Saltar al conteníu

Buniel

Coordenaes: 42°18′34″N 3°49′25″W / 42.309444444444°N 3.8236111111111°O / 42.309444444444; -3.8236111111111
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Buniel
Alministración
País España
Autonomía Castiella y Lleón
Provincia provincia de Burgos
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Buniel (es) Traducir Roberto Roque García
Nome oficial Buniel (es)[1]
Códigu postal 09230
Xeografía
Coordenaes 42°18′34″N 3°49′25″W / 42.309444444444°N 3.8236111111111°O / 42.309444444444; -3.8236111111111
Buniel alcuéntrase n'España
Buniel
Buniel
Buniel (España)
Superficie 13.28 km²
Altitú 837 m
Llenda con Frandovínez, Revilla del Campo, Rabé de las Calzadas, Tardajos, San Mamés de Burgos, Villalbilla de Burgos, Albillos y Cavia
Demografía
Población 626 hab. (2023)
- 300 homes (2019)

- 246 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.18% de provincia de Burgos
Densidá 47,14 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
buniel.es
Cambiar los datos en Wikidata

Buniel ye una llocalidá y un conceyu[2] asitiaos na provincia de Burgos, na comunidá autónoma de Castiella y Lleón (España) , contorna d'Alfoz de Burgos, partíu xudicial de Burgos, cabecera del conceyu del so nome.

Xeografía

[editar | editar la fonte]

La llocalidá de Buniel ta asitiada a 12/14 km al oeste de la ciudá de Burgos, na confluencia de la carretera nacional N-620a y l'Autovía A-62. Ta allugada a veres del ríu Arlanzón y ta bien próximu al Camín de Santiago, esautamente a 3km, na llocalidá de Tardajos. Al atopase tamién nel marxe de l'autovía y mui cerca del nuedu de comunicaciones que suponen les interseiciones de dicha vía cola Autovía de Lleón y Madrid beneficiar aumentando la so población notablemente.

Allugamientu

[editar | editar la fonte]
Noroeste: Rabé Norte: Tardajos Nordeste: Villalbilla y San Mamés
Oeste: Frandovínez Este: San Mamés
Suroeste: Frandovínez Sur: Cabia y Albillos Sureste: Albillos

Buniel naz como tal nel añu 884, tres la fundación el castiellu de Burgos y Ciudá de Burgos.

Sobre l'orixe del topónimu hai delles especulaciones:

L'orixe nel nome d'una planta, bunion (Bunium bulbocastanum L.). Otra interpretación ye que vien del nome llatín Balneolus y que significa bañu y alude a la presencia romana na zona de Buniel que llegaría hasta la vecina población de Tardajos, según la más que posible presencia d'agües termales nesta zona o colindantes... Otra posible esplicación del términu Buniel ye una derivación del nome llatín Bonellus, que ye un diminutivu de Bonus que significa "Bonu", nome propiu d'usu común na Alta Edá Media. El Capítulu de Caballeros de San Juan de 1191 en Castronuño, dio escritura de venta d'una heredá "qui est in villa que dicitur Bonel" que'l so nome poder recibir tantu de persona, cuanto de moyón, cuanto de finxu próximu como "El Bonillo", Bonellus nesta acepción ye diminutivu de Bona... Hai restos que fechen l'apaición d'una comunidá romana en redol al Sieglu III ó IV. Les sos ruines salieron a la lluz arriendes de una escavación por cuenta de les obra del Tren d'Alta Velocidá, los restos topaos atópense, pal so estudiu, nel Muséu Provincial de Burgos. Pueden vese semeyes tomaes por un vecín equí.

El so allugamientu a los pies del ríu Arlanzón supunxo que los pueblos estremeros denominaren a los sos habitantes col apellativu de cucharapes, amás gracies a esto, en Buniel la dedicación primordial foi dende siempres l'agricultura, y en menor midida, la ganadería.

L'orixe real d'ésta llocalidá asitiar sobre l'añu 890 dC. gracies a un home llamáu Bonello, que condució hasta alllí a un grupu de families (metá soldaos metá llabriegos) que buscaben ser castellanes, al atopalo asitiáronse y punxéron-y nome al pueblu; al ser fondamente relixosos fueron adquiriendo la idiosincrasia de los pueblos de Castiella.
Nesti momentu Buniel quedó adscritu al alfoz de Burgos onde va tar el so centru políticu, alministrativu y económicu.
Sicasí, la primer vegada que lleemos el nome de "Buniel" como tal, ye'l 14 de payares de 1058, nun documentu del archivu del Monesteriu de Cardeña, cuando la llocalidá yá tenía añu y mediu de vida: " ... la metá de la Villa que llamen Buniel, nel alfoz de Burgos, con tou lo qu'a la mentada Villa pertenecen: tierres, viñes, molinos, güertes, praos, pasto charca, agües, montes y fontes y deveses, árboles maderizos en tol so términu, con entraes y salíes. Y esto a perpetuidad. Y tamién la metá de la Ilesia de Santa maría colos sos derechos. Ya igualmente concedo la metá de Buniel el menor”.
Nesa fecha y nesi testu, vemos tamién el donativo que realizó Don Nuño Álvarez, posible inversor de la llocalidá y propietariu d'ésta, a Don Sisebuto, Abá del monesteriu y amigu del Cid. El motivu d'esti donativo, foi garantizar la salvación de la so alma y la de la so difunta esposa Doña Teresa. Al paecer foi de gran importancia, al ser robláu polos reis Don Fernando y Doña Sancha, pol futuru rei Don Sancho y los principales componentes del Cortexu real.
El fechu ye que Buniel ta nel centru económicu y que tres la donación el Monesteriu de San Pedro Cardeña amplia los sos dominios a esti sector del Arlanzón.
Amás nel documentu falar de la esistencia de "Buniel el menor". Asitiar a 300 metros al norte de Buniel y pudo nacer como barriu cercanu a "La Villa de Buniel"
Amás d'ésti documentan atopáronse otros dos, los de Fuentes y los de Villajon.

Hacia l'añu 1250 La Villa de Buniel cuntaba con aproximao 50 vecinos.
La Edá Media foi una etapa de ciertu desenvolvimientu y prosperidá pa Buniel, y yá, na edá moderna, Buniel paez incluyida na cuadriella de tardajos col nome de "Villareal de Buniel". Ye nesti periodu cuando la Villa entra nel Señoríu del Marqués, títulu que sigue a día de güei.
Hasta'l primer terciu del Sieglu XIX hubo un marquesáu en Buniel, que encargaríase del conseyu, los impuestos, les autoridaes o la xurisdicción. Tres esto, llegamos al reináu de Fernandu VI, cuando s'executó'l Catastru, aquel día "Villareal de Buniel" tenía'l señoríu del señor marqués y que nel so nome nomar a un vecín que representaba la xusticia y al Rei, que pagaben los diezmos de la so producción agrícola y un yantar al Abá de San Pedro Cardeña.

En 1752 yá había unos 250 habitantes distribuyíos nunes 62 cases. Había aquel día xastres, pastores, llabradores y hasta 3 sacerdotes. Tamién había una tabierna, dos molinos (qu'unu d'ellos entá esiste), un fornu y un llavaderu.

Nos sieglos XIX y XX produció la Guerra de la Independencia, la revolución de 1820 y les Guerres Carlistes. Esto, provocó dellos cambeos na llocalidá. Les cortes de Cádiz, suprimieron los señoríos y Buniel volvió a l'Alministración Xeneral del Estáu, anque siguió incluyida nel partíu xudicial de Burgos.

En 1842 "Villareal de Buniel" sigue calteniendo los mesmos habitantes pero en más llares. Yá cunta con dos mesones y una oficina de Portalgu qu'esplotaba la Direición Xeneral del Camín. Tamién s'inclúi la Escuela de Primeres Lletres pal aprendizaxe de los neños, que rondaben los 64. Amás, la carretera Burgos-Valladolid empezar a usar lo cual empezó a beneficiar al conceyu.

En 1900 los habitantes yeren 340 y en 1950 figuren nel Censu 487. Nesta dómina'l conceyu empezó a aprovechase y beneficiase del Camín Real a Valladolid, el cuál asfaltóse y anguaño ye l'autovía A-62. D'esta manera, empezó a crecer tanto económicamente como socialmente gracies a ser una población bien comunicada.

El pueblu tuvo una gran crecedera a principios del sieglu XXI, de resultes del boom inmobiliariu y anguaño una gran parte del pandorial de Buniel atópase ocupáu polos restos d'una gran urbanización que se quedó a medies de facer per parte de la inmobiliaria Fadesa,.
Anguaño BUNIEL cuenta con 511 habitantes, un consultoriu médicu, serviciu de guardería, polideportivu, locales p'axuntase, parques infantiles, zones verdes y un centru cultural. Amás atópase nel área metropolitana de Burgos.

Bandera y Escudu

[editar | editar la fonte]
Escudu de Buniel

La Bandera ye rectangular, y de baxo enriba tien una raya mariella con dos triángulos de color coloráu a los llaos cimeros y de color azules nos llaos inferiores. Nel centru d'ésta, atópase l'Escudu Municipal. El color coloráu simboliza a Castiella, el mariellu a l'agricultura, y l'azul a les agües del ríu Arlanzón.

L'escudu cuenta cola parte de la corona y el cuerpu.
La corona asítiase enriba del cuerpu, y significa el reinu al que pertenez.

El cuerpu ye de color coloráu y simboliza a Castiella, el sufrimientu y el sangre. Nél, apaez un castiellu, que tamién representa a Castiella, y enriba d'ésti, trés estrelles de "oru" que representen los trés antigüos poblamientos, "Buniel Menor", "Fuentes" y "Villajón". Tamién apaecen trés espiges de "oru" cruzaes que faen referencia a l'agricultura, debaxo d'éstes, apaez una especie de ríu en nome al Arlanzón. Y a estos dos partes dixébra-yos una banda azul que representa El vieyu Camín Real de Burgos a Valladolid y nél, inclúyense cuatro círculos de "plata" que faen referencia a los bezantes, una moneda oriental, que refiérense a la riqueza y desenvolvimientu qu'ésti camín apurro a la villa.

Piedra piramidal

Podemos atópase na llocalidá hayazgos como un piedra piramidal atopada en 1912 con inscripciones y grabaos nes sos cares. La piedra, ye de Hontoria de la Cantera y podría ser una piedra funeraria de los sieglos V-VI. Anguaño atópase nel Muséu de Burgos.

Amás d'ésta, atopamos dos xacimientos romanos na llocalidá atopaos 2015 gracies a les obres del AVE, son de redolada'l sieglu V-VII y según los estudios son una villa romana Molín de riba y una necrópolis.

Monumentos

[editar | editar la fonte]

Fiestes y tradiciones

[editar | editar la fonte]

San Isidro: 15 de Mayu.

Fiesta patronal; La nuesa Señora del Rosario: Primer fin de selmanal d'Ochobre.

Día del Pilar: 12 d'Ochobre.

Instalaciones y servicios

[editar | editar la fonte]

Centro C.Y.A.S. - Burgos Rural SUR
Consultoriu médicu
Guardería municipal de Buniel - Madrugadores
Centru Cultural -
Area el Serrano- Restorán/Hotel

Llugares d'interés

[editar | editar la fonte]

Ilesia Parroquial de Santa María la Mayor de la Villa Real de Buniel
Chigre Municipal
Parque infantil

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. Códigu INE 058