Ku

Ku

Dioscorea cf. dumetorum

Dioscorea sp.

Ku ye balo ye min bé sɛnɛ. Ku bé sɛnɛ samiya fɛ, ni san kun fɔlɔw na na, sɛnɛ kɛlaw bé taa forow la ka ku tuguni biri ni dababaw ye. Ku té sɛnɛ ka sɔrɔ ku si té i bolo. Tuguni birililen kɔ u ku si tigɛ, ku si tigɛlen kɔ, u be digɛn bɔ tuguniw la k a sɔrɔ ka ku si kelen kelen turuyi. Ku dolen kɔ a bé kɔlɔsi fɔ ka taa sé a falen kun bɔli ma, ni a falen na u bé yiri dɔw tigɛ ka turu ku si kɛrɛfɛ walasa ku si ka na woyo duguma, ku sun ka sé ka mɛlɛkɛ a la. Ni bin falen na a foro kɔnɔ u b'a sièn, dɔw yɛrɛ bé nɔgɔ kɛ a kɔrɔ.

Kalo saba kalo naani ku kun fɔlɔ bé kari ni a bé fɔ o ma ko (bɛdɛ-bɛdɛ), kalo filana wɛrɛ kalo naani kɔ ku kun filana bé kari, ni o ba fɔ o ma ko «ku jɛma».

Ku kari don foro tigiw gansan té kɛ ye mɔgɔ wɛrɛw bé fara u kan. Ku bé kari ni nɛgɛ jan dɔ ye walima daba minsen. Ku den bé kɛ tuguni dé kɔnɔ, ni u b'a fɛ k'a kari, u bé tuguni waraka ka sɔrɔ ka ku sun duguma na tigɛ ka sun yɛrɛ toyi, ni u tila la u ye yɔrɔmin sé, u bé a datugu walisa ku filana ka sɔrɔ. Ku kun filana tigɛlen kô, u bé sorɔ ka san wɛrɛ ku bɔ, san wèrè ku si bɔlen kɔ, u bé dɔw féré ka dow kè dun taa ye. Ku bé ka kè fɛn wɛrɛ caama ye: i na fɔ towalima ka beleke, walima ka yiran, walima ka jɛni. Ku ka di ko sɛbɛ a fana jɔyɔrɔ ka bon farikolo la.