Jump to content

Greater East Asia Co-Prosperity Sphere

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Mga kaapil kan Espero sa Pag-uswag sa Dakilang Subangan na Asya asin mga teritoryo na inukopa kan soldados na Hapon kan 1942; teritoryo na kinokontrol sa pinakasagad na taas. An mga alyansang Axis na Thailand asin Azad Hind kan Hapon sa magabat na pula; pigsakop na mga teritoryo/mga estado nin kliyente sa mas magian na pula. Korea, Taiwan, Kwantung, asin Karafuto (Habagatan na Sakhalin) na kun sain integral na mga parte kan Hapon.
Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
Pangaran na Hapones
Kanaだいとうあきょうえいけん
Kyūjitai大東亞共榮圈
Shinjitai大東亜共栄圏

An Greater East Asia Co-Prosperity Sphere (Hapon: 大東亞共榮圈, Hepburn: Dai Tōa Kyōeiken), midbid man sa GEACPS,[1] iyo an unyon nin pan-Asyano na binabalo na itugdas kan Imperyong Hapon. Sa inot, sakop kaini an Hapon (kabali an nakatakod na Korea), Manchukuo, asin Sina, alagad sa pagtulod kan Gubat sa Pasipiko, kaiba man digdi an mga teritoryo sa Habagatan-Subangan na Asya.[2] An termino, inot na minukna kan Ministro para sa Takudang Panluwas na si Hachirō Arita kadtong Hunyo 29, 1940.[3]

An mga isinuhestyon na mawoton kan unyon na ini, tanganing masiguro an pang-ekonomiyang pagsasadiri asin kooperasyon sa mga kaapil na estado, kaiba na an paglaban sa impluwensya kan imperyalismong Sulnopanon asin komunismong Sobyet.[4] Sa katotoohan, nahiling ini kan mga militarista asin nasyonalista na sarong mabisang gamit sa propaganda para isagibo an hegemonya kan Hapon.[3] An huring diskarte, mahihiling sa sarong dokumento na iniluwas kan Ministry of Health and Welfare kan Hapon, An Investigation of Global Policy with the Yamato Race as Nucleus, na nagtulod kan mga teoryang supremasismo nin lahi.[5] Araatubangan na iniladawan kan mga tagapagtaram kan Hapon na an Great East Asia Co-Prosperity Sphere na sarong aparato para sa "pag-uswag kan lahing Hapones."[6] Kan matapos an Ikaduwang Gerang Pankinaban, an Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, iyo an nanikuanan nin kritisismo asin pangungutya.[7]

Pagpapauswag kan konsepto

[baguhon | baguhon an source]
Mga Panginot na artikulo: Nasyunalismong Hapon asin Propaganda sa Hapon sa kasagsagi kan Ikaduwang Gubat kan Sino-Hapon asin Ikaduwang Gubat Pankinaban
An 1935 propaganda poster kan Manchukuo na nagtutulod nin pagkakasaro sa tanga kan Hapon, Tsino, asin Manchu. An kapsyon poon wala patoo, nagsasambit na: "Sa tabang kan Hapon, Sina, asin Manchukuo, manimatuninong an kinaban." An mga wayaway na pinapahiling iyo an, wala patoo: an "Limang Lahi sa Irarom kan Sarong Unyon" na wayaway kan Sina, an wayaway kan Hapon, asin an wayaway kan Manchukuo.

An konsepto kan pinagsarong Asya sa irarom kan pamamatanda kan Hapon, naggamot kadtong ika-16 na siglo. Halimbawa, isinuhestyon ni Toyotomi Hideyoshi na gibuhon na "saro" an Sina, Korea, asin Hapon. Nagbutwa an mga modernong konsepto kadtong 1917. Sa panahon nin paglilitis kan Lansing-Ishii Agreement, Ipinaliwanag kan Hapon sa mga tagatanaw sa Sulnopan na an saindang ekspansyonismo sa Asya iyo an kaarog kan Doktrinang Monroe kan Estados Unidos.[3] An konseptong ini, nanimpluwensya sa pagbilog kan konseptong Greater East Asia Co-Prosperity, kun sain ikinukumparar man an mga Soldados nin Hapon sa Roosevelt Corollary.[2] Saro sa mga rason kun tano pinapusog kan Hapon an imperyalismo, tangani masimbag an mga isyung panlaog arog kan sobrang populasyon asin kakapusan sa mapagkukuanan. An saro pang rason iyo an mapaglabanan an Sulnopan[3]

Kan Nobyembre 3, 1938, isinuhestyon kan Pamayong Ministro na si Fumimaro Konoe asin Ministro para sa Panluwas na Takodan na si Hachirō Arita an pagbilog kan Bagong Orden sa Subangan na Asya (東亜新秩序[8] Tōa Shin Chitsujo), na limitado sa Hapon, Sina, asin an tawutawuhan na estado nin Manchukuo.[9] Nagtutubid sinda na an unyon, igwang 6 na mawuton:[3]

  1. Permanenteng kapusugan kan Subangan na Asya
  2. Pakikipagtaid-harongan asin internasyonal na hustisya
  3. Pinagsugpon na depensa kontra sa Komunismo
  4. Pagmukna nin sarong bagong kultura
  5. Pagkakasararo kan ekonomiya asin pagtatarabangan
  6. Katuninungan sa bilog na kinaban

An pagkalabo kan mga punto sa itaas, epektibo sa paggibo kan mga tawo na minauyon na marhay sa militarismo asin kolaborasyonismo.[3]

Kadtong Hunyo 29, 1940, rinibayan nin pangaran ni Arita an unyon na Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, na ipighayag niya sa paagi nin adres sa radyo. Sa ngurang ni Yōsuke Matsuoka, urog na tinawan nin doon ni Arita an mga aspeto kan ekonomiya. Kadtong Agosto 1, pinalawig ni Konoe, na maggamit pa nanggad nin orihinal na pangaran, an saklaw kan unyon tanganing iiba an mga teritoryo kan Habagatan -Subangan na Asya.[3] Kadtong Nobyembre 5, pinapusog giraray nin Konoe na sarong bloke nin yen kan Hapon–Manchukuo–Sina[10] na magpapadagos asin 'maniperpekto'.[3]

Uusipon

[baguhon | baguhon an source]
Mga Panginot na artikulo: Kolonyal na Imperyo nin Hapon asin Uusipon nin militar kan Hapon #Shōwa era asin World War II (1926–1945)

An pagkilyab kan Ikaduwang Gubat Pankinaban sa Europa an nagtao nin pagkakataon sa mga Hapones na magibo an mga mawuton kan Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, ning mayong makabuluhan na pagtulod poon sa mga kapangyarihan kan Sulnopanon asin Sina.[11] Kaakibat kaini an pasakyada sa mga teritoryo kan Habagatan-Subangan na Asya tanganing kuanon an saindang natural na yaman. Kun dai nagkikita an mga teritoryo, aagdahon kan mga Hapon an saindang mga nasasakupan, kabali an mga nasa kadagaan na Hapon, na tiuson an "pagdudusa sa ekonomiya" asin pugulan an pagluwas nin materyal sa kaiwal. Arog pa man kaito, ipinangadal ninda an moral na superyoridad nin paglinang kan sarong "espirituwal na kakanyahan" imbes na inuton an materyal na pakinabang arog kan mga kapangyarihan na Sulnopanon.[4]

Matapos an pagtulod kan mga Hapones sa Indotsinang Pranses kadtong 1940, midbid na naglalaom na nin ganap an Hapon sa lain na mga nasyon para sa natural na yaman, nagsugo an Presidente kan US na si Franklin D. Roosevelt an pagpapangalad sa kalakalan sa bakal asin lana, mga hilaw na materyales na importante sa paghihinguwa kan Hapon sa gubat.[12] Kun mayong pag-import kan bakal asin lana, dai makakalaban nin haloy an militar kan Hapon.[12] Bilang resulta kan embargo, nagdesisyon an Hapon na sakyadahon an mga kolonya kan Briton asin Olandes sa Habagatan-subangan na Asya poon 7 sagkod 19 kan Disyembre 1941, na kinukua an mga hilaw na materyales na kaipuhan para sa paghihinguwa sa gubat.[12] Nagin matrayumpo an mga paghihinguwa na ini, na nagpahayag an politikong Hapones na si Nobusuke Kishi sa paagi nin brodkast sa radyo na an halawig na mapagkukuanan, magagamit para sa paggamit kan mga Hapones sa mga bagong nasakop na teritoryo.[13]

Bilang parte kan paggubat sa Pasipiko, an propaganda kan Hapon, nag-iba nin mga pariralang arog kan "Asya para sa mga Asyatiko!" asin pinag-ulayan an pangangaipuhan na "patalingkason" an mga kolonya kan Asya gikan sa kontrol kan mga kapangyarihan nin Sulnopanon.[14] Pinlano man nindang baguhon an hegemonya kan mga Tsino sa merkado nin agrikultura sa Habagatan Subangan na Asya kaiba an mga imigrante kan Hapon tanganing mapakusog an importansya kan ekonomiya kaini, kung sain an dating, hinahamak kan mga subong na Asyanong taghabagatan-sulnopan.[4] An kadaugan kan mga Hapones na darahon an padagos na Ikaduwang Gubat kan Sino-Hapon sa sarong marikas na konklusyon, medyo binabasol sa kakulangan kan mga mapagkukuanan; Sinasabi sa propagandang ini kan Hapon, huli sa paghabo kan mga kapangyarihan na Sulnopanon na magtao nin militar kan Hapon.[15] Bagaman ta an mga nagrarakyada na pwersa nin Hapon kun nugad nakaako nin masiglang pag-ako sa mga teritoryong nabihag dai pa man na nahaloy sa Asya huli ta sa anti-Western asin nugad-nugad na anti-Chinese sentiment,[4] an kasunod na kalupitan nin militar kan Hapon an nagkawsa nin dakol sa mga nangingirukan sa mga rehiyon na idto na ituring an Hapon na urog kasahol ikan sa saindang mga dating kolonyal na namamayo.[14] Ipigsugo kan pamayuhan kan Hapon na mahigpit na pangaputan an mga ekonomiya kan mga sinasakop na teritoryo para sa paggibo kan mga hilaw na materyales para sa paghihinguwa kan Gubat nin Hapones; sarong kaapil nin gabinete an nagpahayag, "Daing mga paghihigpit. Pagsasadiri sinda kan kaiwal. Maninigo tang ku'non an mga inio, gibuhon an anuman na gusto nyato".[16] Halimbawa, susog sa mga pagtatantya, sa irarom kan pananakop kan mga Hapones, dai malagpas sa 100,000 na trabahador na Burmesnon asin Indyanong Malayo an nagadan mantang itinutugdok an Agihan-riles nin Burma-Siam.[17] Ang mga Hapones kun nugad, iniligtas an mga pugrong etniko, arog kan mga imigranteng Tsino, kun sinusuportahan ninda an paghihinguwa sa gubat, anuman an katapatan kan huri. [4]

Nakompleto an An Investigation of Global Policy with the Yamato Race as Nucleus – na sarong hilom na dokumento kadtong 1943 para sa halangkaw na ranggo nin paggamit kan gobyerno - inilatag na an Hapon, bilang an pinaghalian asin pinakamakusog na kapangyarihan nin militar sa laog kan rona, natural na makua nin lagpas na halangkaw na posisyon sa laog kan Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, kaiba an iba pang mga nasyon sa irarom kan proteksyon nin payong kan Hapon.[18][5]

An buklet na Read This and the War is Won—para sa Japanese Army—ipinahiling an kolonyalismo bilang sarong mapang-api na pugro nin mga kolonistang nabubuhay sa karangyaan sa paagi kan pagpapagabat sa mga Asyano. Susog sa Hapon, huli ta an mga takudan kan lahi nin dugo iyo an nagtatakod sa ibang mga Asyano sa mga Hapon, asin nanluya an mga Asyano kan kolonyalismo, ini an itinalaga sa sadiri na tungkulin kan Hapon na "maggibo giraray sa sainda" asin pabutasan sinda gikan sa saindang mga Solnupanon na mang-aapi.[19]

Susog sa Ministro nin Wakang na si Shigenori Tōgō (namayo kan 1941–1942 asin 1945), sakaling magin matrayumpo an Hapon sa pagmukna kan espero na inio, maluwas ini na bilang lider kan Subangan na Asya, asin magigin kautikan an Greater East Asia Co-Prosperity Sphere kan Imperyo nin Hapon.[20]

Komperensya nin Greater East Asia

[baguhon | baguhon an source]
Mga nag-abot sa komperensya nin Greater East Asia
    : Hapon asin mga kolonya
            : Tailandya asin mga teritoryo na inukupa kan Hapon
    : Mga teritoryong pinag-iiwalan asin inaako kan Hapon
An Komperensya nin Greater East Asia kan Nobyembre 1943. Mga nag-abot wala patoo: Ba Maw, Zhang Jinghui, Wang Jingwei, Hideki Tojo, Wan Waithayakon, José P. Laurel, asin Subhas Chandra Bose
Pragmento kan sarong buklet nin propaganda kan Hapones na ipinublikar kan Komperensya sa Tokyo (1943), naglaladaqan kan mga eksena nin mga sitwasyon sa Greater East Asia, poon sa itaas, wala patoo: an pagsakop kan Hapon sa Malaya, an pagkakaigwa kan Tailandya sa irarom ni Plaek Phibunsongkram nin mga teritoryo kan Saharat Thai Doem, Republika nin Sina sa irarom ni Wang Jingwei na kaalyansa kan Hapon, pagbilog nin Subhas Chandra Bose kan Pansamantalang Gobyerno kan Talingkas na Indya, an Estado nin Burma, nagsasapo nin katalingkasan sa irarom ni Ba Maw, an deklarasyon kan Ikaduwang Republika kan Filipinas, asin an mga tawo kan Manchukuo

Sinagibo an Greater East Asia Conference (大東亞會議, Dai Tōa Kaigi) sa Tokyo kadtong ika-5–6 nin Nobyembre 1943:Pinanginutan kan Hapon an mga pamayo kan estado kan mga manlainlain na mga komponento na kaapil kan Greater East Asia Co-Prosperity Sphere. Tinutukdo man an kumperensya na Kumperensya kan Tokyo. An komon na tataramon na ginagamit kan mga delegado sa kumperensya iyo an Ingles.[21] An kumperensya, panginot na ginamit na propaganda.[22]

Sa kumperensya, binati sinda ni Tojo nin sarong talumpati na pinupuri an "espirituwal na kakanyahan" kan Asya imbes na an "materyalistikong sibilisasyon" kan Sulnopan.[23] An saindang pag-uurulayan, nailaladawan sa paagi kan papuri nin pagkakasararo asin pagkondena sa kolonyalismo kan Sulnopanon alagad daing praktikal na mga plano para sa pag-uswag kan ekonomiya o pag-iiribahan.[24] Huli sa kakulangan kan mga representante nin militar sa kumperensya, nagsirbi an kumperensya na sadit na kaimportansyahan sa militar.[22]

Sa sabay-sabay na paggamit kan Wilsonyano asin Pan-Asyanong retorika, an mga mawuton kan kumperensya iyo an papusugon an tuga kan pirang mga nasyon sa Asya sa paghihinguwa nin gera kan Hapon asin tanganing mapamaray an imahe kan Hapon sa kinaban; arog pa man kaito, an mga representante kan iba pang mga nasyon na nag-abot, sa pagbabalo, daing independyente o kinukunsiderar na kaagimba kan Hapon.[25]

An mga minasunod na dignitaryo na nag-abot:

Pamamayo kan imperyal

[baguhon | baguhon an source]

An ideolohiya kan Kolonyal na imperyo kan Hapon, mantang minalawig ininh marhay sa panahon nin gera, naglalaog nin duwang magkakuntrahan na mga impulses. Sa sarong banda, ipinangadal kaini an pagkakasaro kan Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, sarong koalisyon kan mga lahing Asyano na pinamamayuhan kan Hapon kontra sa imperyalismong Sulnopanon sa Asya. Ipinagseselebrar kan paaging ini an mga espirituwal na importansya kan Subangan sa pagkontra sa "crass na materyalismo" kan Solnopan.[26] Arog pa man kaidto, sa pagsasagibi, nagbugtak an mga Hapones nin mga burukrata asin inhinyero na igwang pag-iisip sa organisasyon tanganing padalaganon an saindang bagong imperyo, asin matubod sinda sa mga minamawot na kauragan, modernisasyon, asin mga solusyon sa inhinyero sa mga problemang pansosyudas.[27] An Hapones an opisyal na tataramon kan burukrasya sa gabos nin lugar asin itinukdo sa mga paadalan bilan nasyunal na tataramon[28]

Nagtindog an Hapon nin mga tawutawuhan na rehimen sa Mantsurya asin Sina; nawara sinda sa pagtatapos kan gera. An Imperial Army, nagpadalagan nin daing hirak na mga administrasyon sa kadaklan sa mga nasakop na lugar alagad nagtao nin sobra na paborableng atensyon sa Dutch East Indies. An panginot na obheto iyo an makakua nin langis alagad nirapak kan kolonyal na gobyerno kan Olandes an mga balon kan langis. Arog pa man kaidto, maninigong mapakaray asin bukahan giraray kan mga Hapones an mga ini sa laog kan pirang bulan kan saindang pagsasakyada. Arpg pa man kaidto, kadaklan sa mga tanker na nagdadara nin langis sa Hapon, pinalubog kan mga submarino kan US Navy, kaya urog na nagin talamak an kakulangan sa langis kan Hapon. Nagtao man an Hapon nin sarong hiruon nin nasyonalista kan Indonesya sa irarom ni Sukarno.[29] Nag-abot man giraray sa kapangyarihan si Sukarno kadtong huring parte kan 1940s pagkatapos kan pirang taon na pakikipaglaban sa Olandya.[30]

Filipinas

[baguhon | baguhon an source]

Tanganing maitindog an baseng pang-ekonomiya kan Co-Prosperity Sphere, naisip kan Hukbong Hapones na gamiton an mga puro kan Filipinas bilan mapagkukuanan nin mga produktong agrikultural na kaipuhan kan industriya kaini. Halimbawa, igwang sobrang asukar an Hapon gikan sa Taywan, asin sarong grabeng kakulangan nin gapas, kaya binalo nindang magtanom nin gapas sa mga kasagaan nin asukar na igwang maraot na resulta; kulang sinda sa mga pisog, pestisidyo, asin teknikal na katuudan tanganing magtanom nin gapas. Nagdagsa an mga trabahador nin bukid na mayong trabaho sa mga syudad, kun sain igwang kadiit na tabang asin kadikiton na trabaho. Binalo man kan Hukbong Hapones na maggamit nin asukar sa tubo para panggatong, castor beans asin kopra para sa lana, Derris para sa quinine, gapas para sa uniporme, asin abaka para sa lubid. Masakit isagibo an mga plano huli sa limitadong mga katuudan, nagguho sa mga internasyonal na merkado, maraot na panahon, asin kakulangan sa transportasyon. Nabigo an programa, na nagtatao nin kadiiton na tabang sa industriya kan Hapon asin inililikay an mga mapagkukuanan na kaipuhan para sa produksyon nn pagkakan.[31] Arog kan bareta ni Karnow, "marikas man na nanudan kan mga Pilipino na an 'co-prosperity' iyo an nagboboot-sabihon kan pagkauripon sa mga pangangaipuhan sa ekonomiya kan Hapon".[32]

Masakit an pagbuhay sa bilog na Filipinas kadtong panahon nin gera. Masakit an transportasyon sa tanga kan mga puro huli sa kakulangan nin gasolina. Kulang an pagkakan, na igwang warak-warak na taggutom asin mga hilang na epidemya na naggadan sa ginatos na ribong tawo.[33][34] Kan Oktubre 1943, idineklara kan Hapon an Filipinas bilan sarong talingkas na republika. An Ikaduwang Republika kan Filipinas na itinutulod kan mga Hapones na pinamamayuhan ni Presidente José P. Laurel, napatotoohan na bakong epektibo asin bakong popular huli ta pigmantinir kan Hapon an mahigpit na kontrol.[35]

Pagkabigo

[baguhon | baguhon an source]

An Co-Prosperity Sphere, nagbagsak sa Pagsuko kan mga Hapon sa mga Allies kadtong Setyembre 1945. Si Dr. Ba Maw, an Presidente kan Burma kadtong panahon kan gera sa irarom kan mga Hapon, binasol an militar kan Hapon:

Nahiling sana kan mga militarista an gabos poon sa pananaw kan mga Hapones asin, mas masahol pa, iginiit ninda na gabos nin lain pang nakikitungo sa sainda, kaipuhan arog man kaidto. Para sa sainda, igwa sanang sarong paagi tanganing gibuhon an sarong bagay, an paagi kan Hapon; sarong mawuton asin interes sana, an interes kan Hapon; sasaro sana an tadhana para sa mga nasyon sa Subangan na Asya, tangáning magin kadakolon na Manchukuo o Koryano na nakabugkos magpasagkod pa man sa Hapon. Ining mga pagpapataw nin lahi ... ginibo an anuman na tunay na pagkakasabutan sa tanga kan mga militaristang Hapones asin kan mga tawo sa satuyang rehiyon na haros imposible.[36]

Sa madaling taramon, naggana an Greater East Asia Co-Prosperity Sphere bako para sa ikamamarhay kan gabos na mga nasyon sa Asya kun dai para sa interes kan Hapon, asin sa arog kaidto, nabigo an mga Hapones na makakua nin suporta sa ibang mga nasyon sa Asya. Nagbutwa an mga hiroon nin nasyonalista sa mga nasyon na ini sa Asya sa panahon na inio, asin an mga nasyonalistang ini, nakipagtabangan sa mga Hapon sa pirang lawig. Arog pa man kaidto, inaako ni Willard Elsbree, propesor emeritus nin siyensyang politikal sa Unibersidad nin Ohio, na an gobyerno ng Hapon asin an mga nasyonalistang lider na ini, na dai man nanggad talaga nakamukna nin "tunay na pagkakasararo nin mga interes sa tanga kan duwang partido, [asin] daing sobra na kawaran nin paglaom sa lado kan mga Asyano sa pagkadaog kan Hapon".[37]

An Greater East Asia Co-Prosperity Sphere sa pinakadakulang lawig kaini

An pagkabigo kan Hapon na masabutan an mga mawuton asin interes kan iba pang mga nasyon na kadamay sa Greater East Asia Co-Prosperity Sphere iyo an nagkawsa sa sarong maluya na iribahan kan mga nasyon na nakabugkos sa Hapon sa teorya sana asin bako sa espiritu. Naninindugan si Dr. Ba Maw na maninigong maghimo an Hapon nin lain na resulta kung nagibo sana kan mga Hapones na maghiro susog sa mga ipinahayag na mawuton kan "Asya para sa mga Asyatiko". Ipinapangatuwiran niya na kun an Hapon, nagpahayag kan kasabihan na ini sa poon kan gera asin kun naghiro an mga Hapon sa ideyang idto,

Daing pagkadaog sa militar an pwede maghabon sa saiya nin tiwala asin pasasalamat kan kabanga kan Asya o labi pa, asin idto iyo an magigin importantihon na marhay sa paghahanap para sa saiya nin sarong bago, maurag, asin mapusog na lugar sa sarong kinaban pagkatapos kan gera kun sain maabot an Asya sa saiyang sadiri.[38]

Mga paghihinguwa sa propaganda

[baguhon | baguhon an source]

An mga polyeto,i binaba kan eroplano sa Filipinas, Malaya, Amihanan na Borneo, Sarawak, Singgapura, asin Indonesya, na nag-aalok sa sainda na magbali sa hiruon.[39] Itinugdas an kapwa kultural na sosyudad sa gabos na nasakop na kadagaan tanganing kamootan an mga subong asin baloon na ribayan an Ingles nin Hapon bilan komon na ginagamit na tataramon.[40] An mga polyetong multi-lingguwal, naglaladawan kan kadakol na Asyano na nagmamartsa o nagtatarabangan sa maugmang pagkakasararo, na igwang mga wayaway kan gabos na mga estado asin sarong mapa na naglaladawan sa minamawot na espero.[41] Nagpahayag an iba na nagtao sinda nin mga independiyenteng pamamayo sa mga nasyon na saindang sinakop, sarong pag-aako na pinaluya kan kawa'ran nin kapangyarihan na itinao sa mga tawotawohan na gobyerno na ini.[42]

Sa Tailandya, sarong kalye an itinindog tanganing ipahiling ini, na mapapano nin mga modernong bilding asin bakalan, alagad 9⁄10 kaini, binibilog kan mga huwad na hampang.[43] Sarong network nin mga kumpanya nin paggibo, pagheheras, asin eksibisyon nin pelikula na inisponsor kan Hapon sa bilog na Imperyo kan Hapon asin iribahan na tinukdo na Greater East Asian Film Sphere. Nakasentro an mga pelikulang ini nin mass-produced shorts, newsreels, asin tampok na mga pelikula tangáning agdahon an pagkua kan tataramon na Hapon iyo man an pakikipagtabangan sa mga awtoridad kan kolonyal na Hapon.[44]

Ipinasahang lawig kan teritoryo

[baguhon | baguhon an source]
Sarong 10 sen na selyo kan Hapones gikan 1942 na naglaladawan kan tinatanyang ekstensyon kan Greater East Asia Co-Prosperity Sphere

Bago an paglala kan Ikaduwang Gubat Pankinaban sa Pasipiko asin Subangan na Asya, kinonsiderar kan mga tagaplano kan Hapon na maliwanag na mamamantinir an mga pananakop na nakua sa mga nainot na gera kan Hapon sa Rusya (Habagatan na Sakhalin asin Kwantung), Alemanya (Mandato kan South Seas), asin Sina (Manchuria), pati na man an Korea (Chōsen), Taywan (Formosa), an dai pa sana nahaloy na inagaw an mga kadugagang parte kan Tsina, asin sinakop an Indotsinang Pranses.[45]

An Plano sa Pagtatapok nin daga

[baguhon | baguhon an source]

An sarong makatwirang tumpak na indikasyon manongod sa mga heyograpikong dimensyon kan Co-Prosperity Sphere, ipinaliwanag sa sarong dokumentong Japanese wartime na inilatag kadtong Disyembre 1941 kan Research Department of the Imperial Ministry of War.[45] Midbid sa "Land Disposal Plan in the Greater East Asia Co-Prosperity Sphere" (大東亜共栄圏における土地処分案)[46] ini, pinagsararo nin igwang pagtugot kan asin iyo sa mga direksyon kan Ministro nin Gera (dating PamayongbMinistro) Hideki Tōjō. Ipinapaboot kaini na an naitugdas na mga tawutawuhan na gobyerno kan Manchukuo, Mengjiang, asin an Rehimen nin Wang Jingwei sa Sina na sinakop kan Hapon, padagos na magana sa mga lugar na ini.[45] Lagpas pa sa mga kontemporaryong parte kaini kan impluwensya nin espero kan Hapon, inisip man kaini an pananakyada kan halawig na linyada nin mga teritoryo na minasakop sa haros gabos kan Subangan na Asya, an Kadagatan Pasipiko, asin iyo man an kadarakulang parte kan Sulnopan na Hemispero, kaiba an mga kinamumugtakan na harayo sa Hapon arog kan Habagatan na Amerika asin subangan na Caribbean.[45]

Dawa man na an linalauman na pagpapalawig kan Co-Prosperity Sphere, sobrang ambisyoso, an obheto kan Hapon sa panahon kan "Gubat sa Dakulang Subangan na Asya", dai makua an gabos na teritoryong idinisignar sa plano ning sarabay-sabay, alagad tanganing mag-andam para sa nuanoy na mapagdesisyon na gubat pagkalihis kan mga 20 taon sa paagi kan pagsakop sa mga kolonya nin Asya kan daugon na mga kapangyarihan na Europeo, iyo man an Filipinas gikan sa Estados Unidos.[47] Kan magtaram si Tōjō sa plano sa House of Peers, nalalabuan siya manungod sa mga panghaluyan na prospekto, alagad agpahiwatig na an Filipinas asin Burma, maninigong tawan nin tugot nin katalingkasan, baga man mamamantinir sa irarom kan pamamayo kan Hapon an importanteng teritoryo arog kan Hong Kong.[23]

Dai naiisip sa proyektong ini an islang Mikronesya na naagaw gikan sa Alemanya kadtong World War I asin idineklarar kan Hapon na C-Class Mandates, urog na an Marianas, Carolines, Mga isla nin Marshall, asin pirang iba pa .[45] Sinda an tema kan mga nainot na negosasyon sa mga Aleman asin nilalauman na opisyal na itatao sa Hapon na karibay kan mga kabayadan sa ekonomiya asin pirak.[45]

Binanga kan plano an nuanoy na imperyo kan Hapon sa duwang magkalain na pugro.[45] An inot na pugro kan mga teritoryo, nilalauman na maniparte kan Hapon o kun dai man, yaon sa irarom kan direktang pangangataman kaini. Ikdauwa iyo an mga teritoryong mapapairarom sa kontrol kan pirang istriko na kontroladong maka-Hapon estadong basal susog sa modelo kan Manchukuo, na nominal na "independiyente" na mga kaapil kan Greater East Asian alliance.

Direktang mga sakop nin impluwensya kan Alemanya asin Hapon sa saindang pinakadakulang lawig kadtong taglagas kan 1942. Nagpapahiling an mga arrow nin mga nakaplanong paghiro sa isinusuhestyon na linya kan demarkasyon sa 70° E, na, arog pa man kaito, dai pa tinatanya magpasagkod pa man

An mga parte kan plano, nakasalalay sa matrayumpo na negosasyon sa Alemanyang Nazi asin sarong pankinaban na trayumpo kan mga kusog nin Aksis. Pagkatapos kan pagdeklara nin gubat sa Estados Unidos kan Alemanya asin Italya kadtong ika-11 nin Disyembre 1941, ipinahiling kan Hapon sa mga Aleman an sarong nakabalangkas na kombensyong militar na partikular na maglilimita sa kontinente kan Asya sa paagi kan linyang nagbabanga sa 70th meridian east longitude. An linyang ini, nagdadalagan pahabagatan sa paagi kan Ob River's Arctic estuary, pahabagatan sagkod sa subangan sana kan Khost sa Apganistan asin pasiring sa Kadagatan nin Indyano sa sulnopan kan Rajkot sa Indya, babangaon an teritoryo kan Alemanya na Lebensraum asin spazio vitale kan Alemanya sa sulnopan kaini , asin an Greater East Asia Co-Prosperity Sphere kan Hapon asin an iba pang mga lugar kaini sa sirangan kaini.[48] An plano kan Third Reich para sa pagpapapusog kan sadiri kaining Lebensraum na mga sagkudan sa subangan, kun sain an mga lugar sa amihanan-sulnopan na sagkudan kan Co-Prosperity Sphere, mairal sa Subangan na Asya, kasangkot sa pagmukna kan sarong "living wall" kan Wehrbauer "suldados-parauma" na mga komunidad na nagtatanggol digdi. Arog pa man kaito, dai aram kun an mga kapangyarihan kan Aksis, pormal na nakipag-ulay sa sarong posibleng, komplementaryong pangaduwang linya nin demarkasyon na magbanga sa Hemispero nin Sulnopan.

Pinamamayuhan kan Hapon

[baguhon | baguhon an source]
  • Gobyerno-Heneral kan Pormosa
Hong Kong, Filipinas, Makaw na Portuges (na babakalon hali sa Portugal), an mga isla nin Parasel, asin Isla nin Hainan (na mababakal hali sa tawutawuhan na rehimen nin Intsik). Suway sa ngaran kaini, dai minawot na iiba an isla nin Pormosa (Taywan)[45]
  • Akuan kan Gobyerno nin South Seas
Guam, Nauru, Isla nin Kadagatan, Mga isla nin Gilberto, asin Isla nin Wake[45]
  • Pangkagabsan na Gobyerno nin Rehiyon kan Melanesya o Pangkagabsan na Gobyerno kan Habagatan na Pasipiko
Bagong Guinea kan Briton, Bagong Guinea kan Australya, Admiralties, Bagong Britanya, Bagong Irelandya, Mga isla nin Solomon, Kapuruan nin Santa Cruz, Mga isla nin Ellice, Mga isla nin Fiji, Bagong Hebrides, Bagong Kaledonya, Mga isla nin Loyalty, asin Mga isla nin Chesterfield[45]
  • Gobyerno-Heneral kan Subangan na Pasipiko
Teritoryo kan Haway, Isla nin Howlandya, Isla nin Baker, an mga isla nin Phoenix, an mga Markesa asin mga isla nin Tuamotu, an mga isla nin Sosyudas, an Cook asin mga isla nin Austral, gabos kan mga isla nin Samoa, asin Tonga.[45] Isinaalang-alang man an posibilidad na itugdas giraray an mayo nang Kingdom of Hawaii, susog sa modelo kan Manchukuo.[49] An mga nag-uuyon sa pagsusugpon kan Haway (sa modelo kan Karafuto), minawot na gamiton an lokal na komunidad nin Hapon, na binibilog nin 43% (c. 160,000) kan populasyon sa Haway kadtong 1920s, na sarong pakikinabangan.[49] An Haway, dapat magin sakto sa sadiri sa produksyon nin pagkakan, mantang buwagon an Big Five na mga korporasyon nin asukar asin pinya.[50] Mayong nagibong desisyon manongod sa kun an Haway, maiiiba sa Hapon, magin sarong papet na kahadian, o gamiton na bargaining chip para sa pakinabangan kontra sa U.S.[49]
  • Gobyerno-Heneral kan Australya
Gabos kan Australya kabali an Tasmanya.[45] Dapat mag-ako an Australya asin Nueba Selandya nin sagkod duwang milyon na magingirok na Hapon.[49] Arog pa man kaito, igwang mga indikasyon na an mga Hapones, naghahanap man nin sarong suway na katoninongan sa Australya, asin sarong satellite state imbes na estadong kolonyal na arog kan sa Burma asin Filipinas.[49]
  • Gobyerno-Heneral kan New Zealand
An Amihanan asin mga isla nin Habagatan kan Nueva Selandya, Isla nin Macquarie, iyo man an kabilugan kan habagatan-solnupan kan Pasipiko[45]
  • Gobyerno-Heneral kan Ceylon
Gabos kan Indya sa ibaba kan sarong linyang nagdadalagan na dai makulang poon sa Portuges na Goa sagkod sa baybayon kan Bay of Bengal[45]
  • Gobyerno-Heneral kan Alaska
An nasasakupan kan Alaska, Teritoryong Yukon, an kasulnopan na porsyon kan Mga teritoryo nin Amihanan-sulnopan Northwest, Alberta, British Columbia, asin Washington.[45] Nagkaigwa man nin mga plano na gibuhon na semi-autonomous satellite state an American West Coast (binibilog nin California asin Oregon). An huring planong ini ay hindi seryosong isinasaalang-alang dahil ito ay nakasalalay sa sarong pangkinaban na tagumpay kan mga pwersa nin Axis.[49]
  • Gobyerno-Heneral kan Katahawan na Amerika
Guatemala, El Salvador, Honduras, British Honduras, Nicaragua, Costa Rica, Panama, Colombia, an Maracaibo (kasulnopan) na porsyon kan Venezuela, Ecuador, Cuba, Haiti, Dominikanong Republika, Jamaica, asin An Bahamas. Sa kadugangan, kun arinman sa Mehiko, Peru, o Tsile an malaog sa gubat kontra sa Hapon, dakulang parte kan mga estadong ini an itatao man sa Hapon.[45] Mga pangyayaring nangyari sa tanga kan Mayo 22, 1942, kan ideklara kan Mehiko an gubat sa Axis, sa paagi kan deklarasyon nin gubat kan Peru kadtong Pebrero 12, 1944, asin nagtapos na an Tsile, nagdeklara sana nin gubat sa Hapon kadtong Abril 11, 1945 (huli ta madalian nang madaog an Nazi Germany kadtong panahon na idto), nagdala sa gabos nin tolong mga nasyon na ini sa habagatan-subangan nin Pacific Rim sa baybayon kan Pasipiko kan Sulnopan na Hemispero sa kontrahan sa Hapon sa pagtatapos kan gubat. An nuanoy kan Trinidad, British asin Dutch Guiana, dangan an mga posesyon kan British asin French sa mga isla nin Leeward iyo an napasakamoy kan Imperyal na Hapon na tinuyong bayaan na buka para sa mga negosasyon sa Nazi Germany kun nanggana an pwersa nin Aksis.[45]

Mga estadong tawo-tawo sa Asya

[baguhon | baguhon an source]
  • Kahadian nin Subangan na Indies
Subangan na Indies kan Olandya, Borneyong Briton, mga isla nin Pasko, mga isla nin Cocos, Andaman, mga isla nin Nicobar, asin Portuges na Timor (na mababakal gikan sa Portugal)[45]
  • Kahadian kan Burma
sentro nin Burma, Assam (sarong probinsya kan British Raj), asin an dakulang parte kan Bengal.[45]
  • Kahadian kan Malaya
mga natatada kan estado nin Malay[45]
  • Kahadian kan Annam
Annam, Laos, asin Tonkin[45]
  • Kahadian kan Kambodya
Kambodya asin Kotsintsinang Pranses[45]

An mga tawo-tawong estado na eksistido na kadtong panahon na idto, nabalangkas an Land Disposal Plan, iyo an:

  • Imperyo kan Mantsurya
Mantsuryang Intsik
  • Republika kan Sinang RNG
Lain pang mga parte kan Sina na okupado kan Hapon
  • Mengjiang
Mga teritoryong Panlaog na Mongolya sa sulnopan kan Mantsurya, poon kadtong 1940 opisyal na parte kan Republika kan Sina. Tinuyo ini na pampuon na duon para sa sarong rehimen na masakop sa bilog na Mongolya.

Kontra sa planong nagbugtak an Hapon nin tawo-tawong estado sa Filipinas imbes na direktang kontrolon. Sa kadtong Indotsinang Pranses, an Imperyong Biyetnamita, an Kahadian kan Kampuchea, asin Kahadian kan Luang Phrabang an natugdas. Binalo kan Biyetnamita na magtrabaho para sa katalingkasan asin maggibo nin mga progresibong reporma.[51] An Estado nin Burma, dai nanisarong kahadian.

Mga partidong pampulitika asin hiruon na igwang suporta sa Hapon

[baguhon | baguhon an source]

Mga toltolan

[baguhon | baguhon an source]

Mga pagsambit

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Matthiessen, Sven (2015). Japanese Pan-Asianism and the Philippines from the Late Nineteenth Century to the End of World War II: Going to the Philippines Is Like Coming Home?. BRILL. ISBN 9789004305724. 
  2. ↑ 2.0 2.1 William L. O'Neill, A Democracy at War: America's Fight at Home and Abroad in World War II. Free Press, 1993, p. 53. ISBN 0-02-923678-9
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Colegrove, Kenneth (1941). "The New Order in East Asia". The Far Eastern Quarterly 1 (1): 5–24. doi:10.2307/2049073. https://www.jstor.org/stable/2049073. 
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 W. Giles, Nathaniel (2015). "The Greater East Asia Co-Prosperity Sphere: The Failure of Japan's 'Monroe Doctrine' for Asia". Undergraduate Honors Theses (295): 2–34. https://dc.etsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1265&context=honors. 
  5. ↑ 5.0 5.1 Dower, John W. (1986). War Without Mercy: Race & Power in the Pacific War (1st ed.). New York: Pantheon Books. pp. 262–290. ISBN 039450030X. OCLC 13064585. 
  6. ↑ "The Greater East Asia Co-Prosperity Sphere" (PDF). United States Central Intelligence Agency. 10 August 1945. Retrieved 31 July 2021. 
  7. ↑ "Greater East Asia Co-Prosperity Sphere". A Dictionary of World History. Oxford University Press. Retrieved 31 July 2021. 
  8. ↑ 第二次近衛声明
  9. ↑ Institute of Southeast Asian Studies (2006), Asian security reassessed, pp. 48-49, 63, ISBN 981-230-400-2
  10. ↑ James L. McClain, Japan: A Modern History p 460 ISBN 0-393-04156-5
  11. ↑ William L. O'Neill, A Democracy at War, p. 62.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "Japan's Quest for Power and World War II in Asia". Asia for Educators, Columbia University. Retrieved 31 July 2021. 
  13. ↑ "Japan's New Order and Greater East Asia Co-Prosperity Sphere: Planning for Empire". The Asia-Pacific Journal – Japan Focus. 6 December 2011. Retrieved 31 July 2021. 
  14. ↑ 14.0 14.1 Anthony Rhodes, Propaganda: The art of persuasion: World War II, p. 248, 1976, Chelsea House Publishers, New York
  15. ↑ James L. McClain, Japan: A Modern History p 471 ISBN 0-393-04156-5
  16. ↑ James L. McClain, Japan: A Modern History p 495 ISBN 0-393-04156-5
  17. ↑ Mori, Takato (2006). 'Co-Prosperity' or 'Commonwealth'?: Japan, Britain and Burma 1940-1945 (PDF) (PhD). ProQuest LLC. p. 4. Retrieved 31 July 2021. 
  18. ↑ Dower, John W. (1986). War Without Mercy: Race & Power in the Pacific War (1st ed.). New York: Pantheon Books. pp. 263–264. ISBN 039450030X. OCLC 13064585. 
  19. ↑ John W. Dower, War Without Mercy: Race & Power in the Pacific War pp. 24–25 ISBN 0-394-50030-X
  20. ↑ Iriye, Akira. (1999). Pearl Harbor and the coming of the Pacific War: a Brief History with Documents and Essays, p. 6.
  21. ↑ Levine, Alan J. (1995). The Pacific War: Japan Versus the Allies. Westport: Praeger. p. 92. ISBN 0275951022. OCLC 31516895. 
  22. ↑ 22.0 22.1 "Greater East Asia Conference". World War II Database. Retrieved 2021-07-31. 
  23. ↑ 23.0 23.1 W. G. Beasley, The Rise of Modern Japan, p. 204 ISBN 0-312-04077-6
  24. ↑ Andrew Gordon, A Modern History of Japan: From Tokugawa to the Present, p. 211, ISBN 0-19-511060-9, Plantilya:OCLC
  25. ↑ Abel, Jessamyn (November 2016). The International Minimum: Creativity and Contradiction in Japan's Global Engagement, 1933–1964. Hawaii Scholarship Online. doi:10.21313/hawaii/9780824841072.001.0001. ISBN 9780824841072.  Unknown parameter |s2cid= ignored (help)
  26. ↑ Jon Davidann, "Citadels of Civilization: U.S. and Japanese Visions of World Order in the Interwar Period", in Richard Jensen, et al. eds., Trans-Pacific Relations: America, Europe, and Asia in the Twentieth Century (2003) pp. 21–43
  27. ↑ Aaron Moore, Constructing East Asia: Technology, Ideology, and Empire in Japan's Wartime Era, 1931–1945 (2013) 226–227
  28. ↑ Keong-il, Kim (2005). "Nationalism and Colonialism in Japan's 'Greater East Asia Co-Prosperity Sphere' in World War II". The Review of Korean Studies 8 (2): 65–89. 
  29. ↑ Laszlo Sluimers, "The Japanese military and Indonesian independence", Journal of Southeast Asian Studies (1996) 27#1 pp. 19–36
  30. ↑ Bob Hering, Soekarno: Founding Father of Indonesia, 1901–1945 (2003)
  31. ↑ Francis K. Danquah, "Reports on Philippine Industrial Crops in World War II from Japan's English Language Press", Agricultural History (2005) 79#1 pp. 74–96. JSTOR 3744878
  32. ↑ Stanley Karnow, In Our Image: America's Empire in the Philippines (1989), pp. 308–309
  33. ↑ Satoshi Ara, "Food supply problem in Leyte, Philippines, during the Japanese Occupation (1942–44)", Journal of Southeast Asian Studies (2008) 39#1 pp 59–82.
  34. ↑ Francis K. Danquah, "Japan's Food Farming Policies in Wartime Southeast Asia: The Philippine Example, 1942–1944", Agricultural History (1990) 64#3, pp. 60–80. JSTOR 3743634
  35. ↑ "World War II", in Ronald E. Dolan, ed. Philippines: A Country Study (1991)
  36. ↑ Lebra, Joyce C. (1975). Japan's Greater East Asia Co-Prosperity Sphere in World War II: Selected Readings and Documents, p. 157.
  37. ↑ Lebra, p. 160.
  38. ↑ Lebra, p. 158.
  39. ↑ Anthony Rhodes, Propaganda: The art of persuasion: World War II, p253 1976, Chelsea House Publishers, New York
  40. ↑ Anthony Rhodes, Propaganda: The art of persuasion: World War II, p254 1976, Chelsea House Publishers, New York
  41. ↑ "Japanese Propaganda Booklet from World War II Archived 25 October 2010 at the Wayback Machine."
  42. ↑ "JAPANESE PSYOP DURING WWII"
  43. ↑ Edwin P. Hoyt, Japan's War, p 326 ISBN 0-07-030612-5
  44. ↑ Baskett, Michael (2008). The Attractive Empire: Transnational Film Culture in Imperial Japan. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9781441619709. OCLC 436157559. 
  45. ↑ 45.00 45.01 45.02 45.03 45.04 45.05 45.06 45.07 45.08 45.09 45.10 45.11 45.12 45.13 45.14 45.15 45.16 45.17 45.18 45.19 45.20 45.21 Weinberg, L. Gerhard. (2005). Visions of Victory: The Hopes of Eight World War II Leaders p.62-65.
  46. ↑ 検察側文書 1987 号、法廷証 679 号（1946 年 10 月 9 日付速記録）
  47. ↑ Storry, Richard (1973). The double patriots; a study of Japanese nationalism. Westport: Greenwood Press. pp. 317–319. ISBN 0837166438. OCLC 516227. 
  48. ↑ Norman, Rich (1973). Hitler's War Aims: Ideology, the Nazi State, and the Course of Expansion. W.W. Norton & Company Inc. p. 235. 
  49. ↑ 49.0 49.1 49.2 49.3 49.4 49.5 Levine (1995), p. 92
  50. ↑ Stephan, J. J. (2002), Hawaii Under the Rising Sun: Japan's Plans for Conquest After Pearl Harbor, p. 159, ISBN 0-8248-2550-0
  51. ↑ Furuta, Motoo (2017). "Some Issues Surrounding the Evaluation of the Trần Trọng Kim Cabinet". Vietnam-Indochina-Japan Relations during the Second World War. Waseda University Institute of Asia-Pacific Studies. pp. 124–129. 

Urog pang mababasa

[baguhon | baguhon an source]

Mga panluwas na takod

[baguhon | baguhon an source]
An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Greater East Asia Co-Prosperity Sphere.
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Greater_East_Asia_Co-Prosperity_Sphere&oldid=277295"