55°58′ şm. e. 25°35′ ş. u.HGYO

Rokişkis

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Rokişkis
Rokiškis
Gerb
Gerb
55°58′ şm. e. 25°35′ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
İlk məlumat 1499
Sahəsi
  • 22 km²
Mərkəzin hündürlüyü 133 m, 126 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 11.606 nəf. (1 yanvar 2023)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +370 8458
Poçt indeksi LT-42001
Digər
rokiskis.lt
Xəritəni göstər/gizlə
Rokişkis xəritədə
Rokişkis
Rokişkis
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rokişkis (lit. Rokiškis) — Litvanın şimal-şərqində yerləşən şəhər. Panevejis qəzası Rokişkis rayonunun inzibati mərkəzidir. Şəhərin tarixi mərkəzi dövlət tərəfindən qorunan Litva Respublikasının Mədəni Mülkiyyət Reyestrinə daxil edilmişdir (kodu 17102[2]). Rokişkis pendirləri ilə məşhurdur. Hazırda Litvanın ən böyük süd istehsalçısı olan "Rokiškio sūris" şirkətinin ofisi Rokişkisdə yerləşir.

Latviya ilə sərhəddə, Vilnüsdən 158 km, Kaunasdan 165 və Utenadan 63 km məsafədədir. Panevejis-Dauqavpils xəttindəki dəmir yolu stansiyasına sahibdir. Laukupe çayı şəhər ərazisindən axır. Memele çayı isə başlanğıcını şəhərdən 6 km məsafədə götürür.

2011-ci il siyahıya lınmasına əsasən şəhərdə 14 351 nəfər yaşayır. Bunun 13 214 (92,08 %) nəfəri litvalılar, 901 (6,28 %) nəfəri ruslar, 56 (0,39 %) nəfəri polyaklar, 37 (0,26 %) nəfəri belaruslar, 35 (0,24 %) nəfəri ukraynalılar, 108 (0,75 %) nəfəri isə digərləridir[3].

Adının etimologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhərin adı Rokas soyadından götürülmüşdür.

19-cu əsrdə Rokişkis Litvada ən böyük kətan lifi, kətan toxumu və çətənə toxumu tədarükçülərindən biri idi. Sovet dövründə şəhərdə kənd təsərrüfatı maşınlarının pilot istehsalı zavodu, pendir fabriki, konserv və yem zavodu, tikiş fabriki işləyirdi. 1965–1985 arasında Vilnüsə müntəzəm reyslərin həyata keçirildiyi Rokişkisdə bir hava limanı fəaliyyət göstərirdi.

Hazırda Litvanın ən böyük süd istehsalçısı olan "Rokiškio sūris" şirkətinin ofisi Rokiskisdə yerləşir. Şirkət 1925-ci ildə Tizenqauzen süd fermasının bazasında qurulmuşdur. Burada 1964-cü ildə bir pendir fabriki tikilmişdir.

Digər bir əhəmiyyətli müəssisə kənd təsərrüfatı texnikası istehsal edən Rokişkis Maşınqayırma Zavodudur (lit. Rokiškio mašinų gamykla).

Görməli yerləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Neogotik üslublu Müqəddəs Matveyu kilsəsi (1877-ci ildə tikilmiş, daxili bəzədilmə 1885-ci ildə tamamlanmışdır.)
  • Kokişkis Kalvariyası.
  • Rokişkis bağ evi.
  • Gəlinciklər evi
  • Lenginas Pyapki Mərkəzi Şəhər Parkı.

Şəhərdə 1 gimnaziya, 3 uşaq bağçası, Yuozas Kelitis adına kitabxana var. Bundan əlavə şəhərdə Panevejis Kollecinin (keçmiş Rokişkis Mədəniyyət məktəbi), Rokişkis Texnologiya, Biznes və Kənd Təsərrüfatı məktəbləri, Böyüklər və Gənclərin Təhsil Mərkəzi fəaliyyət göstərir. 1932-ci ildən bu günə qədər şəhərdə (Rokiskis bağ malikanəsinin əsas binasında yerləşən) Yerli Diyarşünaslıq Muzeyi fəaliyyət göstərir.

Şəhərdə həvəskar teatr vardır. Rokişkisdə ildə iki dəfə teatr festivalı keçirilir — Respublika Milli Teatr Festivalı və Beynəlxalq "İnterrampa" festivalı.

Tanınmış sakinləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Alqirdas Brazauskas — Litva dövlət xadimi, Litva Respublikasının Prezidenti (1993–1998), Litva Respublikasının Baş naziri (2001–2006);
  • Bronius Brujas — Litva rəssamı;
  • İolanta Vilyutite — Litva basketbolçusu;
  • Loreta Qraujinene — Litvanın siyasi və ictimai xadimi;
  • Monika Mironayte — Litvanın teatr aktrisası;
  • Yakov Smushkeviç — Sovet hərbiçisi;
  • Rayvidas Stanis — Litvavnın yüksəyə tullanma üzrə idmançisi,
  • Antoni Urbşs — Roma Katolik Kilsəsinin yepiskopu.
  1. Resident population by city / town at the beginning of the year. State Data Agency of Lithuania, 2023.
  2. "Rokiškio miesto istorinė dalis". Kultūrosvertybių registras (litva). Kultūros paveldo departamentas prie Kultūros ministerijos. 2016-11-19 tarixində arxivləşdirilib.
  3. "2011 m. surašymo duomenys". 2021-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-04.