 Interaktiewe sterrestelsels[2]
247 UGC 4383 Interaktiewe sterrestelsels[2]
248 Arp 248 Drie interaktiewe sterrestelsels[2]
249 UGC 12891 Interaktiewe sterrestelsels[2]
250 Arp 250
251 Arp 251 Drie interaktiewe sterrestelsels[2]
252 Arp 252 Interaktiewe sterrestelsels[2]
253 UGCA 173, UGCA 174 Interaktiewe sterrestelsels[2]
254 NGC 5917 Ongewone spiraalstelsel[2]
255 UGC 5304 Interaktiewe sterrestelsels[2]
256 Arp 256 Interaktiewe sterrestelsels[2]

Stelsels met onreëlmatige klonte

[wysig | wysig bron]
Holmberg II/UGC 4305, dwergstelsel (Arp 268)
Die interaktiewe sterrestelsels Arp 261.

Hierdie voorwerpe lyk of hulle ’n reeks onreëlmatige klonte sonder ’n sinvolle struktuur het. Baie van dié voorwerpe is bloot nabygeleë dwergstelsels. Ander is interaktiewe stelsels en nog ander is klein sterrestelselgroepe. In albei laasgenoemde gevalle is die komponente onreëlmatige sterrestelsels. Die superponering van twee of meer sulke onreëlmatige stelsels kan maklik lyk soos ’n enkele, groter onreëlmatige stelsel – dit is hoekom die Atlas of Peculiar Galaxies (en ander katalogusse) dikwels sulke pare en groepe stelsels as ’n enkele voorwerp lys.

Arp-nommer Naam Notas
257 UGC 4836 Interaktiewe sterrestelsels[2]
258 UGC 2140 Sterrestelselgroep[2]
259 NGC 1741 Sterrestelselgroep[2]
260 UGC 7230 Interaktiewe sterrestelsels[2]
261 Arp 261 Sterrestelselgroep[2]
262 Arp 262 Interaktiewe sterrestelsels[2]
263 NGC 3239 Dwergstelsel[2]
264 NGC 3104 Dwergstelsel[2]
265 IC 3862 Interaktiewe sterrestelsels[2]
266 NGC 4861 Dwergstelsel[2]
267 UGC 5746 Dwergstelsel[2]
268 Holmberg II Dwergstelsel[2]

Dubbele en meervoudige stelsels

[wysig | wysig bron]

Arp het oorspronklik na hierdie stelsels verwys as "dubbele sterrestelsels", maar baie van hulle bestaan uit meer as twee stelsels. Sommige voorwerpe is interaktiewe stelsels, terwyl ander eintlik groepe sterrestelsels is. Die verskil is dat interaktiewe stelsels verwring sal wees, terwyl groepe stelsels swaartekraggebonde is maar nie noodwendig naby genoeg aan mekaar om ’n invloed op mekaar se struktuur te hê nie.

Stelsels met arms verbind

[wysig | wysig bron]
Arp 272: die interaktiewe sterrestelsels NGC 6050 en IC 1179.

Al hierdie voorwerpe is twee interaktiewe stelsels, behalwe NGC 5679 (Arp 274), wat drie interaktiewe stelsels kan wees.[2] Die "arms" hier is brûe wat vroeg in die samesmeltingsproses tussen die stelsels vorm.

Arp-nommer Naam Notas
269 NGC 4485, NGC 4490 Interaktiewe sterrestelsels[2]
270 NGC 3395, NGC 3396 Interaktiewe sterrestelsels[2]
271 NGC 5426, NGC 5427 Interaktiewe sterrestelsels[2]
272 NGC 6050, IC 1179 Interaktiewe sterrestelsels[2]
273 UGC 1810, UGC 1813 Interaktiewe sterrestelsels[2]
274 NGC 5679 Drie interaktiewe sterrestelsels[17]

Interaktiewe stelsels

[wysig | wysig bron]
Tinker Bell, ’n driedubbele stelsel: twee groot spiraalstelsels en ’n onreëlmatige stelsel.

Anders as die voorwerpe in die "vormlose stelsels"-kategorie, kan hierdie stelsels nog van mekaar onderskei word.

Arp-nommer Naam Notas
275 NGC 2881 Interaktiewe sterrestelsels[2]
276 NGC 935, IC 1801 Interaktiewe sterrestelsels[2]
277 NGC 4809, NGC 4810 Interaktiewe sterrestelsels[2]
278 NGC 7253 Interaktiewe sterrestelsels[2]
279 NGC 1253, NGC 1253A Interaktiewe sterrestelsels[2]
280 NGC 3769, NGC 3769A Interaktiewe sterrestelsels[2]

Stelsels wat mekaar aantrek

[wysig | wysig bron]
Die spiraalstelsel NGC 4631 van die kant af gesien en die elliptiese dwargstelsel NGC 4627 (onder) is die twee stelsels van Arp 281.

Hierdie kategorie bevat ’n vreemde verskeidenheid voorwerpe. Twee is stelsels wat van die kant af gesien word met kleiner, nabygeleë metgeselle. Nog twee word deur getybrûe verbind. Die laaste twee is dalk bloot oor ’n verre afstand in ’n wisselwerking betrokke.

Arp-nommer Naam Notas
281 NGC 4627, NGC 4631 Spiraalstelsel en elliptiese dwergstelsel[2]
282 NGC 169, NGC 169A Spiraalstelsel met kleiner metgesel[2]
283 NGC 2798, NGC 2799 Interaktiewe sterrestelsels[2]
284 NGC 7714, NGC 7715 Interaktiewe sterrestelsels[2]
285 NGC 2854, NGC 2856 Sterrestelselpaar[2]
286 NGC 5560, NGC 5566, NGC 5569 Drie interaktiewe sterrestelsels[3][18]

Stelsels met windeffekte

[wysig | wysig bron]

Hoewel hierdie voorwerpe in die "dubbele sterrestelsels"-kategorie voorkom, is baie van hulle individuele stelsels. Die "windeffekte" verwys na die voorkoms, nie die werklike waarneming van hoësnelheidsgas (soos in M82) nie. In sommige gevalle is die voorkoms vanweë ’n wisselwerking. In ander gevalle, spesifiek NGC 3981 (Arp 289), kan die dowwe, verspreide emissie verband hou met die innerlike aard van die stelsel self en nie met ’n wisselwerking met ’n ander stelsel nie.[3]

Arp-nommer Naam Notas
287 NGC 2735, NGC 2735A Sterrestelselpaar[2]
288 NGC 5221, NGC 5222 Driedubbele stelsel[2]
289 NGC 3981 Ongewone spiraalstelsel[3][2]
290 IC 195, IC 196 Interaktiewe sterrestelsels[2]
291 UGC 5832 Onreëlmatige sterrestelsel[2]
292 IC 575 Ongewone spiraalstelsel[2]
293 NGC 6285, NGC 6286 Interaktiewe sterrestelsels[2]

Dubbele of meervoudige stelsels met lang filamente

[wysig | wysig bron]
Arp 297: ’n spiraal- (NGC 5754) en ’n onreëlmatige stelsel (NGC 5752).

Die "lang filamente" is waarskynlik getysterte of brûe vanweë ’n swaartekrag-interaksie.

Arp-nommer Naam Notas
294 NGC 3786, NGC 3788 Interaktiewe sterrestelsels[2]
295 Arp 295 Interaktiewe sterrestelsels[2]
296 Arp 296
297 Arp 297 Interaktiewe stelsels in ’n sterrestelselgroep[2]

Ongeklassifiseerde voorwerpe

[wysig | wysig bron]
Die interaktiewe sterrestelsels IC 694 en NGC 3690 (Arp 299).
UGC 9618 (Arp 302), een stelsel van voor en een van die kant af gesien.

Arp het nie die voorwerpe 298-310 in sy atlas geklassifiseer nie. Hulle is meestal interaktiewe stelsels.

Arp-nommer Naam Notas
298 NGC 7469, IC 5283 Sterrestelselpaar[2]
299 Arp 299 Driedubbele sterrestelsels[2]
300 Arp 300 Sterrestelselgroep[2]
301 UGC 6204, UGC 6207 Sterrestelselpaar[2]
302 UGC 9618 Sterrestelselpaar[2]
303 IC 563, IC 564 Sterrestelselpaar[2]
304 NGC 1241, NGC 1242 Sterrestelselpaar[2]
305 NGC 4016, NGC 4017 Sterrestelselpaar[2]
306 Arp 306 Sterrestelselgroep met twee sterrestelselpare[2]
307 NGC 2872, NGC 2874 Sterrestelselpaar[2]
308 NGC 545, NGC 547 Sterrestelselpaar[2]
309 NGC 942, NGC 943 Sterrestelselpaar[2]
310 IC 1259 Sterrestelselpaar[2]

Groepe stelsels

[wysig | wysig bron]
Arp-nommer Naam Beskrywing
311 IC 1258 en metgeselle
312 MCG +08-31-004
313 NGC 3994 + NGC 3995
314 MCG -03-58-009 + MCG -03-58-010 + MCG -03-58-011
315 NGC 2830 + NGC 2831 + NGC 2832
316 NGC 3193
317 Leo-drietal
318 NGC 833 en metgeselle
319 Stephan se Kwintet
320 Copeland se Septet
321 Hickson 40 A-E

Kettings stelsels

[wysig | wysig bron]
Arp-nommer Naam Beskrywing
322 UGC 6527
323 Hickson 98 A-D
324 UGC 10143
325 ESO601-G018A+B and MCG -04-52-014
326 UGC 8610
327 NGC 1875; Hickson 34 A-D
328 UGC 9532; Hickson 72
329 UGC 6514
330 I Zw 167; MCG +09-27-094
331 NGC 379 en metgeselle (Pisces-wolk)
332 NGC 1228

Verskeidenheid

[wysig | wysig bron]
Hubble-foto van Messier 82.
Arp-nommer Naam Beskrywing
333 NGC 1024
334 UGC 8498
335 NGC 3509
336 NGC 2685
337 Messier 82
338 PGC 3094767

Helderste Arp-stelsels vir amateursterrekundiges

[wysig | wysig bron]

Maynard Pittendreigh, ’n amateursterrekundige en soms skrywer, het ’n lys van die helderste Arp-voorwerpe saamgestel wat die maklikste deur amateurs bestudeer kan word. Die stelsels kan visueel waargeneem word en geen spesiale fotografiese instrumente is daarvoor nodig nie. Hulle sluit in:

  • Arp 26, ook bekend as M101
  • Arp 37, ook bekend as M77
  • Arp 76, ook bekend as M90
  • Arp 77
  • Arp 85, ook bekend as M51
  • Arp 116, ook bekend as M60
  • Arp 120
  • Arp 152, ook bekend as M87
  • Arp 153
  • Arp 168, ook bekend as M32
  • Arp 244
  • Arp 269
  • Arp 270
  • Arp 271
  • Arp 281
  • Arp 286
  • Arp 317, ook bekend as M65
  • Arp 313
  • Arp 337, ook bekend as M82

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • J. Kanipe, D. Webb The Arp Atlas of Peculiar Galaxies, A Chronicle and Observer's Guide, Willmann-Bell Inc. (2006) ISBN 978-0-943396-76-7

Notas

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Arp, Halton (1966). ATLAS OF PECULIAR GALAXIES. Pasadena, California: California Institute of Technology. Besoek op 5 Januarie 2010.
  2. ↑ 2,000 2,001 2,002 2,003 2,004 2,005 2,006 2,007 2,008 2,009 2,010 2,011 2,012 2,013 2,014 2,015 2,016 2,017 2,018 2,019 2,020 2,021 2,022 2,023 2,024 2,025 2,026 2,027 2,028 2,029 2,030 2,031 2,032 2,033 2,034 2,035 2,036 2,037 2,038 2,039 2,040 2,041 2,042 2,043 2,044 2,045 2,046 2,047 2,048 2,049 2,050 2,051 2,052 2,053 2,054 2,055 2,056 2,057 2,058 2,059 2,060 2,061 2,062 2,063 2,064 2,065 2,066 2,067 2,068 2,069 2,070 2,071 2,072 2,073 2,074 2,075 2,076 2,077 2,078 2,079 2,080 2,081 2,082 2,083 2,084 2,085 2,086 2,087 2,088 2,089 2,090 2,091 2,092 2,093 2,094 2,095 2,096 2,097 2,098 2,099 2,100 2,101 2,102 2,103 2,104 2,105 2,106 2,107 2,108 2,109 2,110 2,111 2,112 2,113 2,114 2,115 2,116 2,117 2,118 2,119 2,120 2,121 2,122 2,123 2,124 2,125 2,126 2,127 2,128 2,129 2,130 2,131 2,132 2,133 2,134 2,135 2,136 2,137 2,138 2,139 2,140 2,141 2,142 2,143 2,144 2,145 2,146 "NASA/IPAC Extragalactic Database". Results for NGC 2857 (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2011. Besoek op 16 Julie 2006.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 A. Sandage, J. Bedke (1994). Carnegie Atlas of Galaxies. Washington, D.C.: Carnegie Institution of Washington. ISBN 0-87279-667-1.
  4. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedngc6365
  5. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedarp127
  6. ↑ 6,0 6,1 R. Lynds, A. Toomre (1976). "On the interpretation of ring galaxies : the binary ring system II Hz4". Astrophysical Journal. 209: 328–388. Bibcode:1976ApJ...209..382L. doi:10.1086/154730.
  7. ↑ "Hubble spots galaxies in close encounter". ESA/Hubble Press Release (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Januarie 2020. Besoek op 29 Junie 2013.
  8. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedarp137
  9. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedarp138
  10. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedarp151
  11. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedm87
  12. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedcentaurusa
  13. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedngc4747
  14. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedngc4670
  15. ↑ "NGC 4651: The Umbrella Galaxy". Astronomy Picture of the Day (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 September 2019. Besoek op 15 April 2010.
  16. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedngc3712
  17. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nedngc5679
  18. ↑ Arp 286: Trio in Virgo, Astronomy Picture of the Day

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  • Atlas of Peculiar Galaxies met vergunning van die NASA/IPAC Ekstragalaktiese Databasis. URL besoek op 2006-07-03, 2006-07-12, 2006-07-14, 2006-07-16, 2006-07-17, 2006-07-18, 2006-07-19, 2006-07-20, 2006-07-24, 2006-07-25, 2006-07-26, 2006-07-27, 2006-07-31, 2006-08-02, 2006-08-08, 2006-08-10, 2006-08-13.
  • NASA/IPAC Extragalactic Database Algemene inligting oor individuele Arp-voorwerpe. URL besoek op 2006-07-03, 2006-07-12, 2006-07-14, 2006-07-16, 2006-07-17, 2006-07-18, 2006-07-19, 2006-07-20, 2006-07-24, 2006-07-25, 2006-07-26, 2006-07-27, 2006-07-31, 2006-08-02, 2006-08-08, 2006-08-10, 2006-08-13.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Atlas_of_Peculiar_Galaxies&oldid=2432416"