Перайсці да зместу

Уладанні Асманскай імперыі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Тэрытарыяльная экспансія Асманскай імперыі

Асманская імперыя, заснаваная ў другой палове XIII стагоддзя як невялікі бейлік (княства) у Паўночна-Заходняй Малой Азіі, прыступіла да тэрытарыяльнай экспансіі ўжо ў пачатку XIV стагоддзя, у сярэдзіне стагоддзя прыступіла да заваяванняў у Еўропе, а ў XVI стагоддзі захапіла першыя гарады ў Афрыцы. Асманская імперыя бесперапынна пашыралася аж да 1683 года, калі яе армія пацярпела разгромнае паражэнне пад Венай і вымушана была адступіць. З канца XVII стагоддзя і да пачатку XX стагоддзя імперыя ўвесь час страчвала свае ўладанні ва ўсіх трох частках свету.

Ніжэй прыведзены спіс усіх тэрыторый, калі-небудзь якія ўваходзілі ў склад Асманскай імперыі.

Еўропа

[правіць | правіць зыходнік]
Максімальнае пашырэнне межаў Асманскай імперыі ў Еўропе

Тэрытарыяльныя захопы ў Еўропе Асманская імперыя вяла з 1354 года і па канец XVII стагоддзя. Першым апорным пунктам Турцыі ў Еўропе стаў горад Галіпалі. Да сярэдзіны XV стагоддзя да імперыі былі далучаны Сербія, Балгарыя, Албанія, Крым і большая частка Грэцыі. У 1453 годзе быў заваяваны важны апорны пункт хрысціян на Усходзе, сталіца Візантыі, або ж Другі Рым — Канстанцінопаль[1]. У XVI стагоддзі асманамі былі заваяваны шматлікія астравы ў Эгейскім моры, Венгрыя, Трансільванія, Харватыя і Боснія.

З канца XVII стагоддзя імперыя пачынае страчваць свае ўладанні ў Еўропе, і ўжо да 1913 яе ўладанні ў Еўропе абмяжоўваюцца Канстанцінопалем і Адрыянопалем з наваколлямі.

І тэрыторыі размешчаныя на мяжы Еўропы і Азіі:

Азія

[правіць | правіць зыходнік]
Пашырэнне межаў Асманскай імперыі ў Еўропе, Азіі і Афрыцы

Сваю тэрытарыяльную экспансію ў Азіі Асманская імперыя пачала з захопу візантыйскіх уладанняў у Віфініі і падпарадкаванні цюркскіх княстваў у Малой Азіі ў XIV-XV стст. і скончыла разгромам Сефевідскага Ірана ў XVII стагоддзі.

У XIX стагоддзі значныя тэрыторыі Асманскай імперыі на Каўказе захоплівае Расія, частка тэрыторый дастаецца Вялікабрытаніі[2].

У 1914—1916 вызваляюцца Асір, Хіджаз, Эль-Хаса.

У 1918 саюзнікі акупуюць турэцкія Сірыю, Палесціну, Ірак.

У 1919—1923 Турцыя адстойвае сваю незалежнасць ужо ў Анатоліі.

Афрыка

[правіць | правіць зыходнік]

Асманская імперыя ў Афрыцы вяла вялікія заваявальныя войны. Першай стала вайна з султанатам Мамлюкаў у 1515-19. У выніку да імперыі адышоў Егіпет; у сярэдзіне XVI стагоддзя асманы сталі прасоўвацца на захад Афрыкі і ўжо да канца стагоддзя захапілі Лівію, Туніс і Алжыр. Апошнія дзве краіны сталі васаламі імперыі[3].

У XIX стагоддзі асманы страчваюць амаль усе свае ўладанні ў Афрыцы: у пачатку стагоддзя напаўнезалежным становіцца Егіпет; у 1830 французы захопліваюць Алжыр, у 1881 і 1882 у імперыі адымаюць Туніс і Егіпет[4].

У 1911-1912, у выніку вайны з асманамі, Італія захоплівае апошнія ўладанні імперыі ў Афрыцы: Кірэнаіку, Трыпалітанію і Фецан[5].

Карты

[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Гісторыя Асманскай імперыі
  2. ↑ Асманская імперыя Архівавана 4 сакавіка 2016.
  3. ↑ Храналогія Турцыі
  4. ↑ Турцыя ў XIX стагоддзі
  5. ↑ Турцыя ў XX стагоддзі

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Петросян Ю. А., Османская империя. М., 1990.
  • Еремеев Д. Е., Мейер М. С. История Турции в средние века и новое время. М.: Изд-во МГУ, 1992.
  • На перекрестке цивилизаций: Поль Лемерль, История Византии. Димитрис Кицикис, Османская империя. Весь Мир, 2006 г.
  • Cleveland, William L. «The Ottoman and Safavid Empires: A New Imperial Synthesis» in A History of the Modern Middle East. Westview Press, 2004. pp37–56. ISBN 0-8133-4048-9. (англ.)
  • Creasy, Sir Edward Shepherd. History of the Ottoman Turks: From the beginning of their empire to the present time. R. Bentley and Son, 1877. (англ.)

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Уладанні_Асманскай_імперыі&oldid=4595824"