Edelhert
| Edelhert | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ’n Edelhertram (bo) en -ooi (onder). | ||||||||||||||||
| Bewaringstatus | ||||||||||||||||
| Wetenskaplike klassifikasie | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Binomiale naam | ||||||||||||||||
| Cervus elaphus (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||
_reconstructed_and_recent.png) Voormalige (liggroen) en hedendaagse (donkergroen) verspreiding.
| ||||||||||||||||
| Subspesies | ||||||||||||||||
|
Sien teks. | ||||||||||||||||
Die edelhert (Cervus elaphus) is een van die grootste spesies Hertagtiges. Dit kom in Europa, die Kaukasus, Klein-Asië, Iran, dele van Wes-Asië en Sentraal-Asië voor en is die enigste takbokspesie wat ook in Afrika voorkom: in die Atlasgebergte tussen Marokko en Tunisië. Die edelhert is na ander streke ingevoer, soos Australië, Nieu-Seeland, Peru, Uruguay, Chili en Argentinië.[1][2]
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Edelherte is herkouers met vier maagkamers en ewehoewiges met ’n ewe getal tone aan elke poot. Volgens genetiese studies is die dier eintlik ’n spesiegroep pleks van ’n enkele spesie, hoewel betwis word hoeveel spesies die groep insluit.[3][4] Die naby verwante maar effens groter Amerikaanse elk of wapiti van Noord-Amerika en Asië is eers as ’n subspesie van die edelhert beskou, maar vorm nou ’n afsonderlike spesie. Die moontlike voorvader van alle edelherte, insluitende die wapiti, het in Sentraal-Asië ontstaan.[5]
Hoewel edelherte in ’n stadium skaars was in dele van Europa, was hulle nooit naby uitsterwing nie. Bewaringspogings, veral in Brittanje, het gelei tot ’n toename in getalle, terwyl getalle steeds in streke soos Noord-Afrika afneem.
Die edelhert is die grootste takbokspesie naas die Amerikaanse eland, Amerikaanse elk en sambar-takbok. Hulle het ’n relatief lang stert in vergelyking met ander spesies. Subtiele verskille in voorkoms bestaan tussen die verskillende subspesies, veral wat die grootte van die gewei (horings) betref. Die Korsika-edelhert het die kleinste en die Kaspiese edelhert die grootste gewei.[6]
Die ramme is gemiddeld 175 tot 250 cm lank en weeg 160 tot 240 kg; ooie is gemiddeld 160 tot 210 cm lank en weeg 120 tot 170 kg. Die stert voeg nog 12 tot 19 cm by die lengte en die skouerhoogte is 95 tot 130 cm.[7]
Europese edelherte se pelskleur neig na rooibruin in die somer. Die ramme van baie spesies groei ook maanhare in die herfs wanneer die diere se pels begin dikker word vir die winter. Net die ramme het gewei, wat in die lente begin groei en gewoonlik aan die einde van die winter afgegooi word. Europese edelherte se gewei is taamlik reguit, met die vierde en vyfde punt wat ’n soort kroon vorm by groter ramme. Testosteroon moedig die groei van die gewei aan en in die herfs, wanneer die ramme se testeroonvlakke afneem, word die fluweelagtige bolaag afgegooi en die gewei hou op groei.[8]
Subspesies
[wysig | wysig bron]Die volgende subspesies word erken:
- C. e. elaphus
- C. e. alashanicus
- C. e. atlanticus
- C. e. barbarus
- C. e. brauneri
- C. e. canadensis
- C. e. corsicanus
- C. e. hanglu
- C. e. hispanicus
- C. e. kansuensis
- C. e. macneilli
- C. e. maral
- C. e. nannodes
- C. e. pannoniensis
- C. e. songaricus
- C. e. wallichii
- C. e. xanthopygus
- C. e. yarkandensis
Galery
[wysig | wysig bron]-
’n Edelhertram bulk tydens die paarseisoen. -
’n Fluweelagtige bedekking help nuwe gewei beskerm terwyl dit groei. -
’n Ram met twee ooie. -
Die Yarkand-takbok (C. e. bactrianus).
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Red Deer – South America | Online Record Book Preview. scirecordbook.org
- ↑ Red deer – Cervus elaphus Geargiveer 25 Januarie 2020 op Wayback Machine. photoshelter.com
- ↑ Moore, G.H.; Littlejohn, R.P. (1989). "Hybridisation of farmed wapiti (Cervus elaphus manitobensis) and red deer (Cervus elaphus)". New Zealand Journal of Zoology 16 (2): 191. doi:10.1080/03014223.1989.10422568
- ↑ Perez-Espona, S.; Hall, R.J.; Perez-Barberia, F.J.; Glass, B.C.; Ward, J.F.; Pemberton, J.M. (2012). "The Impact of Past Introductions on an Iconic and Economically Important Species, the Red Deer of Scotland". Journal of Heredity 104: 14. doi:10.1093/jhered/ess085
- ↑ Geist, Valerius (1998). Deer of the World: Their Evolution, Behavior, and Ecology. Mechanicsburg, Pa: Stackpole Books. ISBN 0-8117-0496-3.
- ↑ "Deer". farmerparrs.com. 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2010. Besoek op 2 Desember 2011.
- ↑ Macdonald, D.W.; Barrett , P. (1993). Mammals of Europe. New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-09160-9.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ "Friends of the Prairie Learning Center". U.S. Fish and Wildlife Service. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Augustus 2011. Besoek op 6 Oktober 2006.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Edelhert.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir edelhert.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Edelhert
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
