Rudolf Diesel
Rudolf Diesel | |
|---|---|
 Rudolf Diesel in 1883 | |
| Gebore | 18 Maart 1858 |
| Sterf | 30 September 1913 (op 55) |
| Nasionaliteit | .svg){kind=small} Duitse Keiserryk |
| Beroep | Ingenieur, uitvinder, entrepreneur |
| Bekend vir | uitvinder van die dieselenjin |
| Eggenoot | Martha Diesel (née Flasche) |
| Kinders | Rudolf Jr., Heddy en Eugen |
| Ouer(s) | Elise Diesel en Theodor Diesel |
| Handtekening | |
 | |
Rudolf Diesel (Parys, 18 Maart 1858 – Engelse Kanaal, 30 September 1913) was die uitvinder van die dieselenjin.
Jeugjare
[wysig | wysig bron]Rudolf Christian Karl Diesel is op 18 Maart 1858 te Parys gebore. Hy was die seun van Theodor Diesel en Elise Strobel, Duitse emigrante wat in 1848 op die vlug geslaan het na die Duitse rewolusie. Sy pa was 'n selfstandige leerbewerker en boekbinder met 'n goeie inkomste. Teen 1870 toe die Frans-Pruisiese oorlog uitbreek was hy egter ongewens in Frankryk vanweë sy Duitse afkoms en het hy tydelik na Londen verhuis. Die jong Diesel het toe alleen by 'n oom van hom in die Beierse stad, Augsburg gaan woon. Hierdie oom was 'n hoogleraar in wiskunde wat sy begaafde kleinneef verder laat studeer het aan die tegniese hoërskool in München, die beroemde Münchener Polytechnicum, waar hy in 1880 afstudeer het.
Rudolf Diesel het daarop die kolleges van professor Linde bygewoon. Linde was 'n dosent in termodinamika en het voortdurend daarop gehamer dat die rendement van bestaande stoommasjiene sowat 10% was, wat beteken het dat 90% van die energie verlore gaan. Hierdie was die begin van Diesel se jarelange eksperimente en ontwerpe wat uiteindelik gelei het tot 'n eerste patent in 1892 en 'n volwaardige, nuwe verbrandingsmotor in 1897.
Huwelik en kinders
[wysig | wysig bron]Rudolf Diesel het op 24 November 1883 met Martha Flasche te München in die huwelik getree. Uit die huwelik is Rudolf Diesel jr. en Eugen Diesel gebore. Laasgenoemde het later 'n boek oor sy pa en sy enjin geskryf.
Die eerste dieselenjin
[wysig | wysig bron]Rondom 1885 het Diesel begin werk aan 'n enjin wat met 'n baie hoër rendement as 'n stoomenjin sou werk. Diesel se idee was om lug tot so 'n mate saam te pers dat dit verhit sou word tot 'n temperatuur wat die ingespuite brandstof spontaan sou laat ontbrand sonder 'n ontstekingsmeganisme. Op 28 Februarie 1892 word daar aan Diesel 'n patent (no. 67207) toegeken vir 'n binnebrandmotor waarby die brandstof deur middel van hoë samepersing ontsteek word. Diesel het sy idee vir die enjin in 'n boek gepubliseer met die titel "Teorie en konstruksie van 'n rasionele warmtemotor". In 1894 word 'n belangrike mylpaal bereik toe die eerste prototipe dieselenjin vir ongeveer 'n minuut lank loop. Die enjin was sowat drie meter hoog en het die lug saamgepers tot sowat 80 atmosfeer. 'n Verbeterde prototipe is later in 1897 by Maschinenfabrik Augsburg Nurnberg vervaardig.
Die sukses van Diesel se uitvinding het daartoe gelei dat Diesel in verskeie pantentdispute gewikkel geraak het, veral vanweë ooreenkomste van sy uitvinding met dié van Herbert Akroyd Stuart van 1890. Na 'n lang regsgeding, wen Diesel, en staan sy uitvinding as die dieselmotor bekend.
'n Gentse firma by name Carels was die eerste firma ter wêreld om 'n lisensie vir die bou van dieselenjins te bekom. Na verskeie eksperimente met poeierkool, grondboonolie en dierlike vette blyk dit dat die dieselenjin die beste geloop het op petroleum en daarna op 'n spesiaal-ontwikkelde raffinaat daarvan wat later as diesel bekend sou staan. Die dieselenjin het later veral vanweë die uitvinding van die inspuitpomp deur Robert Bosch baie sukses behaal in die swaarvoertuigmark.
Sy uitvindsel het Diesel 'n multi-miljoenêr gemaak. Hy het egter dié geld verspeel deur swak beleggings, tegniese probleme met die aanvanklike dieselenjins en regskostes wat verband gehou het met patentregte.
Afsterwe
[wysig | wysig bron]Op 30 September 1913 het Diesel onder verdagte omstandighede verdwyn vanaf die stoomskip die "Dresden" wat vanaf Antwerpen na Harwich onderweg was. Hy was saam met sy vriend Carels op pad om 'n nuwe fabriek te gaan open. Hy het nog die aand 'n dinee saam met vriende bygewoon maar was die volgende oggend skoonveld. Sy bagasie was onaangeroer en daar was glad nie in sy bed geslaap nie. Vreemd genoeg was sy naam ook nie op die passasierslys nie. Daar word vermoed dat Diesel selfmoord gepleeg het vanweë sy benarde finansiële situasie. Daar bestaan egter ook bespiegelinge dat die Duitse Geheime Diens sy kontak met die Britse regering wou verhoed en op onderduimse wyse van hom ontslae geraak het. 'n Nederlandse skip het later op sy lyk afgekom maar die lyk teruggegooi in die water nadat die persoonlike besittings verwyder is, soos in daardie tyd die gebruik op see was. Sy seun het later die besittings geëien as behorende tot sy vader.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Cummins., C. Lyle, Jr. (1993), Diesel's Engine: Volume 1: From Conception To 1918, Wilsonville, OR: Carnot Press, ISBN 978-0-917308-03-1. (C. Lyle Cummins, Jr. was the son of Clessie Cummins, founder of the Cummins (corporation)|Cummins Company).
- Grosser, Morton (1978), Diesel: The Man and the Engine, New York: Atheneum, ISBN 978-0-689-30652-5
- Moon, John F. (1974), Rudolf Diesel and the Diesel Engine, London: Priory Press, ISBN 978-0-85078-130-4, https://archive.org/details/rudolfdieseldies00moon
- Sittauer, Hans L. (1990), Biographien hervorragender Naturwissenschaftler, Techniker und Mediziner, issue 32: Nicolaus August Otto Rudolf Diesel (4th edition), Leipzig, DDR: Springer (BSB Teubner), ISBN 978-3-322-00762-9
Normdata  |
|
|---|