Interstellêre medium
Interstellêre medium of ISM is die materiaal wat bestaan tussen groepe sterre in ’n sterrestelsel. Dit sluit in gas, stof en kosmiese strale.
Die ISM is in alle fases uiters versprei in vergelyking met standaarde op Aarde. In koel, digte gebiede kan die digtheid tot 106 molekules per cm3 wees. In warm, verspreide gebiede is materiaal meestal geïoniseer en kan die digtheid so laag as 10−4 ions per cm3 wees. Vergelyk daarmee die digtheid van rofweg 1022 molekules per cm3 vir vloeibare water. Wat massa betref, is 99% van die interstellêre medium gas en 1% stof.[2] In die gas is 89% van atome waterstof, 9% helium en 2% ander elemente, wat in sterrekunde metale genoem word.
In astrofisika speel die ISM ’n uiters belangrike rol. Sterre vorm in die digste streke van die ISM, molekulêre wolke, en vul die ISM aan met materiaal en energie deur planetêre newels, sterwinde en supernovas. Hierdie interaksie tussen sterre en die ISM help die tempo bepaal waarteen ’n sterrestelsel sy gasinhoud opgebruik, en dus hoe lank hy stervorming kan volhou.
ISM-tabel
[wysig | wysig bron]Dié tabel wys die komponente van die Melkweg se interstellêre medium.
| Komponent | Pers. van volume |
Temperatuur (kelvin) |
Digtheid (atome/cm3) |
Toestand van waterstof |
|---|---|---|---|---|
| Molekulêre wolke | < 1% | 10-20 | 102-106 | molekulêr |
| Koue neutrale medium | 1-5% | 50-100 | 20-50 | neutraal atomies |
| Warm neutrale medium | 10-20% | 6 000-10 000 | 0,2-0,5 | neutraal atomies |
| Warm geïoniseerde medium | 20-50% | 8 000 | 0,2-0,5 | geïoniseer |
| H II-gebiede | < 1% | 8 000 | 102-104 | geïoniseer |
| Baie warm geïoniseerde medium | 30-70% | 106-107 | 10−4-10−2 | geïoniseer (metale ook hoogs geïoniseer) |
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Haffner, L.M.; Reynolds, R.J.; Tufte, S.L.; Madsen, G.J.; Jaehnig, K.P.; Percival, J.W. (2003), "The Wisconsin Hα Mapper Northern Sky Survey", Astrophysical Journal Supplement 145 (2): 405, arXiv:astro-ph/0309117,Bibcode 2003ApJS..149..405H, doi:10.1086/378850.
- ↑ Boulanger, F.; Cox, P.; and Jones, A.P. (2000). "Course 7: Dust in the Interstellar Medium". F. Casoli, J. Lequeux, & F. David Infrared Space Astronomy, Today and Tomorrow: 251.
- ↑ Ferriere, K. (2001), "The Interstellar Environment of our Galaxy", Reviews of Modern Physics 73 (4): 1031–1066, doi:10.1103/RevModPhys.73.1031, Bibcode: 2001RvMP...73.1031F
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Freeview Video 'Chemistry of Interstellar Space' William Klemperer, Harvard-universiteit
- ’n Aanlyn-tutoriaal Geargiveer 25 Januarie 2021 op Wayback Machine
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
