Кундзкая культура
Ку́ндзкая культу́ра — мэзалітычная культура VIII—V тысячагодзьдзяў да нашай эры, распаўсюджаная на тэрыторыі ўсходняй Прыбалтыкі ад Польшчы да Ленінградзкай вобласьці і паўднёвай Фінляндыі. Разьвілася на базе сьвідэрскай культуры і пазьней эвалюцыянавала ў нарвенскую культуру. Пуліскае паселішча кундзкай культуры лічыцца сьледам старажытнага знаходжаньня чалавека на тэрыторыі Эстоніі. Кундзкая культура названа ў гонар эстонскага места Кунда (знаходзіцца каля 110 кілямэтраў на ўсход ад Таліну, побач зь якім было знойдзена першае шырока вывучанае паселішча на гары Ламасьмяэ і ў навакольным тарфяніку.
На тэрыторыі Беларусі вядомыя тры паселішчы, два ў Полацкім раёне і адно — у Верхнядзьвінскім.
Прадстаўнікі культуры часта выкарыстоўвалі для вытворчасьці інструмэнтаў і зброі рогі і косткі, што было абумоўлена рэдкімі радовішчамі крэменю ў рэгіёне. Мёртвых хавалі ў выпрастаным становішчы ў адзіночку ці групамі (часам у некалькі ярусаў), часта пасыпалі трупы вохрай і клалі да іх прылады працы.
Выказваюцца здагадкі, што носьбіты гэтай культуры мелі гаплягрупу N1c.