Dietlof Maré

Landdros Dietlof Maré.

Dietlof Siegfried Maré (distrik Uitenhage, Kaapkolonie, 27 Mei 1824 – Pietersburg, Transvaal, 27 Junie 1890) was ’n sakeman en landdros in die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR).

Maré was die jongste seun uit Paul Maré se huwelik met Johanna Magdalena Pretorius, ’n niggie van A.W.J. Pretorius. Sy broer Frederik Korsten Maré was eweneens ’n landdros asook ’n kerkman in die ZAR. Hul kleinneef Jacob Maré was lid van die uitvoerende raad en vader van die Sarie Maré wat besing word in die volksliedjie Sarie Marais.

Maré het in Port Elizabeth skoolgegaan voor hy in 1838 saam met sy gesin die Kaapkolonie verlaat het, ’n tyd lank ná die trek van Gert Maritz, maar ’n paar maande voor Pretorius s’n. Naby die teenswoordige Bethlehem het Maré se vader verongeluk toe hy onder ’n skotskar beland, waarna sy moeder die trek voortsit en hulle op 25 Oktober 1838 by Maritz se laer langs die Klein-Tugela aankom.

Ná die Slag van Bloedrivier het die weduwee Maré en haar kinders hulle gevestig op Pietermaritzburg, waar Maré as wamaker gewerk het. In 1842 het hy en sy broer Frederik albei deelgeneem aan die Slag van Congella teen die Britse troepe, waarin die Trekkers ’n nederlaag gely het.

Hy is op 23 Februarie 1848 getroud met Johanna Elizabeth Kruger (oorlede op 14 Augustus 1874), ’n dogter van Pieter Ernst Kruger en ’n besonder skrander vrou wat self regskennis verwerf het en haar man later tot groot hulp sou wees in sy amp as landdros. Ná sy troue het hy hom op die ivoorhandel toegelê en spoedig 'n welgestelde man geword.

Maré het in 1862 na Schoemansdal in die ongetemde Noord-Transvaal verhuis en twee jaar later het sy gesin hulle by hom aangesluit. Kort daarna het beroering onder die Soutpansbergse inboorlinge die handel tot stilstand laat kom en is die blanke inwoners van die dorp verplig om lang tydperke in die fort skuiling te soek. In hierdie tyd het Maré as laerkommandant opgetree. In 1867 is hy saam met A.P. Duvenhage en B.J. Vorster die oue afgevaardig om hul saak voor die uitvoerende raad van die ZAR te bepleit. Aangesien die regering nie by magte was om die nodige beskerming te verleen nie en Schoemansdal in 1868 tydelik ontruim is, het Maré hom op Marabastad (sowat 15 km van die later Pietersburg, nou Polokwane) gevestig en koop hy 1874 die grootste gedeelte van die plaas Sandrivier.

Op 12 September 1870 is hy aangestel as landdros van Soutpansberg. In 1871 is begin met die ontginning van goud by Eersteling, naby Marabastad. In die jaar daarop is Maré aangestel as die eerste goudkommissaris in die ZAR geword. Hy is in 1876 uit sy amp as landdros ontslaan omdat hy nie streng genoeg sou opgetree het teen gevangenes nie, maar in 1883 het hy weer landdros van Soutpansberg geword en volgens ’n Volksraadbesluit van 21 Julie 1886 is die landdroskantoor van Marabastad na Pietersburg verskuif. So vestig Maré hom op Pietersburg, waar hy oorlede is. Hy is op sy plaas Sandrivier langs sy eerste vrou begrawe. Die hoofstraat in die destydse Pietersburg, Landdros Maréstraat, is na hom genoem.

Gesinslewe

Ná die dood van sy eerste vrou, Johanna Adriana Kruger (geb. 8 Januarie 1828) op 14 Augustus 1874, is hy twee jaar later met die onderwyseres Carolina Augusta (von) Eberhardt (2 Julie 1856 – 27 September 1943) getroud. Uit sy eerste huwelik is 16 kinders gebore en uit die tweede sewe, van wie ses grootgeword het. Die sewende kind uit die eerste huwelik was die sendeling Tobias Johannes Albertus Maré. 'n Dogter uit die eerste huwelik, Maria Magdalena Elizabeth Maré, was getroud met die Hervormde ds. N.J. van Warmelo, en die moeder van Johanna Brandt, skryfster van Die kappie-kommando. Die jongste van al die kinders, Leon Maré (gebore in 1889) het in 1920 die Hertzogprys vir prosa gewen. Die ander ses kinders uit dié egverbintenis was Maria Fransina (gebore 23 Augustus 1877), Margaretha Susanna Sophia (23 Desember 1878), Dietlof Siegfried von Schönfeld (3 Maart 1881), Aletta Elizabeth Cornelia (6 Januarie 1883), Carolina Augusta (1885, wat kort ná geboorte oorlede is) en Carel Rudolph Anton von Eberhardt (21 Januarie 1887).

Bronne

• (af) De Kock, W.J. en Krüger, prof. D.W. 1972. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel II. Pretoria: Nasionale Raad vir Sosiale Navorsing.
• (af) Engelbrecht, prof. dr. S.P. 1935. Gedenkboek van die Nederduitsch Hervormde Gemeente Heidelberg 1865–1935. Heidelberg: Kerkraad van Heidelberg.