Архипелаг

утрауҙар тупланмаһы

Архипела́г (бор. грек. Αρχιπέλαγος: Αρχι «тәү, баш» + πέλαγος «диңгеҙ») — бер-береһенә яҡын урынлашҡан һәм ғәҙәттә барлыҡҡа килеүҙәре (ҡитғасал, вулкансал, кораллсал) бер үк булған һәм оҡшаш геологик төҙөлөшкә эйә булған диңгеҙ утрауҙары төркөмө.

Албанияла Ксамил архипелагы
Көньяҡ Шетланд утрауҙары — антарктик утрауҙар төркөмө
Кергелен архипелагы — бер эре утрау менән бик күп ваҡ утрауҙар
Яңы Ер архипелагы — ике эре утрау менән бер нисә ваҡ утрауҙар

Архипелаг төрҙәре

үҙгәртергә

Архипелагтар диңгеҙҙә айырым йәки ҙур ҡоро ер массивы янында урынлаша ала. Мәҫәлән, Шотландия өлкән утрауы тирә-яғында 700-ҙән ашыу утрауҙар урынлашҡан. Архипелагтар йыш ҡына вулкан әүҙемлегенән барлыҡҡа килә, әммә уларға башҡа геологик процестар, әйтеп үткәндә эрозия, төпрә ултырыу һәм ер ҡалҡыуҙың ҡағылышы ла ихтимал.

Архипелагтарҙа урынлашҡан илдәрҙең донъяла иң ҙур бише — Индонезия, Япония, Филиппин, Яңы Зеландия һәм Бөйөк Британия. Утрауҙары иң күп һанлы булған архипелаг — Финляндияның Архипелаг диңгеҙе.

Этимология

үҙгәртергә

«Архипелаг» һүҙе боронғо грек һүҙе arche — тәүге, башлыҡ һәм pelages — диңгеҙ һүҙенән килеп сыҡҡан. Тәүҙәрәк Αρχιπέλαγος Грек архипелагы, йәғни Эгей диңгеҙе архипелагы тип аталған.

Билдәле архипелагтар

үҙгәртергә

Һылтанмалар

үҙгәртергә