Guy Fawkes
Guy Fawkes | |
|---|---|
 'n Prent vanuit William Harrison Ainsworth se roman, Guy Fawkes, soos deur die 19de eeuse kunstenaar, George Cruikshank uitgebeeld. | |
| Gebore | Guido Fawkes, John Johnson 13 April 1570 (beweer) |
| Sterf | 31 Januarie 1606 (op 35) |
| Nasionaliteit |  Engeland |
| Beroep | soldaat, Alférez |
| Bekend vir | Buskruitverraad van 1605 |
| Ouer(s) | Edward Fawkes Edith (née Blake of Jackson) |
Guy Fawkes, (Engels: /ˈɡaɪ ˈfɔːks/; York, 13 April 1570 – Londen, 31 Januarie 1606), soms ook bekend as Guido Fawkes, was 'n Engelse soldaat. Hy is bekend vir sy rol in die sameswering om koning Jakobus I van Engeland en 'n groot deel van die Skotse adel wat in Londen woon te vermoor.
Fawkes is in York gebore, waar hy in die kerk van St. Michael-le-Belfry gedoop en skool bygewoon het. Hy dien 'n paar jaar as soldaat, en doen ervaring met plofstowwe op. Hy dien ook onder die Spanjaarde tydens die Tagtigjarige Oorlog, en help onder andere om Calais in 1596 in te neem.
Buskruitverraad
[wysig | wysig bron]
In Mei 1604 beraam die Engelse katolieke Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright, Robert Keyes, Thomas Wintour en Robert Wintour 'n aanslag teen die protestantse koning Jacobus I. Catesby kom met Fawkes in aanraking, wat oor aansienlike militêre kennis en ervaring met plofstowwe beskik.
Op 5 November 1605 word Fawkes in 'n kelder onder die Hoërhuis met buskruit en lonte betrap. Die komplot staan daarom as die Katolieke Buskruitverraad bekend. Fawkes en ses andere beskuldigdes word bymekaargemaak en weens hoogverraad ter dood veroordeel. Die komplot is deur 'n katolieke Lord ontdek, 'n vriend van Fawkes wat 'n waarskuwingsbrief ontvang het om nie na die parlement te gaan nie.
Fawkes word veroordeeld om gehang en gevierdeel (in 4 dele gekap of uitmekaargetrek) te word. Toe Fawkes voor sy teregstelling gevra word waarom hy die koning wil vermoor, sê hy dat hy slegs die bevele van die pous, wat die koning geëkskommuniseer het volg. Na die teregstelling is sy oorskot (saam met die van die ander samesweerders) na die uithoeke van die koninkryk gestuur en as 'n waarskuwing aan ander ten toon gestel.
Fawkes is egter nie orals as 'n skurk beskou nie. Van die Galápagos-eilande is na hom vernoem (die Isla Guy Fawkes). 'n Natuurpark in Nieu-Suid-Wallis (die nasionale park Guy Fawkes River) is ook na hom vernoem.
Volksverhaal
[wysig | wysig bron]Elke jaar word Guy Fawkes-nag op 5 November in die Verenigde Koninkryk gevier om die Buskruitverraad te gedenk. Tydens die geleentheid word strooipoppe wat Guy Fawkes voorstel aan die brand gesteek en groot hoeveelhede vuurwerke die lug in geskiet. Die kelders van die Britse parlement word ook tradisioneel op die dag geïnspekteer, net om seker te maak dat daar nie 'n aanslag teen hulle beraam word nie.
In populêre kultuur
[wysig | wysig bron]
Sedert die Britse rolprent V For Vendetta, wat in 2006 uitgereik en op die bekende strokiesverhaal gebaseer is, word Guy Fawkes veral met die Guy Fawkes-maskers en die gedig Remember, remember verbind. In die rolprent en die strokiesverhaal stryd die held "V" teen 'n fiktiewe fascistiese Engelse staat in die nabye toekoms.
- Remember, remember the Fifth of November,
- The Gunpowder Treason and Plot,
- I know of no reason
- Why the Gunpowder Treason
- Should ever be forgot.
- Guy Fawkes, Guy Fawkes, t'was his intent
- To blow up the King and Parli'ment.
- Three-score barrels of powder below
- To prove old England's overthrow;
- By God's providence he was catch'd (of by God's mercy)
- With a dark lantern and burning match.
- Holla boys, Holla boys, let the bells ring.
- Holloa boys, holloa boys, God save the King! (of God save the Queen)
- And what should we do with him? Burn him!
Bron
[wysig | wysig bron]- Sharpe, J. A. (2008), Remember, Remember: A Cultural History of Guy Fawkes Day, Harvard University Press, ISBN 978-0-674-01935-5
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Guy Fawkes.- Die geskiedenis van Guy Fawkes by die BBC
