Saltar al conteníu

Revolución húngara de 1956

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Revolución húngara de 1956
Parte de Guerra fría
Fecha 23 ochobre 1956 → 10 payares 1956
Llugar República Popular Húngara (es) Traducir (Hungría)
Causes Matanza d'unos manifestantes desarmaos per parte de la policía política húngara (ÁVH).
Resultáu Victoria soviética
Revolución estrapada
Consecuencies

Refugo polos marxistes occidentales a les aiciones cometíes pola [Xunión Soviética].

  • Control soviéticu sobre [Europa central] fortalecíu.
Belixerantes
Bandera de la Xunión Soviética XRSS Revolucionarios húngaros
Figures polítiques
Bandera de la Xunión Soviética Nikita Khrushchov
Bandera de la Xunión Soviética Yuri Andrópov
Erno Gerö
János Kádár
Imre Nagy Ejecutado
Comandantes
Bandera de la Xunión Soviética Iván Kónev Pál Maléter Ejecutado
Fuercies en combate
Bandera de la Xunión Soviética 31 550 soldaos y 1130 tanques[nota 1]
  • Desconocíu
Númberu desconocíu de soldaos, milicianos y civiles armaos.
Baxes
Bandera de la Xunión Soviética 722 muertos y 1.251 mancaos[3] 2.500 muertos y 13 000 mancaos (estimaciones)[4]

~3.000 civiles muertos,[5][6] 2.000 húngaros executaos,[6] 21.000 arrestaos en campos[6] y 200.000 refuxaos.[7]
[editar datos en Wikidata]

La Revolución húngara de 1956[8] (húngaru: 1956-vos forradalom o 1956-vos felkelés) foi un movimientu revolucionariu bonal d'algame nacional contra'l gobiernu de la República Popular d'Hungría y les sos polítiques impuestes dende la Xunión Soviética, que duró dende'l 23 d'ochobre hasta'l 10 de payares de 1956.

Dende'l discursu secretu de crítica a los escesos de Stalin realizáu pol so socesor al mandu de la URSS Nikita Khrushchov nel XX Congresu del PCUS, el pueblu húngaru solicitara de cutio la llibertá necesaria pa escoyer el so propiu sistema políticu, alloñáu del comunismu[ensin referencies]. Asina, surdieron por toa Hungría movimientos que demandaben que s'echar# la recuarta a les actividaes de la policía secreta.[9]

La revuelta empezó como una protesta estudiantil qu'atraxo a miles de persones a una marcha pel centru de Budapest escontra'l edificiu del Parllamentu húngaru. Una delegación estudiantil foi detenida cuando entraba al edificiu de la radio estatal col enfotu de tresmitir les sos demandes. Cuando los manifestantes nes cais esixeron la lliberación de la delegación, la policía política húngara (Államvédelmi Hatóság o ÁVH) abrió fueu dende l'interior del edificiu.[10] Dellos soldaos soviéticos dispararon a la ÁVH, por cuenta de que creyeron por equivocación que taben siendo oxetu d'un ataque.[11] Dellos manifestantes contestaron los disparos coles armes tomaes de la ÁVH o brindaes polos soldaos húngaros que se xunieron al llevantamientu.[11][10]

La noticia espublizóse rápido y llevó al españíu de desórdenes y violencia na capital. La revolución espandióse rápido por toa Hungría y el gobiernu d'András Hegedüs foi derrocáu. Miles entamar en milicies pa combatir a la Policía de seguridá d'Estáu (ÁVH) y a les tropes soviétiques. Comunistes pro-soviéticos y miembros de la ÁVH fueron de cutiu executaos o encarcelaos, al empar qu'antiguos prisioneros políticos fueron lliberaos y armaos. Conseyos improvisaos arrampuñaron el control municipal al Partíu comunista húngaru y esixeron cambeos políticos. El nuevu gobiernu encabezáu por Imre Nagy eslleió formalmente la ÁVH, declaró la so intención de retirase del Pactu de Varsovia y prometió restablecer les eleiciones llibres. Pa fines d'ochobre, los combates casi cesaren y empezó una sensación de normalidá.

A diferencia de asoceder coles Protestes de Poznań contra'l gobiernu de la República Popular de Polonia, la Revolución húngara cuestionaba l'estilu de gobiernu estalinista y, por tanto, amenaciaba la naturaleza mesma del réxime pro-soviéticu de partíu únicu.[9] Asina, n'anunciando la so voluntá d'axustar el retiru de les fuercies soviétiques, el Politburó camudó d'idea y movilizóse pa entartallar la revolución. Aprovechando que Occidente atopábase estremáu por causa de la crisis de Suez, l'exércitu soviéticu movilizó 31 550 soldaos y 1130 tanques[12] y el 4 de payares de 1956 invadió Budapest y otres rexones del país. La resistencia húngara siguió hasta'l 10 de payares. Más de 2500 húngaros y 722 soldaos soviéticos perecieron nel conflictu y unos 200 000 húngaros fuxeron en calidá de refuxaos.[9] Los arrestos masivos y les acusaciones siguieron per meses. Pa xineru de 1957, el nuevu gobiernu instaláu polos soviéticos y lideráu por János Kádár reprimiera toa oposición pública.

Tales aiciones soviétiques provocaron el refugu de munchos marxistes de la Europa Occidental, pero fortalecieron el control soviéticu sobre Europa central. El discutiniu públicu alrodiu de la revolución tuvo prohibida n'Hungría mientres más de trenta años; pero, dende'l destemple de los años 1980, foi oxetu d'intensu estudiu y alderique.[13] Cola creación de la Tercer República Húngara en 1989, el 23 d'ochobre foi declaráu fiesta nacional en conmemoración de la Revolución de 1956.

Mientres la Segunda Guerra Mundial, Hungría foi miembru de les potencies de la Exa, de forma que se convirtió n'aliada de les fuercies de l'Alemaña nazi, la Italia fascista, Rumanía y Bulgaria. Como parte d'esta, en 1941, les tropes húngares participaron na ocupación de Yugoslavia y na invasión de la Xunión Soviética. Sicasí, l'Exércitu soviéticu pudo forzar el repliegue de los invasores de la Exa y, para 1944, les tropes soviétiques taben avanzando escontra Hungría. Por medrana a una invasión, el gobiernu húngaru dio entamu a negociaciones pa un armisticiu colos aliaos, pero estes terminaron cuando Alemaña invadió y ocupó el país, onde estableció'l so propiu réxime pro-Exa. Tanto les fuercies húngares como los alemanes aparcaes n'Hungría fueron darréu ganaes cuando la Xunión Soviética invadió'l país en 1945.

Ocupación na posguerra

[editar | editar la fonte]

Tres la Segunda Guerra Mundial, Hungría - aliada d'Alemaña mientres la mesma - foi ocupada pol Exércitu Coloráu y cayó so la esfera d'influencia soviética.[14] Hungría empecipió'l periodu de posguerra como una democracia multipartidaria, na cual les eleiciones de 1945 tuvieron como resultáu un gobiernu de coalición so la direición del primer ministru Zoltán Tildy;[15] sicasí, el Partíu Comunista Húngaru, un grupu marxista-leninista que compartía les creencies ideolóxiques del gobiernu soviéticu, arrincaba de cutio pequeñes concesiones nun procesu denomináu «Táctica del salami», que socavó la influencia del gobiernu electu, a pesar del fechu de recibir solo'l 17 % del votu.[16][17]

Depués de les eleiciones de 1945, forzóse la tresferencia del portafolio del Ministeriu del Interior —que supervisaba a la policía de seguridá del Estáu húngaru (Államvédelmi Hatóság, más tarde conocida como ÁVH)— del Partíu Independiente de Pequeños Propietarios a un miembru del Partíu Comunista.[18] El Ministru del Interior comunista László Rajk convirtió a la ÁVH nuna institución qu'emplegaba métodos d'intimidación, acusaciones falses, encarcelamientu y tortura pa esaniciar toa oposición política.[19] El curtiu periodu de democracia multipartidaria llegó al so fin cuando'l Partíu Comunista Húngaru fundir col Partíu Socialdemócrata Húngaru pa formar el Partíu de los Trabayadores Húngaros, que presentó una llista eleutoral ensin opositores en 1949. Entós, foi declarada la República Popular d'Hungría.[17] Para 1949, los soviéticos roblaren un tratáu d'asistencia mutua con Hungría que daba a la Xunión Soviética el derechu a una presencia militar continua, colo cual asegurába-y el control políticu supremu.[20]

Al ser socialista revolucionariu, el Partíu Comunista Húngaru empezó a reemplazar la economía capitalista con una socialista y, como parte d'esti procesu, entamó una nacionalización radical basada nel modelu soviéticu. Esta aición produció estancamientu económicu, estándares de vida más baxu y un fondu malestar.[21] Los escritores y periodistes fueron los primeres n'espresar abiertamente les sos crítiques al gobiernu y les polítiques tomaes, al publicar artículos críticos en 1955.[22] Pal 22 d'ochobre de 1956, los estudiantes de la Universidá Téunica resucitaren el conseyu estudiantil prohibíu, MEFESZ,[23] y entamaron una protesta'l 23 d'ochobre, que desencadenó una serie d'eventos que llevó direutamente a la revolución.

Represión política y cayente económicu

[editar | editar la fonte]

Hungría convertir nuna república popular, so un réxime políticu unipartidista de corte stalinista, sol lideralgu severamente autoritariu de Mátyás Rákosi.[24] La policía de seguridá del Estáu (ÁVH) empezó una serie de purgues de más de 7000 disidentes, quien fueron denunciaos como «titoistas» o «axentes occidentales» y forzaos a confesar en farses xudiciales, dempués de lo que fueron reasitiaos nun campu al este d'Hungría.[25][26]

De 1950 a 1952, la policía política reasitió de manera forzada a miles de persones pa llograr propiedaes y agospiamientu pa los miembros del Partíu de los Trabayadores Húngaros, según pa esaniciar l'amenaza de la clase intelectual y burguesa. Miles de persones fueron arrestaes, torturaes, xulgaes y encarcelaes en campos de concentración, deportaes al este o executaes, incluyendo al fundador de la ÁVH, László Rajk.[25][27] En solo un añu, más de 26 000 persones fueron reasitiaes de Budapest. De resultes, foi bien difícil consiguir mano d'obra y agospiamientu. Xeneralmente, los deportaos esperimentaron condiciones de vida tarrecibles y fueron obligaos a convertise en mano d'obra esclava en granxes coleutives. Munchos morrieron como resultáu de les males condiciones de vida o la malnutrición.[26]

El gobiernu de Rákosi politizó por completu'l sistema educativu húngaru col fin de suplantar les clases educaes con una «intelligentsia trabayadora».[28] L'estudiu del idioma rusu y l'instrucción política comunista convertir n'obligatorios nes escueles y universidaes de tol país. Les escueles relixoses fueron nacionalizaes y los líderes eclesiásticos fueron reemplazaos por aquellos lleales al gobiernu.[29] En 1949, el líder de la Ilesia Católica n'Hungría, el cardenal József Mindszenty, foi arrestáu y sentenciáu a cadena perpetua por traición.[30] So la direición de Rákosi, el gobiernu húngaru tuvo ente los más represivos d'Europa.[17][27]

La economía húngara de la posguerra tuvo d'enfrentar múltiples desafíos. Hungría aportó a pagar arreglos de guerra por aproximao 300 millones de dólares a la Xunión Soviética, Checoslovaquia y Yugoslavia, y a caltener les guarniciones soviétiques.[31] En 1946, el Bancu Nacional d'Hungría envaloró'l costu de los arreglos «ente'l 19 y el 22 % del ingresu añal nacional».[32] En 1946, la moneda húngara esperimentó una marcada depreciación que llevó a una de les más altes tases históriques de hiperinflación conocíes.[33] La participación d'Hungría nel Conseyu d'Ayuda Mutua Económica patrocináu pola Xunión Soviética torgó que comerciara con Occidente o que recibiera ayuda del Plan Marshall.[34]

Magar l'ingresu nacional per cápita amontar nel primer terciu de la década de 1950, el nivel de vida cayó. Enormes deducciones d'ingresos pa financiar la inversión industrial amenorgaron l'ingresu personal disponible; la mala xestión creó faltes cróniques n'alimentos básicos resultando nel racionamientu de pan, azucre, farina y carne.[35] Les emisiones compulsives de bonos estatales amenorgaron entá más l'ingresu personal. La resultancia neta foi que l'ingresu real disponible de los trabayadores y emplegaos en 1952 xubía a solu dos tercios de lo que fuera en 1938; ente que, en 1949, la proporción fuera del 90 %.[36] Estes polítiques tuvieron un efeutu negativu acumulativu y alimentaron el descontentu, al empar que la delda esterna aumentaba y la población esperimentaba escasez de bienes.[21]

Acontecimientos internacionales

[editar | editar la fonte]

El 5 de marzu de 1953, Josif Stalin finó, lo que dio empiezu a un periodu de reformes moderaes mientres el cual munchos partíos comunistes europeos desenvolvieron una ala reformista. N'Hungría, el reformista Imre Nagy sustituyó a Mátyás Rákosi, "El meyor discípulu húngaru de Stalin", como Primer Ministru.[37] Sicasí, Rákosi permaneció al mandu de la Secretaría Xeneral del Partíu, y foi capaz d'echar embaxo la mayoría de les reformes de Nagy. P'abril de 1955, había desacreditado a Nagy, llogrando'l so remoción del cargu.[38] Dempués del "Discursu secretu" de Nikita Khrushchov de febreru de 1956, nel cual denunciaba a Stalin y a los sos protexíos, Rákosi foi depuestu de la Secretaría Xeneral del Partíu y foi remplazado por Ernő Gerő el 18 de xunetu de 1956.[39]

El 14 de mayu de 1955, la Xunión Soviética creó'l Pactu de Varsovia, arreyando a Hungría a la Xunión Soviética y a les sos estado satélites n'Europa Central y del Este. Ente los principios d'esta alianza atopaba'l "respetu a la independencia y soberanía de los estaos" y la "non interferencia nos sos asuntos internos".[40]

En 1955, el Tratáu del Estáu austriacu y la subsiguiente declaración de neutralidá estableció a Austria como un país desmilitarizado y neutral.[41] Esto aumentó les esperances húngares de tamién convertise en neutrales, polo que Nagy consideraba "la posibilidá de qu'Hungría adopte un estatus neutral siguiendo'l patrón austriacu".[42] La neutralidá austriaca alterió'l cálculu del planiamientu militar de la Guerra Fría, yá que estremaba xeográficamente a l'alianza de la OTAN, polo que la importancia estratéxica d'Hungría pal Pactu de Varsovia amontábase.

En xunu de 1956, un llevantamientu de trabayadores polacos en Poznań foi entartalláu pol gobiernu, con dellos protestantes muertos y mancaos. Como respuesta a la demanda popular, n'ochobre de 1956, el gobiernu nomó como primer secretariu del Partíu Obreru Unificáu Polacu al apocayá rehabilitáu comunista reformista Władysław Gomułka, con mandatu p'axustar concesiones comerciales y amenorgamientos de tropa col gobiernu soviéticu. Depués d'unos díes tirantes de negociaciones, el 19 d'ochobre, los soviéticos rindieron ante les demandes reformistes de Gomułka.[43] Les noticies de les concesiones ganaes polos polacos, conocíes como'l Ochobre polacu, animaron a munchos húngaros a esperar concesiones similares pa Hungría y estos sentimientos contribuyeron significativamente al clima políticu altamente cargáu que prevaleció n'Hungría na segunda metá d'ochobre de 1956.[44]

Medría del malestar social

[editar | editar la fonte]

L'arrenunciu de Rákosi en xunetu de 1956 animó a los estudiantes, escritores y periodistes a ser más activos y críticos na política. Los estudiantes y los periodistes empezaron una serie de fórums intelectuales onde esaminaben los problemes qu'enfrentaba Hungría. Estos fórums, llamaos círculos Petõfi, fixéronse bien populares y atraxeron a miles de participantes.[45] El 6 d'ochobre de 1956, László Rajk, quien fuera executáu pol gobiernu de Rákosi, foi soterráu nuevamente nuna ceremonia emotiva que fortaleció a la oposición partidaria,[46] y, más tarde, nesi mes, el reformista Imre Nagy foi rehabilitáu con derechu a una membresía completa nel Partíu Comunista Húngaru.

El 16 d'ochobre de 1956, los estudiantes universitarios en Szeged desairaron al sindicatu comunista oficial d'estudiantes, el DISZ, al restablecer el MEFESZ (Sindicatu d'estudiantes de la Universidá Húngaria y de l'Academia), una organización estudiantil democrática, primeramente prohibida so la dictadura de Rákosi.[23] En cuestión de díes, grupos d'estudiantes de Pécs, Miskolc y Sopron siguieron esta iniciativa. El 22 d'ochobre, los estudiantes de la Universidá téunica de Budapest compilaron una llista de 16 puntos que conteníen delles demandes de política nacional.[47] Entós que los estudiantes escucharon que'l Sindicatu d'Escritores Húngaros entamaba a otru día espresar solidaridá colos movimientos pro-reformes en Polonia presentando una corona de flores a la estatua de Xeneral Bem, un héroe de la Guerra d'Independencia (1848-1849), polacu de nacencia, los estudiantes decidieron entamar una demostración paralela de simpatía.[44][48]

Revolución

[editar | editar la fonte]

Primeros disparos

[editar | editar la fonte]

La tarde del 23 d'ochobre de 1956 aproximao 20 000 manifestantes axuntáronse en redol a la estatua de Bem.[49] Péter Veres, presidente del sindicatu d'escritores, lleó un manifiestu al ensame,[50] los estudiantes lleeron el so proclama y l'ensame cantó la censurada "Cantar Nacional" (Nemzeti dal), que'l so estribillu espresa: "Xuramos que nun vamos permanecer más tiempu como esclavos". Daquién nel ensame quitó l'escudu comunista de la bandera húngara, dexando un buecu distintivu y otros asonsañar rápido.[11]

Depués, la mayor parte del ensame crució'l Danubiu pa xunise a los manifestante que s'atopaben nes contornes del edificiu del Parllamentu. Pa les 6 de la tarde, l'ensame aumentara a más de 200 000 persones;[51] la manifestación yera animada, pero pacífica.[52]

A les 08:00, el primer secretariu Ernő Gerő tresmitió un discursu nel que condergaba les demandes de los escritores y los estudiantes y calificaba a los manifestantes como una alteria reaccionaria.[52] Enoxaos col refugu de llinia dura de Gerő, dellos manifestantes decidieron cumplir una de les sos demandes: la estraición del monumentu a Stalin en Budapest, una estatua de bronce de 10 metros d'alto que foi alzada en 1951 nel llugar onde s'atopaba una ilesia, que foi baltada pa dar espaciu al monumentu de Stalin.[53] Pa les 9.30 p.m., la estatua foi echada embaxo y l'ensame jubilosa celebraba emplazando banderes húngares nes botes de Stalin que foi lo único que quedó de la estatua.[52]

Aproximao coles mesmes, un gran ensame axuntar nel edificiu de la Radio Budapest que taba fuertemente abellugáu pola ÁVH. El momentu detonante asocedió cuando una delegación qu'intentaba espublizar les sos demandes foi deteníu y l'ensame tornóse progresivamente rebalbu mientres s'espublizaben rumores de que los manifestantes fueren tirotiaos. Dende les ventanes del edificiu echaron gases lacrimógenos y la ÁVH abrió fueu sobre l'ensame, matando a munchos.[54] La ÁVH trató de reabastecerse escondiendo armes dientro d'una ambulancia, pero l'ensame detectó'l ardid ya interceptaron l'ambulancia. Los soldaos húngaros unviaos pa relevar a la ÁVH duldaron y, depués, quitaron les estrelles coloraes de les sos gorres, pa tomar partíu col ensame.[11][54] Provocaos pol ataque de la ÁVH, los manifestantes reaccionaron violentamente. Los carros de policía fueron puestos en llapaes, apoderar de les armes de depósitos militares y distribuyir a les mases, ente que los símbolos del réxime comunista fueron vandalizados.[55]

La llucha estiéndese y el gobiernu cai

[editar | editar la fonte]

Mientres la nueche del 23 d'ochobre, el secretariu del Partíu Comunista Húngaru Ernő Gerő solicitó la intervención militar soviética pa "encalorar una manifestación que taba algamando una escala mayor ensin precedentes".[43] El lideralgu soviéticu formulara planes de continxencia pa una intervención n'Hungría dellos meses antes.[56] Pa les 2 a.m., del 24 d'ochobre so órdenes del ministru de defensa soviéticu, tanques soviéticos entraron a Budapest.[57]

Tanque soviéticu destruyíu nes cais de Budapest mientres la Revolución húngara de 1956.

El 24 d'ochobre, tanques soviéticos taben aparcaos fora del edificiu del Parllamentu y soldaos soviéticos abellugaben les pontes clave y les cruces de cai. Los revolucionarios armaos armaron rápido barricaes pa defender Budapest ya informóse qu'habíen yá prindáu dellos tanques soviéticos a media mañana.[11] Esi día, Imre Nagy reemplazó a András Hegedüs como Primer Ministru.[58] Pela radio, Nagy fixo un llamamientu pol fin de la violencia y prometió empecipiar reformes polítiques que fueren retardaes trés años antes. La población siguió armándose cuando españó violencia esporádica. Los manifestantes armaos apoderar del edificiu de la radio. Nes oficines del periódicu comunista Szabad Nép, manifestantes desarmaos fueron tirotiaos por guardias de la ÁVH que fuxeron cuando llegaron los manifestantes armaos.[59] Nesti puntu, la roxura de los revolucionarios enfocar na ÁVH;[60] Les unidaes militares soviétiques inda nun habíen entabláu combate totalmente y corrieron rumores de delles tropes soviétiques amosando abierta simpatía polos manifestantes.[61]

El 25 d'ochobre, una masa axuntar en frente del edificiu del Parllamentu. Unidaes de la ÁVH empezaron a disparar al ensame dende los teyaos de los edificios vecinos.[62] Dellos soldaos soviéticos respondieron con disparos a la ÁVH, creyendo equivocadamente que yeren los oxetivos del tirotéu.[11][63] Abastecíos d'armes tomaes de la ÁVH o daes polos soldaos húngaros que se xunieron a la revuelta, delles persones del ensame empezaron a disparar.[11][62]

Los ataques al Parllamentu forzaron al colapsu del gobiernu.[64] El primer secretariu del Partíu Comunista Ernő Gerő y l'ex primer ministru András Hegedűs fuxeron a la Xunión Soviética; polo cual, Imre Nagy convertir en Primer Ministru y János Kádár en Primer Secretariu del Partíu Communista.[65] Los revolucionarios empezaron una ofensiva agresiva contra les tropes soviétiques y los remanentes de la ÁVH.

Mientres la resistencia húngara engarraba contra los tanques soviéticos usando cocteles molotov nes estreches cais de Budapest, surdíen conseyos revolucionarios a nivel nacional qu'asumíen l'autoridá gubernamental local y convocaben a fuelgues xenerales. Los símbolos públicos comunistes, tales como les estrelles coloraes y los monumentos conmemorativos de guerra soviéticos fueron retiraos y los llibros comunistes fueron quemaos. Surdieron milicies revolucionaries bonales, como'l grupu de 400 homes más o menos lideraos por József Dudás, qu'atacaron y mataron a simpatizantes soviéticos y a miembros de la ÁVH.[66] Les unidaes soviéticos llucharon principalmente en Budapest; n'otres partes, el campu taba mayormente sele. Los comandantes soviéticos de cutiu axustaron ceses al fueu local colos revolucionarios.[67] En delles rexones, les fuercies soviétiques llograron encalorar l'actividá revolucionaria. En Budapest, la llucha colos soviéticos llegó a un puntu muertu y les hostilidaes empezaron a aparrar. El xeneral húngaru Béla Király, lliberáu d'una cadena perpetua por ofienses polítiques y actuando col sofitu del gobiernu de Nagy, buscó restaurar l'orde unificando elementos de la policía, exércitu y grupos insurxentes nuna Guardia Nacional.[68] Alcordóse un cese al fueu'l 28 d'ochobre y, pal 30 d'ochobre, la mayoría de les tropes soviétiques retirárense de Budapest a una guarniciones nel campu húngaro.[69]

Interludiu

[editar | editar la fonte]

Los combates cesaren virtualmente ente'l 28 d'ochobre y el 4 de payares, cuando munchos húngaros creyeron que les unidaes militares soviétiques taben verdaderamente retirándose d'Hungría.[70]

El nuevu Gobiernu Nacional Húngaru

[editar | editar la fonte]

El rápidu espardimientu de la revuelta nes cais de Budapest y la abrupta cayida del gobiernu de Gerő-Hegedűs dexó sorprendida a la nueva direición nacional y, de primeres, desorganizada. Nagy, un reformista lleal al Partíu, que se describió a sigo mesmu como posesor de "solo modestes habilidaes polítiques",[71] apeló primeramente al aselu y a una torna del antiguu orde. Nagy yera l'únicu líder húngaru restante con credibilidá en dambos bandos (húngaru y soviéticu) y "concluyó que taba teniendo llugar un llevantamientu popular más qu'una contrarrevolución".[72] En llamando nuna alocución radial del 27 d'ochobre, a la insurxencia en cursu "un ampliu movimientu democráticu de mases", Nagy formó un gobiernu qu'incluyó dellos ministros non comunistes. Esti nuevu Gobiernu Nacional abolió tanto la ÁVH como'l sistema unipartidista.[73][74]

Por cuenta de que caltuvo'l mandu solu diez díes, el Gobiernu Nacional tuvo poca oportunidá de clarificar les sos polítiques en detalles; sicasí, les editoriales periodístiques d'esi entós enfatizaron qu'Hungría tenía de ser una democracia social multipartidista y neutral.[75] Munchos prisioneros políticos fueron lliberaos, siendo'l casu más notable'l del Cardenal József Mindszenty.[76] Los partíos políticos que fueren primeramente prohibíos, como'l Partíu de los Pequeños Propietarios y el Partíu Nacional de los Llabradores, remanecieron pa xunise a la coalición.[77]

Los conseyos revolucionarios llocales formaos en toa Hungría, que xeneralmente nun participaron del Gobiernu Nacional en Budapest, asumieron delles responsabilidaes de gobiernos llocales del estinguíu Partíu Comunista.[78] Pal 30 d'ochobre, estos conseyos fueren oficialmente aprobaos pol Partíu Húngaru de los Trabayadores y el gobiernu de Nagy pidió-yos el so sofitu como "órganos llocales democráticos formaos mientres la Revolución".[78] Otramiente, estableciéronse conseyos obreros nes mines y plantes industriales, onde munches regulaciones impopulares fueron esaniciaes, como ye'l casu de les normes de producción. Los conseyos obreros esforciar pa remanar la empresa coles mesmes que protexíen los intereses de los trabayadores. D'esta manera, establecieron una economía socialista llibre de control partidariu ríxida.[79] El control llocal de los conseyos nun tuvo siempres exentu d'episodios sangrientos: en Debrecen, Győr, Sopron, Mosonmagyaróvár y otres ciudaes, ensame de manifestantes fueron tirotiaos pola ÁVH, con munches perdes de vides. La ÁVH foi desarmada, de cutiu pola fuercia, en munchos casos con ayuda de la policía llocal.[78]

Perspeutiva soviética

[editar | editar la fonte]

El 24 d'ochobre, el Politburó aldericó los llevantamientos políticos en Polonia y n'Hungría. Una faición d'ala dura, liderada por Mólotov, primía por una intervención, pero Khrushchov y el mariscal Zhúkov oponíense primeramente. Una delegación en Budapest reportó que la situación nun yera tan estrema como fuera descrita. Khrushchov sostuvo que creía que'l pidimientu del secretariu del Partíu Ernő Gerő por qu'intervinieren indicaba que'l Partíu Comunista Húngaru caltenía inda l'enfotu del públicu húngaru. Amás, vio les protestes non como una llucha ideolóxica, sinón como'l descontentu popular por temes económiques y sociales básicos que nun fueren resueltos.[43]

Dempués del alderique,[80][81] decidióse'l 30 d'ochobre nun esaniciar el nuevu gobiernu húngaru. Inclusive'l mariscal Gueorgui Zhúkov dixo: "Tendríamos De retirar tropes de Budapest y, si ye necesariu, de toa Hungría. Esta ye una lleición pa nós na esfera militar y político". Adoptaron una Declaración del Gobiernu de la Xunión Soviética sobre los Principios de Desenvolvimientu y posterior fortalecimientu de l'amistá y cooperación ente la Xunión Soviética y otros estaos socialistes, que foi fechu públicu a otru día. Esti documentu proclamaba: "El Gobiernu soviéticu ta preparáu pa entrar en negociaciones apropiaes col gobiernu de la República Popular Húngara y otros miembros del Tratáu de Varsovia sobre la cuestión de la presencia de tropes soviétiques nel territoriu d'Hungría".[82] Por tanto, por un curtiu momentu, paecía que podía haber una solución pacífica.

El 30 d'ochobre, manifestantes armaos atacaron el destacamentu de la ÁVH qu'abellugaba la sede de Budapest del Partíu Húngaru de Trabayadores, afalaos por rumor de que reteníen prisioneros ellí y los tiroteos previos a manifestantes per parte de la ÁVH na ciudá de Mosonmagyaróvár.[83][84][85] Más de 20 oficiales de la ÁVH fueron asesinaos, dalgunos d'ellos linchaos pola masa. Los tanques del exércitu húngaru unviaos a rescatar la sede del Partíu bombardiaron equivocadamente l'edificiu.[85] El xefe del comité del Partíu en Budapest, Imre Mező, foi mancáu y más tarde morrió.[86][87] Poques hores dempués, amosáronse escenes d'estos fechos nos noticieros soviéticos.[88] Los líderes revolucionarios n'Hungría condergaron l'incidente y apelaron al aselu, colo cual la violencia del ensame llueu menguó,[89] pero les imáxenes de les víctimes fueron usaes como propaganda por dellos órganos comunistes.[87]

El 31 d'ochobre, los líderes soviéticos decidieron revertir la so decisión del día anterior. Hai desalcuerdu ente los historiadores si la declaración d'Hungría pa salir del Pactu de Varsovia causó la segunda intervención soviética. Pero, les minutes de la xunta del Politburó del 31 d'ochobre rexistren que la decisión d'intervenir militarmente foi tomada un día primero qu'Hungría declarara la so neutralidá y retiru del Pactu de Varsovia.[90] Sicasí, dellos historiadores rusos que nun defenden la era comunista caltienen que la declaración de neutralidá húngara causó que'l Kremlin interviniera per segunda vegada.[91] Dos díes antes, el 30 d'ochobre, cuando los representantes del Politburó soviéticu, Anastás Mikoyán y Mijaíl Súslov taben en Budapest, Nagy suxiriera que la neutralidá yera un oxetivu de llargu plazu pa Hungría y que taba esperando aldericar esti asuntu colos líderes del Kremlin. Esta información foi tresmitida a Moscú por Mikoyán y Súslov.[92][93] Pa esi momentu, Khrushchov taba na Dacha de Stalin, considerando les sos opciones con al respective d'Hungría. Unu de los sos emplegaos dixo que la declaración de neutralidá foi un factor importante na decisión subsecuente de sofitar una intervención.[94] Amás, dellos líderes húngaros de la revolución, según los estudiantes, esixeren muncho primero el retiru del so país del Pactu de Varsovia y esto puedo influyir en tomar de decisiones soviética.[95]

Los dirixentes soviéticos decidieron romper el cese al fueu de facto y entartallar la Revolución húngara[96] El plan consistía en declarar un "Gobiernu Revolucionariu Provisional" sol mandu de János Kádár, quien solicitaría asistencia soviética pa restaurar l'orde. D'alcuerdu a testigos, Kádár tuvo en Moscú a empiezos de payares,[97] y taba en contautu cola embaxada soviética mientres yera inda miembru del gobiernu de Nagy.[98] Unviáronse delegaciones a otros gobiernos comunistes n'Europa del Este y China, buscando evitar un conflictu rexonal y preparáronse mensaxes propangandísticos pa sopelexar tan llueu empezara la segunda intervención soviética. P'azorronar estes intenciones, los diplomáticos soviéticos teníen de comprometese col gobiernu de Nagy en conversaciones p'aldericar el retiru de les fuercies soviétiques.[90]

Según delles fontes, el líder chinu Mao Zedong xugó un papel importante na decisión de Khrushchov d'encalorar la revuelta húngara. El vicepresidente del Partíu Comunista de China (PCCh), Liu Shaoqi, primió a Khrushchov pa mandar tropes y terminar col llevantamientu pola fuercia.[99][100] Anque les rellaciones ente China y la Xunión Soviética deteriorárense mientres los años anteriores, les pallabres de Mao inda teníen gran pesu nel Kremlin y tuvieron en contautu frecuente mientres la crisis. Primeramente, Mao oponer a la segunda intervención y esta información foi tresmitida a Khrushchov el 30 d'ochobre, primero que s'axuntara'l Politburó y decidiérase la intervención.[101] Depués, Mao camudó d'opinión a favor de la intervención, pero según William Taubman nun queda claro cuándo y cómo Khrushchov enterar d'esto y, por tanto, si ye qu'influyó na so decisión del 31 d'ochobre.[102]

Del 1° al 3 de payares, Khrushchov dexó Moscú p'atopase colos sos aliaos d'Europa del Este ya informa-yos de la decisión d'intervenir. De primeres, entrevistóse con Władysław Gomułka en Brest (Bielorrusia). Depués, faló colos líderes rumanu, checoslovacu y búlgaru en Bucuresti. Finalmente, Khrushchov foi con Georgi Malenkov a Yugoslavia, onde s'atoparon con Tito. Los yugoslavos persuadieron a Khrushchov por qu'escoyera a János Kádár en llugar d'a Ferenc Münnich, como'l nuevu líder d'Hungría.[103][104]

Reaición internacional

[editar | editar la fonte]

Anque'l secretariu d'Estáu de los Estaos Xuníos encamentó'l 24 d'ochobre que'l Conseyu de Seguridá de Naciones Xuníes apuerte aldericar la situación n'Hungría, tomáronse poques aiciones inmediates pa emitir una resolución.[105] Como respuesta al ruegu de Nagy al momentu de la segunda intervención soviética'l 4 de payares, el resolución del Conseyu de Seguridá crítica escontra les aiciones soviétiques foi vetada pola Xunión Soviética. L'Asamblea Xeneral, por un votu de 50 a favor, 8 en contra y 15 astenciones, encamentó a la Xunión Soviética a que terminara cola so intervención n'Hungría, pero'l gobiernu apocayá constituyíu de Kádár refugó a los observadores de la ONX.[106]

El presidente de los Estaos Xuníos, Dwight D. Eisenhower, taba al tantu d'un estudiu detalláu de la resistencia húngara que nun encamentaba una intervención militar estauxunidense,[107] y de discutinios políticos previes dientro del Conseyu de Seguridá Nacional que s'enfocaben en promover el descontentu nes naciones satélites soviétiques, solo per mediu de polítiques económiques y retórica política.[108][109] Nuna entrevista de 1998, l'embaxador húngaru Géza Jeszenszky foi críticu al respective de la inaición d'Occidente en 1956, citando la influencia de les Naciones Xuníes nesa dómina y dando l'exemplu de la intervención de les Naciones Xuníes en Corea de 1950 a 1953.[110]

Mientres el llevantamientu, la Radio Free Europe (RFE) con programes en llingua húngara tresmitió noticies sobre la situación político y militar, según apelaciones a los húngaros por que llucharen contra les fuercies soviétiques, incluyendo conseyos tácticos sobre métodos de resistencia. Tres la represión soviética de la revolución, la RFE foi criticada por haber engañáu al pueblu húngaru cola idea de que la OTAN o la ONX intervendríen si los ciudadanos siguíen aguantando.[111]

Intervención soviética del 4 de payares

[editar | editar la fonte]

El 1 de payares, Imre Nagy recibió informes que sosteníen que tropes soviétiques ingresaren a Hungría pel este y tábense moviendo escontra Budapest.[112] Nagy buscó y recibió garantíes de parte del embaxador soviéticu Yuri Andrópov que la Xunión Soviética nun invadiría Hungría, anque Andrópov sabía qu'esto nun yera ciertu. El gabinete, con János Kádár d'alcuerdu, declaró la neutralidá d'Hungría, el retiru del Pactu de Varsovia y solicitó asistencia de los cuerpos diplomáticos en Budapest y al Secretariu Xeneral de la ONX pa defender la neutralidá d'Hungría.[113] Solicitar al embaxador Andrópov informar al so gobiernu qu'Hungría empezaría les negociaciones sobre la salida de les fuercies soviétiques darréu.[114][115]

El 3 de payares, una delegación húngara liderada pol ministru de Defensa Pál Maléter foi convidada a asistir les negociaciones sobre'l retiru soviéticu nel comandu militar soviéticu en Tököl, cerca de Budapest. Alredor de la medianueche, el xeneral Iván Serov, xefe de la Policía de Seguridá Soviética (NKVD) ordenó l'arrestu de la delegación húngara,[116] y a otru día, l'exércitu soviéticu atacó nuevamente Budapest.[117]

Esta segunda intervención soviética, col nome en clave "Operación Torbellino", foi llanzada pol mariscal Iván Kónev.[118] Los cinco divisiones soviétiques aparcaes n'Hungría antes del 23 d'ochobre fueron aumentaes a un total de 17 divisiones.[3] El 8º exércitu mecanizado so la direición del llugarteniente xeneral Hamazasp Babadzhanián y el 38º exércitu comandado pol llugarteniente xeneral Hadzhi-Umar Mamsúrov del vecín distritu militar cárpato fueron esplegaos a Hungría pa esta operación.[119] Según infórmase, dellos soldaos rasos soviéticos creyeron que taben siendo unviaos a Berlín pa lluchar contra los fascistes alemanes.[120] Pa les 9.30 p.m. del 3 de payares, l'exércitu soviéticu arrodiara dafechu Budapest.[121]

A les 3 de la mañana del 4 de payares, tanques soviéticos entraron en Budapest a lo llargo del llau Pest del Danubiu en dos ofensives: una pel camín Soroksári dende'l sur y otru pel camín Váci dende'l norte. Por ello, antes de disparase dalguna arma, los soviéticos estremaren efeutivamente la ciudá en dos, controlando toles cabeces de ponte y taben protexíos na retaguardia pel anchu ríu Danubiu. Unidaes blindaes cruciaron escontra Buda y a les 04:25 de la madrugada dispararon los primeros tiros a les barricaes del camín Budaõrsi. Poco dempués, l'artillería soviético y los disparos de los tanques fueron escuchaos en tolos distritos de Budapest.[121] La Operación Torbolín combinó golpes aéreos, artillería y l'aición coordinada de tanques ya infantería de 17 divisiones.[3] L'exércitu húngaru punxo resistencia esporádica, pero ensin coordinación. Anque dellos oficiales de bien altos rangos yeren abiertamente pro-soviéticos, los soldaos rasos yeren abrumadoramente lleales a la revolución, polo que llucharon contra la invasión o desertaron. Les Naciones Xuníes informó que nun hubo incidentes reportaos d'unidaes del exércitu húngaru que llucharen del llau de los soviéticos.[122]

A les 5:20 a.m. del 4 de payares, Inre Nagy tresmitió'l so mensaxe final a la nación y al mundu, nel cual anunció que les fuercies soviétiques taben atacando Budapest y que'l Gobiernu permanecía nel so puestu.[123] La estación de radio llibre Kossuth Rádió detuvo la so tresmisión a les 8:07 a.m.[124] Una xunta d'emerxencia del gabinete tuvo llugar nel edificiu del Parllamentu, pero solo asistieron tres ministros. Cuando les tropes soviétiques llegaron a ocupar l'edificiu, siguió una evacuación negociada que dexó al Ministru d'Estáu István Bibó como'l postreru representante del Gobiernu Nacional que quedó nel so puestu.[125] N'espera de ser arrestáu, escribió una proclamación conmovedora sobre la paz y la verdá, dirixida a la nación y al mundu.

A les 6 a.m. del 4 de payares,[126] nel pueblu de Szolnok, János Kádár proclamó'l "Gobiernu Revolucionariu Húngaru Obreru-Llabrador". Declaró que "tenemos de poner fin a los escesos de los elementos contrarrevolucionarios. La hora pa l'aición empezara. Vamos defender l'interés de los obreros y llabradores y los llogros de la democracia popular".[127] Más tarde esa mesma nueche, Kádár llamó a "los lluchadores lleales de la verdadera causa del socialismu" a salir de los sos escondites y llevantar les armes; sicasí, el sofitu húngaru nun se materializó. La llucha nun tomó'l calter d'una guerra civil causante de divisiones internes, sinón más bien de "un exércitu estranxeru bien forníu qu'entartalló al movimientu nacional con una fuercia apolmonante y esanició el Gobiernu".[128]

Pa les 8 a.m., la defensa entamada de la ciudá sumió dempués que la estación radial fuera prindada y munchos defensores replegar a posiciones fortificaes.[129] Los civiles húngaros dixebráronse de lo más fuerte de la llucha, ente que les tropes soviéticos esforciáronse pocu n'estremar oxetivos militares de civiles.[130] Por esti motivu, los tanques soviéticos avanzaron de cutiu bien adulces a lo llargo de les víes principales, disparando indiscriminadamente a los edificios.[129] La resistencia húngara más fuerte allugar nes árees industriales de Budapest, que fueron afitaes como oxetivu prioritariu de l'artillería soviético y los ataques aéreos.[131] L'últimu bolsu de resistencia nel barriu de Csepel de Budapest pidió un cese al fueu'l 10 de payares. Más de 2500 húngaros y 722 tropes soviétiques morrieren y miles más taben mancaos.[132][133]

Ente'l 10 de payares y el 19 d'avientu, los conseyos obreros axustaron direutamente colos ocupantes soviéticos. Magar llograron delles lliberaciones de prisioneros, nun llograron un retiru soviéticu. Miles d'húngaros fueron arrestaos, encarcelaos y deportaos a la Xunión Soviética, munchos d'ellos ensin evidencia. [134] Aproximao 200 000 húngaros fuxeron d'Hungría,[135] unos 26 000 fueron sometíos a xuiciu nel gobiernu de Kádár y, d'ellos, 13 000 fueron encarcelaos.[136] L'ex canciller húngaru Géza Jeszenszky calculó en 350 el númberu d'execuciones.[110] Tanto la resistencia armada esporádica como les fuelgues convocaes polos conseyos obreros siguieron hasta mediaos de 1957, causando una sustancial interrupcíon económica.

Cola mayor parte de Budapest baxu control soviéticu pal 8 de payares, Kádár convertir en Primer Ministru del "Gobiernu Revolucionariu Obreru-Llabrador" y en Secretariu Xeneral del Partíu Comunista Húngaru. Pocos húngaros xunir al Partíu reorganizáu, siendo la so cúpula purgada so la supervisión del Presidium soviéticu, dirixíu por Georgi Malenkov y Mijaíl Súslov.[137] Anque la membresía del Partíu menguó de 800 000 antes de la revolución a 100 000 p'avientu de 1956, Kádár amontó constantemente'l so control sobre Hungría y neutralizó a los disidentes. El nuevu gobiernu esperaba recibir sofitu al adoptar principios populares d'autodeterminación húngara, espresaos mientres la revuelta, pero les tropes soviétiques permanecieron.[138] Dempués de 1956, la Xunión Soviética purgó severamente l'exércitu húngaru y reinstituyó la adoctrinación política nes unidaes que quedaron. En mayu de 1957, la Xunión Soviética amontó les sos tropes n'Hungría y, por un tratáu, Hungría aceptó la presencia soviética de manera permanente.[139]

La Cruz Bermeya y l'exércitu austriacu establecieron campos de refuxaos en Traiskirchen (distritu de Baden) y en Graz.[135] Imre Nagy xunto con Georg Lukács, Géza Losonczy y la vilba de László Rajk, Júlia, abellugar na embaxada de Yugoslavia cuando les fuercies soviétiques ingresaron a Budapest. A pesar de les garantíes d'un pase seguro fora d'Hungría polos soviéticos y el gobiernu de Kádár, Nagy y el so grupu fueron arrestaos cuando intentaben dexar la embaxada'l 22 de payares y fueron llevaos a Rumanía. Losonczy morrió mientres una fuelga de fame en prisión a la espera de xuiciu, cuando los sos carceleros "imprudentemente emburriaron un tubu d'alimentación al interior del so gorgoberu".[140] El restu del grupu foi devueltu a Budapest en 1958. Nagy foi executáu, xunto con Pál Maléter y Miklós Gimes, en siendo sometíos a xuicios secretos en xunu de 1958. Los sos cuerpos fueron allugaos en tumbes ensin marcar nel Campusantu Municipal nes contornes de Budapest.[141]

Pa 1963, la mayoría de los presos políticos de la Revolución Húngara de 1956 fueren lliberaos.[142] Mientres l'asaltu soviéticu a Budapest de payares de 1956, concedióse asilu políticu al cardenal Mindszenty na embaxada de los Estaos Xuníos, onde vivió polos siguientes 15 años, negándose a abandonar Hungría nun siendo que'l gobiernu revirtiera la so condena de 1949 por traición. Por cuenta de la so salú deteriorada y a un pidíu de la Santa Sede, finalmente dexó la embaxada pa dirixise a Austria en setiembre de 1971.[143]

Internacional

[editar | editar la fonte]
Estatua de la "Pietà Húngara". Una representación de la virxe María la cual tien nel so cuellu la bandera escarcavonada de la revolución de 1956 en llugar d'a Cristu. Topar na ciudá de Szeged y foi alzada en 2006.

A pesar de la retórica de la Guerra Fría d'Occidente a favor d'una restricción de la dominación d'Europa del Este per parte de la Xunión Soviética y de les promeses soviétiques d'un inminente trunfu del socialismu, los líderes nacionales d'esi periodu vieron el fracasu de la revuelta n'Hungría como una evidencia de que la Guerra Fría n'Europa llegara a un puntu muertu.[144] El Canciller d'Alemaña del Oeste, Heinrich von Brentano, encamentó que les persones d'Europa del Este amurniárense de "tomar aiciones dramátiques que podríen tener consecuencies desastroses pa ellos mesmos". El Secretariu Xeneral de la OTAN, Paul-Henri Spaak, calificó a la revuelta húngara como "el suicidiu coleutivu de too un pueblu".[145] Nuna entrevista de 1957, Khrushchov comentó que "el sofitu de los Estaos Xuníos... ye más bien d'una naturaleza del sofitu que'l que da la cuerda al home colgáu".[146] Doce años más tarde, cuando les fuercies soviétiques terminaron con un movimientu similar escontra la lliberalización en Checoslovaquia, el Primer Secretariu Alexander Dubček, recordando la esperiencia húngara, pidió a los sos ciudadanos nun aguantar la ocupación.

En xineru de 1957, el Secretariu Xeneral de la ONX Dag Hammarskjöld, actuando en respuesta a los resolvimientos de l'Asamblea Xeneral que solicitaben investigación y observación de los eventos na Hungría ocupada polos soviéticos, estableció'l Comité Especial sobre'l Problema d'Hungría.[147] El Comité, con representantes d'Australia, Ceilán (Sri Lanka), Dinamarca, Tunicia y Uruguái, realizó audiencies en Nueva York, Xinebra, Roma, Viena y Londres. Mientres cinco meses, fueron entrevistaos 111 refuxaos, incluyendo ministros, comandantes militares y otros oficiales del gobiernu de Nagy, obreros, miembros del conseyu revolucionariu, xerentes de fábriques y téunicos, comunistes y non comunistes, estudiantes, escritores, profesores, personal médico y soldaos húngaros. Tamién se revisaron documentos, periódicos, trescripciones de radiu, fotografíes, imáxenes de video y otros rexistros d'Hungría, según testimoniu escritu d'otros 200 húngaros.[148] Los gobiernos d'Hungría y Rumanía negaron a los oficiales del Comité de la ONX la entrada y el gobiernu de la Xunión Soviética nun respondió a los pidíos d'información.[149] L'informe del Comité de 268 páxines de llargu[150] foi presentáu a l'Asamblea Xeneral en xunu de 1957 pa documentar el cursu de la rebelión y la intervención soviética, y concluyendo que'l gobiernu de Kádár y la ocupación soviética violaben los derechos humanos del pueblu húngaru.[151] Aprobóse una resolución de l'Asamblea Xeneral que deploraba la represión del pueblu húngaru y la ocupación soviética, pero nun se tomó nenguna otra aición.[152]

Los eventos n'Hungría producieron quebres ideolóxiques al interior de los partíos comunistes nel oeste d'Europa. Dientro del Partíu Comunista Italianu (PCI) siguió una dixebra: la mayoría de los miembros ordinarios y la cúpula del Partíu, incluyendo a Palmiro Togliatti y a Giorgio Napolitano, vieron a los insurxente húngaros como contrarrevolucionarios, como lo informó L'Unità, el periódicu oficial del PCI.[153] Sicasí, Giuseppe Di Vittorio, xefe de la Confederación Xeneral Italiana de Trabayu (CGIL), refugó la posición de la cúpula, como tamién lo fixeron los prominentes miembros del pártido Antonio Giolitti, Loris Fortuna y munchos otros intelectuales comunistes influyentes, que más tarde fueron espulsaos o dexaron el partíu. Pietro Nenni, el secretariu nacional del Partíu Socialista Italianu, un aliáu cercanu del PCI, tamién s'opunxo a la intervención soviética. Napolitano, escoyíu nel 2006 Presidente de la República Italiana, escribió na so autobiografía política de 2005 que se penaba de la so xustificación de l'aición soviética n'Hungría y que, nesa dómina, él creía na unidá partidaria y el lideralgu internacional del comunismu soviéticu.[154] Al interior del Partíu Comunista de Gran Bretaña (CPGB), la disensión qu'empezó col refugo del estalinismu por John Saville y Y.P. Thompson, historiadores influyentes y miembros del Grupu d'historiadores del Partíu Comunista, remató con una perda de miles de miembros del partíu tres los eventos n'Hungría. Peter Fryer, corresponsal del periódicu del CPGB Daily Worker, informó de manera precisa la represión violenta de la revuelta, pero los sos despachos fueron fuertemente censuraos;[120] Fryer arrenunció al periódicu a la so vuelta y foi, más tarde, espulsáu del Partíu Comunista. En Francia, comunistes moderaos, como l'historiador Emmanuel Le Roy Ladurie, arrenunciaron, cuestionando la política de sofitu de les aiciones soviétiques per parte del Partíu Comunista Francés. El filósofu y escritor francés Albert Camus escribió una carta abierta, El sangre de los húngaros, na que criticó la falta d'aición d'Occidente. Inclusive Jean-Paul Sartre, inda un comunista decidíu, criticó a los soviéticos nel so artículu -y Fantôme de Staline, en Situations VII.[155]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]
  1. Les fontes varien llargamente sobre la cantidá de fuercies soviétiques arreyaes na intervención. Pal Comité especial sobre'l problema d'Hungría de l'Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes, les fuercies soviétiques entendía ente 75 000 y 200 000 soldaos y 1600-4000 tanques; ente qu'arquivos soviéticos fechos públicos apocayá contabilicen 31 550 soldaos, con 1130 tanques y pieces d'artillería autopropulsada.[1][2]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Comité especial sobre'l problema d'Hungría. «Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría» (inglés) páx. 56, párrafu 183. Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes. Consultáu'l 7 de marzu de 2009.
  2. «Будапешт 1956» (rusu). Moscú: Biblioteca Maksim. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2009. Consultáu'l 7 de marzu de 2009.
  3. 3,0 3,1 3,2 Györkei, Jenõ; Kirov, Alexandr; Horvath, Miklos (1999). Soviet Military Intervention in Hungary, 1956. Nueva York: Central European University Press, páx. 350. ISBN 963-9116-36-X.
  4. Comité especial sobre'l problema d'Hungría. «Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría» (inglés). Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX. Consultáu'l 28 de febreru de 2009.
  5. BercovitchJacob & Richard Jackson (1997). International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995. Congressional Quarterly, páxs. 85-86. ISBN 9781568021959.
  6. 6,0 6,1 6,2 Layton, Geoff (2009). Access to History: Democracy and Dictatorship in Germany 1919-63. Hachette UK. ISBN 9781444150506.
  7. Tucker, Spencer C. (2010). The Encyclopedia of Middle East Wars: The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts. Santa Bárbara: ABC-CLIO, páxs. 300. ISBN 9781851099481.
  8. Referencies alternatives denominar «Revuelta húngara» o «Alzamientu húngaru». N'húngaru, emplegóse primero'l términu neutral felkelés (alzamientu); depués, nel periodu 1957-1988, el Gobiernu impunxo'l términu negativu ellenforradalom (contrarrevolución); ente que'l nuevu términu oficial a partir de 1990 convirtióse nel favorable forradalom és szabadságharc (revolución y llucha pola llibertá) p'asonsañar l'antigua espresión usada pa la revolución de 1848-1849. «Revolución» ye'l términu español correspondiente al húngaru forradalom y el más correutu yá que, anque duró pocu, foi una verdadera «revolución», onde'l Gobiernu en funciones foi de fechu baltáu. A diferencia d'un golpe d'Estáu o putsch qu'implica l'aición d'unes poques persones, la Revolución de 1956 foi llevada a cabu poles mases. Los comunistes húngaru llamar «Contrarrevolución» (ellenforradalom).
  9. 9,0 9,1 9,2 Briggs, Ruste; Clavin, Patricia (2004). Historia contemporánea d'Europa, 2da., Barcelona: Crítica, páx. 367-368. ISBN 8-484-32109-6.
  10. 10,0 10,1 Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes. «Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría» (inglés) páx. 153. Consultáu'l 9 d'abril de 2009.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Heller, Andor (1957). No More Comrades. Chicago: Henry Regnery Company, páx. 9–84. ASIN B0007DOQP0.
  12. Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Nº de soldaos
  13. Gémes, Andreas (2006). «International Relations and the 1956 Hungarian Revolution: a Cold War Case Study», James S. Amelang, Siegfried Beer: Public Power in Europe. Studies in Historical Transformations (pdf) (n'inglés), Pisa: PLUS-Pisa University Press, páx. 225. ISBN 8-884-92401-4. Consultáu'l 8 d'abril de 2009.
  14. Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos. «Soviet Southern Group of Forces in Hungary» (inglés). CIA World Factbook. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  15. Norton, Donald H. (2002). Essentials of European History: 1935 to the Present. Nueva Jersey: Piscataway, p. 47. ISBN 0-87891-711-X.
  16. Kertesz, Stephen D. (1953). «VIII: Hungary, a Republic», Diplomacy in a Whirlpool: Hungary between Nazi Germany and Soviet Russia (n'inglés). Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, páx. 139-152. ISBN 0-8371-7540-2.
  17. 17,0 17,1 17,2 Comité especial sobre'l problema d'Hungría. Asamblea Xeneral de la ONX (ed.): «Acontecimiento anteriores al 22 d'ochobre de 1956» (inglés) páx. 18. Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría. Consultáu'l 10 d'abril de 2009. «Pa 1948, los líderes de los partíos non comunistes fueren callaos, fuxeren al estranxeru o fueren arrestáu y, en 1949, Hungría convirtióse oficialmente nuna democracia popular. El poder real taba al cargu de Mátyás Rákosi, un comunista adoctrináu en Moscú. Sol so réxime, Hungría foi modelada de manera cercana al patrón soviéticu. La llibertá d'opinión ya individual dexó d'esistir. La encarcelación arbitraria tornóse común y entamáronse purgues, tanto dientro como fora de les files del Partíu. En xunu de 1949, el canciller László Rajk foi arrestáu sol cargu d'intentu de derrocar l'orde democráticu, polo que foi colgáu. Munches otres persones fueron víctimes d'aiciones similares. Esto foi facilitáu pol aparatu de la policía de seguridá d'Estáu o ÁVH, qu'utilizaba métodos de terror en manes del réxime, lo que s'identificó col réxime de Rákosi na mentalidá popular»
  18. Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes. «Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría» (inglés) páx. 133. Consultáu'l 9 d'abril de 2009.
  19. Comité especial sobre'l problema d'Hungría. Asamblea Xeneral de la ONX (ed.): «Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría» (inglés) páx. 31. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  20. Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos (ed.): «The Council for Mutual Economic Assistance» (inglés). Estudio de país: Alemaña Oriental. Consultáu'l 10 d'abril de 2009. «En 1949, los partíos comunistes gobernantes de los Estaos firmantes del Conseyu d'Ayuda Mutua Económica taben tamién rellacionaos internacionalmente al traviés del Kominform
  21. 21,0 21,1 Sudetic, Charles (1990). Stephen R. Burant (ed.): «Política y desempeñu económicu, 1945-1985» (inglés). Biblioteca del Congresu d'Estaos XuníosUn estudiu de país: Hungría. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  22. Comité Especial sobre'l problema d'Hungría. «Acontecimiento anteriores al 22 d'ochobre de 1956» (inglés) páxs. 18, 122, 123. Asamblea Xeneral de les Naciones XuníesInforme del Comité Especial sobre'l problema d'Hungría. Consultáu'l 7 de marzu de 2009.
  23. 23,0 23,1 Crampton, R. J. (2003). Eastern Europe in the Twentieth Century–and After. Londres: Routledge, p. 295. ISBN 0-415-16422-2.
  24. CBS (productor). Hungría en llapaes. Fondu 306: materiales audiovisuales relativos a la Revolución húngara de 1956. OSA Archivum. HU OSA 306-0-1:40
  25. 25,0 25,1 Tőkés, Rudolf L. (1998). Hungary's Negotiated Revolution: Economic Reform, Social Change and Political Succession. Cambridge: Cambridge University Press, p.317. ISBN 0-521-57850-7
  26. 26,0 26,1 Lukacs, John (1994). Budapest 1900: A Historical Portrait of a City and Its Culture (n'inglés). Nueva York: Grove Press, páx. 222. ISBN 0-802-13250-2.
  27. 27,0 27,1 Gati, Charles (2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt (n'inglés). Stanford University Press, páx. 49. ISBN 0-8047-5606-6. «les más horroroses formes de tortura psicolóxica y física... El reinu del terror [pol gobiernu de Rákosi] resultó ser más severu y más estensu de lo que foi en cualesquier otru satélite soviéticu n'Europa Central y Oriental. Ente 1950 y entamos de 1953, les cortes ocupar de 650 000 casos [de crímenes políticos], de los cualos 387 000 o'l 4 % de la población foi topada culpable»
  28. Kardos, József (xunu-xunetu 2003). escritu en Pécs. «Monograph». Iskolakultúra (Universidá de Pécs) 6-7. http://epa.oszk.hu/00000/00011/00072/pdf/tan-konf-vita2003-6-7.pdf. Consultáu'l 10 d'abril de 2009. «En febreru de 1950, el Comité Central del Partíu de los Trabayadores Húngaros definió la suplantación de líderes burgueses como'l so oxetivu principal. József Darvas, el Ministru d'Educación y Cultu dende febreru de 1950, escribió sobre les reformes educatives na revista pedagóxica Köznevelés (17 de setiembre de 1950): "La conversión de distintes escueles de gramática a institutos téunicos industriales, institutos téunicos agrícoles, secundaries vocacionales económiques y universidaes d'entrenamientu pa maestros d'escuela ya instructores de xardinos d'infancia va collaborar al ésitu del Plan de cinco años pa suplantar munchos de los téunicos precisaos". El 30 d'ochobre de 1950, fueron fitos nuevos lineamientos pa les universidaes y los institutos: El marxismo-leninismu tenía de ser la materia principal en toles clases y l'estudiu del idioma rusu convertir n'obligatoriu. Pa fines de 1951, fueron publicaos 107 llibros de cursu nuevos, 61 de los cualos yeren traducciones de testos utilizaos n'universidaes soviétiques. El númberu d'estudiantes tenía de ser amontáu en 30 000 adicionales mientres los siguientes cinco años». 
  29. Gates, Becky (1990). «II (The Society and Its Environment) "Religion and Religious Organizations"», Stephen R. Burant: Hungary: a country study, 2da. (n'inglés), División d'investigación federal, Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  30. Douglas, J. D. y Philip Comfort (eds.) (1992). Who's Who in Christian History. Carol Stream, Illinois: Tyndale House, p. 478. ISBN 0-8423-1014-2
  31. The Avalon Project. «Armistice Agreement with Hungary; 20 January 1945» (inglés). Yale Law School. Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'abril de 2006. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  32. Kertesz, Stephen D. (1953). «Memorandum of the Hungarian National Bank on Reparations, Appendix Document 16», Diplomacy in a Whirlpool: Hungary between Nazi Germany and Soviet Russia (n'inglés). Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press. ISBN 0-8371-7540-2.
  33. «Historia del Bancu Nacional Húngaru» (inglés). Magyar Nemzeti Bank. Archiváu dende l'orixinal, el 2006-08-30. Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  34. Kertesz, Stephen D. (1953). «IX (Soviet Russia and Hungary's Economy)», Diplomacy in a Whirlpool: Hungary between Nazi Germany and Soviet Russia (n'inglés). Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, páx. 158. ISBN 0-8371-7540-2.
  35. Bognár, Sándor; Pető, Iván; Szakács, Sándor (1985). A hazai gazdaság négy évtizedének története 1945-1985 (Historia de cuatro décades de la economía nacional, 1945-1985) (en húngaru). Budapest: Közdazdasági és Jogi Könyvkiadó, páx. 214, 217. ISBN 9632215540.
  36. Institute for the History of the 1956 Hungarian Revolution. «Transformación de la economía húngara». Consultáu'l 10 d'abril de 2009.
  37. János M. Rainer (Documentu presentáu'l 4 d'ochobre de 1997 nel workshop “European Archival Evidence. Stalin and the Cold War in Europe", Budapest, 1956 Institute). Stalin and Rákosi, Stalin and Hungary, 1949–1953. http://www.rev.hu/index_en.html. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2006. 
  38. Gati, Charles (setiembre de 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. (page 64)
  39. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. A (Acontecimientos anteriores al 22 d'ochobre de 1956), parágrafu 48 (p. 18)
  40. Halsall, Paul (Editor) (November 1998). «The Warsaw Pact, 1955; Treaty of Friendship, Cooperation and Mutual Assistance». Fordham UniversityInternet Modern History Sourcebook. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2006.
  41. Video (n'alemán) Berichte aus Budapest: Der Ungarn Aufstand 1956 Direutor: Helmut Dotterweich, (1986) - Fonds 306, Audiovisual Materials Relating to the 1956 Hungarian Revolution, OSA Archivum, Budapest, Hungary ID number: HU OSA 306-0-1:27
  42. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VIII La cuestión de la presencia y l'usu de fuercies armaes soviétiques a la lluz de los compromisos internacionales d'Hungría, seición D. La demanda pal retiru de les fuercies armaes soviétiques, parágrafu 339 (p. 105)
  43. 43,0 43,1 43,2 «Notes from the Minutes of the CPSU CC Presidium Meeting with Satellite Leaders, 24 d'ochobre de 1956». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 2 de setiembre de 2006.
  44. 44,0 44,1 Paweł Machcewicz, 1956 - a european date
  45. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu IX. B (Los antecedentes del llevantamientu), parágrafu 384 (p. 123)
  46. Andreas, Gémes; James S. Amelang, Siegfried Beer (Editors) (2006). International Releatons and the 1956 Hungarian Revolution: a Cold War Case Study Archiváu 2007-07-03 en Wayback Machine Public Power in Europe. Studies in Historical Transformations, p. 231, CLIOHRES. Accesu: 14 d'ochobre de 2006
  47. Internet Modern History Sourcebook: Resolution by students of the Building Industry Technological University: Sixteen Political, Economic, and Ideological Points, Budapest, October 22, 1956 Accesu: 22 d'ochobre de 2006
  48. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). Páxina 145, parágrafu 441. Accesu: 11 d'abril de 2007
  49. Video (n'húngaru): Les primeres hores de la revolución{{[1] direutor: György Ordódy, productor: Duna Televízió - Fondos 306, Materiales audiovisuales relativos a la revolución húngara de 1956 Hungarian Revolution, OSA Archivum, Budapest, Hungría Númberu d'identificación: HU OSA 306-0-1:40}}
  50. Revuelta húngara, 23 d'ochobre-4 de payares de 1956 (Richard Lettis y William I. Morris, editores): Apéndices Proclamación del sindicatu d'escritores húngaros (23 d'ochobre de 1956) Accesu: 8 de setiembre de 2006
  51. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. A (Xuntes y manifestaciones), parágrafu 54 (p. 19)
  52. 52,0 52,1 52,2 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. C (Los primeros disparos), pa 55 (p. 20)
  53. A Hollow Tolerance. Time Magazine. 23 de xunetu de 1965. Archivado del original el 2007-06-30. https://web.archive.org/web/20070630135115/http://jcgi.pathfinder.com/time/magazine/article/0,9171,841895,00.html. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2006. 
  54. 54,0 54,1 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. C (Los primeros disparos), pa 56 (p. 20)
  55. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957)
  56. Gati, Charles (September de 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. (page 160). Gati sostién que "afayó en documentos desclasificaos que'l ministru de defensa soviéticu empezárase a preparar pa un desorde a gran escala n'Hungría tan ceo como xunetu de 1956. Col nome codificado de "Fola", el plan buscaba la restauración del orde en menos de seis hores... l'exércitu soviéticu taba llistu. Más que 30000 soldaos fueron espachaos a Budapest pal 24 de xunetu (anque solo llegaron 6000), esto ye, en menos d'un día".
  57. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Chapter II.C, pa 58 (p. 20)
  58. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu IV.C, pa 225 (p. 71)
  59. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.C, pa 57 (p. 20)
  60. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.N, pa 89(ix) (p. 31)
  61. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu IV. B (Resistencia del pueblu húngaru) pa 166 (p. 52) y XI. H (Más acontecimientos) pa 480 (p 152)
  62. 62,0 62,1 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu X.I, pa 482 (p. 153)
  63. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.F, pa 64 (p. 22)
  64. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.F, pa 65 (p. 22)
  65. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Chapter XII.B, pa 565 (p. 174)
  66. Cold War International History Project (CWIHP), KGB Chief Serov's report, 29 October 1956, Accesu: 8 d'ochobre de 2006
  67. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu IV.C, pa 167 (p. 53)
  68. Gati, Charles (2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest, and the 1956 Hungarian Revolt (Cold War International History Project Series). Stanford University Press. (páxs. 176–177)
  69. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957)Chapter II. F (Political Developments) II. G (Mr. Nagy clarifies his position), paragraphs 67–70 (p. 23)
  70. Video: Revuelta n'Hungría{{[2] Narrador: Walter Cronkite, productor: CBS (1956) - Fonds 306, Materiales audiovisuales relativos a la Revolución Húngara de 1956, OSA Archivum, Budapest, Hungría Númberu d'identificación: HU OSA 306-0-1:40}}
  71. Gati, Charles (September de 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. (páxina 52)
  72. Gati, Charles (September de 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. (page 173)
  73. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. F (Acontecimientos políticos), párrafu 66 (p. 22)
  74. Zinner, Paul Y. (1962). Revolution in Hungary. Books for Libraries Press.
  75. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Chapter XII. D (Reafirmación de derechos políticos), párrafu 583 (p. 179) y nota 26 (p. 183)
  76. Video: Revuelta n'Hungría {{[3] Narrador: Walter Cronkite, productor: CBS (1956) - Fonds 306, Materiales audiovisuales relativos a la Revolución Húngara de 1956, OSA Archivum, Budapest, Hungría Númberu d'identificación: HU OSA 306-0-1:40}}
  77. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. F (Una curtia historia de la Revuelta d'Hungría), párrafu 66 (p. 22) y nota 26 (p. 183)
  78. 78,0 78,1 78,2 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu XI (Revolucionarios y Conseyos Obreros), párrafos 485–560 (páxs. 154-170)
  79. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. Y (Revolucionarios y Conseyos Obreros), párrafu 63 (p. 22)
  80. «Working Notes from the Session of the CPSU CC Presidium on October 30, 1956». Woodrow Wilson International Center for ScholarsCold War International History Project (30 d'ochobre de 1956). Consultáu'l 20 d'ochobre de 2006.
  81. "When the Soviet Union nearly blinked", BBC News, 23 d'ochobre de 2006.
  82. Declaración del Gobiernu de la URSS 30 d'ochobre de 1956, Impresu nel Boletín del Departamentu d'Estáu, XXXV, Non. 907 (12 de payares de 1956), páxs. 745–747, Accesu: 19 d'ochobre de 2006
  83. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Chapter XI (Revolucionarios y Conseyos Obreros), párrafos 485–560 (páxs. 154-170)
  84. Mark Kramer, "New Evidence on Soviet Decision-making and the 1956 Polish and Hungarian Crises" (PDF), Cold War International History Project Bulletin, páxina 368.
  85. 85,0 85,1 The Institute for the History of the 1956 Hungarian Revolution: Part 3. Days of Freedom
  86. Gati, Charles (September de 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. (page 177)
  87. 87,0 87,1 Parsons, Nicholas T. «Narratives of 1956». The Hungarian Quarterly XLVIII (Summer 2007). http://www.hungarianquarterly.com/non186/18.html. Consultáu'l 27 d'abril de 2008. 
  88. William Taubman: Khrushchev. The Man and His Yera (2005), ISBN 978-0-7432-7564-4, page 296.
  89. "3. Lesson: The Days of Freedom", The Institute for the History of the 1956 Hungarian Revolution.
  90. 90,0 90,1 «Working Notes and Attached Extract from the Minutes of the CPSU CC Presidium Meeting, October 31, 1956». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 8 de xunetu de 2006.
  91. Sebestyen, Victor, Ungernrevolten 1956: Tolv dagar som skakade världen (2006), p. 286. (Swedish edition of Twelve Days: The Story of the 1956 Hungarian Revolution), ISBN 91-518-4612-8. (Cites Borhi, Hungary in the Cold War (2004), p. 243-249.)
  92. Mark Kramer, "New Evidence on Soviet Decision-making and the 1956 Polish and Hungarian Crises" (PDF), Cold War International History Project Bulletin, page 369.
  93. Sebestyen, Victor, Ungernrevolten 1956: Tolv dagar som skakade världen (2006), p. 286.
  94. Sebestyen, Victor, Ungernrevolten 1956: Tolv dagar som skakade världen (2006), p. 286. (Cites Burlatsky, Khrushchev and the first Russian Spring (1991), p. 88-94.)
  95. Johanna Granville, "New Insights on the 1956 Crisis", xineru de 2000.
  96. «Overview». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents. Consultáu'l 4 de setiembre de 2006.
  97. Cold War International History Project (CWIHP), Notes de trabayu de la sesión del CPSU CC Presidium del 3 de payares de 1956, cola participación de J. Kádár, F. Münnich ya I. Horváth, ( Woodrow Wilson International Center for Scholars) Accesu: 8 d'ochobre de 2006
  98. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II. J (Kádár forma un gobiernu), párrafu 77–78 (p. 26–27)
  99. Philip Short, Mao: a life (2001), page 451.
  100. John Lewis Gaddis, The Cold War: a new history (2005), page 109.
  101. Sebestyen, Victor, Ungernrevolten 1956: Tolv dagar som skakade världen (2006), p. 247. ISBN 91-518-4612-8.
  102. William Taubman: Khrushchev. The Man and His Yera (2005), ISBN 978-0-7432-7564-4, páxina 297.
  103. Mark Kramer, "New Evidence on Soviet Decision-making and the 1956 Polish and Hungarian Crises" (PDF), Cold War International History Project Bulletin, páxines 373-374.
  104. Slobodan Stankovic, "Yugoslav Diplomat who Defied Soviet Leaders Dies", Radio Free Europe Research, 5 d'agostu de 1982
  105. Csaba Békés (Hungarian Quarterly (primavera de 2000)). The Hungarian Question on the UNA Axenda: Secret Negotiations by the Western Great Powers October 26–November 4, 1956. (British Foreign Office Documents). http://www.rev.hu/index_en.html. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2006. 
  106. Revuelta húngara, 23 d'ochobre–4 de payares de 1956 (Richard Lettis y William I. Morris, editores): Apéndices La cuestión húngara nes Naciones Xuníes Accesu: 3 de setiembre de 2006
  107. «Study Prepared for US Army Intelligence "Hungary, Resistance Activities and Potentials" (January 1956)». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 3 de setiembre de 2006.
  108. «Minutes of the 290th NSC Meeting (12 de xunetu de 1956)». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 3 de setiembre de 2006.
  109. Borhi, László (1999). «Containment, Rollback, Liberation or Inaction? The United States and Hungary in the 1950s». Journal of Cold War Studies 1 (3):  páxs. 67–108. doi:10.1162/152039799316976814. Archivado del original el 2006-07-20. https://web.archive.org/web/20060720141238/http://www.coldwar.hu/html/en/publications/rollback.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2006. 
  110. 110,0 110,1 CNN: Géza Jeszenszky, Hungarian Ambassador, Cold War Chat (trescripción) 8 de payares de 1998
  111. «Policy Review of Voice For Free Hungary Programming from 23 October to 23 November, 1956 (15 d'avientu de 1956)». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 2 de setiembre de 2006.
  112. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VIII.D, pa 336 (p. 103)
  113. Imre Nagy's Telegram to Diplomatic Missions in Budapest Declaring Hungary's Neutrality (1 November 1956) Center for Security Studies at ETH Zürich and the National Security Archive na Universidá George Washington
  114. «Andropov Report, 1 de payares de 1956». Cold War International History Project (CWIHP), www.cwihp.org, by permission of the Woodrow Wilson International Center for Scholars. Consultáu'l 4 de setiembre de 2006.
  115. «Minutes of the Nagy Government's Fourth Cabinet Meeting, 1 de payares de 1956». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 2 de setiembre de 2006.
  116. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.I, pa 75 (p. 25)
  117. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu II.I, pa 76 (p. 26)
  118. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu IV. Y (Esplegue loxísticu de nueves tropes soviétiques), pa 181 (p. 56)
  119. Schmidl, Erwin; Ritter, László (Payares de 2006). The Hungarian Revolution 1956 (Elite). Osprey Publishing. (páxina 54)
  120. 120,0 120,1 Fryer, Peter (1957). Hungarian Tragedy. London: D. Dobson, páx. Capítulo 9 (La segunda intervención soviética). ASIN B0007J7674.
  121. 121,0 121,1 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Chapter V.C, pa 196 (páxs. 60–61)
  122. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu V. B (La segunda intervención militar soviética), pa 188 (p. 58)
  123. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VII. D (Los antecedentes políticos de la segunda intervención soviética), pa 291 (p. 89)
  124. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VII. D (una onda tresmisora muda foi detectada hasta les 9:45 a.m.), pa 292 (p. 89)
  125. Bibó, István (1991). Democracy, Revolution, Self-Determination. New York: Columbia University Press, páx. 325–327.
  126. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VII.Y, pa 296 (p. 90)
  127. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VIII.B, pa 596 (p. 185)
  128. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu VIII. B (Los antecedentes políticos de la segunda intervención soviética), pa 600 (p. 186)
  129. 129,0 129,1 Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu V.C, pa 197 (p. 61)
  130. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu V.C, pa 198 (p. 61)
  131. Asamblea Xeneral de la ONX Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957) Capítulu V. B (La segunda intervención militar soviética), pa 200 (p. 62)
  132. Mark Kramer, “The Soviet Union and the 1956 Crises in Hungary and Poland: Reassessments and New Findings”, Journal of Contemporary History, Vol.33, Non.2, abril de 1998, p.210.
  133. Péter Gosztonyi, "Az 1956-vos forradalom számokban", Népszabadság (Budapest), 3 de payares de 1990
  134. «Informe del viceministru soviéticu del Interior M. N. Holodkov al Ministru del Interior (15 de payares de 1956)». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 2 de setiembre de 2006.
  135. 135,0 135,1 Cseresnyés, Ferenc (branu de 1999). «The '56 Exodus to Austria». The Hungarian Quarterly (Society of the Hungarian Quarterly) XL (154):  páxs. 86–101. http://www.hungarianquarterly.com/non154/086.html. Consultáu'l 9 d'ochobre de 2006. 
  136. Molnár, Adrienne (2006). «The handing down of experiences in families of the politically condemned in Communist Hungary». IX. International Oral History Conference:  páxs. 1160-1166. http://www.rev.hu/portal/page/portal/rev/tanulmanyok/kadarrendszer/kzsma1. Consultáu'l 6 d'abril de 2009. 
  137. «Situation Report to the Central Committee of the Communist Party by Malenkov-Suslov-Aristov (November 22, 1956)». George Washington University: The National Security ArchiveThe 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents (4 de payares de 2002). Consultáu'l 2 de setiembre de 2006.
  138. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). «XIV.I.A, pa 642 "Los 15 puntos de János Kádár (4 de payares de 1956)"», Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX, páx. 198. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  139. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). «(Alcuerdu ente la República Popular d'Hungría y el govierno de la URSS sobre'l estatus llegal de les fuercies soviétiques)», Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX, páx. 112-113. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  140. Fryer, Peter (1997). Hungarian Tragedy. Londres: Index Books, p. 10. ISBN 1-871518-14-8.
  141. Informe de la BBC sobre l'entierru de Nagy con honores en: On This Day 16 June, 1989: Hungary reburies fallen hero Imre Nagy. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/16/. Consultáu'l 11 d'abril de 2009. 
  142. Békés, Csaba; Malcolm Byrne; János M. Rainer (2002). Hungarian Tragedy. Budapest: Central European University Press, p. L. ISBN 963-9241-66-0.
  143. End of a Private Cold War. Time Magazine. 11 d'ochobre de 1971. Archivado del original el 2007-10-17. https://web.archive.org/web/20071017045917/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,903181,00.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2006. 
  144. El profesor de la Universidá Johns Hopkins Charles Gati, nel so llibru Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest, and the 1956 Hungarian Revolt concuerda con un ensayu de 2002 escritu pol historiador húngaru Csaba Bekes "Could the Hungarian Revolution Have Been Victorious in 1956?". Gati sostién que "la reconocencia implícita de Washington de la división del continente (européu) en dos campos entendió que Moscú nun dexaría dise a un país que partía con una neutral pero pro-occidental Austria y con una Yugoslavia independiente, polo qu'arramaba llárimes pola brutalidá soviética y esplotaba les oportunidaes de propaganda ... ". (p. 208)
  145. How to Help Hungary. Time Magazine. 24 d'avientu de 1956. Archivado del original el 2007-09-30. https://web.archive.org/web/20070930213423/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,808812,00.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2006. 
  146. Simpson, James (1997). Simpson's Contemporary Quotations. Collins. ISBN 0-06-270137-1.
  147. Secretariu Xeneral de les Naciones Xuníes (5 de xineru de 1957). Informe del Secretariu Xeneral de la ONX - Documentu A/3485. ONX. http://www.un.org/depts/dhl/dag/docs/a3485y.pdf. Consultáu'l 13 d'ochobre de 2006. 
  148. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). «I. D (Organización y función del Comité), parágrafos 1–26», Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX, páx. 10-13. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  149. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). «I. Y (Intentos pa reparar Hungría y axuntase con Imre Nagy), párrafos 32–34», Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX, páx. 14. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  150. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  151. Comité especial sobre'l problema d'Hungría (1957). «II. N (Resume de les conclusiones), párrafu 89», Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría (pdf) (n'inglés), Nueva York: Asamblea Xeneral de la ONX, páx. 30-32. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  152. «Resolución 1312 (XIII) La situación n'Hungría» (inglés) páx. 69 (12 d'avientu de 1958). Archiváu dende l'orixinal, el 7 d'ochobre de 2009. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  153. Les siguientes son referencies n'inglés de les posiciones en conflictu:Philipp, Franz Xavier (10 d'avientu de 1956). The Disenchanted. Time Magazine. Archivado del original el 2013-08-24. https://web.archive.org/web/20130824023037/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,808752,00.html. Consultáu'l 11 d'abril de 2009. , Reds on the Run. Time Magazine. 24 d'avientu de 1956. Archivado del original el 2013-08-24. https://web.archive.org/web/20130824023031/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,808824,00.html. Consultáu'l 11 d'abril de 2009. , Giuseppe Di Vittorio Dead. Time Magazine. 18 de payares de 1957. Archivado del original el 2012-05-15. https://web.archive.org/web/20120515090856/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,868066,00.html. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.  y «Socialismu (Pietro Nenni)». Enciclopedia Británica. Archiváu dende l'orixinal, el 27 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 d'abril de 2009.
  154. Napolitano, Giorgio (2005). Dal Pci al socialismu europeo. Un'autobiografia politica (Del PCI al socialismu europeo. Una autobiografía politica) (n'Italianu). Laterza.
  155. Sartre, Jean-Paul (1956), [http://www.humanite.presse.fr/journal/2005-06-21/2005-06-21-809020 L'intellectuel et les communistes français, -y Web de l'Humanite, 21 de xunu de 2005. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2006

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

  • Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Revolución húngara de 1956.
  • Arendt, Hannah (1951). Origins of Totalitarianism. Nueva York: Harcourt, páx. 480–510. ISBN 0-15-670153-7.
  • Bekes, Csaba (Editor); Byrne, Malcolm (Editor); Rainer, Janos (Editor) (2003). The 1956 Hungarian Revolution: A History in Documents (National Security Archive Cold War Readers). Central European University Press. ISBN 9-639-24166-0.
  • Bibó, István (1991). Democracy, Revolution, Self-Determination. Nueva York: Columbia University Press, páx. 331–354. ISBN 0-88033-214-X.
  • Gadney, Reg (ochobre de 1986). Cry Hungary: Uprising 1956. Macmillan Pub Co. ISBN 0-689-11838-4.
  • Gati, Charles (2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest, and the 1956 Hungarian Revolt (Cold War International History Project Series). Stanford University Press. ISBN 0-804-75606-6.
  • Giraud, Henri-Christian (2006). Le Printemps en octobre : Une histoire de la révolution hongroise (en francés). París: Rocher. ISBN 2-268-05842-5.
  • Granville, Johanna (2004). The First Domino: International Decision Making during the Hungarian Crisis of 1956. Texas A&M University Press. ISBN 1-585-44298-4.
  • Györkei, Jenõ; Kirov, Alexandr; Horvath, Miklos (1999). Soviet Military Intervention in Hungary, 1956. Nueva York: Central European University Press, páx. 350. ISBN 963-9116-36-X.
  • Kertesz, Stephen D. (1953). Diplomacy in a Whirlpool: Hungary between Nazi Germany and Soviet Russia. Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press. ISBN 0-8371-7540-2.
  • Michener, James A. (1985). The Bridge at Andau. Nueva York: Fawcett. ISBN 0-449-21050-2.
  • Morris, William Y. (2001). Lettis, Richard: The Hungarian Revolt: 23 October–4 November 1956. Simon Publications. ISBN 1-931313-79-2.
  • Napolitano, Giorgio (2005). Dal Pci al socialismu europeo. Un'autobiografia politica (From the Communist Party to European Socialism. A political autobiography) (n'Italianu). Laterza. ISBN 88-420-7715-1.
  • Péter, László (2008). Resistance, Rebellion and Revolution in Hungary and Central Europe: Commemorating 1956. Londres: UCL SSEES. ISBN 978-0-903425-79-7.
  • Sebestyen, Victor (2006). Twelve Days: The Story of the 1956 Hungarian Revolution. Nueva York: Pantheon. ISBN 0-375-42458-X.
  • Sugar, Peter F. (1994). A History of Hungary: From Liberation to Revolution. Bloomington: Indiana University Press, páx. 368-383. ISBN 0-253-20867-X.
  • United Nations: Report of the Special Committee on the Problem of Hungary, General Assembly, Official Records, Eleventh Sesión, Supplement Non. 18 (A/3592), Nueva York, 1957 (268 pages) — PDF (1.47 MiB)
  • Ürményházi, Attila J.(2006) "The Hungarian Revolution-Uprising, Budapest 1956", National Library of Australia ISBN 0-646-45885-X, Record Id: 40312920
  • Zinner, Paul Y. (1962). Revolution in Hungary. Books for Libraries Press. ISBN 0-8369-6817-4.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]

Coleiciones históriques

[editar | editar la fonte]

Conmemoraciones

[editar | editar la fonte]

Artículos

[editar | editar la fonte]