Gaan na inhoud

Seksueel oordraagbare infeksie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Seksueel oordraagbare infeksies (SOI's) word deur seksuele kontak van een persoon na 'n ander versprei. Hierdie infeksies veroorsaak seksueel oordraagbare siektes (SOS'e) wat algemeen voorkom, wat pyn kan meebring en wat onvrugbaarheid en sterfte kan veroorsaak indien dit nie behandel word nie. Van die algemene SOI's is gonorree, trigomoniase, chlamydia en sifilis. Genitale vratte word deur die menslike papilloomvirus veroorsaak en sommige subtipes hiervan is vir die meeste gevalle van servikale kanker verantwoordelik.

Die meeste SOS'e kan behandel en genees word.[1] Die verworwe immuniteitsgebreksindroom (vigs) en die seksueeloordraagbare virus Menslike Immuniteitsgebrekvirus (MIV) wat vigs veroorsaak, kan egter nie genees word nie. MIV kan deur seksuele kontak, deur bloed en deur 'n swanger vrou aan haar kind gedurende swangerskap, geboorte, of borsvoeding oorgedra word. Alhoewel MIV nie genees kan word nie, kan die uitwerking daarvan soms tydelik gestuit word.

Dit is belangrik om te onthou dat ander SOI's soos sifilis en vaginale sproei iemand se kans verhoog om MIV te kry of dit aan ander oor te dra. Mense met SOI's moet dus verkieslik so gou moontlik behandel word, en indien moontlik vir MIV getoets word en berading ontvang. Dit kan by alle primêregesondheidsorgklinieke en -sentrums gedoen word.

Mens kan gewoonlik nie sien dat iemand 'n SOI het nie; mense met SOI's, insluitend MIV, lyk gewoonlik nie siek nie. Dit kan van drie tot tien jaar duur voordat iemand met MIV simptome toon.

Die mees effektiewe manier om SOI's te voorkom is deur nie seks te hê nie.[2] Sommige vaksiene verlaag die risiko's van sekere infeksies soos hepatitis B en sommige soorte MPV. Veiliger sekspraktyke soos die gebruik van kondome en om een seksmaat te hê, kan ook die risiko verlaag.[1][2] Sekere infeksies kan ook effektief deur manlike besnydenis verminder word.[1]

Tekens en simptome

[wysig | wysig bron]

Nie alle SOI’s is simptomaties nie, en simptome verskyn ook nie noodwendig direk ná besmetting nie. In sommige gevalle kan ’n siekte sonder enige simptome gedra word, wat ’n groter risiko vir oordrag na ’n ander persoon inhou. Na gelang van die siekte kan onbehandelde SOI’s tot onvrugbaarheid, chroniese pyn en selfs die dood lei.[3]

Die teenwoordigheid van ’n SOI in kinders kan op seksuele misbruik dui.[4]

Oorsaak

[wysig | wysig bron]

Oordrag

[wysig | wysig bron]

Die volgende geslagsdade verhoog die risiko en waarskynlikheid van seksueel oordraagbare infeksies: orale seks, vaginale seks, anale seks, analingale seks.[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17]

Bakterieel

[wysig | wysig bron]
  • Sjankroïed (Haemophilus ducreyi)
  • Chlamydia (Chlamydia trachomatis)
  • Gonorree (Neisseria genorrhoeae), algemeen bekend as “the clap”
  • Granuloma inguinale of (klebsiella granulomatis)
  • Mycoplasma genitalium[18][19][20]
  • Mycoplasma hominis[21][22][23][24][25]
  • Sifilis (Treponema pallidum)
  • Ureaplasma-infeksie[26][27]

Fungaal

[wysig | wysig bron]
  • Kandidiase (sproei)

Virusinfeksies

[wysig | wysig bron]
  • Virale hepatitis (Hepatitis B-vius) – speeksel, veneriese vloeistowwe. (Let wel: Hepatitis A en Hepatitis E word via die fekaal-orale roete oorgedra; Hepatitis C word selde seksueel oorgedra,[28] en die oordragwyse van Hepatitis D (slegs wanneer met B geïnfekteer is) is onseker, maar kan seksuele oordrag insluit.[29][30][31]
  • Herpes simpleks (Herpes simpleks virus 1, 2) vel en slymvlies, is oordraagbaar met of sonder sigbare blase.
  • MIV (Menslike Immuniteitsgebreksindroom) – veneriese vloeistof, semen, borsmelk, bloed.
  • MPV (Menslike Papillomavirus) – vel- en slymvlieskontak. “Hoë risiko” soorte MPV veroorsaak bykans alle servikale kankers, sowel as sommige anale, penale en vulvêre kanker. Sommige ander soorte MPV kan genitale vratte veroorsaak.
  • Molluscum contagiosum (molluscum contagiosum-virus MCV) – naby kontak

Parasiete

[wysig | wysig bron]
  • Platluis, algemeen bekend as “crabs” (Pthirus pubis)
  • Skabies (Sarcoptes scabiei)

Protosoïes

[wysig | wysig bron]
  • Trigomoniase (Trichomonas vaginalis), algemeen bekend as “trich”

Vernaamste soorte

[wysig | wysig bron]

Seksueel oordraagbare infeksies sluit in:

  • Chlamydia is ’n seksueel oordraagbare infeksie wat deur die bakterie Chlamydia trachomatis veroorsaak word. By vroue kan simptome 'n abnormale vaginale afskeiding, brandgevoel tydens urinering en ongereelde menstruasie wees, maar die meeste vroue ervaar nie simptome nie.[32] Simptome by mans sluit pynlike urinering en ’n abnormale genitale afskeiding in.[33] Indien dit nie behandel word nie, kan Chlamydia urienweginfeksie veroorsaak en potensieel tot pelviese inflammatoriese siekte lei. Laasgenoemde kan ernstige probleme tydens swangerskap veroorsaak en kan selfs tot onvrugbaarheid lei. Dit kan tot gevolg hê dat ’n vrou ’n potensieel ektopiese swangerskap het waar die kind buitekant die uterus gedra word. Chlamydia kan egter met antibiotika genees word.
  • Die twee algemeenste vorms van herpes word deur ’n infektering met die herpes simpleks-virus (HSV) veroorsaak. HSV-1 word gewoonlik mondelings opgedoen en veroorsaak koorsblare terwyl HSV-2 gewoonlik tydens seksuele kontak opgedoen word en die geslagsorgane affekteer, maar dit kan omgekeer wees.[34] Sommige mense is asimptomaties of toon baie matige simptome. Persone wat wel simptome ervaar, merk dit gewoonlik 2 tot 20 dae na blootstelling op en dit kan 2 tot 4 weke voortduur. Simptome kan klein vloeistofgevulde blasies, hoofpyn, rugpyn, ’n gejeuk of tinteling in die genitale of anale area, pynlike urinering, Griepsimptome, geswolle kliere of koors insluit. Herpes word oorgedra deur velkontak met ’n persoon wat die virus het. Die virus affekteer die areas waar dit die liggaam binnegaan. Dit kan deur soen, vaginale omgang, orale of anale seks wees. Die virus is op sy aansteeklikste wanneer daar sigbare simptome is, maar persone wat asimptomaties is, kan die virus deur velkontak oordra.[35] Die primêre aanval is die hewigste, want die liggaam het nie teenliggaampies nie. Na die primêre aanval kan ’n mens matiger aanvalle ervaar, maar dis moontlik dat daar nie verdere aanvalle is nie. Daar is geen kuur vir hierdie siekte nie, maar daar is antivirale medikasie wat die simptome behandel en die risiko van oordrag verlaag (Valtrex). Alhoewel HSV-1 en HSV-2 onderskeidelik die “mondelinge” en “genitale” weergawe van die virus is, KAN ’n persoon met HSV-1 daardie virus deur middel van orale seks aan hulle maat oordra. Die virus sal in ’n senuweebundel boaan die ruggraat gaan lê en ’n “mondelingse” uitbraak veroorsaak, of in ’n tweede senuweebundel onderaan die ruggraat en tot ’n genitale uitbraak lei.
  • Die menslike papillomavirus (MPV) is die mees algemene SOI in die Verenigde State.[36] Daar is meer as 40 verskillende MPV-stringe waarvan heelparty nie gesondheidsprobleme veroorsaak nie. In 90% van die gevalle word die infeksie binne twee jaar op natuurlike wyse deur die liggaam se immuunstelsel opgeklaar.[37] Sommige gevalle word nie opgeklaar nie en kan tot genitale vratte (knoppies rondom die geslagsdele wat klein of groot, opgehewe of plat, of blomkoolvormig kan wees) of servikale kanker en ander MPV-verwante kankers lei. Simptome word soms eers op ’n gevorderde stadium waargeneem. Dit is belangrik dat vroue papsmere kry sodat kanker opgespoor en behandel kan word. Daar is ook twee entstowwe vir vroue (Cervarix en Gardasil) vir beskerming teen die soorte MPV wat servikale kanker veroorsaak. MPV kan deur genitale kontak sowel as orale seks oorgedra word. Dit is belangrik om te onthou dat die geïnfekteerde persoon nie noodwendig enige simptome toon nie.
  • Gonorree word deur bakterieë veroorsaak wat in die vogtige slymvliese in die urienbuis, vagina, rektum, mond, keel en oë teenwoordig is. Die infeksie word deur kontak met die penis, vagina, mond of anus versprei. Simptome van gonorree verskyn gewoonlik tussen 2 en 5 dae na kontak met die geïnfekteerde persoon, maar by sommige mans kan simptome eers ná ’n maand waargeneem word. Simptome by mans kan pynlike urinering, meer gereelde behoefte aan urinering, ’n (wit, groen of geel) afskeiding, rooi of geswelde urinebuis, geswelde of gevoelige testikels of ’n seer keel insluit. Simptome by vroue kan ’n vaginale afskeiding, ’n brand- of jeukgevoel tydens urinering, pynlike seks, erge bekkenpyn (indien die infeksie na die fallopiese buise versprei) of koors (indien infeksie na fallopiese buise versprei) insluit, maar baie vroue ervaar geen simptome nie.[38] Alhoewel daar  ’n paar stringe is wat antibiotika weerstandig is, kan die meeste gevalle met antibiotika genees word.
  • Sifilis is ’n SOI wat deur ’n bakterie veroorsaak word. As dit nie behandel word nie, kant dit tot komplikasies en sterfte lei.[39] Kliniese manifestasies van sifilis kan die verswering van die uro-genitale weg, mond of rektum insluit; indien dit nie behandel word nie, sal die simptome vererger. Terwyl die voorkoms van sifilis die afgelope paar jaar in Wes-Europa afgeneem het, was daar ’n toename in Oos-Europa (voormalige Sowjetlande). ’n Hoë voorkomssyfer word in plekke soos Kameroen, Kambodja en Papoea-Nieu-Guinee aangetref.[40] Sifilisinfeksies word toenemend in die Verenigde State gesien.[41]
  • Trigomoniase is ’n algemene SOI wat deur infeksie met ’n protosoïese parasiet bekend as Trichomonas vaginalis veroorsaak word.[42] Trigomoniase affekteer mans en vroue, maar simptome is meer algemeen by vroue.[43] Die meeste pasiënte word baie effektief met  ’n antibiotika genaamd metronidazole behandel.[44]
  • MIV (menslike immuniteitsgebreksindroom) beskadig die liggaam se immuunstelsel en verswak sy vermoë om siekteverwekkende agente te beveg. Die virus vernietig die CD4-selle (witbloedselle) wat help om verskeie infeksies af te weer. MIV word in liggaamsvloeistof gedra en word deur seksuele aktiwiteit versprei. Dit kan ook deur kontak met geïnfekteerde bloed, deur borsvoeding, geboorte en van ’n ma na haar ongebore baba oorgedra word.[45] Wanneer MIV sy mees gevorderde fase bereik, word daar gesê dat ’n persoon vigs (verworwe immuniteitsgebreksindroom) het.[46] Daar is verskillende fases in die progressie van MIV-infeksie. Die fases behels ’n primêre infeksie, asimptomatiese infeksie, simptomatiese infeksie en vigs. In die primêre fase sal ’n individu vir ongeveer twee weke griepagtige simptome (hoofpyn, moegheid, koors, spierpyn) ervaar. In die asimptomatiese fase verdwyn simptome gewoonlik en die persoon kan jare lank asimptomaties bly. Wanneer MIV die simptomatiese fase bereik, word die immuunstelsel verswak en is daar ’n verlaagde CD4+ T-seltelling. Wanneer die MIV-infeksie lewensgevaarlik word, word dit vigs genoem. ’n Persoon met vigs word die slagoffer van opportunistiese infeksies wat uiteindelik tot die dood lei.[32] Toe die siekte oorspronklik in die 1980’s ontdek is, het persone met vigs hoogstens ’n paar jaar lank geleef. Daar is vandag antiretrovirale middels waarmee MIV-simptome behandel kan word. MIV/vigs is ’n ongeneeslike siekte, maar hierdie middels help om die virus te onderdruk. Deur die virusvlakke in die liggaam te onderdruk, kan mense langer en gesonder lewens lei. Selfs al is hulle virusvlakke laag, kan hulle die virus steeds na ander persone oordra.[47]

Patofisiologie

[wysig | wysig bron]

Baie SOI’s word (meer dikwels) deur die slymvliese van die penis, vulva, rektum, urienweg en (minder dikwels – afhangende van die soort infeksie) deur die mond, keel, lugweg en oë oorgedra.[48] Alhoewel die kop van die penis deur ’n sigbare slymvlies bedek word, produseer dit geen mukus nie. Slymvliese verskil van vel in die sin dat dit sekere patogene in die liggaam inlaat.[49] Die hoeveelheid kontak met geïnfekteerde bronne wat infeksie veroorsaak, wissel van patogeen tot patogeen, maar selfs ligte kontak tussen ’n slymvlies en vogdraers (soos veneriese vloeistof) kan siekte tot gevolg hê.

Dit is een rede waarom die waarskynlikheid dat infeksies deur seks oorgedra word, baie hoër is as deur meer terloopse, nieseksuele kontak – aanraking, omhelsing, handdruk – maar dit is nie die enigste rede nie. Alhoewel slymvliese in die mond en genitalieë voorkom, blyk dit dat baie SOI’s makliker deur orale seks as deur ’n diep soen oorgedra word. Baie infeksies wat maklik van die mond na die genitalieë en omgekeerd oorgedra word, word moeiliker van een mond na ’n ander oorgedra.[50] By MIV dra genitale vloeistowwe baie meer van die patogeen as speeksel. Sommige infeksies wat as SOI’s geëtiketteer word, soos Herpes simpleks en MPV, kan deur direkte velkontak oorgedra word. KSHV weer, kan deur ’n diep soen oorgedra word, maar ook wanneer speeksel as ’n seksuele smeermiddel gebruik word.

Afhangende van die SOI kan ’n persoon die infeksie oordra as daar geen tekens van die siekte teenwoordig is nie. ’n Persoon is baie meer geneig om die herpesinfeksie oor te dra wanneer daar blase is, maar ’n geïnfekteerde persoon kan die MIV-infeksie egter enige tyd versprei, selfs al het hy/sy nog nie vigssimptome ontwikkel nie.

Alle seksuele gedrag wat kontak met liggaamsvloeistowwe van ’n ander persoon behels, hou ’n risiko vir die verspreiding van seksueel oordraagbare siektes in. Alhoewel die bekamping van MIV, wat tot vigs lei, tot dusver die meeste aandag ontvang het, verskil elke SOI se situasie.

Soos uit die naam afgelei kan word, word seksueel oordraagbare siektes deur sekere seksuele aktiwiteite van een persoon na ’n ander oorgedra, en nie soseer deur daardie seksuele aktiwiteite veroorsaak nie. Bakterieë, fungi, protosoë of virusse is steeds die oorsaaklike agente. Dit is nie moontlik om enige seksueel oordraagbare siekte op te doen deur enige seksuele kontak met ’n persoon wat nie ’n draer is nie; aan die ander kant het ’n persoon wat ’n SOI het, dit opgedoen deur kontak (seksueel of andersins) met iemand wat dit reeds gehad het. Sommige SOI’s soos MIV kan tydens swangerskap of borsvoeding van die ma na die kind oorgedra word.

Alhoewel die waarskynlikheid van die oordrag van verskeie seksuele aktiwiteite baie wissel, behoort alle seksuele aktiwiteite tussen twee (of meer) mense oor die algemeen as ’n tweerigtingpad vir die oordrag van SOI’s beskou te word. Om te “gee” of te “ontvang” is dus albei gevaarlik, maar om te “ontvang” hou ’n groter risiko in.

Alhoewel gesondheidsorgpraktisyns veiliger seks voorstaan, soos die gebruik van kondome as die betroubaarste manier om die risiko vir seksueel oordraagbare siektes gedurende seksuele aktiwiteit te verlaag, mag veiliger seks onder geen omstandighede as ’n absolute vrywaring gesien word nie. Die oordrag van en blootstelling aan liggaamsvloeistowwe soos deur bloedoortappings en ander bloedprodukte, die deel van naalde, naaldsteekbeserings (wanneer mediese personeel tydens prosedures per ongeluk gesteek of geprik word), die deel van tattoeëernaalde en geboorte is ander maniere waarop die infeksie oorgedra kan word. Hierdie verskillende maniere stel veral sekere groepe soos mediese werkers, bloeiers en dwelmgebruikers in gevaar.

Onlangse epidemiologiese studies het sosiale netwerke ondersoek wat deur seksuele verhoudings tussen individue gedefinieer word, en daar is ontdek dat die eienskappe van seksuele netwerke deurslaggewend vir die verspreiding van seksueel oordraagbare siektes is. Sogenaamde assortative mixing tussen mense met 'n groot hoeveelheid seksmaats blyk veral ’n belangrike faktor te wees.

Dit is moontlik om ’n asimptomatiese draer van seksueel oordraagbare siektes te wees. Seksueel oordraagbare siektes kan veral by vroue die ernstige pelviese inflammatoriese siekte veroorsaak.

Voorkoming

[wysig | wysig bron]

Voorkoming is van sleutelbelang in die bestuur van ongeneeslike SOI’s soos MIV en herpes. Klinieke vir seksuele gesondheid staan die gebruik van kondome voor en versprei dit in hoërisiko-gemeenskappe.

Die mees effektiewe manier om seksuele oordrag van SOI’s te voorkom, is om kontak met liggaamsdele of vloeistowwe te vermy wat tot oordrag vanaf ’n geïnfekteerde persoon kan lei. Nie alle seksuele aktiwiteite behels kontak nie: kuberseks, foonseks of masturbasie is alles metodes waar kontak vermy word. Die behoorlike gebruik van kondome verminder kontak en risiko. Alhoewel ’n kondoom blootstelling effektief beperk, is dit wel moontlik dat siekteoordrag met ’n kondoom kan plaasvind.[51]

Albei maats moet vir SOI’s getoets word voordat seksuele kontak geïnisieer word of voordat kontak hervat word as ’n maat seksuele kontak met iemand anders gehad het. Baie infeksies word nie onmiddellik ná blootstelling waargeneem nie, en daar moet genoeg tyd tussen moontlike blootstelling en toetsing verloop voordat daar ’n akkurate uitslag sal wees. Dis moontlik dat sekere SOI’s, veral sekere hardnekkige virusse soos MPV, nie met die huidige mediese prosedures ontdek sal word nie.

Baie siektes wat permanente infeksies laat posvat, kan die immuunstelsel in so ’n mate in beslag neem dat ander siektes makliker oorgedra word. Die aangebore immuunstelsel wat teen MIV weerstand bied, kan oordrag van MIV voorkom wanneer virustellings baie laag is, maar wanneer die stelsel met ander virusse besig of oorweldig is, kan MIV posvat. Sekere SOI’s verhoog MIV-geïnfekteerde pasiënte se sterfterisiko.

Strategieë vir die uitbreiding van toetsing vir MIV en SOI’s blyk suksesvol te wees. Sommige behandelingsfasiliteite gebruik tuistoetse en laat persone die toets vir die opvolgbesoek terugbring. Ander fasiliteite beveel aan dat persone wat voorheen geïnfekteer was, terugkom om te verseker dat die infeksie geëlimineer is. Nuwe strategieë om hertoetsing aan te moedig is die gebruik van sms’e en e-posboodskappe. Hierdie aanmanings word nou bo en behalwe telefoonoproepe en briewe gebruik.[52]

Inenting

[wysig | wysig bron]

Daar is inentings (vaksiene) beskikbaar wat teen sommige virus-SOI’s soos Hepatitus A, Hepatitus B en sommige soorte MPV beskerming bied. Daar word aanbeveel dat persone hulle laat inent voordat seksuele kontak geïnisieer word ten einde maksimale beskerming te verseker. Daar word tans aan die ontwikkeling van vaksines teen gonorree gewerk.[53]

Kondome

[wysig | wysig bron]

Kondome en vroulike kondome bied slegs beskerming wanneer dit behoorlik gebruik word, en slegs vir die areas wat daardeur bedek word. Onbedekte areas is steeds vatbaar vir baie SOI’s.

In die geval van MIV is die penis amper altyd die seksuele oordragroete aangesien MIV nie deur velkontak versprei kan word nie; om ’n penis dus met ’n kondoom wat korrek gedra word, van die vagina of anus te beskerm, kan MIV-oordrag effektief voorkom. MIV wat via geïnfekteerde vloeistof op stukkende direk oorgedra word, sal nie as “seksueel oorgedra” beskou word nie, maar kan teoreties steeds tydens seks plaasvind. Dit kan voorkom word deur seksuele kontak te vermy wanneer daar oop, bloeiende wonde is.

Ander SOI’s, selfs virusinfeksies, kan met die gebruik van lateks-, poli-uretaan- of poli-isopreenkondome voorkom word. Sommige mikro-organismes en virusse is steeds klein genoeg om deur die porieë in natuurlike velkondome te dring, maar te groot om deur lateks of sintetiese kondome te dring.

Vir maksimum beskerming moet daar aanvaar word dat 'n gebruikte kondoom en die inhoud daarvan geïnfekteer is. Daar moet dus met die kondoom weggedoen word. ’n Nuwe kondoom moet vir elke afsonderlike geslagsdaad gebruik word aangesien dit met veelvoudige gebruik kan skeur en die effektiwiteit as beskermer belemmer word.

Nonoxynol-9

[wysig | wysig bron]

Navorsers het gehoop dat nonxynol-9, ’n vaginalemikrobe-doder, die risiko vir SOI's sou verlaag. Bewyse het egter getoon dat dit oneffektief is[54] en vroue se kans op MIV-infektering verhoog.[55]

Diagnose

[wysig | wysig bron]

’n Persoon kan vir ’n enkele infeksie getoets word, of daar kan ’n reeks toetse vir verskeie SOI’s gedoen word, insluitend toetse vir sifilis, trigomoniasa, gonorree, chlamydia, herpes, hepatitis en MIV. Daar is nie ’n prosedure wat vir alle besmetlike agente toets nie.

Vroeë identifisering en behandeling lei tot ’n kleiner kans om die siekte te versprei en kan by sommige infeksies die uitkoms van die behandeling verbeter. Daar is dikwels ’n vensterperiode ná aanvanklike infektering waartydens ’n SOI-toets negatief kan wees. Gedurende hierdie tyd kan die infeksie oordraagbaar wees. Die duur van hierdie tydperk wissel afhangende van die infeksie en die toets. ’n Diagnose kan ook vertraag word indien die geïnfekteerde persoon onwillig is om ’n mediese praktisyn te besoek. Meer mense raadpleeg die internet in plaas van 'n dokter oor SOI's as oor ander seksuele probleme.[56]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "Sexually transmitted infections (STIs) Fact sheet N°110". who.int. November 2013. Besoek op 30 November 2014
  2. ↑ 2,0 2,1 "How You Can Prevent Sexually Transmitted Diseases". cdc.gov. 5 November 2013. Verkry 5 Desember 2014.
  3. ↑ Male STI check-up video". Channel 4. 2008. Verkry op 22 Januarie 2009.
  4. ↑ Hoffman, Barbara (2012). Williams gynecology. New York: McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-171672-7.
  5. ↑ Sarah Edwards, Chris Carn; Carne (1998). "Oral sex and the transmission of non-viral STIs" (PDF). Sex Transm Infect 74 (1): 95–100. doi:10.1136/sti.74.2.95.
  6. ↑ Maura Gillisons (2007). "HPV Infection Linked to Throat Cancers". Johns Hopkins Medicine.
  7. ↑ Hoare A (2010). models of HIV epidemics in Australia and Southeast Asia
  8. ↑ Australasian contact tracing manual. Specific infections where contact tracing is generally recommended
  9. ↑ Varghese B, Maher JE, Peterman TA, Branson BM,Steketee RW; Maher; Peterman; Branson; Steketee (2002). "Reducing the risk of sexual HIV transmission: quantifying the per-act risk for HIV on the basis of choice of partner, sex act, and condom use". Sex. Transm. Dis. 29 (1): 38–43. doi:10.1097/00007435-200201000-00007. PMID 11773877.
  10. ↑ Holmes, King; et al. (1970). "An estimate of the risk of men acquiring gonorrhea by sexual contact with infected females" 91 (2): 170–174.
  11. ↑ Mahiane, Séverin-Guy; et al. (January 2009). "Transmission probabilities of HIV and herpes simplex virus type 2, effect of male circumcision and interaction: a longitudinal study in a township of South Africa". AIDS 23 (3): 377–383. doi:10.1097/QAD.0b013e32831c5497. PMC: 2831044. PMID 19198042.
  12. ↑ Burchell A; et al. (Maart 2006). "Modeling the Sexual Transmissibility of Human Papillomavirus Infection using Stochastic Computer Simulation and Empirical Data from a Cohort Study of Young Women in Montreal, Canada". American Journal of Epidemiology 169 (3): 534–543. doi:10.1093/aje/kwj077. PMID 16421235.
  13. ↑ Platt, Richard; et al. (1983). "Risk of Acquiring Gonorrhea and Prevalence of Abnormal Adnexal Findings Among Women Recently Exposed to Gonorrhea". JAMA 250 (23): 3205–3209. doi:10.1001/jama.250.23.3205. PMID 6417362.
  14. ↑ Department of Public Health, City & County of San Francisco (2011). STD Risks Chart
  15. ↑ Jin F; et al. (Maart 2010). "Per-contact probability of HIV transmission in homosexual men in Sydney in the era of HAART". AIDS 24 (6): 907–913. doi:10.1097/QAD.0b013e3283372d90. PMC: 2852627. PMID 20139750.
  16. ↑ Bryan C (2011)INFECTIOUS DISEASE CHAPTER EIGHT SEXUALLY TRANSMITTED DISEASES
  17. ↑ Richard Pearson (2007). "Pinworm Infection". Merck Manual Home Health Handbook.
  18. ↑ Ljubin-Sternak, Suncanica; Mestrovic, Tomislav (2014). "Review: Clamydia trachomatis and Genital Mycoplasmias: Pathogens with an Impact on Human Reproductive Health". Journal of Pathogens 2014 (183167). doi:10.1155/204/183167. PMC: 4295611. PMID 25614838.
  19. ↑ Zarei, Omid; Rezania, Simin; Mousavi, Atefeh (2013). "Mycoplasma genitalium and Cancer: A Brief Review". Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 14 (6): 3425–3428. doi:10.7314/APJCP.2013.14.6.3425. ISSN 1513-7368.
  20. ↑ Manchester, Marianne; McGowin, Chris L.; Anderson-Smits, Colin (2011). "Mycoplasma genitalium: An Emerging Cause of Sexually Transmitted Disease in Women". PLoS Pathogens 7 (5): e1001324. doi:10.1371/journal.ppat.1001324. ISSN 1553-7374.
  21. ↑ Caini, Saverio; Gandini, Sara; Dudas, Maria; Bremer, Viviane; Severi, Ettore; Gherasim, Alin (2014). "Sexually transmitted infections and prostate cancer risk: A systematic review and meta-analysis". Cancer Epidemiology 38 (4): 329–338. doi:10.1016/j.canep.2014.06.002. ISSN 1877-7821. PMID 24986642.
  22. ↑ Ljubin-Sternak, Sunčanica; Meštrović, Tomislav (2014). "Chlamydia trachomatisand Genital Mycoplasmas: Pathogens with an Impact on Human Reproductive Health". Journal of Pathogens 2014: 1–15. doi:10.1155/2014/183167. ISSN 2090-3057. PMC: 4295611. PMID 25614838.
  23. ↑ Schlicht, M. J.; Lovrich, S. D.; Sartin, J. S.; Karpinsky, P.; Callister, S. M.; Agger, W. A. (2004). "High Prevalence of Genital Mycoplasmas among Sexually Active Young Adults with Urethritis or Cervicitis Symptoms in La Crosse, Wisconsin". Journal of Clinical Microbiology 42 (10): 4636–4640. doi:10.1128/JCM.42.10.4636-4640.2004. ISSN 0095-1137.
  24. ↑ McIver, C. J.; Rismanto, N.; Smith, C.; Naing, Z. W.; Rayner, B.; Lusk, M. J.; Konecny, P.; White, P. A.; Rawlinson, W. D. (2009). "Multiplex PCR Testing Detection of Higher-than-Expected Rates of Cervical Mycoplasma, Ureaplasma, and Trichomonas and Viral Agent Infections in Sexually Active Australian Women". Journal of Clinical Microbiology 47 (5): 1358–1363. doi:10.1128/JCM.01873-08. ISSN 0095-1137.
  25. ↑ Taylor-Robinson D, Clin Infect Dis. 1996 Oct;23(4):671-82; quiz 683-4. Infections due to species of Mycoplasma and Ureaplasma: an update.
  26. ↑ Clark, Natalie; Tal, Reshef; Sharma, Harsha; Segars, James (2014). "Microbiota and Pelvic Inflammatory Disease". Seminars in Reproductive Medicine 32 (01): 043–049. doi:10.1055/s-0033-1361822. ISSN 1526-8004. PMC: 4148456. PMID 24390920.
  27. ↑ Larsen, Bryan; Hwang, Joseph (2010). "Mycoplasma, Ureaplasma, and Adverse Pregnancy Outcomes: A Fresh Look". Infectious Diseases in Obstetrics and Gynecology 2010: 1–7. doi:10.1155/2010/521921. ISSN 1064-7449.
  28. ↑ Workowski K, Berman S (2006). "Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2006." (PDF). MMWR Recomm Rep 55 (RR–11): 1–94. PMID 16888612.
  29. ↑ Wu J, Chen C, Sheen I, Lee S, Tzeng H, Choo K (1995). "Evidence of transmission of hepatitis D virus to spouses from sequence analysis of the viral genome". Hepatology 22 (6): 1656–60. doi:10.1002/hep.1840220607. PMID 7489970.
  30. ↑ Farci P (2003). "Delta hepatitis: an update". J Hepatol 39 (Suppl 1): S212–9. doi:10.1016/S0168-8278(03)00331-3. PMID 14708706.
  31. ↑ Shukla N, Poles M (2004). "Hepatitis B virus infection: co-infection with hepatitis C virus, hepatitis D virus, and human immunodeficiency virus". Clin Liver Dis 8 (2): 445–60, viii. doi:10.1016/j.cld.2004.02.005. PMID 15481349.
  32. ↑ 32,0 32,1 King, B. (2009). Human Sexuality Today (Sixth ed.). Upper Saddle River: Pearson Education, Inc.
  33. ↑ "Chlamydia Infections: MedlinePlus". Nlm.nih.gov. Besoek 30 Junie 2013.
  34. ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 September 2014. Besoek op 22 April 2016.
  35. ↑ "Herpes". Avert.org. Besoek 30 Junie 2013.
  36. ↑ "Human Papillomavirus (HPV) | Overview". FamilyDoctor.org. 2010-12-01. Besoek 30 Junie 2013.
  37. ↑ "STD Facts – Human papillomavirus (HPV)". Cdc.gov. Besoek 30 Junie 2013.
  38. ↑ "Gonorrhea – National Library of Medicine – PubMed Health". Ncbi.nlm.nih.gov. Besoek 30 Junie 2013.
  39. ↑ "STD Facts –Syphilis". Cdc.gov. Besoek 18 Februarie 2013.
  40. ↑ "Syphilis". Who.int. Besoek 18 Februarie 2013.
  41. ↑ Clement, Meredith E.; Okeke, N. Lance; Hicks, Charles B. (2014). "Treatment of Syphilis". JAMA 312 (18): 1905. doi:10.1001/jama.2014.13259. ISSN 0098-7484.
  42. ↑ "STD Facts – Trichomoniasis". Cdc.gov. Besoek 18 Februarie 2013.
  43. ↑ "Trichomoniasis: MedlinePlus". Nlm.nih.gov. Besoek 30 Junie 2013.
  44. ↑ "Trichomoniasis – NHS Choices". Nhs.uk. 27 Februarie 2012. Besoek 30 Junie 2013.
  45. ↑ "Hiv/Aids". Mayo Clinic.com. 2012-08-11. Besoek 30 Junie 2013.
  46. ↑ "AIDS". Avert.org. Besoek 30 Junie 2013.
  47. ↑ "HIV/AIDS Treatment". Niaid.nih.gov. 2009-06-03. Besoek 30 Junie 2013.
  48. ↑ K. Madhav Naidu. Community Health Nursing, Gen Next Publications, 2009, p.248
  49. ↑ Virus Pathogenesis, Microbiology Bytes
  50. ↑ Safe Sex Chart, violet blue: open source sex
  51. ↑ Villhauer, Tanya (2005-05-20). "Condoms Preventing HPV?". University of Iowa Student Health Service/Health Iowa. Besoek 26 Julie 2009.
  52. ↑ Desai, Monica; Woodhall, Sarah C; Nardone, Anthony; Burns, Fiona; Mercey, Danielle; Gilson, Richard (2015). "Active recall to increase HIV and STI testing: a systematic review". Sexually Transmitted Infections: sextrans–2014–051930. doi:10.1136/sextrans-2014-051930. ISSN 1368-4973.
  53. ↑ Baarda, Benjamin I.; Sikora, Aleksandra E. (2015). "Proteomics of Neisseria gonorrhoeae: the treasure hunt for countermeasures against an old disease". Frontiers in Microbiology 6. doi:10.3389/fmicb.2015.01190. ISSN 1664-302X; Access provided by the University of Pittsburgh.
  54. ↑ Wilkinson D, Ramjee G, Tholandi M, Rutherford G (2002). Wilkinson, David, ed. "Nonoxynol-9 for preventing vaginal acquisition of sexually transmitted infections by women from men". Cochrane Database Syst Rev (4): CD003939. doi:10.1002/14651858.CD003939. PMID 12519623.
  55. ↑ Williams, M. Healthy Choices for Fertility Control. CreateSpace, Scotts Valley, CA, 2009. ISBN 1-4486-6472-1
  56. ↑ Quilliam Susan (2011). "'The Cringe Report'". J Fam Plann Reprod Health Care. 37 (2): 110–112.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Seksueel_oordraagbare_infeksie&oldid=2579720"