Поль Франсуа Жан Нікаля віконт дэ Барас
| Поль Франсуа Жан Нікаля віконт дэ Барас | |
| па-француску: Paul François Jean Nicolas, vizconde de Barras па-француску: Paul Barras | |
 Поль Барас | |
| 60-ы Старшыня Канвэнту | |
|---|---|
| 4 лютага 1795 — 19 лютага 1795 | |
| Папярэднік: | Станіслаў Ровэр |
| Наступнік: | Франсуа Люі Бурдон |
| 10-ы Старшыня Дырэкторыі | |
| 27 лістапада 1797 — 25 лютага 1798 | |
| Папярэднік: | Люі Мары Лярэвэльлер-Лепо |
| Наступнік: | Філіп Антуан Мэрлен з Дуэ |
| 15-ы Старшыня Дырэкторыі | |
| 25 лютага 1799 — 26 траўня 1799 | |
| Папярэднік: | Люі Мары Лярэвэльлер-Лепо |
| Наступнік: | Філіп Антуан Мэрлен з Дуэ |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся: |
30 чэрвеня 1755 Фокс-Амфу |
| Памёр: |
29 студзеня 1829 (73 гады) Шаё, прадмесьце Парыжу |
| Партыя: | |
| |
Поль Франсуа Жан Нікаля, віконт дэ Барас (па-француску: Paul Francois Jean Nicolas, vicomte de Barras; 30 чэрвеня 1755, Фокс-Амфу, — 29 студзеня 1829, Шаё) — дзеяч Вялікае францускае рэвалюцыі, адзін зь лідэраў тэрмідарыянскага перавароту, дырэктар усіх складаў Дырэкторыі й фактычны яе кіраўнік у 1795—1799 гадах.
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вайсковая служба
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзіўся ў Правансе ў вельмі старадаўняй дваранскай сям’і — у тых краях існавала прымаўка: «Шляхетныя, як Баррасы, гэтак жа старажытныя, як скалы Правансу». У 1771 годзе ва ва ўзросьце шаснаццаці гадоў паступіў на вайсковую службу ў Лянгедоскі драгунскі полк у чыне су-лейтэнанта, але адрозьніўся заганамі й распушчанасьцю ды за крадзеж грошай у калегі быў разжалаваны й звольнены. Па пратэкцыі сваяка, які займаў высокі пост у каляніяльнай адміністрацыі, атрымаў прызначэньне ў гарнізон Пандышэры, па дарозе куды патрапіў у караблекрушэньне каля Мальдыўскіх выспаў і зь вялікімі цяжкасьцямі дабраўся да месца. Пасьля здачы Пандышэры ангельцам у 1778 годзе вярнуўся ў Францыю, быў ізноў накіраваны ў асады на караблях адмірала Сюфрэна, у 1781 годзе прысутнічаў пры марскім бою пры Порта-Прая, знаходзячыся на борце карабля «Артэзьен», а потым служыў у францускіх частках, раскватараваных на мысе Добрае Надзеі. Пасьля заключэньня Вэрсальскай мірнай дамовы у 1783 годзе, якая прызнала незалежнасьць паўночнаамэрыканскіх асадаў Ангельшчыны, ён, ня зладзіўшы з тагачасным марскім міністрам маршалам дэ Кастры, выйшаў у адстаўку ў чыне капітан-лейтэнанта й вярнуўся ў Парыж. Там ён вёў досыць бязладнае жыцьцё, стаўшы заўсёднікам гульнёвых дамоў.
Пачатак рэвалюцыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Да пары да часу ён не выяўляў цікавасьці да палітыкі. Вядома, што ў салёне сваёй знаёмай, опэрнае сьпявачкі Сафі Арну, ён бачыўся зь Міраба. Пры ўзяцьці Бастыліі у 1789 г. ён прысутнічаў толькі ў якасьці гледача. Тым ня менш, ён ужо быў чальцом Якабінскага клюбу. Пасьля ён патроху ўцягнуўся ў палітычную дзейнасьць: быў чальцом найвышэйшага нацыянальнага суда Арлеану, потым, у верасьні 1792 г., дэпартамэнт Вар яго абраў дэлегатам і камісарам у Італьянскае войска, якім тады камандаваў генэрал Ансэльм і якое пры ім узяло Ніццу, пасьля чаго як дэпутат Вару ў сьнежні таго ж году ён адправіўся ў Нацыянальны Канвэнт.
Чалец Канвэнта
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Далучыўся да мантаньяраў, хоць у «Мэмуарах» сьцьвярджаў, што не падтрымліваў ні мантаньяраў, ні жырандыстаў. 16-17 студзеня 1793 году галасаваў за сьмяротнае пакараньне караля Людовіку XVI. Разам з Фрэронам, сталым ягоным сябрам, у красавіку 1793 г. быў накіраваны як камісар Канвэнта ў дэпартамэнты Верхнія й Ніжнія Альпы для паскарэньня вербаваньня рэкрутаў, потым, у траўні, ізноў у Італьянскае войска, якім тады камандаваў генэрал Брунэ. У жніўні зьмясьціў генэрала Брунэ, абвінавачанага ў зносінах з ворагам.
З чэрвеня, пасьля падзеньня жырандыстаў, Поўдзень Францыі быў абхоплены паўстаньнямі, якія атрымлівалі падтрымку з боку эмігрантаў і інтэрвэнтаў. У якасьці камісара Канвэнту Барас удзельнічаў у здушэньні раяліскага мецяжу ў Тулёне (жнівень-сьнежань 1793). Ён першым ацаніў маладога лейтэнанта Напалеона Банапарта, сваёю ўладаю вырабіў яго ў капітаны за ўдалую рэкагнасцыроўку ўзьбярэжжа й наблізіў да сябе; але галоўную заслугу ва ўзяцьці Тулёну ён прыпісвае генэралу Дзюгам’е, які камандаваў штурмам. Прыняў асабісты ўдзел у захопе форта Фарон на левым флянгу.
Ажыцьцяўляючы рэпрэсіі ў Тулёне й Марсэлі (на некаторы час, па іх ініцыятыве, якія атрымалі назвы адпаведна «Порт Горы» і «Безназоўны горад»), Барас і Фрэрон надзвычай узбагаціліся. Камітэт грамадзкага выратаваньня, да якога дайшлі скаргі на іх, 23 студзеня 1794 году іх адклікаў. З захапленьнем прыняты ў Канвэнце, але вельмі холадна — у Камітэце, Барас паспрабаваў узьдзейнічаць асабіста на Рабэсп’ера, але той не пажадаў зь ім размаўляць. Пасьля гэтага, утварыўшы групоўку, пасьля вядомую як тэрмідарыянцы, ён пачаў рыхтаваць змову супраць Рабэсп’ераў.
Быў актыўным удзельнікам тэрмідарыянскага перавароту (27—28 ліпеня 1794). У Канвэнце напачатку падзеяў не прысутнічаў, але ў крытычны момант быў прызначаны кашталянам Парыжу, камандуючым ягонымі ўнутранымі войскамі, прывёў калёну сілаю ў чатыры тысячы чалавек на Грэўскі пляц і дамогся пералому падзеяў на карысьць Канвэнту. Асабіста камандаваў захопам Ратушы, дзе атуліліся Рабэсп’ер і ягоныя прыхільнікі, і іх арыштам. Неўзабаве пасьля перавароту ўвайшоў у склад Камітэта грамадзкае бясьпекі.
5 кастрычніка 1795 году (13 вандэм’ера IV году) раялісты ў Парыжы ўладкавалі мяцеж, і Барасу, ізноў прызначанаму камандуючым узброенымі сіламі Парыжу, было даручана яго здушыць. Дзеля гэтага ён прыцягнуў шэраг знаёмых генэралаў, у тым ліку Бруна ды Напалеона Банапарта. Апошняга ён зрабіў сваім ад’ютантам, а пасьля пасьпяховага завяршэньня падзеяў дамогся ў Канвэнце яго прызначэньня сваім намесьнікам.
Дырэкторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Калі ў адпаведнасьці з Канстытуцыяю III году Рэспублікі 27 кастрычніка 1795 году ўрадам Францыі стала Дырэкторыя, Барас увайшоў у яе склад, стаўшы яе фактычнаю часткаю. Яму атрымалася захаваць сваю пасаду й пасьля перавароту 18 фруктыдора V году (4 верасьня 1797), у якім ён прыняў актыўны ўдзел, стаўшы чальцом Другое дырэкторыі, і пасьля перавароту 30 прэрыяля VII году (18 чэрвеня 1799 году), калі ён увайшоў у склад Трэцяе.
Уславіўся надзвычайным цынізмам, сквапнасьцю, непераборлівасьцю ў сродках пры набыцьці багацьцяў і дэманстратыўнаю раскошаю ладу жыцьця. Адзін зь ягоных калегаў, Карна, характарызаваў яго як «заступніка заганнае шляхты ды хвалькоў», іншы, Лярэвэльер-Лепо, зваў чалавекам «бяз веры й маральнасьці <…> у палітыку, без характару і рашучасьці <…> якія валодаюць усімі густамі пышнага, шчодрага, пышнага й марнатраўнага князя»[1].
Атачыў сябе самымі ўслаўленымі куртызанкамі свайго часу. Адной зь іх была Тэрэза Кабарус, жонка ягонага паплечніка па Тэрмідарыянскім перавароце Тальена. Яна практычна мела ролю яго мужы і ўладкоўвала прыёмы. (У маладосьці Барас ажаніўся зь невядомай спадарычнай, але пакінуў яе ў Правансе.) Ад іншае палюбоўніцы, удавы генэрала Багарнэ — Жазэфіны, ён адкараскаўся, арганізаваўшы ў 1796 годзе яе шлюб са сваім пратэжэ генэралам Банапартам.
Сыход з палітыкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пасьля перавароту 18 брумэра (9—10 лістапада 1799) Барас спачатку чакаў, што першы консул закліча яго да ўлады, але той зьлічыў яго занадта скампрамэтаваным, каб мець зь ім справы. Барас быў адхілены ад удзелу ў палітычным жыцьці; яго адправілі спачатку ў яго замак Гробуа, потым у Бэльгію, адтуль у Праванс, а ў 1810 годзе яму было канчаткова забаронена жыць у Францыі.
Змушаны пасяліцца ў Рыме, ён заставаўся там аж да першага адрачэньня Напалеона. Пры Рэстаўрацыі яму, нягледзячы на рэпутацыю «царазабойцы», дазволілі вярнуцца ў Францыю. Там ён пісаў мэмуары й 29 студзеня 1829 году памёр у Шаё, прадмесьці Парыжу.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Цыт. па: Tulard J., Fayard J.-F., Fierro A. Histoire et dictionnaire de la Revolution francaise. Paris: R. Laffont, 1987. P. 563—564.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Barras, Paul de. Memoires. Clermont-Ferrand: Paleo, 2004—2006. T. I—VIII. ISBN 2-84909-106-5, ISBN 2-84909-9107-3, ISBN 2-84909-180-4, ISBN 2-84909-193-6, ISBN 2-84909-204-5, ISBN 2-84909-205-3, ISBN 2-84909-215-0, ISBN 2-84909-216-9.
- Tulard J., Fayard J.-F., Fierro A. Histoire et dictionnaire de la Revolution francaise: 1789—1799. Paris: R. Laffont, 1987. ISBN 2-221-04588-2.
- Бовыкин Д. Ю. 13 вандэмьера: хто вінаваты? // Францускі штогоднік 2006. М., 2006. С. 80 — 129.
- Добролюбский К. П. Тэрмідор: Нарысы па гісторыі клясавае барацьбы ў Францыі ў 1794—1795 гг. Адэса: Изд-у і тып. Адэс. дзярж. ун-тая, 1949.