Moderne gedragspatrone
| Deel van ’n reeks oor die |
| Wêreldgeskiedenis en voorgeskiedenis |
|---|
| ↑ Voor Homo (Plioseen-epog) |
| Voorgeskiedenis (drietydperkstelsel) |
|
| Aangetekende geskiedenis |
|
| ↓ Toekoms (Holoseen-epog) |
Moderne gedragspatrone of gedragsmoderniteit is 'n reeks gedrag- en kognitiewe eienskappe wat Homo sapiens onderskei van ander anatomies moderne mense, Hominini, en primate.[1]
Die meeste geleerdes is dit eens dat moderne menslike gedrag gekenmerk kan word deur onder meer abstrakte denke, beplanning, diepte, simboliese gedrag (byvoorbeeld kuns, versiering), musiek en dans, jag van grootwild, en lemmaak-tegnologie.[2][3]
Onderliggend aan hierdie gedrag en tegnologiese innovasies is kognitiewe en kulturele grondslae wat eksperimenteel en etnografies gedokumenteer is deur evolusionêre en kulturele antropoloë. Hierdie menslike universele patrone sluit kumulatiewe kulturele aanpassing in, sosiale norme, taal, en uitgebreide hulp en samewerking buite naby familie.[4][5]
Binne die tradisie van evolusionêre antropologie en verwante dissiplines is aangevoer dat die ontwikkeling van hierdie moderne gedragseienskappe, in kombinasie met die klimaatstoestande van die laaste glasiale tyd en laaste glasiale maksimum, bygedra het tot die evolusionêre sukses van Homo sapiens wêreldwyd relatief tot die Neanderdallers, Denisova-hominiene en ander argaïese mense.[3][6]
As gevolg van verskille in die argeologiese rekord gaan die debat voort of anatomies moderne mense ook wat gedrag betref modern was. Daar is baie teorieë oor die evolusie van gedragsmoderniteit. Dit val gewoonlik in twee kampe: geleidelike en kognitiewe benaderings.
Die latere boonste Paleolitiese model stel die teorie voor dat moderne menslike gedrag ontstaan het deur kognitiewe, genetiese veranderinge in Afrika, ongeveer 40 000 - 50 000 jaar gelede, skielik rondom die tyd van die migrasie vanuit Afrika, wat die beweging van moderne mense uit Afrika en regoor die wêreld veroorsaak het.[7]
Ander modelle fokus op hoe moderne menslike gedrag deur geleidelike stappe ontstaan het, met die argeologiese aanduidings van sulke gedrag slegs deur demografiese of bestaansveranderings. Baie noem bewyse van gedragsmodernisme vroeër (minstens 100 000 - 70 000 jaar gelede en moontlik vroeër), naamlik in die Middel-Steentydperk van Afrika.[8][3][9][10][11]
Sally McBrearty en Alison S. Brooks is noemenswaardige voorstanders van geleidelikheid, wat Europeessentriese modelle uitdaag deur meer verandering in die Middel-Steentydperk van die Afrika-voorgeskiedenis te plaas, alhoewel hierdie weergawe van die verhaal moeiliker is om konkreet te ontwikkel as gevolg van 'n uitdunning van die fossielrekord soos wat 'n mens verder teruggaan in tyd.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Korisettar, Ravi (1998). Early Human Behaviour in Global Context. Routledge.
- ↑ McBrearty, Sally; Brooks, Allison (2000). "The revolution that wasn't: a new interpretation of the origin of modern human behavior". Journal of Human Evolution. 39 (5): 453–563. doi:10.1006/jhev.2000.0435. PMID 11102266.
Voorstanders van die model, bekend as die 'menslike rewolusie', beweer dat moderne menslike gedrag skielik, en byna gelyktydig, dwarsdeur die Ou Wêreld ongeveer 40–50 ka. [...] Trouens, baie van die komponente van die 'menslike rewolusie' wat beweer word dat hulle op 40–50 ka verskyn, is tienduisende jare tevore in die Afrika-middelsteentydperk gevind. Hierdie kenmerke sluit in lem- en mikrolitiese tegnologie, beengereedskap, groter geografiese omvang, gespesialiseerde jag, die gebruik van waterbronne, langafstandhandel, stelselmatige verwerking en gebruik van pigment, en kuns en versiering.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Henshilwood, Christopher; Marean, Curtis (2003). "The Origin of Modern Human Behavior: Critique of the Models and Their Test Implications". Current Anthropology. 44 (5): 627–651. doi:10.1086/377665. PMID 14971366.
- ↑ Hill, Kim; et al. (2009). "The Emergence of Human Uniqueness: Characters Underlying Behavioral Modernity". Evolutionary Anthropology. 18 (5): 187–200. CiteSeerX 10.1.1.469.5702. doi:10.1002/evan.20224. S2CID 56384790.
- ↑ Klein, R. G. 1999. The human career: human biological and cultural origins. Chicago: University of Chicago Press.
- ↑ D'Errico, F; et al. (1998). "Neanderthal Acculturation in Western Europe? A Critical Review of the Evidence and Its Interpretation". Current Anthropology. 39 (S1): S1–S44. doi:10.1086/204689.
- ↑ Klein, Richard (1995). "Anatomy, behavior, and modern human origins". Journal of World Prehistory. 9 (2): 167–198. doi:10.1007/bf02221838. S2CID 10402296.
- ↑ McBrearty, Sally; Brooks, Allison (2000). "The revolution that wasn't: a new interpretation of the origin of modern human behavior". Journal of Human Evolution. 39 (5): 453–563. doi:10.1006/jhev.2000.0435. PMID 11102266.
- ↑ Marean, Curtis; et al. (2007). "Early human use of marine resources and pigment in South Africa during the Middle Pleistocene". Nature. 449 (7164): 905–908. Bibcode:2007Natur.449..905M. doi:10.1038/nature06204. PMID 17943129. S2CID 4387442.
- ↑ Powell, Adam; et al. (2009). "Late Pleistocene Demography and the Appearance of Modern Human Behavior" (PDF). Science. 324 (5932): 1298–1301. Bibcode:2009Sci...324.1298P. doi:10.1126/science.1170165. PMID 19498164. S2CID 206518315.
- ↑ Premo, Luke; Kuhn, Steve (2010). "Modeling Effects of Local Extinctions on Culture Change and Diversity in the Paleolithic". PLOS ONE. 5 (12): e15582. Bibcode:2010PLoSO...515582P. doi:10.1371/journal.pone.0015582. PMC 3003693. PMID 21179418.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
