Plasmawolk
’n Plasmawolk of koronamassauitbarsting is ’n massiewe uitbarsting van sonwind, ander ligte isotoopplasma en magneetvelde wat uit die Son se korona kom of die ruimte ingeslinger word.[1]
’n Plasmawolk is nie dieselfde as ’n sonvlam nie, hoewel die twee verskynsels verwant is. Plasmawolke bestaan veral uit protone en elektrone, maar in ’n mindere mate ook swaarder elemente.
Plasmawolke wat die ruimte ingeslinger word, kan die planete in die Sonnestelsel bereik. Hier word hulle deur die planeet se magneetveld na die pole afgebuig. Wanneer die gelaaide deeltjies die atmosfeer bereik, verlig hulle die atmosfeer. Dié verskynsel staan bekend as poolligte. In die Suidelike Halfrond word dit die "aurora australis" genoem en in die Noordelike Halfrond die "aurora borealis".
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Plasmawolke word verbind met enorme veranderings en versteurings in die magneetveld van die Son se korona. Hulle volg dikwels op sonvlamme[2][3] en word ook met ander vorme van sonaktiwiteit verbind, maar dit is nie heeltemal duidelik wat die verband is nie. Hulle ontstaan dikwels in aktiewe streke op die Son se oppervlak, soos naby groepe sonvlekke. Naby sonmaksimums ontstaan sowat drie plasmawolke per dag, terwyl daar naby sonminimums net een elke vyf dae is.[4]
Wanneer die plasmawolk in die rigting van die Aarde uitgeskiet word, kan die skokgolf van die bewegende plasma ’n geomagnetiese storm veroorsaak wat die Aarde se magnetosfeer versteur. Die grootste aangetekende geomagnetiese versteuring, vermoedelik weens ’n plasmawolk wat die Aarde se magnetosfeer getref het, was die sonstorm van 1859, wat dele van die kort tevore geïnstalleerde Amerikaanse telegraafnetwerk buite werking gestel het, brande gestig en sommige telegraafoperateurs geskok het.[5]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ plasmawolk Taalbank, 27 Desember 2011
- ↑ Christian, Eric R. (5 Maart 2012). "Coronal Mass Ejections" (in Engels). NASA/Goddard Space Flight Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2001. Besoek op 9 Julie 2013.
- ↑ Hathaway, David H. (14 Augustus 2014). "Coronal Mass Ejections" (in Engels). NASA/Marshall Space Flight Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2020. Besoek op 7 Julie 2016.
- ↑ Fox, Nicky. "Coronal Mass Ejections" (in Engels). NASA/International Solar-Terrestrial Physics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Oktober 2019. Besoek op 6 April 2011.
- ↑ Morring jr., Frank (14 Januarie 2013). "Major Solar Event Could Devastate Power Grid". Aviation Week & Space Technology (in Engels). pp. 49–50. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Oktober 2018. Besoek op 20 April 2020.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Plasmawolk.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wikipedia vertaal.
