Спіс лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі міру

Но́белеўская прэ́мія мі́ру (шведск.: Nobels fredspris) — узнагарода, якая штогод прысуджаецца Нарвежскім нобелеўскім камітэтам у Осла, «чалавеку, які выконвае найбольшую альбо найлепшую працу дзеля братэрства паміж народамі, адмены альбо скарачэння пастаянных армій і правядзення альбо заахвочвання мірных кангрэсаў»^[1]. Адна з пяці Нобелеўскіх прэмій, заснаваных у 1895 годзе паводле запавету шведскага хіміка Альфрэда Нобеля, які памёр у 1896 годзе. Гэтыя прэміі прысуджаюцца за выдатныя заслугі ў галінах хіміі, фізікі, літаратуры, міру і фізіялогіі або медыцыны^[2]. У адпаведнасці з запаветам Нобеля прэмія знаходзіцца ў падпарадкаванні Нарвежскага нобелеўскага камітэта і прысуджаецца камісіяй з пяці членаў, якія абіраюцца Парламентам Нарвегіі^[3]. Лаўрэатамі першай Нобелеўскай прэміі міру ў 1901 годзе сталі Жан Дзюнан і Фрэдэрык Пасі. Кожны лаўрэат атрымлівае медаль, дыплом і грашовы прыз, які змяняецца з цягам часу^[4]. У 1901 годзе Дзюнан і Пасі падзялілі 150 782 шведскія кроны, што ў снежні 2008 года было эквівалентна 7 731 004 шведскім кронам. Пачынаючы з 2001 года кожная грашовая ўзнагарода складала 10 мільёнаў шведскіх крон. Прэмія ўручаецца на штогадовай цырымоніі 10 снежня ў Осла ў прысутнасці караля Нарвегіі (адзіная Нобелеўская прэмія, якая не ўручаецца ў Стакгольме), у гадавіну смерці Альфрэда Нобеля^[5].

Нобелеўская прэмія міру лічыцца найбольш спрэчнай сярод Нобелеўскіх прэмій і многія з лаўрэатаў падвяргаліся шырокай крытыцы^[6]^[7]. У 1961 годзе Даг Хамаршэльд памёр за некалькі месяцаў да абвяшчэння сваёй перамогі, пасля чаго ў правілы былі ўнесены праўкі, каб пазбегнуць іншых пасмяротных узнагарод у будучыні^[8]. У 1973 годзе Ле Дык Тхо адмовіўся ад прэміі, бо «быў не ў стане атрымаць узнагароду», спасылаючыся на сітуацыю ў В’етнаме, якая і стала прычынай яго перамогі^[9]. Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа тройчы атрымліваў прэміі ў 1917, 1944 і 1963 гадах, а Упраўленне Вярхоўнага камісара Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаў двойчы — у 1954 і 1981 гадах, але ніводная асоба не атрымлівала Нобелеўскую прэмію міру больш за адзін раз^[9]. Лайнус Полінг атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 1954 годзе і Нобелеўскую прэмію міру ў 1962 годзе^[9]. З 1901 года Нобелеўская прэмія міру не прысуджалася 19 разоў, больш, чым любая іншая з Нобелеўскіх узнагарод: у 1914, 1915, 1916, 1918, 1923, 1924, 1928, 1932, 1939, 1940, 1941, 1942, 1943, 1948, 1955, 1956, 1966, 1967 і 1972 гадах. Па стане на 2021 год прэмію атрымлівалі 25 арганізацый і 109 асоб, з якіх 18 былі жанчынамі (больш, чым у любой з іншых Нобелеўскіх прэмій)^[10]. У 2014 годзе пакістанская актывістка Малала Юсуфзай стала самай маладой з усіх лаўрэатаў Нобелеўскіх прэмій ва ўсіх катэгорыях, атрымаўшы ўзнагароду ў 17 гадоў, а самым узроставым быў лаўрэат 1995 года Джозеф Ротблат, якому на момант прысуджэння было 87 гадоў^[9].

Лаўрэаты

1901—1910 • 1911—1920 • 1921—1930 • 1931—1940 • 1941—1950 • 1951—1960 • 1961—1970 • 1971—1980 • 1981—1990 • 1991—2000 • 2001—2010 • 2011—2020 • з 2021

1901—1910

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1901	Жан Анры Дзюнан (1828—1910)	Швейцарыя	За яго ролю ў стварэнні Міжнароднага камітэту Чырвонага Крыжа^[11].
1901	Фрэдэрык Пасі (1822—1912)	Францыя	За тое, што ён з’яўляецца адным з галоўных заснавальнікаў Міжпарламенцкага саюза, а таксама галоўным арганізатарам першага З’езда ўсеагульнага міру^[11].
1902	Элі Дзюкамен (1833—1906)	Швейцарыя	За яго ролю першага ганаровага сакратара Міжнароднага бюро міру^[12].
1902	Шарль Альбер Гоба (1843—1914)	Швейцарыя	За яго ролю першага генеральнага сакратара Міжпарламенцкага саюза^[12].
1903	Уільям Рэндал Крымер (1828—1908)	Вялікабрытанія	За яго ролю «першага бацькі» Міжпарламенцкага саюза^[13].
1904	Інстытут міжнароднага права	Бельгія	За яго намаганні ў якасці неафіцыйнага органа сфармуляваць агульныя прынцыпы міжнароднага права^[14].
1905	Берта фон Зутнер (1843—1914)	Аўстра-Венгрыя	За напісанне «Складзіце сваю зброю» і ўнясенне ўкладу ў стварэнне прэміі^[15].
1906	Тэадор Рузвельт (1858—1919)	ЗША	За яго паспяховае пасярэдніцтва ў заканчэнні расійска-японскай вайны і за яго інтарэс да арбітражу, забяспечваючы Гаагскі арбітражны суд з самага першага паседжання^[16].
1907	Эрнеста Тэадора Манета (1833—1918)	Італія	За яго працу ў якасці ключавога лідара італьянскага руху за мір^[17].
1907	Луі Рэно (1843—1918)	Францыя	За яго працу ў якасці вядучага французскага міжнароднага юрыста і члена пастаяннай палаты арбітражнага суда ў Гаазе^[17].
1908	Клас Понтус Арнальдсан (1844—1916)	Швецыя	За яго працу ў якасці заснавальніка Шведскай лігі міру і арбітражу^[18].
1908	Фрэдрык Баер (1837—1922)	Данія	За тое, што ён з’яўляецца правадыром міру ў Скандынавіі, сумяшчаючы працу ў Міжпарламенцкім саюзе і прэзідэнцтва ў Міжнародным бюро міру^[18].
1909	Агюст Беернарт (1829—1912)	Бельгія	За тое, што ён быў прадстаўніком на дзвюх канферэнцыях Гаагі і з’яўляецца вядучай фігурай у Міжпарламенцкім саюзе^[19].
1909	Поль Анры Бенжамен д’Этурнель дэ Канстан (1852—1924)	Францыя	За камбінаваную дыпламатычную працу дзеля французска-германскага і французска-брытанскага паразумення і выдатную кар’еру ў міжнародным арбітражы^[18].
1910	Міжнароднае бюро міру	Швейцарыя	За дзеянні ў якасці злучнага звяна паміж таварыствамі розных краін свету^[20].

1911—1920

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1911		Тобіяс Асер (1838—1913)	Нідэрланды	За ролю сузаснавальніка Інстытута міжнароднага права, ініцыятара Канферэнцый па міжнародным прыватным праве ў Гаазе і піянера ў галіне міжнародных прававых адносін^[21].
1911		Альфрэд Герман Фрыд (1864—1921)	Аўстра-Венгрыя	За яго намаганні выкрыць і змагацца з тым, што ён лічыць галоўнай прычынай вайны, а менавіта з анархіяй у міжнародных адносінах^[21].
1912		Эліу Рут^{[заўв 1]} (1845—1937)	ЗША	За паляпшэнне паразумення паміж краінамі Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі і ініцыявання важных арбітражных пагадненняў паміж ЗША і іншымі краінамі^[22].
1913		Анры Лафантэн (1854—1943)	Бельгія	За беспрэцэдэнтны ўклад у арганізацыю мірнага інтэрнацыяналізму^[23].
1914	Прэмія не прысуджалася
1915	Прэмія не прысуджалася
1916	Прэмія не прысуджалася
1917		Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа	Швейцарыя	За намаганні па доглядзе параненых салдат і ваеннапалонных і іх сем’яў^[24].
1918	Прэмія не прысуджалася
1919		Томас Вудра Вільсан (1856—1924)	ЗША	За ролю заснавальніка Лігі Нацый^[25].
1920		Леон Буржуа (1851—1925)	Францыя	За яго даўні ўклад у справу міру і справядлівасці і яго значную ролю ў стварэнні Лігі Нацый^[26].

1921—1930

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1921		Карл Яльмар Брантынг (1860—1925)	Швецыя	За іх пажыццёвы ўклад у справу міру і арганізаваны інтэрнацыяналізм^[27].
1921		Крысціян Лангэ (1869—1938)	Нарвегія
1922		Фрыцьёф Нансен (1861—1930)	Нарвегія	За вядучую ролю ў рэпатрыяцыі ваеннапалонных, у міжнароднай дапамозе і ў якасці Вярхоўнага камісара Лігі Нацый па справах бежанцаў^[28].
1923	Прэмія не прысуджалася
1924	Прэмія не прысуджалася
1925		Осцін Чэмберлен^{[заўв 1]} (1863—1937)	Вялікабрытанія	За сваю вырашальную ролю ў лакарнскіх перамовах^[29].
1925		Чарлз Гейтс Даўэс^{[заўв 1]} (1865—1951)	ЗША	За яго вырашальную ролю ў рэалізацыі Плана Даўэса^[29].
1926		Арыстыд Брыян (1862—1932)	Францыя	За іх вырашальную ролю ў дасягненні Лакарнскай дамовы^[30].
1926		Густаў Штрэземан (1878—1929)	Германія	За іх вырашальную ролю ў дасягненні Лакарнскай дамовы^[30].
1927		Фердынанд Эдуард Бюісон (1841—1932)	Францыя	За іх уклад у з’яўленне ў Францыі і Германіі грамадскай думкі, якая спрыяе мірнаму міжнароднаму супрацоўніцтву^[31].
1927		Людвіг Квідэ (1858—1941)	Германія
1928	Прэмія не прысуджалася
1929		Фрэнк Білінгс Келаг^{[заўв 1]} (1856—1937)	ЗША	За яго вырашальную ролю ў дасягненні пакта Брыяна — Келага^[32].
1930		Натан Сёдэрблюм (1866—1931)	Швецыя	За садзейнічанне хрысціянскаму адзінству і стварэнне «той новай душэўнай пазіцыі, якая неабходна, каб мір паміж народамі стаў рэальнасцю»^[33].

1931—1940

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1931		Джэйн Адамс (1860—1935)	ЗША	За іх старанныя намаганні адрадзіць ідэал міру і адрадзіць дух міру ў сваёй нацыі і ва ўсім чалавецтве^[34].
1931		Нікалас Мюрэй Батлер (1862—1947)	ЗША
1932	Прэмія не прысуджалася
1933		Ральф Норман Энджэл^{[заўв 1]} (1873—1967)	Вялікабрытанія	За тое, што выкрыў сваім пяром ілюзію вайны і пераканаўча заклікаў да міжнароднага супрацоўніцтва і міру^[35].
1934		Артур Хендэрсан (1863—1935)	Вялікабрытанія	За нястомную барацьбу і адважныя намаганні на пасадзе старшыні Канферэнцыі па раззбраенні Лігі Нацый у 1931—1934 гадах^[36].
1935		Карл фон Асецкі^{[заўв 2]} (1889—1938)	Германія	За яго пякучую любоў да свабоды думкі і выказвання меркаванняў і яго каштоўны ўклад у справу міру^[37].
1936		Карлас Сааведра Ламас (1878—1959)	Аргенціна	За ролю бацькі Аргентынскага антываеннага пакта 1933 года, які ён таксама выкарыстаў як сродак пасярэдніцтва ў міры паміж Парагваем і Балівіяй у 1935 годзе^[38].
1937		Роберт Сэсіл (1864—1958)	Вялікабрытанія	За яго нястомныя намаганні ў падтрымку Лігі Нацый, раззбраення і міру^[39].
1938		Нансенаўская міжнародная арганізацыя па справах бежанцаў	Ліга Нацый	За тое, што яна працягвала працу Фрыцьёфа Нансена на карысць бежанцаў па ўсёй Еўропе^[40].
1939	Прэмія не прысуджалася
1940	Прэмія не прысуджалася

1941—1950

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1941	Прэмія не прысуджалася
1942	Прэмія не прысуджалася
1943	Прэмія не прысуджалася
1944		Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа	Швейцарыя	За вялікую працу, якую ён выканаў падчас вайны ад імя чалавецтва^[41].
1945		Кордэл Хал (1871—1955)	ЗША	За яго нястомную працу па дасягненню міжнароднага паразумення і яго асноўную ролю ў стварэнні Арганізацыі Аб’яднаных Нацый^[42].
1946		Эмілі Грын Болч (1867—1961)	ЗША	За яе працу на працягу ўсяго жыцця дзеля міру^[43].
1946		Джон Рэлей Мот (1865—1955)	ЗША	За яго ўклад у стварэнне мірнага рэлігійнага брацтва праз нацыянальныя межы^[43].
1947		Савет Сяброў на службе грамадству	Вялікабрытанія	За іх наватарскую працу ў міжнародным руху за мір і спачувальныя намаганні па аблягчэнні чалавечых пакут, спрыяючы тым самым братэрству паміж народамі^[44].
1947		Амерыканскі камітэт Сяброў на службе грамадству	ЗША
1948	Прэмія не прысуджалася
1949		Джон Бойд Ор (1880—1971)	Вялікабрытанія	За яго намаганні на працягу ўсяго жыцця перамагчы голад і нястачу, тым самым дапамагаючы ліквідаваць асноўную прычыну ваенных канфліктаў і войнаў^[45].
1950		Ральф Банч (1904—1971)	ЗША	За працу ў якасці пасрэдніка ў Палесціне ў 1948—1949 гадах^[46].

1951—1960

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1951		Ліён Жуо (1879—1954)	Францыя	За тое, што прысвяціў сваё жыццё барацьбе з вайной праз прапаганду сацыяльнай справядлівасці і братэрства паміж людзьмі і народамі^[47].
1952		Альберт Швейцэр (1875—1965)	Францыя	За яго альтруізм, пашану да жыцця і нястомную гуманітарную працу, якая дапамагла зрабіць ідэю братэрства паміж людзьмі і народамі жывой^[48].
1953		Джордж Маршал (1880—1959)	ЗША	За прапанову і кантроль за планам эканамічнага аднаўлення Еўропы^[49].
1954		Упраўленне Вярхоўнага камісара Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаў	ААН	За свае намаганні па лячэнні ран вайны, аказваючы дапамогу і абарону бежанцам па ўсім свеце^[50].
1955	Прэмія не прысуджалася
1956	Прэмія не прысуджалася
1957		Лестэр Боўлс Пірсан (1897—1972)	Канада	За яго важны ўклад у разгортванне аварыйных сіл Арганізацыі Аб’яднаных Нацый пасля Суэцкага крызісу^[51].
1958		Жорж Пір (1910—1969)	Бельгія	За яго намаганні дапамагчы бежанцам пакінуць свае лагеры і вярнуцца да жыцця свабоды і годнасці^[52].
1959		Філіп Ноэль-Бэйкер (1889—1982)	Вялікабрытанія	За яго даўні ўклад у справу раззбраення і міру^[53].
1960		Альберт Лутулі (1898—1967)	Паўднёвая Афрыка (Нарадзіўся ў Паўднёвай Радэзіі)	За негвалтоўную барацьбу з апартэідам^[54].

1961—1970

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1961		Даг Хамаршэльд^{[заўв 3]} (1905—1961)	Швецыя	За развіццё ААН у эфектыўную і канструктыўную міжнародную арганізацыю, здольную ажывіць прынцыпы і мэты, выкладзеныя ў Статуце ААН^[55].
1962		Лайнус Полінг (1901—1994)	ЗША	За барацьбу з гонкай ядзерных узбраенняў паміж Усходам і Захадам^[56].
1963		Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа	Швейцарыя	За прасоўванне прынцыпаў Жэнеўскай канвенцыі і супрацоўніцтва з ААН^[57].
1963		Ліга таварыстваў Чырвонага Крыжа	Швейцарыя
1964		Марцін Лютэр Кінг (1929—1968)	ЗША	За негвалтоўную барацьбу за грамадзянскія правы афра-амерыканскага насельніцтва^[58].
1965		Дзіцячы фонд ААН	ААН	За намаганні па ўмацаванні салідарнасці паміж народамі і скарачэнні розніцы паміж багатымі і беднымі дзяржавамі^[59].
1966	Прэмія не прысуджалася
1967	Прэмія не прысуджалася
1968		Рэнэ Касэн (1887—1976)	Францыя	За яго барацьбу па забеспячэнні правоў чалавека, прадугледжаных Дэкларацыяй ААН^[60].
1969		Міжнародная арганізацыя працы	ААН	За стварэнне міжнароднага заканадаўства, якое забяспечвае пэўныя нормы ўмоў працы ў кожнай краіне^[61].
1970		Норман Эрнэст Барлоўг (1914—2009)	ЗША	За ўнёсак у развязак харчовай праблемы, і асабліва за ажыццяўленне «зялёнай рэвалюцыі»^[62].

1971—1980

Год	Партрэт	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1971		Вілі Брант (1913—1992)	Заходняя Германія	За адкрыццё шляху да змястоўнага дыялогу паміж Усходам і Захадам^[63].
1972	Прэмія не прысуджалася
1973		Генры Кісінджэр (1923―2023)	ЗША (Нарадзіўся ў Германіі)	За сумесныя перамовы аб спыненні агню ў В’етнаме ў 1973 годзе^[64].
1973		Ле Дык Тхо^{[заўв 4]} (1911—1990)	В’етнам (паўночны)
1974		Шон Мак-Брайд (1904—1988)	Ірландыя (Нарадзіўся ў Францыі)	За яго намаганні па забеспячэнні і развіцці правоў чалавека ва ўсім свеце^[65].
1974		Эйсаку Сато (1901—1975)	Японія	За ўклад у стабілізацыю ўмоў у Ціхаакіянскім рэгіёне і за падпісанне Дамовы аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі^[65].
1975		Андрэй Сахараў^{[заўв 5]} (1921—1989)	СССР	За барацьбу за правы чалавека ў Савецкім Саюзе, за раззбраенне і супрацоўніцтва паміж усімі народамі^[66].
1976		Бэці Уільямс (1943—2020)	Вялікабрытанія	За смелыя намаганні ў заснаванні руху, які паклаў канец гвалтоўнаму канфлікту ў Паўночнай Ірландыі^[67].
1976		Мэйрыд Карыган (нар. 1944)	Вялікабрытанія
1977		Amnesty International (1961)	Вялікабрытанія	За павагу ва ўсім свеце да правоў чалавека^[68].
1978		Анвар Садат (1918—1981)	Егіпет	За сумесныя перамовы аб міры паміж Егіптам і Ізраілем у 1978 годзе^[69].
1978		Менахем Бегін (1913—1992)	Ізраіль (Нарадзіўся ў Брэсце, зараз Беларусь)
1979		Маці Тэрэза (1910—1997)	Індыя (Нарадзілася ў Скоп’і, зараз Паўночная Македонія)	За яе працу па аказанні дапамогі пакутнаму чалавецтву^[70].
1980		Адольфа Перэс Эсківель (нар. 1931)	Аргенціна	За тое, што ён быў крыніцай натхнення рэпрэсаваных, асабліва ў Лацінскай Амерыцы^[71].

1981—1990

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1981	Упраўленне Вярхоўнага камісара Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаў	ААН	За прасоўванне асноўных правоў бежанцаў^[72].
1982	Альва Мюрдаль (1902—1986)	Швецыя	За працу па раззбраенні і зонах свабодных ад ядзернай і няядзернай зброі^[73].
1982	Альфонса Гарсія Роблес (1911—1991)	Мексіка
1983	Лех Валенса (нар. 1943)	Польшча	За негвалтоўную барацьбу за свабодныя прафсаюзы і правы чалавека ў Польшчы^[74].
1984	Дэсманд Туту (1931—2021)	ПАР	За ролю аб’яднаўчага дзеяча ў негвалтоўнай кампаніі па вырашэнні праблемы апартэіду ў Паўднёвай Афрыцы^[75].
1985	Урачы свету за прадухіленне ядзернай вайны	ЗША	За распаўсюджванне аўтарытэтнай інфармацыі і за кошт усведамлення катастрафічных наступстваў ядзернай вайны^[76].
1986	Элі Візель (1928—2016)	ЗША (Нарадзіўся ў Румыніі)	За тое, што ён быў пасланцам чалавецтва: яго пасланне — гэта мір, выкупленне і годнасць^[77].
1987	Оскар Арыяс Санчэс (нар. 1940)	Коста-Рыка	За яго працу ў імя трывалага міру ў Цэнтральнай Амерыцы^[78].
1988	Міратворчыя сілы ААН	ААН	За прадухіленне ўзброеных сутыкненняў і стварэння ўмоў для перамоваў^[79].
1989	Далай-лама XIV (нар. 1935)	Індыя (Нарадзіўся ў Тыбеце)	За адстойванне мірных рашэнняў на аснове талерантнасці і ўзаемнай павагі з мэтай захавання гістарычнай і культурнай спадчыны свайго народа^[80].
1990	Міхаіл Гарбачоў (1931—2022)	СССР	За вядучую ролю, якую ён адыграў у радыкальных зменах у адносінах паміж Усходам і Захадам^[81].

1991—2000

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1991	Аун Сан Су Чжы^{[заўв 6]} (нар. 1945)	М’янма	За яе негвалтоўную барацьбу за дэмакратыю і правы чалавека^[82].
1992	Рыгаберта Менчу (нар. 1959)	Гватэмала	За яе барацьбу за сацыяльную справядлівасць і этнакультурнае прымірэнне, заснаваную на павазе правоў карэннага насельніцтва^[83].
1993	Нельсан Мандэла (1918—2013)	ПАР	За іх працу па мірным спыненні рэжыму апартэіду і закладку асноў для новай дэмакратычнай Паўднёвай Афрыкі^[84].
1993	Фрэдэрык Вілем дэ Клерк (1936—2021)	ПАР
1994	Ясір Арафат (1929—2004)	Палесціна (Нарадзіўся ў Егіпце)	За іх намаганні па стварэнні міру на Блізкім Усходзе^[85].
	Іцхак Рабін (1922—1995)	Ізраіль
	Шымон Перэс (1923—2016)	Ізраіль (Нарадзіўся ў Польшчы)
1995	Джозеф Ротблат (1908—2005)	Вялікабрытанія (Нарадзіўся ў Варшаве, зараз Польшча)	За іх намаганні паменшыць ролю ядзернай зброі ў міжнароднай палітыцы і ў доўгатэрміновай перспектыве ліквідаваць такую зброю^[86].
1995	Пагуошскі рух навукоўцаў	Канада
1996	Карлуш Белу (нар. 1948)	Усходні Тымор	За працу за справядлівае і мірнае вырашэнне канфлікту ва Усходнім Тыморы^[87].
1996	Жазэ Рамуш-Орта (нар. 1949)	Усходні Тымор
1997	Міжнародны рух за забарону супрацьпяхотных мін	Швейцарыя	За іх працу па забароне і ліквідацыі супрацьпяхотных мін^[88].
1997	Джодзі Уільямс (нар. 1950)	ЗША
1998	Джон Х’юм (1937—2020)	Ірландыя	За іх намаганні па пошуку мірнага вырашэння канфлікту ў Паўночнай Ірландыі^[89].
1998	Дэвід Трымбл (1944―2022)	Вялікабрытанія
1999	Урачы без межаў	Швейцарыя	У знак прызнання наватарскай гуманітарнай дзейнасці арганізацыі на некалькіх кантынентах^[90].
2000	Кім Дэ Джун (1925—2009)	Рэспубліка Карэя	За працу над дэмакратыяй і правамі чалавека ў Паўднёвай Карэі і ва Усходняй Азіі ў цэлым, а таксама за мір і прымірэнне з Паўночнай Карэяй, у прыватнасці^[91].

2001—2010

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2001	Арганізацыя Аб’яднаных Нацый	ААН	За ўнёсак у стварэнне больш арганізаванага свету і ўмацаванне міру ва ўсім свеце^[92].
2001	Кофі Анан (1938—2018)	Гана
2002	Джэймс Эрл Картэр (нар. 1924)	ЗША	За яго дзесяцігоддзі нястомных намаганняў па пошуку мірных рашэнняў міжнародных канфліктаў, прасоўванні дэмакратыі і правоў чалавека і садзейнічанні эканамічнаму і сацыяльнаму развіццю^[93].
2003	Шырын Эбадзі (нар. 1947)	Іран	За яе намаганні ў справе дэмакратыі і правоў чалавека. Яна асабліва засяродзілася на барацьбе за правы жанчын і дзяцей^[94].
2004	Вангары Маатаі (1940—2011)	Кенія	За яе ўклад ва ўстойлівае развіццё, дэмакратыю і мір^[95].
2005	Міжнароднае агенцтва па атамнай энергіі	ААН	За іх намаганні па прадухіленні выкарыстання ядзернай энергіі ў ваенных мэтах і забеспячэнні выкарыстання атамнай энергіі ў мірных мэтах максімальна бяспечным спосабам^[96].
2005	Махамед аль-Барадэі (нар. 1942)	Егіпет
2006	Мухамад Юнус (нар. 1940)	Бангладэш	За намаганні па стварэнні асноў для сацыяльнага і эканамічнага развіцця^[97].
2006	Grameen Bank	Бангладэш
2007	Міжурадавая група экспертаў па змяненню клімату	ААН	За вывучэнне наступстваў глабальных кліматычных змен, выкліканых чыннасцю чалавека, і выпрацаванне мер па іх магчымым прадухіленні^[98].
2007	Альберт Гор (нар. 1948)	ЗША
2008	Марці Ахцісаары (1937–2023)	Фінляндыя	За тыя важныя намаганні ў вырашэнні міжнародных канфліктаў, якія ён прыкладаў на некалькіх кантынентах цягам трох дзесяцігоддзяў^[99].
2009	Барак Абама (нар. 1961)	ЗША	За выбітныя намаганні па ўмацаванні міжнароднай дыпламатыі і супрацы паміж народамі^[100].
2010	Лю Сяабо^{[заўв 7]} (1955—2017)	Кітай	За працяглае негвалтоўнае змаганне за фундаментальныя правы чалавека ў Кітаі^[101].

2011—2020

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2011	Элен Джонсан-Серліф (нар. 1938)	Ліберыя	За негвалтоўнае змаганне за правы і бяспеку жанчын і ўдзел у міратворчым працэсе^[102].
	Лейма Гбові (нар. 1972)	Ліберыя
	Тавакуль Карман (нар. 1979)	Емен
2012	Еўрапейскі Саюз	Еўрапейскі Саюз	За шэсць дзесяцігоддзяў абароны правоў чалавека ў Еўропе і доўгатэрміновую ролю ў з’яднанні кантынента^[103].
2013	Арганізацыя па забароне хімічнай зброі	Міжнародная	За шырокамаштабную працу па ліквідацыі хімічнай зброі^[104].
2014	Кайлаш Сацьяртхі (нар. 1954)	Індыя	За змаганне супраць прыгняцення дзяцей і моладзі і за правы дзяцей на адукацыю^[105].
2014	Малала Юсуфзай (нар. 1997)	Пакістан
2015	Квартэт нацыянальнага дыялогу ў Тунісе	Туніс	За вырашальны ўнёсак у будаванне плюралістычнай дэмакратыі ў Тунісе па выніках Язмінавай рэвалюцыі ў 2011 годзе^[106].
2016	Хуан Мануэль Сантас (нар. 1951)	Калумбія	За рашучыя намаганні пакласці канец больш чым 50-гадовай грамадзянскай вайне ў краіне^[107].
2017	Міжнародная кампанія за забарону ядзернай зброі	Міжнародная	За намаганні па прыцягненні ўвагі да катастрафічных наступстваў ад кожнага выкарыстання ядзернай зброі і за спробы забараніць такія ўзбраенні з дапамогай пагадненняў^[108].
2018	Дэніс Муквегэ (нар. 1955)	ДР Конга	За іх спробу спыніць выкарыстанне сексуальнага гвалту ў якасці зброі ў войнах і ўзброеных канфліктах^[109].
2018	Надзя Мурад (нар. 1993)	Ірак
2019	Абій Ахмед Алі (нар. 1976)	Эфіопія	За яго намаганні па дасягненню міру і міжнароднага супрацоўніцтва і, у прыватнасці, за яго рашучую ініцыятыву па ўрэгуляванні памежнага канфлікту з суседняй Эрытрэяй^[110].
2020	Сусветная харчовая праграма	Міжнародная	За намаганні ў змаганні з голадам, за ўнёсак у стварэнне ўмоў для дасягнення міру ў зонах канфліктаў і за вядучую ролю ў спробах перадухіліць выкарыстання голаду як сродку вайны і канфліктаў^[111].

з 2021

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2021	Марыя Рэса (нар. 1963)	Філіпіны	За намаганні па абароне свабоды выказвання, што з’яўляецца перадумовай дэмакратыі і трывалага міру^[112].
2021	Дзмітрый Муратаў (нар. 1961)	Расія
2022	Алесь Бяляцкі (нар. 1962)	Беларусь	Лаўрэаты Прэміі міру прадстаўляюць грамадзянскую супольнасць у сваіх краінах. Яны шмат гадоў прасоўвалі права крытыкаваць уладу і абараняць асноўныя правы грамадзян. Яны прыклалі вялікія намаганні, каб задакументаваць ваенныя злачынствы, парушэнні правоў чалавека і злоўжыванні ўладай. Разам яны дэманструюць важнасць грамадзянскай супольнасці для міру і дэмакратыі.^[113].
	Мемарыял	Расія
	Цэнтр грамадзянскіх свабод	Украіна
2023	Наргіз Махамадзі (нар. 1972)	Іран	За барацьбу з гвалтам іранскага рэжыму і за роўныя правы і свабоды для ўсіх^[114].
2024	Nihon Hidankyo	Японія	За намаганні па стварэнні свету, свабоднага ад ядзернай зброі, і за дэманстрацыю сведчанняў, што ядзерная зброя больш ніколі не павінна выкарыстоўвацца^[115].

Заўвагі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д Эліу Рут, Осцін Чэмберлен, Чарлз Гейтс Даўэс, Фрэнк Білінгс Келаг і Ральф Норман Энджэл атрымлівалі свае прэміі на год пазней, паколькі камітэт прымаў рашэнне, што ніводны кандыдат не адпавядае крытэрыям волі Нобеля ў год, у які яны пералічаны як атрымальнікі прэміі. Згодна з правіламі камітэт адкладаў прысуджэнне прэмій да наступнага года, але яны адзначаны як атрымальнікі прэміі за папярэдні год.
↑ Прэмія была прысуджана Карлу фон Асецкаму «завочна», бо ўрад Германіі адмовіў яму ў выдачы пашпарта.
↑ Даг Хамаршэльд стаў лаўрэатам прэміі пасмяротна.
↑ Ле Дык Тхо адмовіўся прыняць прэмію.
↑ Прэмія была прысуджана Андрэю Сахараву «завочна», бо ўрад СССР адмовіў яму ў выдачы пашпарта.
↑ Прэмія была прысуджана Аун Сан Су Чжы «завочна», бо яна была зняволенай урадам Бірмы. Пасля яе вызвалення з-пад хатняга арышту і выбараў у Палату прадстаўнікоў М’янмы Су Чжы змагла асабіста атрымаць узнагароду 16 чэрвеня 2012 года.
↑ Прэмія была прысуджана Лю Сяабо «завочна», бо ён знаходзіўся ў зняволенні ў Кітаі.

Зноскі

↑ Excerpt from the Will of Alfred Nobel (нявызн.). Nobel Foundation. Праверана 6 кастрычніка 2011.
↑ Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.
↑ The Nobel Prize Awarders (нявызн.). Nobel Foundation.
↑ The Nobel Prize (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.
↑ The Nobel Prize Award Ceremonies (нявызн.). Nobelprize.org. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2008. Праверана 7 кастрычніка 2008.
↑ Controversies and Criticisms (нявызн.). Nobelprize.org.
↑ The Nobel: Dynamite or damp squib? (нявызн.). BBC.
↑ The Nobel Peace Prize, 1901–2000 (нявызн.). Nobelprize.org.
↑ ^а ^б ^в ^г Nobel Laureates Facts (нявызн.). Nobelprize.org.
↑ Women Nobel Laureates (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1901 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1902 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1903 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1904 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1905 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1906 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1907 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б ^в Нобелеўская прэмія міру 1908 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1909 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1910 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1911 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1912 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1913 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1917 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1919 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1920 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1921 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1922 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1925 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1926 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1927 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1929 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1930 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1931 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1933 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1934 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1935 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1936 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1937 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1938 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1944 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1945 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1946 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1947 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1949 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1950 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1951 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1952 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1953 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1954 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1957 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1958 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1959 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1960 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1961 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1962 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1963 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1964 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1965 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1968 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1969 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1970 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1971 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1973 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ ^а ^б Нобелеўская прэмія міру 1974 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1975 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1976 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1977 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1978 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1979 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1980 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1981 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1982 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1983 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1984 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1985 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1986 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1987 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1988 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1989 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1990 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1991 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1992 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1993 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1994 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1995 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1996 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1997 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1998 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 1999 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2000 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2001 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2002 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2003 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2004 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2005 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2006 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2007 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2008 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2009 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2010 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2011 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2012 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2013 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2014 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2015 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2016 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2017 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2018 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2019 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2020 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2021 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2022 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2023 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
↑ Нобелеўская прэмія міру 2024 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

Спасылкі

Афіцыйны сайт Фонду Нобеля
Нобелеўскія лаўрэаты на сайце Nobelprize.org

[год-22] а ^б ^в ^г ^д Эліу Рут, Осцін Чэмберлен, Чарлз Гейтс Даўэс, Фрэнк Білінгс Келаг і Ральф Норман Энджэл атрымлівалі свае прэміі на год пазней, паколькі камітэт прымаў рашэнне, што ніводны кандыдат не адпавядае крытэрыям волі Нобеля ў год, у які яны пералічаны як атрымальнікі прэміі. Згодна з правіламі камітэт адкладаў прысуджэнне прэмій да наступнага года, але яны адзначаны як атрымальнікі прэміі за папярэдні год.

[карл-38] Прэмія была прысуджана Карлу фон Асецкаму «завочна», бо ўрад Германіі адмовіў яму ў выдачы пашпарта.

[пасм-57] Даг Хамаршэльд стаў лаўрэатам прэміі пасмяротна.

[тхо-68] Ле Дык Тхо адмовіўся прыняць прэмію.

[сах-70] Прэмія была прысуджана Андрэю Сахараву «завочна», бо ўрад СССР адмовіў яму ў выдачы пашпарта.

[чжы-87] Прэмія была прысуджана Аун Сан Су Чжы «завочна», бо яна была зняволенай урадам Бірмы. Пасля яе вызвалення з-пад хатняга арышту і выбараў у Палату прадстаўнікоў М’янмы Су Чжы змагла асабіста атрымаць узнагароду 16 чэрвеня 2012 года.

[лю-107] Прэмія была прысуджана Лю Сяабо «завочна», бо ён знаходзіўся ў зняволенні ў Кітаі.

[1] Excerpt from the Will of Alfred Nobel (нявызн.). Nobel Foundation. Праверана 6 кастрычніка 2011.

[2] Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.

[3] The Nobel Prize Awarders (нявызн.). Nobel Foundation.

[4] The Nobel Prize (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.

[5] The Nobel Prize Award Ceremonies (нявызн.). Nobelprize.org. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2008. Праверана 7 кастрычніка 2008.

[6] Controversies and Criticisms (нявызн.). Nobelprize.org.

[7] The Nobel: Dynamite or damp squib? (нявызн.). BBC.

[Lundestad-8] The Nobel Peace Prize, 1901–2000 (нявызн.). Nobelprize.org.

[NobelFacts-9] а ^б ^в ^г Nobel Laureates Facts (нявызн.). Nobelprize.org.

[10] Women Nobel Laureates (нявызн.). Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.

[NP1901-11] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1901 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1902-12] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1902 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[13] Нобелеўская прэмія міру 1903 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[14] Нобелеўская прэмія міру 1904 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[15] Нобелеўская прэмія міру 1905 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[16] Нобелеўская прэмія міру 1906 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1907-17] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1907 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1908-18] а ^б ^в Нобелеўская прэмія міру 1908 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[19] Нобелеўская прэмія міру 1909 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[20] Нобелеўская прэмія міру 1910 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1911-21] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1911 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1912-23] Нобелеўская прэмія міру 1912 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1913-24] Нобелеўская прэмія міру 1913 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1917-25] Нобелеўская прэмія міру 1917 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1919-26] Нобелеўская прэмія міру 1919 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1920-27] Нобелеўская прэмія міру 1920 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1921-28] Нобелеўская прэмія міру 1921 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1922-29] Нобелеўская прэмія міру 1922 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1925-30] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1925 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1926-31] Нобелеўская прэмія міру 1926 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1927-32] Нобелеўская прэмія міру 1927 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1929-33] Нобелеўская прэмія міру 1929 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1930-34] Нобелеўская прэмія міру 1930 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1931-35] Нобелеўская прэмія міру 1931 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1933-36] Нобелеўская прэмія міру 1933 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1934-37] Нобелеўская прэмія міру 1934 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1935-39] Нобелеўская прэмія міру 1935 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1936-40] Нобелеўская прэмія міру 1936 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1937-41] Нобелеўская прэмія міру 1937 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1938-42] Нобелеўская прэмія міру 1938 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1944-43] Нобелеўская прэмія міру 1944 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1945-44] Нобелеўская прэмія міру 1945 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1946-45] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1946 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1947-46] Нобелеўская прэмія міру 1947 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1949-47] Нобелеўская прэмія міру 1949 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1950-48] Нобелеўская прэмія міру 1950 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1951-49] Нобелеўская прэмія міру 1951 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1952-50] Нобелеўская прэмія міру 1952 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1953-51] Нобелеўская прэмія міру 1953 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1954-52] Нобелеўская прэмія міру 1954 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1957-53] Нобелеўская прэмія міру 1957 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1958-54] Нобелеўская прэмія міру 1958 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1959-55] Нобелеўская прэмія міру 1959 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1960-56] Нобелеўская прэмія міру 1960 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1961-58] Нобелеўская прэмія міру 1961 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1962-59] Нобелеўская прэмія міру 1962 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1963-60] Нобелеўская прэмія міру 1963 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1964-61] Нобелеўская прэмія міру 1964 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1965-62] Нобелеўская прэмія міру 1965 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1968-63] Нобелеўская прэмія міру 1968 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1969-64] Нобелеўская прэмія міру 1969 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1970-65] Нобелеўская прэмія міру 1970 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1971-66] Нобелеўская прэмія міру 1971 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1973-67] Нобелеўская прэмія міру 1973 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1974-69] а ^б Нобелеўская прэмія міру 1974 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1975-71] Нобелеўская прэмія міру 1975 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1976-72] Нобелеўская прэмія міру 1976 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1977-73] Нобелеўская прэмія міру 1977 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1978-74] Нобелеўская прэмія міру 1978 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1979-75] Нобелеўская прэмія міру 1979 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1980-76] Нобелеўская прэмія міру 1980 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1981-77] Нобелеўская прэмія міру 1981 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1982-78] Нобелеўская прэмія міру 1982 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1983-79] Нобелеўская прэмія міру 1983 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1984-80] Нобелеўская прэмія міру 1984 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1985-81] Нобелеўская прэмія міру 1985 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1986-82] Нобелеўская прэмія міру 1986 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1987-83] Нобелеўская прэмія міру 1987 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1988-84] Нобелеўская прэмія міру 1988 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1989-85] Нобелеўская прэмія міру 1989 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1990-86] Нобелеўская прэмія міру 1990 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[88] Нобелеўская прэмія міру 1991 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1992-89] Нобелеўская прэмія міру 1992 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1993-90] Нобелеўская прэмія міру 1993 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1994-91] Нобелеўская прэмія міру 1994 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1995-92] Нобелеўская прэмія міру 1995 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1996-93] Нобелеўская прэмія міру 1996 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1997-94] Нобелеўская прэмія міру 1997 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1998-95] Нобелеўская прэмія міру 1998 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP1999-96] Нобелеўская прэмія міру 1999 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2000-97] Нобелеўская прэмія міру 2000 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2001-98] Нобелеўская прэмія міру 2001 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2002-99] Нобелеўская прэмія міру 2002 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2003-100] Нобелеўская прэмія міру 2003 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2004-101] Нобелеўская прэмія міру 2004 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2005-102] Нобелеўская прэмія міру 2005 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2006-103] Нобелеўская прэмія міру 2006 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2007-104] Нобелеўская прэмія міру 2007 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2008-105] Нобелеўская прэмія міру 2008 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2009-106] Нобелеўская прэмія міру 2009 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2010-108] Нобелеўская прэмія міру 2010 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2011-109] Нобелеўская прэмія міру 2011 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2012-110] Нобелеўская прэмія міру 2012 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2013-111] Нобелеўская прэмія міру 2013 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2014-112] Нобелеўская прэмія міру 2014 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2015-113] Нобелеўская прэмія міру 2015 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2016-114] Нобелеўская прэмія міру 2016 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2017-115] Нобелеўская прэмія міру 2017 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[116] Нобелеўская прэмія міру 2018 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[117] Нобелеўская прэмія міру 2019 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[118] Нобелеўская прэмія міру 2020 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2021-119] Нобелеўская прэмія міру 2021 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2022-120] Нобелеўская прэмія міру 2022 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2023-121] Нобелеўская прэмія міру 2023 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[NP2024-122] Нобелеўская прэмія міру 2024 года (нявызн.). nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[заўв 1]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[заўв 2]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[заўв 3]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[заўв 4]

[65]

[заўв 5]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[заўв 6]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

Нобелеўская прэмія
Прэміі	Літаратура Мір Фізіка Фізіялогія і медыцына Хімія Эканоміка
Лаўрэаты	Літаратура Мір Фізіка Фізіялогія і медыцына Хімія Эканоміка
Камітэты і арганізацыі	Фонд Нобеля Нобелеўскія камітэты (Фізіка Фізіялогія і медыцына Хімія Эканоміка Нарвежскі нобелеўскі камітэт) Нобелеўская асамблея ў Каралінскім інстытуце
Звязаныя артыкулы	Альфрэд Нобель Спіс жанчын-лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі Нобелеўскія лаўрэаты з Беларусі

Нобелеўская прэмія міру
1901—1925	Жан Анры Дзюнан / Фрэдэрык Пасі (1901) Элі Дзюкамен / Шарль Альбер Гоба (1902) Уільям Рэндал Крымер (1903) ІМП (1904) Берта фон Зутнер (1905) Тэадор Рузвельт (1906) Эрнеста Тэадора Манета / Луі Рэно (1907) Клас Понтус Арнальдсан / Фрэдрык Баер (1908) Агюст Беернарт / Поль Анры Бенжамен д’Этурнель дэ Канстан (1909) МБМ (1910) Тобіас Асер / Альфрэд Герман Фрыд (1911) Эліу Рут (1912) Анры Лафантэн (1913) МКЧК (1917) Томас Вудра Вільсан (1919) Леон Буржуа (1920) Карл Яльмар Брантынг / Крысціян Ланге (1921) Фрыцьёф Нансен (1922) Осцін Чэмберлен / Чарлз Гейтс Даўэс (1925)
1926—1950	Арыстыд Брыян / Густаў Штрэземан (1926) Фердынанд Эдуард Бюісон / Людвіг Квідэ (1927) Фрэнк Білінгс Келаг (1929) Натан Сёдэрблюм (1930) Джэйн Адамс / Нікалас Мюрэй Батлер (1931) Ральф Норман Энджэл (1933) Артур Хендэрсан (1934) Карл фон Асецкі (1935) Карлас Сааведра Ламас (1936) Роберт Сэсіл (1937) Арганізацыя Нансена (1938) МКЧК (1944) Кордэл Хал (1945) Эмілі Грын Болч / Джон Рэлей Мот (1946) СССГ / АКССГ (1947) Джон Бойд Ор (1949) Ральф Банч (1950)
1951—1975	Ліён Жуо (1951) Альберт Швейцэр (1952) Джордж Маршал (1953) УВКААНСБ (1954) Лестэр Боўлс Пірсан (1957) Жорж Пір (1958) Філіп Ноэль-Бэйкер (1959) Альберт Лутулі (1960) Даг Хамаршэльд (1961) Лайнус Полінг (1962) МКЧК (1963) Марцін Лютэр Кінг (1964) ЮНІСЕФ (1965) Рэнэ Касэн (1968) МАП (1969) Норман Эрнэст Барлоўг (1970) Вілі Брант (1971) Генры Кісінджэр / Ле Дык Тхо (1973) Шон Мак-Брайд / Эйсаку Сато (1974) Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў (1975)
1976—2000	Бэці Уільямс / Мэйрыд Карыган (1976) Amnesty International (1977) Анвар Садат / Менахем Бегін (1978) Маці Тэрэза (1979) Адольфа Перэс Эсківель (1980) УВКААНСБ (1981) Альва Мюрдаль / Альфонса Гарсія Роблес (1982) Лех Валенса (1983) Дэсманд Туту (1984) УСПЯВ (1985) Элі Візель (1986) Оскар Арыяс Санчэс (1987) МС ААН (1988) Далай-лама (1989) Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў (1990) Аун Сан Су Чжы (1991) Рыгаберта Менчу (1992) Нельсан Мандэла / Фрэдэрык Вілем дэ Клерк (1993) Ясір Арафат / Шымон Перэс / Іцхак Рабін (1994) Пагуошскія канферэнцыі / Джозеф Ротблат (1995) Карлуш Белу / Жазэ Рамуш-Орта (1996) МРСПМ / Джодзі Уільямс (1997) Джон Х’юм / Дэвід Трымбл (1998) Урачы без межаў (1999) Кім Дэ Джун (2000)
з 2001	ААН / Кофі Анан (2001) Джымі Картэр (2002) Шырын Эбадзі (2003) Вангары Маатаі (2004) МАГАТЭ / Махамед аль-Барадэі (2005) Мухамад Юнус / Грэмін-Банк (2006) Альберт Гор / IPCC (2007) Марці Ахцісаары (2008) Барак Абама (2009) Лю Сяабо (2010) Элен Джонсан-Серліф / Лейма Гбові / Тавакуль Карман (2011) Еўрапейскі Саюз (2012) Арганізацыя па забароне хімічнай зброі (2013) Кайлаш Сацьяртхі / Малала Юсуфзай (2014) Квартэт нацыянальнага дыялогу ў Тунісе (2015) Хуан Мануэль Сантас (2016) Міжнародная кампанія за забарону ядзернай зброі (2017) Дэніс Муквегэ / Надзя Мурад (2018) Абій Ахмед Алі (2019) Сусветная харчовая праграма (2020) Дзмітрый Муратаў / Марыя Рэса (2021) Алесь Бяляцкі / «Мемарыял» / «Цэнтр грамадзянскіх свабод» (2022) Наргіз Махамадзі (2023) Nihon Hidankyo (2024)