Tanınmamış Dövlətlər Birliyi

Tanınmamış Dövlətlər Birliyi (rus. Сообщество за демократию и права народов) — keçmiş Sovet İttifaqının müxtəlif dövlətlərini birləşdirən, beynəlxalq ictimaiyyətin məhdud təbəqəsi tərəfindən tanınan beynəlxalq təşkilat.

Tarixi

İcmanın yaradılması haqqında razılıq 2001-ci ildə Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının paytaxtı Xankəndidə xarici işlər nazirlərinin görüşündə əldə olunub. Tanınmamış dövlətlər birliyi 14 iyun 2006-cı ildə Gürcüstanın Suxumi şəhərində (Gürcüstandan müstəqilliyini elan etmiş və bir çox ölkələr tərəfindən tanınmayan Abxaziya tərəfindən idarə olunur) qismən tanınan hökumətlərin rəhbərləri tərəfindən yaradılmışdır:

• Abxaziyanı Sergey Baqapş təmsil edib.

• Cənubi Osetiyanı Eduard Kokoit təmsil edib.

• Dnestryanını İqor Smirnov təmsil edib.

• Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası sonradan iştirak etməyə başladı.

17 iyun 2007-ci ildə demokratiya və xalqların hüquqları uğrunda olan dörd dövlət Tiraspolda sülh və ədalətli həll prinsipləri haqqında birgə bəyannamə imzaladı. Məqsədi gürcü–abxaz, gürcü–osetin, azəri–Qarabağ və Moldova–Dnestryanı münaqişələrinin qarşısını almaqdır. Bu müqavilə hərbi yerləşdirmənin, diplomatik təcridin, iqtisadi embarqonun və ya informasiya müharibələrinin qarşısını almaq üçün imzalanıb.

27 sentyabr 2009-cu ildə tanınmamış dövlətlər birliyinin üzvləri öz vətəndaşları üçün viza tələblərini ləğv etmək qərarına gəliblər. Bu saziş ölkələrin parlamentləri tərəfindən qəbul edildikdən bir ay sonra qüvvəyə minəcək. Sonra bu müqavilə avtomatik olaraq beş illik müddətə uzadılır və daha beş il müddətinə uzadılır. Bu razılaşma sonradan qoşulan Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasına aid deyil.

2017-ci ilə olan məlumata görə, dörd üzv dövlətin ümumi əhalisi 947.480 nəfərdir. Abxaziya və Cənubi Osetiya, Venesuela, Nikaraqua, Nauru, Rusiya və Suriya kimi Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv dövlətlərdən başqa Sahara Ərəb Demokratik Respublikası tərəfindən də tanınıb. Bu arada Dnestryanı, Abxaziya və Cənubi Osetiyanın siyasi liderləri öz iqtisadiyyatlarını inteqrasiya edəcəklərinə və ola bilsin ki, Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Avrasiya İttifaqına qoşulacaqlarına söz veriblər.

2023-cü il Qarabağ hərbi əməliyyatından sonra həmin ilin oktyabrın 4-də Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının paytaxtı Xankəndi Azərbaycanın idarəçiliyinə keçdi və bu "dövlət" süqut etdi.