Звон (газета)
| «Звон» | |
|---|---|
 Звон № 1, 25 жніўня 1919 г. | |
| Тып | газета |
| Краіна | |
| Заснавана | 25 жніўня 1919 |
| Спыненне публікацый | 19 кастрычніка 1919 |
| Мова | беларуская |
| Галоўны офіс | Менск, Юбілейны дом |
.svg){kind=small}
«Звон» — штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газета. Выдавалася з 25 жніўня да 19 кастрычніка 1919 года ў Менску на беларускай мове ва ўмовах польскай акупацыі ў часе савецка-польскай вайны.
Подпіс рэдактара — Я. (Іадвіга, Ядвіга) Луцэвіч. Подпіс у нумарах 1—5 «Рэдактар-выдавец І. Луцэвіч» даў падставу некаторым даследчыкам (Алег Лойка, Юры Туронак) сцвярджаць, што рэдактарам «3вона» быў Янка Купала (Іван Луцэвіч). Аднак паводле звестак аддзела нацыянальнасцей і друку Грамадзянскага ўпраўлення ўсходніх земляў (31 жніўня 1919, Варшава), газетай кіравала група рэдактараў: Язэп Лёсік, Юзюк Фарботка, Аляксандр Прушынскі (Алесь Гарун), Макар Касцевіч (Макар Краўцоў)[1].
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік].jpg)
Матэрыялы газеты прасоўваюць ідэю адбудовы беларускай дзяржаўнасці, адраджэння гаспадаркі і культуры[1]. У рэдакцыйным праграмным артыкуле «Нашае заданне» (№ 1) падкрэслівалася неабходнасць адбудовы «свае ўласнае Беларускае дзяржавы, свайго роднага беларускага Гаспадарства», стварэння беларускага войска, якое аб’яднала б беларускія землі, а затым Устаноўчы Сойм выявіў бы волю народа. Рэдакцыя звярнулася да польскай дэмакратыі з заклікам адмовіцца ад экспансіянісцкіх планаў у адносінах да Беларусі і прызнаць за беларускім народам права на самастойнае існаванне. Распрацоўвала праграму дзяржаўнага будаўніцтва і ўзаемаадносін з суседзямі: пра плебісцыт на Беларусі (№ 3, 4), «Вільня — сталіца Беларусі» (№ 10), «Незалежная Беларусь і Расія» (№ 15), «Незалежная Беларусь і Польшча» (№ 17), «Унія ці федэрацыя з Польшчаю» (№ 22), Янкі Купалы «Адбудова Беларусі» (№ 27) і іншыя. Змясціла зварот Юзафа Пілсудскага да насельніцтва былога Вялікага Княства Літоўскага ад 22 красавіка 1919 года (№ 1), матэрыялы пра яго візіт у Менск 19 верасня (№ 11, 12, 14, 17). Надрукавала «Кароткую гісторыю культурнага жыцця Беларусі» Язэпа Лёсіка (№ 2, 4, 5), некралог на Івана Луцкевіча (№ 2), успаміны пра яго Макара Краўцова і Змітрака Бядулі (№ 6, 7). Шырока асвятляла барацьбу за стварэнне беларускай школы: у артыкулах «Не маюць прытулку» (№ 21) выказала рашучы пратэст у сувязі з захопам польскімі ўладамі памяшканняў беларускіх навучальных устаноў у Менску, падкрэсліўшы, што беларусам пакінулі адно толькі права — «пазіраць на жыццё іншых і моўчкі сціскаць кулакі, распаляючы ў сэрцы помсту».
Газета мела рубрыкі «Беларуская хроніка», «Менскія навіны», «Беларускі тэатр» і іншыя. На яе старонках упершыню надрукаваныя вершы Янкі Купалы («Беларускія сыны», «3 павяўшай славы», «Паўстань», «Мая навука», «Паэта і цэнзар», «Наша гаспадарка» і інш.), творы Вячаслава Адамовіча, В. Бруевіча, Змітрака Бядулі, Макара Краўцова, Язэпа Лёсіка, Сымона Рака-Міхайлоўскага, Юзюка Фарботкі, Міхася Чарота і іншых.
У крыніцах савецкага часу сцвярджаецца, што газета друкавала матэрыялы паланафільскага кірунку, выступала за ўваходжанне Беларусі ў склад Польшчы[2][3].
Пераемніцай выдання стала газета «Беларусь».
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 4. Графік — Зуйка / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1971. — 608 с.: іл., карты.
- Скалабан В. «Звон» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. 432—433
- Турук Ф. Белорусское движение. Очерк истории национального и революционного движения белоруссов. — Москва: Государственное издательство, 1921; — Мн.: Картографическая фабрика Белгеодезии, 1994
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- «Звон» // kamunikat.org Архівавана 16 жніўня 2019.