Ayas

Ayas (Aostatal)
	Ayas (Aostatal) (Italien) Ayas (Aostatal)
	;
	; Lag vu dr Gmai Ayas im AugschtdalLag vu dr Gmai Ayas im Augschtdal
Staat:	Italie
Region:	Aostatal
Koordinate:	45° 49′ N, 7° 41′ OKoordinate: 45° 49′ 0″ N, 7° 41′ 0″ O
Hechi:	1.698 m s.l.m.
Yywohner:	1359 (31. Dez. 2022)
ISTAT-Nummer:	007007

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 21. Augschte 2019 freige worre isch, basiert uff derre Version.

Ayas (frankoprov. Ayas / Ayah, töitschu un titsch Ajats) isch e Gmai in dr autonome Provinz Augschtdal z Italie.

Ayas ghert zue dr Gmainschaft Unité de communes Evançon.

Geografi

Ayas lyt im Val d’Ayas, eme Sytedal vum Augschtdal.

Zue dr Gmai ghere d Wyyler Antagnod, Champoluc, Cunéaz, Frachey, Lignod, Periasc, Pilaz, Saint-Jacques. Nochbergmaine sin Brusson, Chamois, Châtillon, Gressoney-La-Trinité, Gressoney-Saint-Jean, La Magdeleine, Saint-Vincent, Valtournenche un Zermatt (CH-VS)

Gschicht

Dr Grinder vum Huus Savoye, dr Humbert I mit dr wysse Händ, het anne 1025 s Augschtdal as Leeche griegt. Mid Uusnahme vun e baar Johr (1691, 1704–1706, 1798–1814 zue Frankrych) het s Augschtdal derno zem Huus Savoye gheert bis anne 1946, d. h. bis dr letscht italienisch Chenig Umberto II. abdankt ghaa het. Wu s italienisch Chenigrych anne 1861 grindet woren isch, isch s Augschtdal zue dr Provinz Turin chuu. Anne 1927 isch s derno ne aigestädnigi Provinz wore. Im Faschismus under em Benito Mussolini isch di franzesisch Sproch verbote wore un s het e starki Italienisierigsbolitik gee. Vu 1939 bis 1945 het Ayas dr italienisiert Name Aias drait. Noch em Zweede Wältchrieg het s Augschtdal anne 1948 e autonome Sonderstatus griegt.

Bevelkerig

Johr	1861	1871	1881	1901	1911	1921	1931
Yywohner	1704	1619	1753	1683	1664	1534	1392
Johr	1936	1951	1961	1971	1981	1991	2001
Yywohner	1291	1153	1139	1177	1230	1266	1268

Politik

Dr Burgermaischter vu Ayas isch dr Giorgio Munari.

Sproch und Dialäkt

Dr frankoprovenzalisch Dialäkt vu Ayas ghert zum Valdostanisch (Valdôtèn).

Anne 2001 het d Fondation Émile Chanoux in Zämmenarbet mit em Centre d'Études Linguistiques pour l'Europe un dr Università degli Studi di Trento di soziolinguistisch Situation vu allne Gmaine im Augschtdal untersuecht. Doderzue isch im Septämber un Oktober 2002 e Froogebooge verschickt woore. Vu Ayas sin 104 Froogebeege wider retuurchuu^[2].

Froog 0301: Was isch Ihri Muetersprooch?
Italienisch	Patois	Italienisch un Patois	Piemontesisch	kai Andwoord	Total
47 (45,2 %)	51 (49 %)	1 (1 %)	1 (1 %)	4 (3,9 %)	104

Froog 1403a: Wie guet verstehn si Frankoprovenzalisch (Patois)?
guet	mittelguet	e weng	gar nit	kai Andwoord	Total
93 (89,4 %)	6 (5,8 %)	2 (1,9 %)	3 (2,9 %)	0 (0 %)	104
Froog 1403b: Wie guet chenne si Frankoprovenzalisch (Patois) schwätze?
guet	mittelguet	e weng	gar nit	kai Andwoord	Total
84 (80,8 %)	13 (12,5 %)	1 (1 %)	5 (4,8 %)	1 (1 %)	104