Arbizu
 Arbizu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Comunidá foral |  Navarra | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
| Alcalde d'Arbizu | Jesús María Mendinueta Urdanoz | ||
| Nome oficial | Arbizu (eu)[1] | ||
| Códigu postal |
31839 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°54′53″N 2°02′22″W / 42.9147°N 2.0394°O | ||
  Arbizu Arbizu (España) | |||
| Superficie | 14 km² | ||
| Altitú | 497 m | ||
| Llenda con | Etxarri Aranatz, Ergoiena y Lakuntza | ||
| Demografía | |||
| Población |
1126 hab. (2023) - 565 homes (2019) - 539 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.17% de Navarra | ||
| Densidá | 80,43 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
 | |||
Arbizu ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Pamplona, na contorna de Sakana y a 38 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 1126 habitantes (2023)[2][3].
Topónimu
[editar | editar la fonte]Arbizu significa etimológicamente nabal o campu de nabos. Trátase d'un topónimu que provién de la llingua vasca. Provién de arbi (nabu n'eusquera) y el sufixu abundancial -(t)zu. El topónimu atópase documentáu dende'l sieglu XIII (Arbiçu, 1268); anque tamién se recoyó la variante Aruiçu (1350). L'antiguu soníu de la cedilla, equivalente a l'actual tz del eusquera, perdióse sicasí tantu en castellán como n'eusquera. Anguaño'l topónimu trescribe igual en dambos idiomes, anque n'eusquera pronunciar de forma distinta al castellán siendo'l so soníu similar anque non igual a Arbisu.
El xentiliciu de los sos habitantes ye arbizuarra, idénticu pa homes y muyeres.
Xeografía física
[editar | editar la fonte]Situación
[editar | editar la fonte]Arbizu tópase allugáu ente les sierres de Aralar y Andia, nuna zona onde s'enancha la contorna de Sakana. El ríu Leziza, procedente de Andia, crucia'l pueblu nel so camín escontra'l Burunda.
Asitiáu na merindad de Pamplona, dientro de la contorna de "la Sakana", Arbizu atopar a 39 km de la capital Navarra y a una altitú sobre'l nivel del mar de 497 msnm.
El términu municipal de Arbizu cunta con una superficie de 14,3 km², estremada en dos partes. Nel puntu que ye cruciáu pol ríu Burunda tien una especie d'estrechamientu qu'estrema la frontera del pueblu, el nucleu urbanu ta a 493 msnm.
Les sos llendes territoriales son: al norte la sierra d'Aralar, l'este Lakuntza y Arakil, al sur Ergoiena y al oeste Etxarri Aranatz. Les sos tierres estender de norte a sur, dende'l monte Aralar hasta la falda de la Sierra de San Donato.
Dicir de Arbizu que ye un típicu pueblo - cai con plantegamientu racional del so caserío, nel que destaca una plaza rectangular al norte. Atópase a veres del ríu Leciza, cerca de la so desaguada nel ríu Burunda, a 493 msnm .
Demografía
[editar | editar la fonte]Evolución de la población
[editar | editar la fonte]| Gráfica d'evolución demográfica d'Arbizu ente 1900 y 2017 |
 |
|
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[4] Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Llingua
[editar | editar la fonte]En Arbizu caltiénse una variedá d'eusquera, con diverses peculiaridaes interesantes como'l tener vocales llargues en contraste fonolóxicu[5] o tener una regla de zarru vocálicu /a/ > /y/ por umlaut cuando /a/ asocede en sílaba zarrada y na sílaba anterior apaez una vocal zarrada /o, i/.
Ciudaes hermaniaes
[editar | editar la fonte]- Marda (Palestina)
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
- ↑ oficina de rexistru
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística (España) (ed.): «Censos de población de Arbizu». Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842. Consultáu'l 16 de payares de 2011.
- ↑ Hualde, 1991, p. 39
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- José Ignacio Hualde (1991): Basque Phonology, Routledge, Nueva York, ISBN 0-415-05655-1, páxs. 39-53.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Arbizu.- Datos de Arbizu - Gobiernu de Navarra - Información y datos d'entidaes llocales de Navarra.
- Web municipal: www.arbizu.eus
