Румынскія ваеннапалонныя ў СССР

Румынскія ваеннапалонныя ў СССР — служачыя Узброеных сіл Румыніі, якія патрапілі ў палон Чырвонай Арміі падчас Другой сусветнай вайны. Разам з палоннымі з Вермахта і з вайскоўцамі дзяржаў-саюзніц гітлераўскай Германіі знаходзіліся ў лагерах ваеннапалонных у першае пасляваеннае дзясяцігоддзе, пасля чаго былі рэпатрыяваны ў Румынію.

Гісторыя пытання

На першых этапах удзелу румынскай арміі ў баях у СССР не было шматлікіх выпадкаў паланення румынскіх салдат. Але ўжо пасля Сталінградскай бітвы шмат румынаў апынуліся ў палоне разам з нямецкай арміяй Паўлюса^[1]. Пазней праблема здачы румынскіх салдат у палон стала масавай. Пасля таго як у 1944 г. Румынія капітулявала перад СССР, арышты румынскіх грамадзян і іх дэпартацыя ў Савецкі Саюз працягваліся. З некаторых добраахвотнікаў з ліку румынскіх палонных фарміраваліся вайсковыя часткі, якія ваявалі на баку СССР.

Вызваленне палонных пачалося ў 1946 г. і расцягнулася да 1956 г. Пасля вяртання ў Румынію некаторыя вайскоўцы атрымалі новыя турэмныя пакаранні ад новай камуністычнай улады за ўдзел у вайне супраць СССР.

Колькасць ваеннапалонных Германіі і яе саюзнікаў у СССР

Звесткі пра колькасць ваеннапалонных УС Германіі і яе саюзнікаў у лагерах НКУС СССР на 22 красавіка 1956 г^[2]. (У гэту табліцу не ўваходзяць калабарацыяністы з грамадзян СССР, а звесткі даюцца па нацыянальным паходжанні палонных, а не іх краіне пражывання.)

Нацыянальнасць	Усяго ўлічана ваеннапалонных	Вызвалена і рэпатрыявана	Памерла ў палоне
немцы	2 171 312	2 031 743	297 250
аўстрыйцы	156 681	145 790	10 891
чэхі і славакі	69 977	65 954	4 023
французы	23 136	21 811	1325
югаславы	21 830	20 354	1476
палякі	60 277	57 149	3128
галандцы	4730	4530	200
бельгійцы	2014	1833	181
люксембуржцы	1653	1560	93
іспанцы	452	382	70
датчане	456	421	35
нарвежцы	101	83	18
іншыя нацыянальнасці	3989	1062	2927
Усяго па Вермахту	2 733 739	2 352 671	381 067
%	100 %	86,1 %	13,9 %
венгры	513 766	459 011	54 755
румыны	187 367	132 755	54 612
італьянцы	48 957	21 274	27 683
фіны	2377	1974	403
Усяго па саюзнікам	752 467	615 014	137 753
%	100 %	81,7 %	18,3 %
Усяго ваеннапалонных	3 486 206	2 967 686	518 520
%	100 %	85,1 %	14,9 %

Цікавыя факты

А. І. Салжаніцын у рамане «Архіпелаг ГУЛАГ» узгадваў сваё знаёмства з румынскім вайсковым разведчыкам падчас знаходжання ў адной з турмаў.
9 верасня 2003 года прэзідэнт Румыніі адкрыў мемарыял румынскім салдатам, якія загінулі ў СССР, у былым лагеры «Спаскі», дзе было больш за ўсё румынскіх ваеннапалонных^[3].
Гісторык А. Шаркоў, спецыяліст па ваеннапалонным часоў Другой сусветнай вайны ў СССР, сцвярджае, што сярод палонных у лагерах НКУС у БССР былі румыны^[4].

Зноскі

↑ Вильгельм Адам. Катастрофа на Волге. Я был адъютантом фельдмаршала Паулюса (руск.)
↑ ЦХИДК. Ф.1п, оп. 32-6, д. 2, л. 8-9.
↑ Vasile Soare. Prizonierii militari şi civili români detinuţi in lagărele de concentrare staliniste de pe teritoriul regiunii Karaganda, Kazahstan, in perioada 1941—1950 (рум.)(недаступная спасылка) // The Epoch Times, March 14, 2006. Архівавана 10 ліпеня 2011.
↑ Цыт. па: В. Черкасова. ЗАЛОЖНИКИ ВОЙНЫ. После окончания боев ими остаются военнопленные // Белгазета, 17.09.2001, № 36 (302).

Спасылкі

A. Antonov-Ovseenko. The Time of Stalin — portrait of a tyranny. San Francisco: Harper & Row, 1981. ISBN 0-06-010148-2
Johann Urwich-Ferry. Ohne Pass durch die UdSSR. München: Vereinigung der Freien Rumänen, 1976—1978. Румынскі пераклад: Fără paşaport prin URSS. Amintiri. Bucureşti: Editura Eminescu, 1999.
Florin Constantiniu. Surse sovietice despre prizonierii români în URSS (рум.)(недаступная спасылка) Архівавана 27 красавіка 2012.
Romanian Prisoners in the USSR after WWII (англ.) // Radio România Internaţional.
Vitalie Văratec. Prizonieri de război români în Uniunea Sovietică. Documente 1941—1956. Bucureşti: Monitorul oficial R.A., 2013. Прэзентацыя і агляд кнігі (рум.)

Гл. таксама

[1] Вильгельм Адам. Катастрофа на Волге. Я был адъютантом фельдмаршала Паулюса (руск.)

[2] ЦХИДК. Ф.1п, оп. 32-6, д. 2, л. 8-9.

[3] Vasile Soare. Prizonierii militari şi civili români detinuţi in lagărele de concentrare staliniste de pe teritoriul regiunii Karaganda, Kazahstan, in perioada 1941—1950 (рум.)(недаступная спасылка) // The Epoch Times, March 14, 2006. Архівавана 10 ліпеня 2011.

[4] Цыт. па: В. Черкасова. ЗАЛОЖНИКИ ВОЙНЫ. После окончания боев ими остаются военнопленные // Белгазета, 17.09.2001, № 36 (302).

[1]

[2]

[3]

[4]