Seyfəddin Şaban
| Seyfəddin Şaban | |
|---|---|
| Əl-Malik Əl-Kamil | |
 | |
| Avqust 1345 – Sentyabr 1346 | |
| Əvvəlki | İmadəddin İsmayıl |
| Sonrakı | I Zeynəddin Hacı |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1328 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, rəhbər |
| Atası | Nəsrəddin Məhəmməd |
| Ailəsi | Bəhrilər |
| Dini | Sünni, İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əbül-Fütuh əl-Məlikül-Kamil Seyfəddin Şaban ibn Məhəmməd bin Kalavun (d.? - ö.1346) — Məmlük sultanı (1345-1346).
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məhəmməd ibn Kalavunun taxta keçən beşinci oğludur; qardaşı Əbül-Fida əl-Məliküs-Salih İsmailin ölümündən sonra taxta çıxdı (4 avqust 1345). Ögey atası Arqun əl-Alai digər şahzadələrdən Hacını dəstəkləyən əmirləri Qahirədən uzaqlaşdırdı və onun səltənət dönəminin son aylarına qədər hakimiyyəti əlində tutdu.
əl-Məlikül-Kamilin iqtidarını sona çatdıran krizis, etməyi düşündüyü Hicaz səyahəti üçün yeni vergilər qoyması üzündən çıxdı. Bütün şikayətlərə rağmən anasıyla xanımlarının basqısından dolayı sultanın bu səyahətə çıxmaqda və vergiləri qaldırmamaqda israr etməsi bir çox əmiri ona qarşı hərəkətə keçirdi. Müxaliflərin lideri Dəməşq naibi Yelboğa əl-Yəhyavi, alınacaq vergi dolayısıyla Suriya xalqının böyük sıxıntıya düşəcəyini irəli sürərək sultana Hicaz səfərini gələcək ilə ertələməsini önərdi; ayrıca onu taxtdan endirməklə təhdid etdi. Arqun əl-Alainin müxalifləri haqlı bulması və Misir xalqının da eyni şəkildə maddi sıxıntıya düşəcəyini söyləməsi üzərinə əl-Məlikül-Kamil, Yelboğaya yumuşaq ifadəli bir məktub göndərərək tövsiyələrinə uyacağına və qarşı çıxılan davranışlarını düzəldəcəyinə dair söz verdi. Ancaq daha sonra yenə qadınların israrıyla fikrini dəyişdirdi və bütün naiblərə yeni vergiləri həmən toplayıb göndərmələrini əmr etdi. Bu gəlişməylə birlikdə ölkədə qiymətlər yüksəldi və xalq böyük bir sıxıntıya düşdü. Bunun üzərinə Yelboğa başkanlığında bir araya gələn Hüms, Safəd, Həma və Trablusşam naibləri onu taxtdan endirmə qərarı aldılar; Yelboğa çox sərt bir məktubla durumu ona bildirdi. Bu məktub qarşısında əndişələnən sultan yenə Yelboğaya yumuşaq ifadələr içərən bir cavab göndərdiysə də gizlicə Suriya üzərinə səfər hazırlığına başladı. Bu arada taxta çıxarılmasından qorxduğu iki qardaşını Kalatülcəbəldə həbs etdirdi. Fəqət bu tədbirlər işə yaramadı və Misir əmirlərindən əleyhinə dönmüş olan bir qrup da üsyan etdi. Sultan və Arqun əl-Alai kiçik bir qüvvətlə onların qarşısına çıxdılar. Çatışmalar başlarkən əskərlərin bir qismının üsyançılara qatılmasıyla yanlarında sadəcə 400 süvari qaldı. Nəticədə ağır şəkildə yaralanan Arqun əl-Alai əsir düşərkən əl-Məlikül-Kamil Kalatülcəbələ qaçmağı bacardı. Bu arada zindandakı qardaşlarını öldürmək istədiysə də, muhafızlar əngəl oldular. Arxasından qalaya gələn üsyancı əmirlər qardaşları Hacı ilə Hüseyni həbsdən çıxardılar və Hacını əl-Məlikül-Müzəffər ünvanıyla sultan elan ədərkən əl-Məlikül-Kamili öldürdülər (21 sentyabr 1346); nəəşi qardaşı Yusifin yanına gömüldü.
Məmlük sultanlarının ən başarısızlarından biri olan əl-Məlikül-Kamil səfeh yaşantısı və zalimliğiylə ünlüdür; kardəşləri Alaəddin əl-Məlikül-Əşrəf və Yusufun ölümlərindən də o sorumlu tutulmuştur. Mal biriktirməyə çok düşkündü; görəvdən uzaklaştırdığı pək çok əmirin malını müsadərə ətmiş, para toplama hırsıyla yəni vərgilər çıkarmıştır. Bu vərgilərin ən diqqət çəkəni məmuriyətlərin və iqta arazilərinin tövcihi üçün qoyduğu, əslində rüşvətdən başqa bir şey olmayan özəl vergi idi; bu işləri yürütmək üçün də özəl bir divan qurdurmuşdu.
