Васіль Піліпавіч Маргелаў

Васіль Піліпавіч Маргелаў
Мянушка	Баця, Дэсантнік № 1, дзядзька Вася, першы сокал ПДВ
Дата нараджэння	14 (27) снежня 1908
Месца нараджэння	Екацярынаслаў, Кацярынаслаўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	4 сакавіка 1990(1990-03-04) (81 год)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Дзеці	Anatoly Margelov[d], Vitaly Margelov[d] і Aleksandr Margelov[d]
Альма-матар	Ваенная акадэмія Генеральнага штаба Узброеных Сіл Расійскай Федэрацыі Аб’яднаная беларуская ваенная школа
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Прыналежнасць	Расійская імперыя СССР
Род войскаў	Пяхота (1928—1948) ПДВ Паветрана-дэсантныя войскі
Гады службы	1928—1990
Званне
Камандаваў	ПДВ СССР
Бітвы/войны	Паход у Заходнюю Беларусь, Савецка-фінляндская вайна, Вялікая Айчынная вайна.
Узнагароды і званні	Ордэн «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» II ступені Ордэн «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» III ступені Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна» Медаль «За абарону Ленінграда» Медаль «За абарону Адэсы» Медаль «За абарону Сталінграда» Юбілейны медаль «Сорак гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» Медаль «За ўзяцце Будапешта» Медаль «За ўзяцце Вены» Медаль «Ветэран Узброеных Сіл СССР» Медаль «За ўмацаванне баявой садружнасці» Юбілейны медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту» Медаль «40 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «60 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «70 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «У памяць 250-годдзя Ленінграда» Замежныя ўзнагароды: Ордэн Адраджэння Польшчы 3-й ступені Медаль «За Одру, Нісу, Балтыку» Ордэн Клемента Готвальда Ордэн «Легіён пашаны» ступені генерала Бронзавая зорка, ЗША Медаль «Брацтва па зброі» Медаль «Кітайска-савецкая дружба» Чэхаславацкі залаты медаль «За ўмацаванне дружбы па зброі» Ордэн Тудара Владзімірэску II ступені Ордэн Тудара Владзімірэску III ступені Ордэн «Зорка дружбы народаў» 3 ступені
Сувязі	Сыны — Аляксандр і Віталь
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Васі́ль Пілі́павіч Марге́лаў (27 снежня 1908 (9 студзеня 1909 па новым стылі), Екацярынаслаў, Расійская імперыя — 4 сакавіка 1990, Масква) — савецкі военачальнік, камандуючы паветрана-дэсантнымі войскамі ў 1954—1959 і 1961—1979 гадах, Герой Савецкага Саюза (1944), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1975).

Аўтар і ініцыятар стварэння тэхнічных сродкаў ПДВ і метадаў прымянення частак і злучэнняў паветрана-дэсантных войскаў, многія з якіх ўвасабляюць сабой той вобраз ПДВ УС СССР і УС Расіі, які існуе ў цяперашні час. Сярод людзей, якія маюць дачыненне да гэтых войскаў, лічыцца дэсантнікам № 1.

Біяграфія

Юнацкія гады

В. Ф. Маркелаў (пасля Маргелаў) нарадзіўся 27 снежня 1908 г. (9 студзеня 1909 г. па новым стылі) у горадзе Екацярынаславе (цяпер Дніпро, Украіна), у сям’і выхадцаў з Беларусі. Па нацыянальнасці беларус. Бацька — Піліп Іванавіч Маркелаў, рабочы-металург. (Прозвішча Маркелаў у Васіля Піліпавіча пасля было запісана як Маргелаў з-за памылкі ў партбілеце.)

У 1913 годзе сям’я Маргелавых вярнулася на радзіму Піліпа Іванавіча — у мястэчка Касцюковічы Клімавіцкага павета (Магілёўская губерня). Маці В. Ф. Маргелава, Агаф’я Сцяпанаўна, была родам з суседняга Бабруйскага павета. Па некаторых звестках, В. Ф. Маргелаў ў 1921 годзе скончыў царкоўна-прыходскую школу (ЦПШ). Падлеткам працаваў грузчыкам, цесляром. У тым жа годзе паступіў вучнем у гарбарную майстэрню, неўзабаве стаў памочнікам майстра. У 1923 годзе паступіў чорнарабочым ў мясцовы «Хлебапрадукт». Ёсць звесткі, што ён скончыў школу сельскай моладзі, і працаваў экспедытарам па дастаўцы паштовых адпраўленняў на лініі Касцюковічы — Хоцімск.

З 1924 года працаваў у Екацярынаславе на шахце імя М. І. Калініна чорнарабочым, затым канагонам.

У 1925 годзе накіраваны зноў у БССР, лесніком у леспрамгас. Працаваў у Касцюковічах, у 1927 годзе стаў старшынёй рабочага камітэта леспрамгаса, абраны ў мясцовы Савет.

Пачатак службы

У Чырвоную Армію прызваны ў 1928 годзе. Накіраваны вучыцца ў Аб’яднаную беларускую ваенную школу (АБВШ) імя ЦВК БССР у Мінску, залічаны ў групу снайпераў. З II-га курса — старшына кулямётнай роты. У красавіку 1931 з адзнакай скончыў Мінскае ваеннае вучылішча (былую АБВШ).

Пасля заканчэння вучылішча прызначаны камандзірам кулямётнага ўзвода палкавой школы 99-га стралковага палка 33-й Тэрытарыяльнай стралковай дывізіі (Магілёў). З 1933 года — камандзір узвода ў Мінскім ваенна-пяхотным вучылішчы імя М. І. Калініна. У лютым 1934 года назначаны памочнікам камандзіра роты, у маі 1936 года — камандзірам кулямётнай роты. З 25 кастрычніка 1938 камандаваў 2-м батальёнам 23-га стралковага палка 8-й стралковай дывізіі імя Дзяржынскага Беларускай асобай ваеннай акругі. Узначальваў разведку 8-й стралковай дывізіі, будучы на пасадзе начальніка 2-га аддзялення штаба дывізіі.

Ваенныя гады

У гады савецка-фінскай вайны (1939—1940) камандаваў Асобным разведвальным лыжным батальёнам 596-га стралковага палка 122-й дывізіі. Падчас адной з аперацый узяў у палон афіцэраў шведскага Генеральнага штаба.

Пасля заканчэння савецка-фінскай вайны прызначаны на пасаду памочніка камандзіра 596-га палка па страявой частцы. З кастрычніка 1940 года — камандзір 15-га асобнага дысцыплінарнага батальёна (15адысб). 19 чэрвеня 1941 г прызначаны камандзірам 3-га стралковага палка 1-й мотастралковай дывізіі (аснову палка склалі байцы 15адысб).

У Вялікую Айчынную вайну — камандзір 13-га Гвардзейскага стралковага палка, начальнік штаба і намеснік камандзіра 3-й гвардзейскай стралковай дывізіі. З 1944 года — камандзір 49-й гвардзейскай стралковай дывізіі 28-й арміі 3-га Украінскага фронту. Кіраваў дзеяннямі дывізіі пры фарсіраванні Дняпра і вызваленні Херсона, за што ў сакавіку 1944 года быў удастоены звання Героя Савецкага Саюза. Пад яго камандаваннем 49-я гвардзейская стралковая дывізія ўдзельнічала ў вызваленні народаў Паўднёва-Усходняй Еўропы.

В. П. Маргелаў і курсанты 44-й вучэбнай дывізіі ПДВ, 2 жніўня 1977 года; Гайжунай, Літоўская ССР.

Памяць

Імем Васіля Піліпавіча Маргелава названа вуліца ў Віцебску.

Літаратура

• Костин Б. А. Маргелов. — М. : Молодая гвардия, 2005. — 318 с. — (Жизнь замечательных людей: Сер. биогр.; Вып. 955). — 5 000 прим. — ISBN 5-235-02846-5

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Васіль Піліпавіч Маргелаў
• Васіль Піліпавіч Маргелаў на сайце «Героі краіны»
• Сайт пра В. П. Маргелава
• Саюз пакаленняў Паветрана-дэсантных войскаў Расіі Архівавана 9 ліпеня 2011.
• Васіль Філіповіч Маргелаў. Біяграфічная даведка. РІА Навіны.
• Музей-кватэра Васіля Філіповіча Маргелава.