Einheitsgmeind

En Einheitsgmeind isch de Name för e bstimmti Form von ere Gmeind in es paar Bundesländer vo Dütschland, z Öschtriich und i de noo Kantön vo de Schwiz.

Schwiz

Eidgenössisches Wappe Gmainde i de Schwiz
Politischi Gmaind (au Iiwohnergmaind, Munizipalgmeind, Ortsgmaind) Bürgergmaind (au Burgergmaind, Ortsgmaind, Ortsbürgergmaind, Tagwe, Rood, bourgeoisie, commune bourgeoise, vischnanca burgaisa) Einheitsgmaind oder Gmischti Gmaind Püürt (BE, früener au GR) Viertelsgmaind (BE) Frakzionsgmaind (GR) Korporazionsgmaind (Zentralschwiz und GL) Zivilgmaind (früener ZH) Chilegmaind Schuelgmaind

I de Schwiz isch «Einheitsgmeind» echli en schwammige Begriff, wo nüd i allne Kantön und au nüd alewiil i der Alltagssproch gliich bruucht wird.

• I de Regle isch es e politeschi bzw. Iiwohnergmeind, wo ali Uufgobe sälber waarnimt und wos ekei Spezialgmeinde wie Primarschuelgmeind, Oberstufeschuelgmeind, Bürgergmeind usw. git. Uusgnoo sind hüt uf jede Fall aber d Cherchgmeinde.
• Dezue chunt, das mer im Kanton Sanggale au von ere Einheitsgmeind redt, wenn zwor d Schuelgmeind mit de politische Gmeind fusioniert het, s aber näbetdra gliich no en Ortsgmeind git, und das me bis gäge 2000 im Kanton Thurgau under ere Einheitsgmeinde verstande het, wenn sich d Munizipalgmeind und d Ortsgmeind zämegschlosse hend, au wenn d Ortsbürgergmeind und d Schuelgmeind witer sälbständig blibe sind. Und im Kanton Schwyz het mer bis i d 1990er-Jaar under ere Einheitsgmeind de Fall verstande, wenn di politisch Gmeind au für di cherchleche Sache zueständig gsi isch (was sit 1992/1998 nüme mögli isch).

I de wälsche Schwiz sind Einheitsgmeinde scho länger d Regle. I de meischte Kantön vo de Dütschschwiz aber cha jedi Gmeind im Raame vo de Kantonsverfassig und em kantonale Gmeindsgsetz sälber entscheide, weli Form as si will betriibe. I de Kantön Appezell Usserrhode, Glaris und Thurgau aber sind d Einheitsgmeinde mit ere Revision vo de Kantonsverfassig för verbindlich erchläärt worde. Mängmol möcht e Gmeind ihri Strukture vereifache und bildet drumm en Einheitsgmeind. Da passiert ame im Raame von ere Fusion vo zwee oder mehrere politische Gmeinde: Wänn scho Verhandlige wäg de Fusion gfüert wörid, cha au en Integrazion vo de Schuelgmeinde i di nöi politisch Gmeind öberleit wöre, wie im Bischpil vo Stamme im Züripiet.

I dene Kantön, wos näbe de Iiwohnergmeinde au no Bürgergmeinde git, chönne sech die beide Körperschafte, wenn die Stimmberächtigte das bschliesse, zun ere Einheitsgmeind zämetue. Wenn zwöi oder meh Iiwohnergmeinde fusioniere, gits für die beträffende Bürgergmeinde äntwäder d Möglechkeit, sech au grad mit der nöie Iiwohnergmeind zun ere Einheitsgmeind z vereinige, oder denn us de verschidene alte Bürgergmeinde e nöji für s ganze grössere Gebiet z mache, so wie s bi der Bourgeoisie vo Sitte und dere vo Les Agettes im Wallis gsi isch, wo die beide politische Gmeinde vo dene Ort fusioniert händ, oder wie öppen im Fall vo Mutschälle diskutiert wird.

Literatur

• André Salathé: Einheitsgemeinde. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.