Acrópolis d'Atenes

Acrópolis d'Atenes

Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
Vista de l'Acrópolis.
Llugar	Grecia
Criterios	Cultural: i, ii, iii, iv, vi
Referencia	404
Inscripción	1986 (X Sesión)
Área	Europa y América del Norte

Vista de la fachada del Partenón.

L'Acrópolis d'Atenes (Η Ακρόπολη των Αθηνών en griegu) puede considerase la más representativa de les acrópolis griegues. L'acrópolis yera, lliteralmente, la ciudá alta. (ἄκρο- 'visu, estremu, punta', πόλις 'ciudá) y taba presente na mayoría de les ciudaes griegues, con una doble función: defensiva y como sede de los principales llugares de cultu. La d'Atenes ta asitiada sobre un visu, que s'alza 156 metros sobre'l nivel de mar. Tamién ye conocida como Cecropia n'honor del llexendariu home-culiebra, Cécrope, el primer rei ateniense.

La entrada a l'Acrópolis realizar por una gran puerta llamada los Propileos. Al so llau derechu y frontal atopa'l Templu de Atenea Niké. Una gran estatua de bronce d'Atenea, realizada por Fidias, atopábase orixinariamente nel centru. A la derecha d'onde s'alzaba esta escultura atopa'l Partenón o Templu d'Atenea Partenos (la Virxe). A la izquierda y a la fin de l'Acrópolis ta'l Erecteión, col so célebre stoa o tribuna sostenida por seis cariátides. Na fastera sur de l'Acrópolis atopen los restos d'otros edificios, ente los que destaca un teatru al campu llamáu Teatru de Dioniso, onde estrenaron les sos obres Sófocles, Aristófanes y Tosquilo.

La mayoría de los grandes templos fueron reconstruyíos sol lideralgu de Pericles mientres la Edá Dorada d'Atenes . Mientres el sieglu l'Acrópolis adoptó la so forma definitiva.

Historia

Artículu principal: Historia de l'Acrópolis d'Atenes

Asediu de los venecianos a l'Acrópolis d'Atenes en 1687.

La plataforma de l'Acrópolis taba arrodiada por una muralla construyida polos pelasgos que sustituyó otra anterior más primitiva. Nel so interior, topáronse evidencies de la presencia d'un palaciu perteneciente a la dómina micénica. Una gran parte de los edificios arquiteutónicos que formen l'Acrópolis edificar mientres la dómina de Pericles (499 e.C.-429 e.C.), tres la destrucción de los edificios anteriores provocada poles tropes perses de Xerxes I. El antiguu templu de Atenea, qu'allugaba una estatua de Atenea Polias, foi sustituyíu pol Erecteión. El Partenón foi construyíu sobre los restos d'otru templu anterior, denomináu Hecatompedón o Prepartenón. Otros edificios relixosos y civiles taben partíos por toa'l monte. Toos caltener en bastante bon estáu hasta'l sieglu XVII, cuando por causa de la dominación otomana el Partenón convertir en mezquita, l'Erecteión en harén y los Propileos en polvorín. Mientres l'asediu d'Atenes del añu 1687, los venecianos, sol mandatu del xeneral Francesco Morosini, fixeron grandes estroces colos sos bombardeos. Un golpe de morteru destruyó en parte'l Partenón, una y bones los musulmanes utilizar tamién como polvorín, siendo naquella ocasión cuando se derrumbar el techu del templu.

Arte y arquiteutura de l'Acrópolis

Acrópolis micénica

Planu esquemáticu d'un mégaron: 1) antepar - 2) naos - 3) columnes del pórticu y de la naos.

D'esta dómina, atopáronse muertes d'un palaciu que cuntaba con un mégaron o patiu d'audiencies y xuntes. Nun se sabe con certeza si esistía yá nesta dómina un templu dedicáu a Atenea.El mégaron, nome griegu pero de probable derivación semítica, ye'l 'gran salón' que s'atopaba nos palacios de la civilización micénica en Grecia y Anatolia. Acostumaba a tar nun llau del patiu central y delantre del altar. Constaba de trés partes: el pórticu abiertu con dos columnes in antis, un antepar o antoxana y la sala principal, tamién llamada naos.

A fines del Heládico IIIB (1300-1200 e.C.) arrodióse l'acrópolis d'un pimpanu muriu que llegó a tener hasta 6 m d'espesura. Per otra parte, una fonte que se topa na fastera norte de l'acrópolis pertenez tamién al periodu micénicu, yá qu'afayos de cerámica nel llugar amuesen que se construyó escontra fines del sieglu XIII e.C.

Alderícase si la entrada sobre'l contingente ateniense del catálogu de naves de la Ilíada, nel que se describe un templu, reflexa una situación de dómina micénica o posterior.

Y los que teníen Atenes, bien edificada fortaleza, el pueblu del magnánimo Erecteo, a quien n'otru tiempu Atenea, fía de Zeus, criara en dándo-y a lluz la frutiega tierra ya instalara n'Atenes, na so opíparo templu. Ellí favorecer con toros y carneros los rapazos de los atenienses a la vuelta de cada añu.

Homero. Ilíada II, 546.

Acrópolis arcaica

Estatua del Moscóforo barbudu (570 e.C.), guardada nel Muséu de l'Acrópolis d'Atenes.

L'Acrópolis tuvo una gran actividá constructora mientres la segunda metá del sieglu VI e.C. El templu de Atenea Polias amplióse y realizóse una stoa con un frontón de mármol amosando un relieve con figures cuasi independientes de la llucha de los dioses contra los xigantes, esto ye, la gigantomaquia.

Nel añu 480 e.C., los perses escalaron y destruyeron los edificios esistentes naquel momentu na Acrópolis, como rellata Heródoto.

Nes escavaciones arqueolóxiques del añu 1886 afayar nuna fuesa, realizada de xuru mientres la invasión persa, catorce imáxenes de korai y kuroí arcaicos, ente los que destaquen el Moscóforo barbudu y la Cabeza Rampin. La primera representa un mozu llevando sobre los sos costazos un tenral naciellu. Toles escultures d'esta dómina presenten los güeyos en forma d'almendra y una sorrisa "arcaica", que trata d'espresar una plácida beatitú; los sos músculos tán realizaos con una gran elegancia. El so datación ye de principios del sieglu VI e.C., ye de mármol y tien un altor de 163 cm y atópase nel Muséu de l'Acrópolis d'Atenes. Tocantes a la Cabeza Rampin o Caballeru Rampin, amuesa la cabeza llixeramente xirada qu'al empar fai un desplazamientu colos costazos como yera habitual nes estatues ecuestres pa la so meyor visibilidá, el caballu asemeyar a los exemplares d'esi mesmu periodu guardaos nel Muséu de l'Acrópolis. La guirlanda indica que se trataba d'un caballeru que llograra una victoria en dalgún de los Xuegos Panhelénicos (quiciabes de los xuegos Píticos, en casu de que la corona fuera de carbayu pero como nun s'estrema bien tamién podría ser de los xuegos Nemeos o los Ístmicos, que daben a los vencedores corones d'apiu.) Créese que foi realizada escontra'l 560 e.C.

Acrópolis clásica

Nel periodu entendíu ente l'añu 479 y el 447 e.C. ye bien probable que solo hubiera ruines na Acrópolis. Según delles fontes antigües, antes de la batalla de Platea los griegos xuraren nun reconstruyir los edificios sagraos destruyíos polos perses. Plutarcu señala que nel añu 450 e.C. Pericles convocó un congresu pa proponer a los griegos la rotura d'esti xuramentu. Sicasí, dellos autores como Teopompo punxeron en dulda la esistencia del mentáu xuramentu.

Partenón

Artículos principales: Hecatompedón, Partenón, y Frisu del Partenón

Les columnes d'orde dóricu del Partenón.

Pericles confió la direición de les obres de l'Acrópolis al escultor Fidias. Ictino y Calícrates fueron los arquiteutos del Partenón, sobre los cimientos d'otru antiguu templu de grandes proporciones, denomináu Prepartenón o Hecatompedón, del qu'esisten pocos datos seguros y que fuera destruyíu polos perses. La construcción allargar mientres quince años, del 447 e.C. al 432 e.C.

L'interior taba estremáu en dos sales independientes, cola entrada per cada fachada opuesta del edificiu. La sala oriental yera la más grande, estremada por columnes dóriques en tres naves y yera onde s'atopaba la escultura de Atenea de Fidias. Na sala occidental, con cuatro columnes nel centru d'estilu xónicu, guardábase l'ayalga de la diosa, y recibía el nome de Partenón, esto ye, la sala de les vírxenes. La fachada principal ta empobinada escontra oriente, el puntu per onde sale'l Sol, como ye habitual en toles construcciones relixoses de l'antigüedá. Constaba d'ocho columnes nos sos dos fachaes principales y diecisiete nos llaterales qu'arrodiaben tol templu, dexando un pasiellu o deambulatorio que dexaba a la población bordiar dafechu'l templu mientres les sos celebraciones relixoses.

Nel esterior, nuna superficie de 69,54 metros por 30,87 metros, y columnes d'un altor de 10,43 metros, presenta como tolos templos griegos una escalinata compuesta por trés gradies qu'arrodia dafechu la base: los dos primeros pasos inferiores denominar estereóbatos y el pasu cimeru, estilóbato.

Metopa cola representación de la centauromaquia, Muséu Británicu de Londres.

Ye un templu d'orde dóricu, que foi proyeutáu con llixeres correiciones cola cuenta de compensar los efeutos ópticos de la perspeutiva, esto ye, toles llinies aparentemente rectes en realidá esculpiéronse llixeramente curves, pa llograr más harmonía, efeutu que foi afayáu pol arquiteutu inglés Penrose, nel añu 1847. Esti edificiu permaneció cuasi intactu hasta l'añu 1687, cuando quedó mediu destruyíu por una esplosión mientres la guerra venetoturca. Créese que les escultures de Fidias taben realizaes en magre o yelsu, por que dempués los sos alumnos pasar a mármol. El frontón de la fachada occidental representa la llucha d'Atenea y de Poseidón pa consiguir el patronalgu de la ciudá. Pausanias cunta que les escultures del frontón oriental representaben la nacencia de Atenea de la cabeza de Zeus. Ello ye que los frontones son conocíos por dibuxos del sieglu XVII y por copies antigües.

La novedá arquitectónica del Partenón ye'l frisu interior que percuerre'l muriu de la nave, un llugar que nengún edificiu dóricu emplegara pa decoración. Tien un llargor de 160 metros, 105 cm d'altor y 5,6 cm nos llugares de máxima fondura del relieve. Taba realizáu en mármol del monte Pentélico, a 19 km de l'Acrópolis. El frisu formar 378 figures humanes y 245 d'animales representando la procesión de les fiestes de les Panateneas.

Taba policromado: el color de les metopes yera coloráu como'l de los frisos, el frontón yera azul y a les figures pintábase-yos los güeyos y los pelos. De les 92 metopes orixinaries namái se caltienen 19, dalgunes nel mesmu templu y otres nel Muséu Británicu, una y bones la mayoría fueron estrozaes nes numberoses ocasiones en que l'edificiu foi escaláu. Les metopes del llau norte representaben tomar de Troya; les del este, la llucha de los dioses colos xigantes; les del sur, la centaurumaquia y les del oeste, una batalla ente griegos y Amazones.

Detalle del frisu interior del Partenón, Muséu Británicu de Londres.

El Partenón agospiaba la gran estatua de la diosa Atenea Partenos, que realizó Fidias. Esta escultura yera d'oru y marfil (criselefantina) y de quince metros d'altor con pedestal. Taba vistida col peplo y enriba la égida. Sobre la cabeza tenía un cascu cubiertu con figures simbóliques y taba armada con llanza y escudu n'actitú de reposu. Nuna mano sostenía la imaxe de la Victoria alada de tamañu natural. L'antiguu historiador Pausanias realizó una descripción precisa de la estatua:

... La imaxe ta fecha de marfil y oru. En mediu del cascu hai una figura de la Esfinxe... y a unu y otru llau del yelmu hai grifos esculpíos.... La estatua de Atenea ye de pies con mantu hasta los pies, y nel so pechu tien inxertada la cabeza d'Aguamala de marfil. Tien una Victoria d'aproximao cuatro codos y na mano una llanza; hai un escudu xunto a los sos pies y cerca de la llanza una culiebra. Esta culiebra podría ser Erictonio. Na base de la estatua ta esculpíu la nacencia de Pandora.

Esisten delles copies antigües de la dómina romana de la escultura orixinal de Atenea Partenos:

• Atenea Varvakeion, copia romana en mármol del sieglu II, considerada una de les más próximes a la real, que s'atopa nel Muséu Arqueolóxicu Nacional d'Atenes.
• Atenea Lenormant, ensin rematar, nel Muséu Nacional Arqueolóxicu d'Atenes, tamién considerada de les meyores copies.
• Otra copia romana en mármol realizada ente los años 130-150 atopar nel Muséu del Prado de Madrid.
• Otra copia romana d'ente los sieglos I y II nel Muséu del Louvre de París.
• Otra copia romana roblada por Antíoco (sieglu I e.C.) nel Muséu Nacional Romanu de Roma.

• 
  Atenea Varvakeion, Muséu Arqueolóxicu Nacional d'Atenes.
• 
  Atenea Lenormant, Muséu Arqueolóxicu Nacional d'Atenes.
• 
  Copia de Atenea Partenos, Muséu del Prado, Madrid.
• 
  Copia de Atenea Partenos, Muséu del Louvre, París.
• 
  Copia de Atenea Partenos nel Muséu Nacional Romanu (Palazzo Altemps), Roma.

Erecteión

Artículu principal: Erecteión

Fachada del Erecteión conocida como Les Cariátides.

La so construcción empecipiar nel añu 421 e.C., mientres la tregua de la Paz de Nicias na guerra del Peloponeso, reemplazando l'antiguu templu arcaicu de Atenea que fuera destruyíu polos perses mientres les Guerres Médiques.

Ta formáu por un edificiu central con planta irregular, fayadizu al desnivel del terrén, qu'entiende dos partes ensin comunicación ente elles: al este ye un santuariu dedicáu a Atenea de tipu hexástilo, con unes columnes d'orde xónicu; al oeste ta formáu por dos capiyes con doble cultu: una a Erecteo y Poseidón y la otra a Hefesto y Butes. Nel accesu a estes sales atopaba la fonte d'agua salao que supuestamente Poseidón fixo brotar con un golpe del so tridente mientres la disputa con Atenea. Tien una stoa na parte norte, con columnes y na parte sur ye onde s'atopa la Tribuna de les Cariátides, con seis columnes con figura de muyer de 230 cm d'altor, realizaes por Calímaco, un ayudante de Fidias. Les que pueden vese in situ son copies de los cinco que s'atopen nel Muséu de l'Acrópolis y de una sesta qu'hai nel Muséu Británicu.

El Erecteión amosaba un frisu que percorría los llaos del edificiu, formáu por figures de mármol montaes sobre llábanes de piedra caliar negra de la ciudá d'Eleusis. Caltúvose una llábana de la segunda etapa de la so construcción, onde pueden lleese los 130 nomes de los trabayadores y la so paga, una dracma diariu, que yera la mesma que la que recibía l'arquiteutu.

Propileos

Artículu principal: Propileos d'Atenes

Los propileos de l'Acrópolis d'Atenes.

La diosa Nike Atenea, representada como Victoria, desamarrándose una sandalia. (Atenes, finales del sieglu V e.C.)

Los propileos yeren la gran entrada a l'Acrópolis d'Atenes. Fueron construyíos a partir del añu 437 e.C. pol arquiteutu Mnesicles nun terrén accidentáu y sobre les ruines de los propileos arcaicos que fueron destruyíos nel añu 480 e.C. na quema causada polos perses. Los seis columnes de la entrada son dóriques, igual les de la fachada delantera como los seis de la parte posterior. Ta construyíu con mármol pentélico, consta d'un antepar de 24 x 18 metros. Nel interior, un muriu con cinco puertes estremar en dos partes; la occidental, más grande, tien dos hilera de tres columnes xóniques que formen trés naves.

Ye interesante la cubrición que se construyó con vigues de mármol de más de siete metros y armando los arquitrabes que sosteníen estes vigues con una barra metálica.

Na ala norte tuvo asitiada la primera pinacoteca del mundu; ente les pintures que s'esponíen destacaba la obra del pintor griegu Polignoto (sieglu V e.C.), conocíu poles descripciones de la so obres feches por Pausanias y por Plinio.

Templu de Atenea Niké

Artículu principal: Templu de Atenea Niké

Al llau sur de los propileos atópase'l templu de Atenea Niké ('Atenea victoriosa') o Niké Aptera ('Victoria ensin ales'). La construcción encargada al arquiteutu Calícrates data del añu 421 e.C. y el 410 e.C. Esti monumentu emplazado na entrada de l'Acrópolis quería simbolizar que, una vegada ensin ales, la diosa nun se movería d'Atenes.

El naos consta d'una planta cuasi cuadrada de 418 cm x 3178 cm, col pronaos de cuatro columnes y cuatro más nel opistodomos, toes d'orde xónicu.

El frisu que percuerre tol templu tuvo una decoración alusiva a les Guerres Médiques, colos frontones dedicaos a la diosa Atenea. Nel parapetu del bastión añader nel añu 410 e.C. una decoración con grandes relieves, onde s'aprecia la escuela de Fidias, por casu nes plegues de la ropa, que s'afai al cuerpu de les representaciones de les victories», que tán representando con xestos cotidianos como desamarrándose una sandalia o xubiendo a un carruaxe.

El templu actual ye una reconstrucción realizada nos años 1936 a 1940 por Nikolaos Balanos y Anastasios Orlandos, col propósitu de solucionar dellos problemes estructurales.

Pandroseión

Artículu principal: Pandroseión

Construyíu en tiempos de Pericles hacia l'añu 421 e.C. cerca del Erecteión nel llau noroeste, n'honor de Pándroso fía de Cécrope I, foi'l llugar onde Atenea, mientres la so llucha con Poseidón pa consiguir el patronalgu de la ciudá d'Atenes, fixo crecer una olivar cuando resultó vencedora. L'añu 1917 llantóse l'árbol actual, n'alcordanza del míticu olivo.

Santuariu d'Artemisa Brauronia

Artículu principal: Santuariu d'Artemisa Brauronia

Dibuxo d'una reconstrucción imaxinaria de los propileos, (sieglu XIX), onde se ve la Puerta Beulé en primer términu.

Cerca de los propileos atopábase'l santuariu d'Artemisa Brauronia, construyíu l'añu 430 e.C. L'orixe del santuariu ye una lleenda según la cual los habitantes de Braurón mataren a una osa, que yera l'animal sagráu d'Artemisa, polo que la diosa esixó que se-y consagraren al so cultu neñes de siete a once años que viviríen nel santuariu al so serviciu; estes neñes recibíen el nome d'oses. L'edificiu tenía una planta trapezoidal con dos ales llaterales y una stoa d'unos 38 metros de llargor por 7 d'anchor.

Pausanias describe la presencia de delles estatues que s'atopaben nesti santuariu ente les que destacaben una imaxe d'Artemisa obra de Praxíteles y un caballu de bronce que representaba al caballu de Troya, nel que se representaben dalgunos de los guerreros escondíos asomándose dende dientro.

Arreforión

Artículu principal: Arreforión

Trátase d'un edificiu asitiáu na parte norte de l'Acrópolis que yera onde vivíen les arréforas, unes rapaces que texíen el peplo que recibía Atenea nes Panateneas y amás realizaben un ritual nel que llevaben nuna procesión nocherniega misteriosos oxetos sagraos hasta un santuariu d'Afrodita y Eros que taba asitiáu na fastera norte de l'Acrópolis.

Eleusinión

Artículu principal: Eleusinión

Foi Pericles el que mandó construyir esti santuariu cerca de l'Acrópolis pa poder rindir cultu a los misterios eleusinos. Encargar de la so edificación l'arquiteutu Corebos. La planta del santuariu yera cuadrada con diverses fileres de columnes y el techu alzar en forma de llinterna. Fueron les escavaciones efectuaes les que dieron les pautes pa reconocer los cimientos y la planta de tol edificiu.

Teatru de Dioniso

Artículos principales: Teatru de Dioniso y Tarreznos de Dioniso

El Teatru de Dioniso, so l'Acrópolis d'Atenes.

Dende la segunda metá del sieglu V e.C., una de les más importantes creaciones arquiteutóniques ye'l teatru y unu de los exemplos más importantes d'esti tipu d'edificios ye'l Teatru de Dioniso, construyíu mientres el sieglu IV e.C.

El teatru constaba d'una parte trasera onde los actores camudar d'indumentaria. Los espectadores asitiábense cerca d'un llugar escampleru, llugar onde s'acostumaben a construyir los teatros. A finales del sieglu V e.C. fueron sustituyíes les primitives plataformes de mármol por graderías de piedra. Na parte central de les primeres graes había 67 asientos que fueron realizaos darréu, en mármol decorao y taben acutaos pa los sacerdotes y reis.

Asclepeion

Na fastera sur de l'Acrópolis, percima de la Stoa de Eumenes y el Teatru de Dioniso, alcuéntrase un asclepeion, que data del 420 e.C. aproximao. A él allegaben los médicos en busca de respuesta pa saber curar enfermedaes, amás de clérigos, que diben rezar, y enfermos.

Odeón de Pericles

Ver tamién: Odeón de Pericles y Pericles

Construyóse tamién sol mandatu de Pericles y cerca del teatru de Dioniso.

Constaba de planta rectangular con doble filera de columnes pa la sustentación del techu y un propileo. Utilizar pa les representaciones musicales, qu'empezaron nel añu 446 e.C.

Acrópolis helenística

Artículu principal: Stoa de Eumenes

L'Acrópolis vista dende l'Areópagu.

Na fastera sur de l'Acrópolis, en 320-319 e.C., construyóse, por orde de Nikias, un gran monumentu en forma de templu dóricu. Pero nel sieglu III foi desmanteláu pa utilizar los sos materiales na puerta Beulé y solo queda la base.

Al llau d'esti monumentu atopa'l pórticu o stoa de Eumenes, de 163 metros de llargor, que foi mandáu construyir pol rei Eumenes II de Pérgamo nel sieglu II e.C. Realizóse por que los espectadores qu'asistíen a les representaciones del teatru de Dioniso pudieren abellugase de les inclemencies del tiempu.

Acrópolis romana

Na dómina romana diversos emperadores y personaxes destacaos reformaron o realizaron nueves construcciones na Acrópolis d'Atenes.

A la izquierda de la escalinata, antes de los propileos, atópase la Torre de Agripa, de cuasi 14 m d'altor y construyida en mármol gris. Nel añu 178 e.C. asitiárase nella una estatua d'Eumenes II sobre una cuadriga de bronce. Darréu asitióse otra d'Agripa, xenru del emperador Augusto.

Tamién en dómina d'Augusto, nel añu 27 e.C., edificóse'l Templu de Roma y Augusto cerca del Partenón. De planta circular, atopábase arrodiáu de nueve columnes de mármol.

Mientres el mandatu de Claudio, nel añu 52, fíxose una reforma de la rampla d'accesu a l'Acrópolis.

Na fastera meridional de l'Acrópolis, el ciudadanu Herodes Áticu alzó un odeón nel sieglu II, en memoria de la so esposa Aspasia Annia Regilla.

Nel sieglu III, por orde de Flavio Septimio, construyóse l'anguaño llamada Puerta Beulé como primer entrada de l'Acrópolis antes de los propileos. Consta de dos torres de 9 m d'altor, una a cada llau de la puerta. Esta puerta foi afayada pol arqueólogu francés Charles Ernest Beulé nel añu 1852.

Dellos edificios camudaron la so función orixinal, como'l teatru de Dioniso, que pasó a ser escenariu de competiciones de gladiadores.

Situación de los edificios

Planu de los principales restos arqueolóxicos de l'Acrópolis.

1. Partenón
2. Antiguu templu de Atenea
3. Erecteión
4. Estatua d'Atenea Promacos
5. Propileos
6. Templu de Atenea Niké
7. Eleusinión
8. Santuariu d'Artemisa Brauronia
9. Calcoteca
10. Pandroseión
11. Arreforión
12. Altar de Atenea
13. Santuariu de Zeus Polieo
14. Santuariu de Pandión
15. Odeón de Herodes Áticu
16. Stoa de Eumenes
17. Santuariu de Asclepio o Asclepeion
18. Teatru de Dioniso Eléuteros
19. Odeón de Pericles
20. Tarreznos de Dioniso
21. Aglaureión

Elementos sumíos de l'Acrópolis

Na Acrópolis esistieron otros elementos artísticos que fueron destruyíos o treslladaos. De dalgunos d'ellos esisten descripciones proporcionaes por autores de l'Antigüedá.

Ente ellos destacaba la enorme estatua de bronce realizada por Fidias d'Atenea Promacos, asitiada a la entrada de l'Acrópolis, y de la que Pausanias señala que:

.. realizada por Fidias, foi fecha col diezmu del botín de los medos de Maratón. Nel escudu llabró Los mios, ente otres coses, la llucha de centauros y lápitas siguiendo, según dizse, dibuxos de Parrasio, fíu de Evénor.

Descripción de Grecia, i, 28, 2.

Otra estatua destacada realizada por Fidias pa l'Acrópolis foi l'Atenea Lemnia, asina llamada porque un grupu de colonos de la islla de Lemnos unviaren a Pericles dineru por qu'alzara una estatua dedicada a Atenea.

El antiguu templu de Atenea allugaba una xoana perantigua realizada en madera d'olivar que representaba a la diosa. Esta estatua yera bien venerada yá que se creía que cayera del cielu na dómina d'Erecteo. Salvar del escalo persa yá que foi treslladada a Salamina y darréu volvió ser allugada na Acrópolis, nel Erecteión. Yera vistida con un peplo nuevu cada añu y tenía xoyes d'oru.

Relieve, topáu na Acrópolis, que posiblemente representa a Hermes acompañáu poles cárites (sieglu V e.C.), Muséu de l'Acrópolis d'Atenes.

Una representación escultórica de les cárites atopábase ante la entrada de l'Acrópolis.

Amás, n'Atenes, delantre de la entrada a l'Acrópolis, les Cárites yeren tamién trés en númberu; al pie d'elles celebren misterios que nun tienen de ser revelaos a munchos.

Pausanias, Descripción de Grecia, llibru 9, xxxv.3.

Quién foi'l que primero representó desnudes a les Cárites, n'escultura o en pintura, nun pudi pescudalo. Mientres el periodu más antiguu, verdaderamente, tanto escultores como pintores representar cubiertes.[...] Tamién Sócrates, fíu de Sofronisco, fixo imáxenes de les Cárites pa los atenienses, que tán ante la entrada a l'Acrópolis. Toes éstes tán igualmente cubiertes.

Llibru 9, xxxv.6-7.

Pausanias tamién da la noticia d'una construcción asitiada al llau del teatru de Dioniso, de la que diz:

... según dicen, ye copia de la tienda de Xerxes. Pero ye la segunda, porque la primera amburar el xeneral romanu Sila cuando tomó Atenes.

Descripción de Grecia, i, 20, 4.

Na aguada norte de l'Acrópolis esistió un santuariu dedicáu a los dioscuros (los anakes, esto ye, 'los señores'). D'ende'l so nome, el Anaceo (Anákeion) o «templu de los señores». Tenía De ser de grandes dimensiones, pos paez qu'ellí teníen lugar reunión militares. Según Pausanias, Polignoto pintó ellí la boda de les fíes de Leucipo, y Micón representó a Jasón y los argonautas.

Cerca atopábase l'Aglaureión, que yera un santuariu asitiáu nuna cueva debaxo del Arreforión nel que se rindía cultu a Aglauro.

Na aguada meridional de l'Acrópolis había una cabeza dorada de Gorgona, asitiada sobre una muralla llamada Noto.

Un pocu más arriba del Teatru de Dionisio, al pie d'esta fastera, esistía una cueva enriba de la cual hubo un trébedes nel que taben representaos Apolo y Artemisa asesinando a los fíos de Níobe. A la fin d'esta aguada, dempués del Asclepeion, alzóse un templu dedicáu a la diosa Temis. Ante él taba la tumba de Hipólito. Tamién esistieron unos santuarios de Gea Curótrofa ('nutricia') y de Deméter Cloe ('verdeante').

Espoliu y escavaciones arqueolóxiques

Fotografia del añu 1866 nunes escavaciones na Acrópolis, cola figura d'El Moscóforo en primer términu.

Mientres los cuatro sieglos d'ocupación otomana nun se realizaron escavaciones nin reformes na Acrópolis. La desinformación fizo que se nomara'l Partenón como "Panteón" y templu d'un dios desconocíu n'Europa, según consta nel volume Turcograecia, publicáu por M. Kraus nel añu 1584. L'embaxador de Lluis XIII de Francia en Constantinopla describió Atenes nel so llibru Voyage du Levant (París, 1632), onde rellata que'l Partenón "atopábase como si acabar de faer".

Establecióse un consuláu francés nel añu 1658, y empezáronse a tener los primeros visitantes estranxeros. L'embaxador francés en Constantinopla, nel añu 1674, encargó al artista Jacques Carrey que realizara una serie de dibuxos del Partenón y de les sos escultures, que sirvieron darréu pa la documentación del llugar antes del ataque que sufrió en 1687 polos venecianos, sol mandu de Francesco Morosini, que, amás intentó llevase les escultures de les cuadrigues del frontón oeste, cola resultancia d'una destrucción completa, pola cayida que sufrieron les escultures poles rimada de l'Acrópolis. Dalgunos de los sos restos fueron recoyíos por otros militares y son los que s'atopen en diversos museos d'Europa: Roma, Venecia, Copenḥague.

Mientres el sieglu XVIII los franceses entamaron un mercáu d'antigüedaes n'Atenes y consiguieron tresportar una metopa y la llábana del frisu del Partenón a París. A mediaos d'este mesmu sieglu, la Society of Diletanti de Londres encargó al arquiteutu Nicholas Revert y al pintor James Stuart que midieren y dibuxaren los edificios y les escultures d'Atenes; como resultáu d'ello, en 1762, publicóse'l primer volume de les Antigüedaes d'Atenes, con un gran trabayu científicu y unos magníficos dibuxos.

Recreación idealizada de l'Acrópolis nun cuadru de 1846 del artista alemán Leo von Klenze.

A principios del sieglu XIX, lord Elgin, embaxador inglés, treslladó un gran númberu d'escultures del Partenón a Inglaterra, (los llamaos mármoles de Elgin) y tres llargues negociaciones adquirir el gobiernu inglés l'añu 1816 pal Muséu Británicu de Londres.

Cuando en 1834, Grecia llogró la independencia, empezáronse les primeres escavaciones empobinaes polos arquiteutos Schaubert y Kleanthes, supervisaos por Leo Klenze, conseyeru del rei Lluis I de Baviera (padre del entós rei de Grecia Otón I). La Sociedá Arqueolóxica d'Atenes, nel añu 1837, so la direición de Panagiotis Kavadias, fixo retirar toles cases turques que se construyeren dientro de l'Acrópolis.

En 1866 Charles Ernest Beulé afayó un foso, nel que, mientres la invasión persa nel añu 480 e.C., escondiérense catorce escultures de kuroí, de la que ye una de les pieces principales el Moscóforo de tamañu natural. El restu de les escavaciones facer ente los años 1885-1890, dirixíes por Panagiotis Kavadias xunto colos arquiteutos Wilhelm Dörpfeld y Georg Kawerau.

Restauración

Trabayos de restauración nos propileos.

Los datos más significativos de les restauraciones llevaes a cabu a partir del sieglu XX dientro de l'Acrópolis empezaron cola propuesta de Nikolaus Balanos nel añu 1921, pa la reconstrucción de les columnes del Partenón, procesu que duró hasta l'añu 1933.

Nel Erecteion ente los años 1979 y 1987 empezar a asitiar armadures de titaniu y copies de partes arquiteutóniques que se calteníen nel Muséu Británicu, sustituyéndose tamién por copies les cariátides y treslladándose éstes so la custodia del Muséu de l'Acrópolis. Tamién a partir d'entós tase llevando a cabu una nueva anastilosis de les columnes del Partenón, esto ye, recupérense columnes esbarrumbaes y reorganizar en distintos puntos cola ayuda d'elementos esvalixaos. Por aciu esta téunica tán sustituyéndose los tambores emplegaos por Balanos por otros de mármol pentélico y realízase el desmontaje y montaxe de grandes bloques pertenecientes al templu que se fueron recuperando y clasificando.

L'Acrópolis d'Atenes foi declarada Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco en 1987.

Unu de los proyeutos más ambiciosos de les autoridaes griegues foi la construcción del Muséu de l'Acrópolis Nuevu Muséu de l'Acrópolis, qu'alluga munches obres d'arte que tuvieron que dexar de tar asitiaes nel so allugamientu orixinal na Acrópolis por diverses circunstancies. Tamién esiste una continua reivindicación sobre los mármoles de Elgin, en poder del Muséu Británicu, pa la so torna a Grecia.

Ver tamién

• Acrópolis
• Palaciu pa l'Acrópolis
• Muséu de l'Acrópolis
• Fidias
• Mármoles de Elgin

Bibliografía

• Barral i Altet, Xavier (1986). Historia Universal del Arte, volum II: "L'Antigüedá Clásica". Barcelona, Planeta. ISBN 84-320-8902-8.
• Devambez, Pierre (1972). Diccionariu de la civilización griega. Barcelona, Destín. D.L. B.26323-72.
• García Iglesias, Luis (2000). Los oríxenes del pueblu griegu. Madrid, Síntesis. ISBN 84-7738-520-3.
• Jokilehto, Jukka (1999). A history of architectural conservation. Oxford, Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-08-052311-8.
• Maggi, Stefano y Troso, Cristina (2006). Les Ayalgues de Grecia. Madrid, Libsa. ISBN 84-662-1336-8.
• Mexe, Christopher y Spawforth, Anthony (2001). Guía arqueolóxica de Grecia. Madrid, Acentu. ISBN 84-483-0635-X.
• Pascual González, José (2001). Apuntes pa un viaxe a Grecia. Segovia, Nóstos. ISBN 84-609-3868-9.
• Richter, Gisela M. A. (1980). L'arte griego. Barcelona, Destín. ISBN 84-233-1018-3.
• Robertson, Martin (1981). L'arte griego. Madrid, Alianza Editorial. ISBN 84-206-7050-2.
• Roth, Leland (2000). Entender l'arquiteutura: Los sos elementos, historia y significáu. Barcelona, Gustavo Gili. ISBN 84-252-1700-8.
• (1998) Momento estelares del Mundu Antiguu. Madrid, Ediciones Clásiques. ISBN 84-7882-345-X.
• VV. AA. (2004). Historia del Arte Espasa. Espasa-Calpe. ISBN 84-670-1323-0.
• VV. AA. (1966). Pijoan, Historia del arte - Tomo 1. Barcelona, Salvat.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Acrópolis d'Atenes.
• A Historical Account of the Acropolis por AthensCityGuide.com
• www.parthenonfrieze.gr
• www.acropolis-athena.gr
• de satélite (google)
• Páxina del Ministeriu de Cultura de Grecia: la fastera septentrional de l'acrópolis (en griegu)
• Páxina del Ministeriu de Cultura de Grecia: la fastera meridional de l'acrópolis (en griegu)
• Acrópolis d'Atenes
• Free 3D Acropolis (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). Acrópolis: Modelu 3D n'alta resolución de llibre distribución llistu pa descargar. Realizáu por aciu el programa Llibre "Blender".
• Videu sobre l'Acrópolis realizáu pola Universidá de Santiago de Compostela

• Datos: Q131013
• Multimedia: Acropolis of Athens